محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831155415
تحریف تورات در مورد حقانیت پیامبر اعظم
واضح آرشیو وب فارسی:عقیق: بازکاوی مفهوم تحریف، این اصطلاح قرآنی را بر شاخصه هایی چون ماهیت فرانوشتاری و تمرکز بر یک مصداق خاص استوار می داند.عقیق : به نقل از فارس، در آیاتی از قرآن ازجمله آیات: بقره / ۷۵، نساء / ۴۶ و مائده / ۱۳ و ۴۱ واژه تحریف به صراحت آمده است. این اصطلاح قرآنی که در رابطه با اهل کتاب به کار رفته، غالباً از سوی مفسران با تحریف عهدین پیوند داده شده است. گرچه آیات تحریف، جزئیات چگونگی و نوع این تحریف را بیان نکرده است، اما با توجه به آنچه از بررسی روایات مربوطه به دست می آید، می توان نتیجه گرفت که اصطلاح قرآنی تحریف در فضای مطالعات تفسیری اندکی توسعه معنایی یافته است. بازکاوی مفهوم تحریف، این اصطلاح قرآنی را بر شاخصه هایی چون ماهیت فرانوشتاری و تمرکز بر یک مصداق خاص استوار می داند. طرح مسئله آیاتی از قرآن کریم که در آنها به صراحت لفظ تحریف، آن هم به صورت فعل مضارع « یُحَرِّفُونَ» به کار رفته است، عبارتند از: «یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِه» (نساء / ۴۶ و مائده / ۱۳)، «یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَوَاضِعِه» (مائده / ۴۱) و «یَسْمَعُونَ کَلَامَ اللَّه ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ.» (بقره / ۷۵) این آیات از سوی بیشتر مفسران در ارتباط با اهل کتاب و کتاب های مقدس تفسیر شده است؛ اما به نظر می رسد قرائن موجود حاکی از لزوم بازنگری در برخی از این پیش فرض ها در تفسیر اصطلاح قرآنی «تحریف» است. در فرضیه ما، ماهیت تحریف اساساً مبتنی بر دو شاخصه اصلی، یعنی ماهیت فرانوشتاری و عدم توسعه معنایی است که در ادامه به تبیین آنها می پردازیم: ماهیت فرانوشتاری: ماهیت تورات و انجیل موردنظر قرآن کریم و طبیعتاً مفهوم تحریف شکل گرفته پیرامون آن، ضرورتاً امری نوشتاری نیست؛ بلکه اعم از نوشتاری، شفاهی و حتی گفتمانی است. این در حالی است که در تحلیل آیات مربوطه و تبیین مفهوم تحریف، به نوشتاری بودن به عنوان پیش فرض این پدیده نگریسته شده است. به عنوان نمونه، علامه طباطبایی در توضیح این تحریف می نویسند: «باید دید که منظور از تورات چیست و قرآن کریم از این اسم، چه کتابی را درنظر دارد؟ آن کتابی که در میقات در الواحی که قرآن کریم در سوره اعراف داستانش را آورده و به موسی نازل کرد، و یا این اسفاری که فعلاً در دست یهود است؟» (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۳ / ۳۰۹) البته این پیش فرض را می توان نتیجه تشابه این تحریف با مفاهیم شکل گرفته پس از نزول قرآن در مورد تحریف و مقایسه عهدین با قرآن کریم نیز دانست. عدم توسعه معنایی: در تفسیر تاریخی اصطلاح تحریف، نمی توان بدون توجه به مصادیقی که روایات برای این اصطلاح تعیین کرده اند، معانی دیگری را به عنوان تفسیر این اصطلاح قرآنی ارائه کرد. در فضای مطالعات کلامی، معمولاً تحریف مصطلح به کاررفته در مورد تورات و انجیل، مرتبط با همین آیات و یا مراد این آیات دانسته شده است. براین اساس، پیش فرض اساسی متکلمانی که نقدهای متنی موجود در تورات و انجیل را به عنوان تفسیر تحریف یا بخشی از معنای آن برگزیده اند، توجه به مسئله تحریف به عنوان امری مفهومی ـ نه مصداقی ـ است. این در حالی است که در روایاتی که به تفسیر این آیات پرداخته اند، کتمان بشارت ظهور پیامبر اسلام در تورات و انجیل به عنوان مهم ترین مصداق این تحریف برشمرده شده است. در این روایات تفسیری، به این مسئله اشاره شده که یهود در آستانه ظهور پیامبر اسلام، نام و خصوصیات وی را مخفی می کردند. به عنوان نمونه، طبرسی، مفسر بزرگ آورده است: اینان تورات را تحریف نموده و اوصاف نبی اکرم را تغییر داده تا عوام