واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گفتاری از حجتالاسلام خسروپناه
اهمیت روششناسی علوم غربی در تمدنسازی نوین اسلامی
همه ما خواستار دستیابی کشورهای اسلامی به تمدن غنی هستیم اما چگونه این عقلانیت خودبنیاد با باورهای اسلامی متحد میشوند و به تمدنسازی میرسند؟
خبرگزاری فارس ـ حجتالاسلام عبدالحسین خسروپناه (رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران): چند رویکرد اصلی برای بحث از مطالعات تاریخ علم مطرح است، نخست رویکرد توصیفی و تحلیلی، دوم رویکرد فلسفی و سوم رویکرد فلسفه تمدن. ساختن تمدن اسلامی براساس فرهنگ غنی دینی یکی از مباحثی است که از طریق رویکرد فلسفه تمدن انجام میگیرد تا عقب ماندگی در حوزه علم پاسخ گفته شود. تاکنون چند دوره تمدن اسلامی را از گذشته پشت سر گذاشتهایم، نخست دوره مدینةالنبی، دوم نهضت ترجمه خود که این تمدن در سدههای چهارم و پنجم صورت گرفت، دانشمندان مختلف با هم ارتباط برقرار کردند و اسلام در مکانهای مختلف رواج یافت. اما دوره دیگر که از سده چهارم تا دوازدهم ادامه یافت، مرحله شکوفایی هنری، ادب، معماری و عرفانی اسلام بود و در سده نهم تا دوازدهم به اوج رسید، این دوره عرفا نقش مؤثری ایفا میکرد و بناهای مختلفی در اقصی نقاط جهان اسلام از جمله ایران و هند ساخته میشد. نکته دیگر این است که همه ما خواستار دستیابی کشورهای اسلامی به تمدن غنی هستیم اما چگونه این عقلانیت خود بنیاد با باورهای اسلامی متحد میشوند و به تمدن سازی میرسند؟ آیا عقلانیت سینوی در رشد علم مؤثر بود یا عقلانیت صوفیانه اشعری باعث افول تمدن اسلامی شد؟ پاسخ به این پرسشها باعث میشود که ما راحتتر بتوانیم تمدن نوین اسلامی را خلق کنیم و از این طریق مدل عقلانیتمان ترسیم شود.
بنابراین باید تاریخ علم را برای پاسخ دادن به پرسشهای فلسفیمان بدانیم و از آن در راستای تمدن سازی نوین اسلامی استفاده کنیم. پرسش دیگر این است که آیا مدل عقلانیت غرب که به رشد علم انجامیده در تمدن اسلامی هم میتواند موجب رشد علم شود؟
آیا امروز ما با عقلانیت صدرایی میتوانیم به تولید علم دست پیدا کنیم؟ آیا با حکمت متعالیه یا عقلانیت سینوی میتوانیم به تولدی علم برسیم؟ یکی از مباحث مهمی که در تمدن اسلامی مطرح بوده جمع بین فلسفه و عرفان یا فلسفه با طبیعیات و ریاضیات است. دانشمندان اسلامی در حوزههای متعددی از جمله پزشکی، نجوم و جغرافیا تحقیق کردهاند، این ادعا هم درست نیست که کسانی سراغ نهضت ترجمه رفتهاند که قصد مقابله با اهل بیت (ع) را داشتهاند. نخستین دانشی که توسط دانشمندان ترجمه شد، پزشکی بود، چرا که سلاطین بدان نیاز داشتند سپس مباحث فلسفی و ریاضیات، تاریخ و نجوم مورد توجه قرار گرفت، متأسفانه امروز ما همان دانش غرب مدرن را دریافت میکنیم و در دانشگاهها تدریس میکنیم در حالی که به روششناسی آن توجه نداریم. این روش شناسی با روششناسی ما در تمدن اسلامی متفاوت است اینها باید در تمدن نوین اسلامی مورد توجه قرار بگیرد.
94/11/20 - 12:12
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 27]