واضح آرشیو وب فارسی:ایلنا: کتاب «100 اعلان و اعلامیه» نقد و بررسی شد

نشست نقد و بررسی کتاب « 100اعلان و اعلامیه» دوشنبه 14 دیماه در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. به گزارش ایلنا، نشست نقد و بررسی کتاب «۱۰۰اعلان و اعلامیه» با عنوان فرعی «گزیده اعلانها و اعلامیههای دوره قاجار و پهلوی» که به همت انتشارات «ایده» از مجموعه شخصی ناصرالدین حسنزاده منتشر شده است، با سخنرانی سید فرید قاسمی، پژوهشگر حوزه کتاب و مطبوعات، علی ططری، مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی و ناصرالدین حسنزاده، از مجموعهداران اسناد تاریخی و مطبوعاتی و نویسنده اثر و شهروز مهاجر، پژوهشگر دوشنبه ۱۴ دیماه، در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. در ابتدای این نشست، فرید قاسمی سه شیوه تقریظ، تعریض و نقد را شیوههای گفتار و نوشتار درباره یک کتاب عنوان کرد و گفت: این سه شیوه همان ستایش، نکوهش و سنجش است. ناقد، نقّاد و منتقد دروازهبان و مهاجم علم نیستند. دروازهبان نیست چون دروازه بانی پیش از تولید اثر انجام میشود. مهاجم نیست چون کار نقد، تهاجم نیست. تهاجم، کار تعریضگر است. قاسمی خود را ستایشگر کتاب «۱۰۰ اعلان و اعلامیه» دانست و گفت: کار سنجش باید با انصاف و اشراف باشد. برای نقد یک اثر فقط نباید آنچه که در کتاب آمده را دید. بلکه در بیرون از کتاب، کلیت اثر و روند نشر و موضوع آن را باید نگاه کرد. مثلا وقتی در مورد این کتاب حرف میزنیم باید ببینم در دهههای گذشته چند عنوان کتاب در این زمینه منتشر شده و نهادهای متولی چه کاری در این زمینه انجام دادند. این کاری که انجام شده چه زیان مادی به پدید آورنده و ناشر وارد میکند و این گروه چه سود معنوی میبرند. شاید باور کردنی نباشد که این کارها با زیان مادی همراه باشد. مدیر مرکز کتاب پژوهی ادامه داد: یک مجموعه دار خصوصی زمانی که رضایت میدهد اعلانهای مجموعهاش چاپ شود، زیان مادی میبیند. این اعلانها قبل از بازچاپ یک قیمت و بعد از بازچاپ قیمت دیگری پیدا میکنند. از ناشر و کسانی که مقدمه این کتاب را نوشتهاند باید سپاسگزاری کرد. ناشر کتاب با بسیاری از ناشران دیگری که در زمینههای مشابهی کار میکنند، متفاوت است. این ناشر کتابهای ارزندهای را منتشر میکند که «مجموعه ده» و «مجموعه صد» از جمله این کتابها است و از مجموعه ده «ده کاریکاتور» و «ده طراح صحنه» و از مجموعه صد هم کتاب «۱۰۰ اعلان و اعلامیه» منتشر شده است. این پژوهشگر حوزه مطبوعات با بیان اینکه برای اعلان باید شجره نامه یا اینفوگراف درست کنیم تا به درستی تاریخچه اعلان و اعلامیه در ایران مشخص شود، افزود: اعلان گفتاری از جارچی تا رسانههای دیداری و شنیداری را شامل میشود. اعلان نوشتاری تاریخ جداگانهای دارد که میتوان آن را به سه بخش، پیش از چاپ، چاپ و پس از چاپ تقسیم کرد. بیشترین اعلانهای پیش از چاپ، اعلانهای سنگی است که امیدوارم کسی در مورد اعلانهای سنگی ایران کار کند. این اعلانها تنوع موضوعی بسیاری دارند و از آزادی بردگان تا خطاب به کفتر بازها و... را در بر میگیرد. قاسمی بیان کرد: اعلانهای چاپی یکی از انواع اعلانهای نوشتاری است و به چند