یهود را در شک و تردید واقع سازند. در تورات نبی اکرم به گندم گون و میانه بالا توصیف شده بود؛ درحالی که اینان او را درازقد معرفی کردند. (طبرسی، ۱۴۱۵: ۱ / ۱۹۱ و ۲۳۳) در روایت دیگری آمده است که علمای یهود، صفت پیامبر را تغییر می دادند تا مستضعفین یهود دچار شک شوند. (طوسی، بی تا: ۱ / ۳۲۲) در نمونه ای دیگر، از مجاهد نقل شده که منظور از «کلم»، تورات است؛ زیرا آنها صفات پیامبر در تورات را کتمان می کردند. (طبرسی، ۱۴۱۵: ۵ / ۱۷۱) مفسر دیگری در تفسیر «تحریف» مورد بحث می نویسد: «یعنی کلام خدا را در مورد صفات پیامبر(ص) تغییر می دادند.» (میبدی، ۱۳۶۱: ۳ / ۶۰) به هرصورت، گستردگی این دسته از روایات به حدی است که با وجود عدم تصریح قرآن کریم به نوع، مصداق و حتی زمان وقوع این تحریف، ارتباط این تحریف با کتمان نام پیامبر(ص) را امری مسلم کرده است. شواهد تفسیری در اینجا به بیان دلایل و قرائنی می پردازیم که فرضیه ارائه شده را تقویت می کند. مایه اصلی این استدلال ها از قرآن کریم گرفته شده و پیوسته از اقوال تفسیری مفسران شیعه و اهل سنت نیز بهره برده شده است. ۱. تصدیق تورات و انجیل توسط قرآن کریم اصطلاح «تصدیق» ـ برخلاف اصطلاح تحریف ـ در مورد تورات و انجیل، به صراحت در قرآن کریم به کار رفته است. تعبیر «مصدق» ـ که هجده بار در قرآن کریم به کار رفته است ـ در بیشتر موارد، توصیفی برای قرآن کریم است؛ به این معنا که قرآن کریم، کتاب های آسمانی پیشین، ازجمله تورات و انجیل را تأیید می کند. آیات قرآن نه تنها قرآن را مصدق تورات و انجیل، بلکه اساساً مصدق همه کتاب های آسمانی پیش از خود می داند. (مائده / ۴۸) صاحب تفسیر تبیان می نویسد: ان القرآن مصدق لما مع الیهود من بنی إسرائیل من التوراة. (طوسی، بی تا: ۱ / ۱۸۵) این تصدیق و تأیید ازآن جهت می تواند قرینه ای برای درک مفهوم تحریف به شمار آید که به ظاهر با یکدیگر تنافی دارند. در تبیین عدم تنافی این مسئله با تحریف این کتاب ها، غالباً به تفکیک بین تورات و انجیل واقعی که به صورت وحی نازل شده و آنچه امروز به عنوان عهدین در دست اهل کتاب است، اشاره می کنند. مفسری می نویسد: قرآن لفظ تورات را بر وحی نازل شده بر موسی از جانب خداوند متعال می داند؛ ولی قرآن روشن کرده و تأکید کرده که تورات و انجیلی که یهود به آن اعتراف کرده، غیر از آن چیزی است که امروز دست پیروان این دو دین است. (مغنیه، ۱۳۸۵: ۳ / ۶) از نگاه این عده، تصدیق کتاب تحریف شده اساساً بی معناست. علامه بلاغی ذیل آیه «وَآمِنُوا بما أ َنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَکُمْ» (بقره / ۴۱) می نویسد: « معنا ندارد که بگوییم قرآن، تورات محرَف را تصدیق می کند.» (بلاغی، ۱۳۷۸: ۱ / ۸۹) از نگاه صاحبان این دیدگاه، حتی تصدیق تورات توسط عیسی(علیه السلام) نیز به معنای تحریف نشده بودن تورات در آن زمان نیست. علامه طباطبایی دلالت آیه «ومصدقا لما بین یدی من التوراة» (آل عمران / ۵۰) بر تحریف نشده بودن تورات تا زمان عیسی(علیه السلام) را ناتمام می داند. وی علت ناتمام بودن این مسئله را این گونه توضیح می دهد: آیه مورد بحث آن توراتی را می گوید که در دو آیه قبل در خطاب به مریم می فرمود: به عیسی تعلیم می دهد، نه آن توراتی که در عصر بعثت آن جناب در بین یهودیان بوده. پس آیه مورد بحث هیچ دلالتی ندارد بر اینکه عیسی(علیه السلام) تورات متداول در بین مردم آن روز را قبول داشته و تا آن روز، تورات تحریف نشده، تا با جریان بخت نصر و طوطوز منافات داشته باشد؛ همچنان که آیاتی که می گوید: پیامبر اسلام تورات و انجیل را قبول دارد، منظورش تورات و انجیل متداول در عصر نزول قرآن نیست؛ بلکه تورات و انجیلی است که وحی به آن جناب تعلیم داده. (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۳ / ۳۱۵) ممکن است از نگاه این