واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: پاسخ خاورميانهاي امريكا به روسيه در آسياي مركزي
نویسنده : روحالله صالحي
پس از اوكراين و سوريه، اين بار آسياي مركزي به جديدترين صحنه رقابت سياسي- ژئوپليتيكي ميان روسيه و امريكا تبديل شده است. واشنگتن سعي دارد با نفوذ در حياط خلوت روسيه حلقه امنيتي دور مسكو را تنگتر كند. سفر جنجالي جانكري، وزير خارجه امريكا به آسياي مركزي، آن هم در بحبوحه تشديد تنشها با مسكو، نگرانيهاي كرملين را نسبت به برنامههاي جديد غرب در اين منطقه تشديد كرده است. هر چند وزارت خارجه امريكا، اهداف اصلي سفر جان كري به آسياي مركزي را گسترش روابط دوجانبه اعلام كرده، اما با توجه به اهميت آسياي مركزي و نقش مؤثر آن در امنيت روسيه، سفر كري مسلما داراي اهداف اعلام نشدهاي نيز هست كه در ميان تلاش براي افزايش روابط خود با كشورهاي منطقه دنبال ميكند و به همجواري اين منطقه با رقباي امريكا، يعني چين و روسيه بازميگردد.
مسكو كشورهاي مشتركالمنافع را خارج نزديك خود ميداند و هرگونه نفوذ غرب در اين مناطق را تهديدي براي منافع ملي و خط قرمز خود ميداند. روسيه در جنگ 2008 گرجستان و بحران اوكراين اين پيام را به غرب ارسال كرد كه حاضر است براي حفظ منافعش در اين مناطق حتي وارد فاز نظامي با غرب شود. غرب پس از بحران اوكراين حضور نظامي خود را در مرزهاي غربي روسيه تقويت كرده سعي دارد سناريوي مهار روسيه را در مرزهاي جنوبي مسكو نيز اجرا كند.
برخي كشورهاي منطقه، از جمله ازبكستان و تركمنستان، سياست دوري از روسيه و نزديكي به غرب را در سياست خارجي خود دنبال ميكنند ولي به دليل محصور بودن اين كشورها در خشكي و ترس از فشارهاي روسيه حاضر به علني كردن آن نشدهاند و كري با سفر به منطقه سعي دارد ميزان نفوذ مسكو در اين كشورها را بررسي كند تا پس از مطمئن شدن از نيات رهبران آسياي مركزي نسخه جديدي براي منطقه بپيچد. از سوي ديگر، شرايط نه چندان مناسب اقتصادي جمهوريهاي آسياي مركزي اين فرصت را براي امريكا ايجاد كرده تا با ارائه بستههاي مالي و كمكهاي مختلف، حضور سياسي و اقتصادي خود را تقويت كند، اما روسيه باتوجه به پروژه انقلابهاي مخملي غرب در اوكراين و ضد روسي شدن گرجستان نگران فعاليتهاي كاخ سفيد براي نفوذ بيشتر در آسياي مركزي است. بخش پنهان برنامهها و اهداف كري كه بلافاصله پس از پايان نشست چند جانبه سوريه در وين، راهي كشورهاي آسياي مركزي شده است، ميتواند تلاش وزارت خارجه امريكا براي زمينهسازي گشودن جبهه سياسي در مقابل روسيه باشد كه اين منطقه را حياط خلوت سياسي و امنيتي خود ميداند.
از سوي ديگر، سفر كري به منطقه بيارتباط با حضور نظامي روسيه در سوريه نيست، چراكه روسيه به عنوان بازيگر اصلي در خاورميانه ظاهر شده است، منطقهاي كه به طور سنتي تحت نفوذ غرب بود. سفر كري به منطقهاي كه سالهاست روسيه تلاش ميكند حضور خود را در آن حفظ كند، در زماني صورت ميگيرد كه تهديد تروريسم شدت گرفته و احتمال دارد كشورهاي اين منطقه از بيم نفوذ تروريستها از افغانستان دست به دامان مسكو شوند. از همين روست كه بسياري از كارشناسان حضور كري در آسياي مركزي را تلاشي براي برطرف كردن نگراني اين كشورها و همچنين افزايش نفوذ واشنگتن در اين منطقه ميدانند.
برخي ناظران سفر كري را نوعي بازي شطرنج بين روسيه و غرب در آسياي مركزي ميدانند و بر اين باورند كه سفر كري پاسخ واشنگتن به حضور قدرتمند روسيه در خاورميانه است. امريكا با نشانه رفتن منافع مسكو ميخواهد شكستهاي خود در خاورميانه را در آسياي مركزي جبران كند. واشنگتن به شدت نگران تقويت مواضع روسيه در خاورميانه است جايي كه امريكا موقعيت ضعيفي دارد و ممكن است كه اين منطقه را نيز از دست بدهد. به همين منظور، امريكا به دنبال اين است كه با نفوذ در آسياي مركزي، روسيه را وادار به تجديد نظر در سياستهاي جهانياش كند. همچنين امريكا به بهانه مبارزه با تروريسم بينالمللي سعي دارد جاي پاي خود در آسياي مركزي را محكم و از نزديك سياستهاي مسكو را رصد كند.
از طرف ديگر، سفر كري در شرايطي انجام شده است كه طالبان در يكماه گذشته توانسته برخي مناطق شمالي افغانستان را تصرف كند و برخي ناظران اين پيشرويها را پاسخ غرب به حضور نظامي روسيه در سوريه ميدانند. امريكا سعي دارد با انتقال تروريستها از خاورميانه به آسياي مركزي مرزهاي جنوبي روسيه را ناامن كرده و با درگير كردن اين كشور به مرزهاي جنوبي خود از نقش جهاني مسكو بكاهد. واشنگتن تا همين اواخر آسياي مركزي را تنها در رابطه با مسئله افغانستان در نظر ميگرفت ولي اكنون كه مقابله با نفوذ روسيه در فضاي شوروي سابق به هدف مهم سياست خارجي امريكا تبديل شده است، آسياي مركزي نيز در چارچوب فضاي شوروي در نظر گرفته ميشود و باتوجه به تنشهاي جهاني روسيه و غرب شاهد رقابت شديد دو طرف در آسياي مركزي خواهيم بود.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۲ آبان ۱۳۹۴ - ۲۰:۵۷
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 37]