دسته تقسیم میشوند. اعلانهای دیوارکوب از جمله اعلانهای چاپی است. اولین اعلان دیوار کوب چاپی فارسی در هلند و هند منتشر شد. اولین اعلان چاپ ایران در دوره صفویه در اصفهان منتشر شد. اعلان، نامهای گوناگونی چون اعلاننامه، اشتهارنامه، انتشارنامه، ورقه و نامهایی از این قبیل داشت و تا سال ۱۳۱۴ در مکاتبههای اداری واژه اعلان مرسوم بود تا اینکه فرهنگستان زبان در دوره پهلوی اول واژه آگهی را برای اعلان در نظر گرفت. یکی دیگر از انواع اعلانهای چاپی، اعلان مطبوعاتی است. این نوع اعلان پیش از ایران در سایر کشورها به چاپ رسیده است. من برای دو دایره المعارف مدخل آگهی را نوشتم و در کتاب «سرگذشت مطبوعات ایران» یک فصل به پیشینه آگهی و اعلان اختصاص دادم که علاقمندان میتوانند برای کسب اطلاعات بیشتر به این کتاب مراجعه کنند. وی عنوان کرد: برای اولین بار، دربار قیمت آگهی و اعلان را اعلام میکرد. جمعآوری اعلان با مطبوعات، مجله و کتاب بسیار متفاوت است. مجله، روزنامه و کتاب یکجا صحافی و جمع شده، اما بیشتر اعلانها از روز نخست دیوارکوب و پراکنده بوده است. این یک کوشش فردی خودجوش بوده که به نظر بنده ارزش و اهمیت آن از هزاران کار اداری مهمتر است که باید این زحمت را قدر دانست. اعلان و اعلامیه در کتابخانههای ما به عنوان مدرک حتی تا دههای اخیر نگه داری نمیشدند. اساسا کتابخانههای کشور به جز کتاب، مدرک دیگری جمع نمیکردند. قاسمی با بیان اینکه آقای حسنزاده برای این کار به جز عشق هدف دیگری نداشت، اظهار کرد: اگر کسی اهل سوداگری باشد هیچگاه این کار را انجام نمیدهد چرا که قیمت اعلانی که باز چاپ شده با اعلانی که بازچاپ نشده بسیار متفاوت است. باید به نحو شایسته کوشش فردی و ناشر خصوصی این مجموعه را ببینیم چرا که در قیاس با کارهای نهادهای متولی که وظیفه و ردیف بودجه برای این نوع فعالیتها دارند اما این کار را انجام نمیدهند، جای تقدیر و تشکر دارند. قاسمی در پایان گفت: در این مجموعه افزون بر اعلان، برگه انتخاباتی، شب نامه، عقدنامه چاپی و... آمده است. بعضی از اعلانها به گونهای هستند که قابل خواندن نیستند. این نشان میدهد که ناشر به شکل بیشتر از محتوا اهمیت میدهد و شکل در این مجموعه قالب شده است. این درحالی است که مخاطب این کتاب فقط گرافیستها نیستند. در ادامه این نشست، ططری از منظر اسنادی به کتاب «۱۰۰ اعلان و اعلامیه» نگاه کرد و گفت: نشر ایده زحمت زیادی برای انتشار این کتاب مرتکب شده که باید از آنها تشکر کرد. مدیر مرکز اسناد کتابخانه و موزه مجلس شورای اسلامی به امتیازات و مزایای این اثر اشاره کرد وگفت: کتاب از سه مقدمه به نوشته آغداشلو، حسنزاده و مهاجر تشکیل شده است که هر سه مقدمه نکات مهمی را در دل خود دارد. آغداشلو با اینکه مقدمه خود را در یک صفحه نوشته اما به نکته مهمی اشاره کرده است. ایشان نگاهشان این است که این مجموعه علاوه بر اینکه اهمیت فراوانی دارد، از منظر گرافیک این کتاب یک اثر بینظیر و کم نظیر است. به ویژه اینکه نخستین نمونههای گرافیک یا تدوین آن در ایران را میتوان در بین اعلانیهها رد یابی کرد. ططری افزود: مقدمه آقای مهاجر از قابلیت و جامعیت خوبی برخوردار است. باید این نکته را در ذهن داشته باشیم که تاکنون کتابی در زمینه اعلانیهها منتشر نشده است. اگرچه قدیمیتر از اعلانیههایی که در این کتاب منتشر شده نیز وجود دارد، اما یکی از قدیمیترین اعلانیهها در این اثر متعلق به سال ۱۳۰۸ قمری است که در واقع این مهم نکتهای است که آغداشلو کاملا به آن اشاره کرده است. از طرفی حسنزاده گردآورنده کتاب بدون هیچ چشم داشتی این اسناد را منتشر کرده است که باید از ایشان کمال تشکر و قدر دانی را داشته باشیم. وی با بیان اینکه منابع قابل توجهی درباره اعلان و اعلامیه وجود ندارد، گفت: در این رابطه دکتر محمداسماعیل رضوانی مقالهای با عنوان «اعلان و اعلامیههای دوره قاجار» نوشته که در مجله «بررسیهای تاریخی» به چاپ رسیده است. استاد قاسمی اثر دیگری به نام «پیشینه انواع آگهی، سالنامه وقایع آگهی در ایران» را که مرتبط با این حوزه است، منتشر کرده و مقاله «شبنامهها و اعلامیههای مشروطه» به قلم فاطمه معزی در مجله «تاریخ مطالعات معاصر» به نگارش درآمده است که میتوان گفت از جمله منابع این حوزه هستند. مدیر مرکز اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی بیان کرد: برای تدوین این مجموعه یک دستورالعمل خاصی دنبال نشده بنابراین در بین اسناد شاهد بهم ریختگی هستیم. مجموعه حسنزاده بینظیر است. اما باید قبل از اینکه این مجموعه منتشر میشد یک دستور العمل تدوین میشد. کسی که به عنوان خواننده کتاب را باز کند از همان صفحات ابتدایی باید توضیحاتی در مورد آنها داده میشد. حتی میتوانستند اعلانهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را جدا کنند. در ادامه، ناصرالدین حسنزاده با بیان اینکه ما سخنران نیستیم بلکه مجموعه دار هستیم و کار ما جمع آوری اسناد و اوراق قدیمی است، گفت: تمام تقدیر و تشکرهایی که در مورد کتاب انجام شد را به بانیان اصلی این کار تقدیم میکنم. حسنزاده در پایان گفت: سال هاست که چاپ کتابهای خوب تعطیل شده است. یکی از خوشبختیهای این کتاب داشتن ناقدهای خوب است. در ادامه، شهروز مهاجر با بیان اینکه بسیاری از ایراداتی که آقای قاسمی و ططری در مورد این اثر داشتند، به دبیری این مجموعه بر میگردد، گفت: با توجه به اینکه دبیر «مجموعه صد» و «مجموعه ده» آقای آرش تنهایی است بسیاری از سوالات پاسخ داده میشوند. مهاجر افزود: مجموعه ایده، خانه گرافیستها است. تصویر برای این مجموعه مهمتر از متن است. بنابراین در ویژگیهای تصویر نهایت تلاش انجام شده اما در ویژگیهای متنی این تلاش صورت نگرفته است. بنابراین لازم است این مجموعه یک دبیر علمی داشته باشد. اگر ناشر خصوصی این مجموعه را منتشر نمیکرد و مجلس یا کتابخانه ملی مسئولیت این کار را برعهده میگرفتند کتاب از نظر طراحی افت چشم گیری پیدا میکرد اما از نظر متنی بسیار قابل توجه میشد چرا که ویراستار و ناظر علمی به این مجموعه اضافه میشد. مهاجر در پایان گفت: به نظر من اسم کتاب گویا نیست و نقص دارد. من پیشنهاد دادم که «صد اعلان و صد برگ چاپی» اسم این مجموعه باشد که مورد قبول واقع نشد.
۱۳۹۴/۱۰/۱۵ ۱۱:۱۹:۳۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایلنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]