مفسران، این تفصیل و تفکیک به گونه دیگری نیز صورت گیرد؛ به این صورت که تصدیق، مربوط به مطالب تحریف نشده تورات و انجیل و تحریف، مربوط به مطالب تحریف شده آن است. علامه در جای دیگری چنین نظری دارد و تأیید و تحریف را مربوط به یک تورات می داند. وی می نویسد: در تورات موجود و رایج بین یهود امروز، مقداری از تورات اصلی که بر موسی(علیه السلام) نازل شده، وجود دارد و مقداری هم از مطالب تحریفی وجود دارد. خلاصه در تورات اصلی دستبرد شده که یا چیزهایی به آن اضافه کرده اند و یا از آن انداخته اند و یا لفظ آن را و یا جای آن را تغییر داده اند و یا تصرفاتی دیگر کرده اند. این آن نظریه ای است که از قرآن کریم درباره تورات استفاده می شود و بحث دقیق و مفصل هم به همین نتیجه می رسد. (همان: ۵ / ۵۶۰) برخی قرآن پژوهان نیز در تبیین تنافی ظاهری بین تصدیق و تحریف، هریک از این دو توصیف را مربوط به شرایط زمانی خاصی می دانند. (Neuwirth, ۲۰۱۰: ۳۷۳ - ۳۷۸) اما اینکه منظور قرآن از امر تصدیق و تأییدشده را کتاب واقعی نازل شده ـ نه کتاب متداول در عصر نزول ـ بدانیم، این سؤال پیش می آید که تأیید کتابی که وجود ندارد، چه فایده ای می تواند داشته باشد؟ ضمن آنکه اساساً هر تفصیل و تفکیکی، اعم از تفصیل به تورات و انجیل اصلی و متداول یا تکفیک به قسمت های تحریف شده و قسمت های تحریف نشده تورات و انجیل، تفاصیلی بدون دلیل است و آیات مربوطه، ظهوری در آن ندارند. اتفاقاً حساسیت موضوع ایجاب می کرد در صورت تحقق فرض مذکور، قرآن کریم به این تفصیل می پرداخت. ازاین رو به نظر می رسد مصداق امر تصدیق و تحریف شده، یک چیز است و عدم فهم درست معنای تصدیق و تحریفاز طرفی، و عدم فهم درست ماهیت عهدین از سوی دیگر، سبب پدید آمدن سؤال در مورد چگونگی جمع این دو با هم شده است. در توضیح این مطلب باید گفت مراد از تصدیق و تحریف را باید با توجه به فضای نزول آیات تحلیل کرد. به عنوان مثال، تأیید دانشجو توسط استاد، ناظر به تأیید جنبه علمی دانشجوست، نه همه جنبه های وی. حال سؤال این است که آیا می توان در مسئله مورد بحث، تأیید را به معنای تأیید کل تورات یا انجیل دانست، یا اینکه باید دایره این تأیید را براساس فضای نزول به بخش خاص و یا جهت خاصی از این کتاب ها مقید کرد؟ اساساً با توجه به ماهیت فرانوشتاری تورات و انجیل و طبعاً تحریف مربوط به آنها و آنچه که روایات به عنوان مصداق تحریف مشخص کرده بودند، تصدیق و تأیید یا تحریف مبتنی بر ماهیتی غیر از ماهیت متصور نوشتارگونه تورات و انجیل است. ازهمین روست که قرآن کریم از زبان عیسی(علیه السلام) بلافاصله بعد از تصدیق تورات می گوید: «وَلِأ ُحِلَّ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی حُرِّمَ عَلَیْکُمْ.» (آل عمران / ۵۰) این عطف، عطف توضیحی یا تفسیری نیست و به همان شریعت و احکامی اشاره دارد که آیین مسیح آن را آورده است که البته ضرورتاً ماهیت نوشتاری ندارد. به نظر می رسد روایات نیز به مواردی خاص به عنوان مصداق تصدیق اشاره کرده اند و آن را به معنای تصدیق کل تورات و انجیل مکتوب ندانسته اند. این تصدیق همانند تحریف ناظر به مورد خاصی است. در تفسیر برهان، حدیثی از امام حسن عسکری(علیه السلام) آمده است که در توضیح «مصدقا لما معکم» و خطاب به اهل کتاب می فرماید: در کتاب شما نیز به مسئله رسالت محمد(ص) اشاره شده است. (بحرانی، ۱۴۰۳: ۱ / ۲۰۱) این روایت بسان روایات فراوان دیگری که ذیل آیات مربوط به تصدیق تورات و انجیل توسط قرآن آمده است، بر این نکته تأکید دارد که تصدیق موردنظر قرآن به مورد خاصی، یعنی حقانیت پیامبر(ص) و رسالت وی اشاره دارد. طبری نیز بین مفهوم تصدیق و مسئله اقرار به نبوت پیامبر(ص) نوعی هم معنایی برقرار می کند: « أن فی تصدیقهم بالقرآن تصدیقا منهم للتوراة لأ َن الذی فی القرآن من الأ َمر بالإ ِقرار بنبوة محمد(ص) و تصدیقه و اتباعه نظیر الذی من ذلک فی الإ ِنجیل والتوراة.» (طبری، ۱۳۹۲: ۱ / ۱۹۹) نتیجه آنکه، وجود دو رویکرد تصدیق و تحریف در میان آیات قرآن، شاهد مهمی بر دیدگاه منتخب و ابتنای تحریف بر ماهیتی فرانوشتاری است. آیات قرآن نه تنها قرآن را مصدق تورات و انجیل، بلکه اساساً مصدق همه کتاب های آسمانی پیش از خود می داند. (مائده / ۴۸) روشن است که چه بسا در مورد سایر کتاب های آسمانی هیچ اثری هم در عصر نزول باقی نمانده باشد. ۲. اشاره قرآن به موارد خاصی از معارف تورات و انجیل با توجه به آنچه که به عنوان محتوای مطالب تورات و انجیل مطرح است، باید گفت نمی توان این مطالب را ضرورتاً به عنوان یک ماهیت نوشتاری درنظر گرفت. به عنوان نمونه، ازجمله مواردی که قرآن به آن اشاره کرده است، آیه «وکَتَبْنَا عَلَیْهمْ فِیهَا أ َنَّ النَّفْسَ بالنَّفْس ِ ...» (مائده / ۴۵) است؛ حال سؤال این است که آیا بیان این حکم به معنای وجود یک حکم در یک متن نوشتاری مشخص است؟ در پاسخ باید گفت، مواردی ازاین دست در قرآن کریم که به تورات و انجیل نسبت داده شده است، می تواند به معنای حکمی باشد که جزئی از شریعت موسوی یا عیسوی است، نه اینکه ضرورتاً متنی از نوشتاری مشخص به نام تورات و انجیل باشد. توجه به نمونه دیگر در آیه «وَمُصَدِّقًا لِمَا بَیْنَ یَدَیَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأ ُحِلَّ لَکُمْ بَعْضَ الَّذ ِی حُرِّمَ عَلَیْکُمْ» (آل عمران / ۵۰) و دقت در عطف موجود در آیه که عطفی توضیحی است، شاهد خوبی بر ماهیت فرانوشتاری است. صاحب المیزان با استناد به همین آیه می نویسد: « آیات قرآن دلالت دارد بر اینکه احکام دینی هرچه هست، در تورات بوده و انجیل تنها بعضی از احکام ناسخ را آورده است.» (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۳ / ۳۱۰) همین طور ایشان با استناد به آیه «الَّذِینَ یَتَّبعُونَ الرَّسُولَ النَّبیَّ الْأ ُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالْإ ِنْجیل ِ» (اعراف / ۱۵۷) می نویسد: « آیات قرآنی دلالت دارد بر اینکه انجیل مشتمل بوده بر بشارت از آمدن خاتم الانبیا(ص)؛ همچنان که تورات نیز مشتمل بر آن بوده است.» (همان) ضمن عدم رد دیدگاه علامه طباطبایی، بیان این نکته ضروری است که دلالت این آیات بر یک ماهیت لزوماً نوشتاری، تام نیست. در واقع تورات و انجیل عبارت دیگری از شریعت موسوی و عیسوی هستند، نه لزوماً یک کتاب مشخص. گزیده دیگری از بیان علامه شاید تأیید همین بیان باشد؛ چنان که ایشان در تفسیر آیه ۴۶ سوره مائده می نویسد: « انجیل چیزی جز امضای شریعت تورات و دعوت بشر به سوی تورات ندارد.» (همان: ۵۶۵) دقت در مواردی که از علامه طباطبایی نقل شد، به همراه توجه به ماهیت فرامتنی تورات و انجیل، ما را از پی جویی مفاهیمی چون اشتمال بر بشارت، احکام ناسخ، تبعیت انجیل از تورات و ... در فضایی متنی و نوشتاری باز می دارد. ازجمله نمونه هایی که تصور محتوای متنی تورات و انجیل را با مشکل مواجه می کند، اشاره قرآن به مطالبی است که هیچ نشانی از آنها در عهدین امروزی نیست. محمد عزالدین دروزه، مفسر معاصر اهل سنت با اشاره به مطالب ذکرشده در مورد عیسی(علیه السلام) در آیه «إ ِذْ قَالَ اللَّهُ یَا عیسَیٰ إ ِنِّی مُتَوَفِّیکَ وَرَافِعُکَ إ ِلَیَّ وَمُطَهرُکَ مِنَ الَّذ ِینَ کَفَرُوا ...» (آل عمران / ۵۵) و تأیید وجود صریح و یا ضمنی این خطاب ها در انجیل های متداول، ( انجیل متی: اصحاح ۴ تا ۱۲) به وجود مواردی ازجمله آیات ۳۳ تا ۴۹ سوره آل عمران اشاره می کند که در این انجیل ها اثری از آنها نیست. آنچه انتظار وجود این موارد در قرآن کریم را ایجاد می کند، نحوه تعابیر قرآنی است؛ به این صورت که با کلمه «اذ» مخاطب را به آن مطالب یادآور می شود. مفسر محترم، موجود نبودن موارد مورد اشاره قرآن در انجیل را چنین توجیه می کند که این موارد، در عصر پیامبر(ص) بین مسیحیان رواج داشته و در اوراقی نوشته شده که به دست ما نرسیده است. (دروزه، ۱۳۸۳: ۷ / ۱۶۲) بنابراین می توان این گونه نتیجه گرفت که قرآن کریم با توجه به فضا و شرایط آن عصر، بر این مسائل به عنوان اموری متداول در عرف جامعه نگریسته و این مطالب مندرج در قرآن ناظر به متن مشخصی به نام انجیل نبوده است. ۳. اشاره قرآن به موارد تحریف در تورات و انجیل قرآن کریم در موارد متعددی، نمونه هایی از تحریف را گوشزد کرده و برخی عقاید باطل را تخطئه می کند؛ اما این تخطئه ضرورتاً به این معنا نیست که این عقاید باطل، بخشی از متن مکتوب تورات و انجیل است. از جمله این موارد، مسئله پسر خدا خواندن عیسی و عزیر است. (بقره / ۱۱۳؛ مائده / ۱۸) تعیبر قرآن به صورت «قالت الیهود» و «قالت النصاری» است که دلالتش بر یک اعتقاد نادرست، بیشتر از اشاره به یک متن تحریف شده است. از اینها گذشته، توجه به این نکته ضروری است که قرآن کریم به مواردی که به عنوان نقدهای جدی محتوایی به تورات و انجیل مطرح است، به صورت مستقیم ورود پیدا نکرده است. به عنوان نمونه، می توان به آیات سوره ص (آیه ۲۵ ـ ۲۱) در جریان حضرت داوود(علیه السلام) اشاره کرد که نحوه طرح جریان به گونه ای نیست که از آن ناظر بودن قرآن به متن متناظر آن در تورات برداشت گردد. ۴. ادعای قرآن مبنی بر بی سابقه بودن طرح برخی موارد مرتبط با تورات و انجیل برخی تعابیر قرآنی چنین بیان می کند که مردم و پیامبر نسبت به تاریخ مطرح در قرآن، سابقه قبلی نداشته اند. این دسته آیات، به بی سابقه بودن گزارش های تاریخی در بین مردم عصر نزول تصریح کرده است؛ آیاتی چون «تِلْکَ مِنْ أ َنْبَاءِ الْغَیْب نُوحِیهَا إ ِلَیْکَ مَا کُنْتَ تَعْلَمُهَا أ َنْتَ وَلَا قَوْمُکَ مِنْ قَبْل ِ هَٰذَا» (هود / ۴۹)، »ذَٰلِکَ مِنْ أ َنْبَاءِ الْغَیْب نُوحِیه إ ِلَیْکَ» (آل عمران / ۴۴) و «وَإ ِنْ کُنْتَ مِنْ قَبْلِه لَمِنَ الْغَافِلِینَ» (یوسف / ۳) گویای این مسئله اند. موضوع بی سابقه بودن تاریخ مطرح در قرآن، که قرآن در چند مورد به آن تصریح کرده، ابهاماتی را برای مفسران ایجاد کرده است. علامه طباطبایی در مورد علت این تعبیر در آیه سوره مبارکه هود می نویسد: یعنی ای پیامبر اسلام، این داستان ها در عین اینکه صددر صد درست و صحیح و صدق محض است، برای تو و قومت تا این زمان مجهول بود، و آنچه از سرگذشت های مذکور قبل از نزول قرآن نزد اهل کتاب بوده، تحریف شده است. (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۳ / ۲۹۷) علامه در ادامه حتی با توجه به داستان نوح(علیه السلام) در تورات محرَف، به بی سابقه و غیبی بودن اخبار قرآن دراین خصوص تصریح می کند. (همان) وی در تبیین غیبی بودن داستان حضرت مریم در قرآن؛ «ذَٰلِکَ مِنْ أ َنْبَاءِ الْغَیْب» (آل عمران / ۴۴) این گونه توضیح می دهد: ازاین جهت آن را از اخبار غیبی شمرده که در عصر نزول قرآن اثری از این اخبار در دست نبود؛ زیرا از داستان مریم آنچه در کتب دینی اهل کتاب آمده، به هیچ وجه اعتبار نداشت؛ برای اینکه این کتب از دستبرد تحریف دور نمانده بود ... . نیز ممکن است منشأ غیب شمردن این داستان را امی بودن رسول خدا(ص) و گروندگان به آن جناب بدانیم، نه تحریف کتب عهدین ... ولی وجه اول با سیاق موافق تر است؛ برای اینکه اگر وجه دوم صحیح بود، باید می فرمود: «تو این داستان را نخوانده ای»؛ ولی فرموده: « تو در هنگام قرعه نزد ایشان نبودی.» (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۳ / ۲۹۷) با تأملی در نظر علامه باید گفت ظاهر آیات بیانگر آن است که مخاطبان نسبت به موضوع، جهل بسیط داشته اند، نه مرکب؛ یعنی اصلاً این گونه داستان ها به گوششان نخورده بود، نه اینکه تحریف شده آن را شنیده بودند. آنچه که ماهیت فرامتنی تورات و انجیل مورد توجه قرآن کریم را بارز می کند، همین جاست؛ با این توضیح که این مطالب تاریخی در کتاب های مختلف تاریخی درج شده بود، اما در فرهنگ مردم آن زمان حضور نداشت. اصل نوشتار، امری حاشیه ای در جامعه آن روز و امی بودن، از شاخصه های بارز امت پیامبر(ص) بوده و ازآنجا که قرآن کریم اساساً به ماهیت متنی مشخص به نام تورات و انجیل توجهی ندارد، شاخصه «بی سابقه بودن طرح برخی مطالب تاریخی» ـ براساس این تحلیل ـ می تواند یکی از مهم ترین نشانه های ماهیت فرامتنی تورات و انجیل باشد. ۵. ماهیت عهدگونه تورات گونه ای از ماهیت تورات و انجیل را می توان از آیه ۲۴۸ سوره بقره به دست آورد. در این آیه به جریان تابوت بنی اسرائیل و بقایای موجود در آن اشاره شده است. طبری در تفسیر خود درباره این آیه می نویسد: « آمده است که درون این تابوت، عصای موسی و عصای هارون و برخی از الواح تورات بوده است.» (طبری، ۱۳۹۲: ۲ / ۳۸۸) براساس شواهد تاریخی، به نظر می رسد کتب دینی برای توده مردم ماهیت عهدگونه ای داشته که هر چند وقت یک بار به آن مراجعه کرده و تعهد می دادند که براساس آن عمل کنند. سیوطی از قول وهب بن منبه چنین نقل می کند: پیامبران بنی اسرائیل پس از موسی، با این مأموریت به سوی مردم مبعوث می شدند که آنچه از تورات را که دچار نسیان شده، تجدید نمایند؛ «یبعثون إلیهم بتجدید ما نسوا من التوراة.» ( سیوطی، ۱۴۱۴: ۱ / ۳۱۵) این بیان، ضمناً نشان می دهد که قالب کتبی این کتاب ها بیشتر جنبه تشریفاتی داشته است. در جریان درگیری بین بنی اسرائیل و عمالقه، طبری روایتی را از سدی نقل می کند که عمالقه تورات آنها را گرفته بودند؛ «اخذوا توراتهم.» (همان: ۲ / ۳۷۵) در تاریخ آمده است که یهود این کتاب را همه جا با خود حمل کرده و از آن مواظبت می کردند. نیز گفته شده: پس از ویرانی معبد دوم به دست رومیان و سقوط اورشلیم در سال ۷۰ م، یهودیان دریافتند که باید تورات را جایگزین معبد سازند و براین اساس، هر یهودی موظف بود یک طومار تورات را برای خود بنویسد یا آن را به روشی دیگر تهیه کند؛ یا آنکه گفته شده طومارهای تورات، امر مقدسی شمرده می شد و لمس کردن متن آن ممنوع بود و این تقدس شامل پوشش و جعبه آن نیز می شد. (Scott Green, ۲۰۰۰: ۱۵۴) از عهد قدیم چنین برمی آید که در زمان هایی تورات ناپدید شده و بعدها کسانی مدعی شده اند که آن را یافته اند. در یکی از این موارد، پادشاه تمام دستورات کتاب عهد را که در خانه خداوند پیدا شده بود، برای آنها خواند. سپس پادشاه با خداوند عهد بست که مطابق آنچه در آن کتاب نوشته شده، رفتار نماید و تمام جماعت هم قول دادند این کار را بکنند. ( کتاب مقدس، عهد قدیم، کتاب دوم پادشاهان، فصل ۸ ، ش ۲۲ و فصل ۴، ش ۲۳) همچنین دراین باره آمده است: تورات عبری را دانشمندان یهود در تابوت عهد جا داده بودند و هر هفت سال آن را از تابوت بیرون می آوردند و بر یهود می خواندند و این نسخه در فتنه های فلسطین از میان رفت. سپس عزیر با همکاری حجی و زکریا تورات را از نو جمع آوری کردند که آن نسخه هم از دست رفته است. نسخه عبرانی که در دست می باشد، در قرن نهم میلادی تنظیم شده و در قرن پانزدهم به طبع رسیده است. (بوکای، ۱۳۸۹: ۱۹) ازجمله مواردی که نشان می دهد تورات به عنوان عهدی بوده که باید پیوسته تجدید می شد، آن است که پس از تبعید بابلی بنی اسرائیل، از عزرای کاهن خواستند تورات موسی را برای قوم بخواند. عزرا و دیگر کاهنان کتاب تورات را هر روز برای مردم می خواندند تا اینکه در روز هفتم قرائت تورات به پایان رسید. ( کتاب مقدس، عهد قدیم، کتاب نحمیا، باب هشتم و برای موارد مشابه ر.ک به: کتاب پادشاهان ۲، فصل ۲۲ و ۲۳؛ کتاب دوم تواریخ، فصل ۳۴) جالب اینکه، ماهیت عهدگونه بودن این تورات به قدری قوی بوده است که ویل دورانت طولانی شدن قرائت به یک هفته را موجب تردید در این می داند که این کتاب، همان کتاب شریعت موسی و کتاب عهدی باشد که یوشیا بر مردم خوانده است؛ چراکه به گفته وی، در کتاب عهد تصریح شده است که آن را در مدت یک روز، دو بار بر یهودیان فروخواندند. (دورانت، ۱۳۷۰: ۱ / ۳۸۲) ۶ . توجه ویژه به برخی آیات ممکن است تعبیرهایی در قرآن کریم، امکان دسترسی به متن نوشتاری را تداعی کند که این خود شاهدی بر توجه قرآن به ماهیت نوشتاری تورات و انجیل باشد. برخی آیاتی که از آنها چنین برداشت شده است عبارتند از: «فَوَیْلٌ لِلَّذ ِینَ یَکْتُبُونَ الْکِتَابَ بأ َیْد ِیهمْ» (بقره / ۷۹) و «وَعِنْدَهُمُ التَّوْرَاةُ.» (مائده / ۴۳) ظاهر آیه اول دلالت بر این دارد که تحریف و به تبع آن، تورات و انجیل موردنظر قرآن، هویتی نوشتاری دارد. این برداشت تفسیری با این سؤال اساسی روبه روست که این تحریف اگر نتیجه بازنویسی متون بوده، تا حدودی طبیعی است و امر غیر اختیاری نمی تواند مستحق توبیخ (ویل للذین..) باشد؛ از سویی دیگر، این سؤال اساسی مطرح است که این تحریف اگر ناظر به کتب متداول یهود و نصاری باشد، تطبیق این ادعا با واقعیت تاریخی این کتاب ها نیازمند بررسی بیشتری است؛ چراکه تاریخ، این گونه تغییر در متن تثبیت شده و رسمی این کتاب ها را (به خصوص در زمان ظهور اسلام و چند قرن پس از تثبیت نهایی این کتاب ها) به راحتی نمی پذیرد. البته این آیه در روایات تفسیری نیز به همان مصداق رایج و مشهور، یعنی کتمان نام پیامبر(ص) تفسیر شده است. (به عنوان نمونه بنگرید به: طبرسی، ۱۴۱۵: ۱ / ۲۳۳) در مورد آیه دوم، طبری در تفسیر خود عبارت «عندهم التوراة» را چنین تفسیر می کند: »عندهم التورات التی انزلها علی موسی؛ نزد آنها همان توراتی است که بر موسی نازل شده است.» (طبری، ۱۳۹۲: ۵ / ۱۶۳) علامه طباطبایی نیز ذیل این آیه می نویسد: در این آیه حکم تورات که در آن ایام در دست یهودیان بوده، فی الجمله تصدیق شده و آن توراتی بوده که بعد از فتح بابل، عزرا با اذن کورش، پادشاه ایران جمع کرده و بنی اسرائیل را از اسارت بابلی ها نجات داده و اجازه داد که از بابل به فلسطین برگردند و هیکل معبد یهود ـ را ـ که به دست بابلی ها ویران شده بود ـ تعمیر کنند و همین تورات در زمان رسول خدا(ص) و تا به امروز در دست یهود است. پس قرآن تصدیق می کند که در تورات موجود، حکم خدا وجود دارد؛ همچنان که می فرماید که در این تورات، تحریف و تغییر هست. (طباطبایی، ۱۳۹۳: ۵ / ۵۶۰) در بیان عدم تنافی این گونه تعابیر قرآنی با ماهیت فرانوشتاری موردنظر قرآن از تورات و انجیل، باید گفت در دسترس بودن این کتاب ها با توجه به امی بودن مخاطبان عملاً غیرممکن بوده است. با توجه به معنای «امیون» در آیه «وَمِنْهُمْ أ ُمِّیُّونَ لَا یَعْلَمُونَ الْکِتَابَ إ ِلَّا أ َمَانیَّ وَإ ِنْ هُمْ إ ِلَّا یَظُنُّونَ» (بقره / ۷۸) ـ که کلمه کتاب در آن به معنای تورات است (طبرسی، ۱۴۱۵: ۱ / ۲۳۰) ـ می توان گفت آنچه این کتاب گرفتار آن شده این است که در دست کسانی قرار گرفته که آن را نمی دانند؛ چون سواد خواندن ندارند و تنها برمبنای گمان و تقلید از دیگران، به چیزی معتقدند که در واقع تورات اصلی مخالف آن است. در واقع باید گفت این آیه نیز دلیل دیگری بر وجود تورات در عصر نزول است؛ اما عدم سواد یا عدم آشنایی به زبان کتابت تورات و انجیل به این امر منجر می شد که حتی با وجود ظاهری این کتاب ها، عملاً دسترسی به آنها ممکن نباشد. علامه فضل الله نیز با اشاره به همین احتمال می نویسد: ملاحظه می کنیم که قرآن در مسئله کتمان حق، خطاب های خود را متوجه اهل کتاب می کند، نه امت اسلام؛ با اینکه باید از امت بخواهد که با مطالعه خود تورات و تدبر در آن، حق را از باطل بشناسند. این نحوه خطاب نشان می دهد که ظاهراً مردم دسترسی به تورات نداشته اند تا از محتویات آن آگاهی یابند؛ چراکه یهود آن را از مردم مخفی کرده بودند و تنها آنچه را که می خواستند، به مردم نشان می دانند. بالاتر آنکه، تورات به زبان عربی ترجمه نشده بود که بتوانند آن را بخوانند و لذا تنها راه اطلاع از آن، از طریق علمای اهل کتاب بود و لذا قرآن با آنها تحدی می کند که اگر راست می گویید، تورات واقعی را نشان دهید. (فضل الله، ۱۴۰۲: ۲ / ۱۸) بنابراین به نظر می رسد آنچه می تواند به عنوان مراد از در دسترس بودن تورات و انجیل قابل طرح باشد، با توجه به ماهیت فرامتنی آن قابل تحلیل است. مفهوم دسترسی به متن، به دنبال تصور ماهیت متنی از تورات و انجیل به وجود می آید؛ درحالی که بررسی تعابیر مختلفی که می توانست به این دسترسی اشاره داشته باشد، نشان می دهد که تفسیر این دسترسی به یک متن مشخص، قابل اثبات نیست و منطقی تر آن است که این دسترسی براساس همان فضای غیر نوشتاری ترسیم گردد. نتیجه مفهوم تحریف در آیه شریفه «یحرفون الکلم عن مواضعه» و اساساً ماهیت تورات و انجیل موردنظر قرآن، چنان که دریافت های تاریخی نیز آن را تأیید می کند، ماهیتی فرانوشتاری بوده است. در تبیین مفهوم تحریف نیز نمی توان با توسعه معنایی بی دلیل، از معنای ارائه شده توسط روایات که غالباً بر کتمان نام پیامبر(ص) متمرکز شده است، فاصله گرفت؛ گرچه در نگاه اولیه و با توجه به چندلایگی معنایی متن قرآن، امکان جمع این معانی دشوار نمی نماید. اما به نظر می رسد با توجه به هویت تاریخی این آیه، باید برای فضای نزول ارزش ویژه ای درنظر گرفت. ازاین رو، تمسک به اطلاق معنایی و استناد به قاعده تفسیری «العبرة بعموم اللفظ لا خصوص المورد» صحیح به نظر نمی رسد. پی نوشت: ـ قرآن کریم. ـ بلاغی، محمدجواد، ۱۳۷۸، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت. ـ بحرانی، سید هاشم، ۱۴۰۳ ق، البرهان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الوفاء. ـ بوکای، موریس، ۱۳۸۹، مقایسه ای میان تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه ذبیح الله دبیر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. ـ دروزه، محمدعزه، ۱۳۸۳، التفسیر الحدیث، قم، مؤسسه اسماعیلیان. ـ دورانت، ویل، ۱۳۷۰، تاریخ تمدن، تهران، شرکت افست. ـ سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، ۱۴۱۴ ق، الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، دار الفکر. ـ طباطبایی، سید محمدحسین، ۱۳۹۳ ق، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. ـ طبرسی، فضل بن حسن، ۱۴۱۵ ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. ـ طبری، محمد بن جریر، ۱۳۹۲ق، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة. ـ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن، بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی. ـ فضل الله، سید محمدحسین، ۱۴۰۲ ق، من وحی القرآن، دار الزهرا، الطبعة الثالثة. ـ کتاب مقدس. ـ میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، ۱۳۶۱، کشف الاسرار و عدة الابرار، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر. ـ مغنیة، محمدجواد، ۱۳۸۵، تفسیر الکاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب. ـ Neuwirth, Angelika, ۲۰۱۰, Der Qur(ص)an als Texte der Spätantike, Ein europäischer Zugang, Berlin, Insel Verlag, p ۳۷۳ – ۳۷۸. ـ Scott Green,W, ۲۰۰۰, Scripture in Clasical Judaism, The Encyclopaedia of Judaism, eds. Leiden. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات تفسیری ۱۰
پنجشنبه ، ۶اسفند۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عقیق]
[مشاهده در: www.aghigh.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]
-
گوناگون
پربازدیدترینها