واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
قلب ضرابخانه قدیمی اصفهان در بازار قیصریه هنوز میتپد
در دوران صفویه، اصفهان به عنوان یکی از مهمترین مراکز ضرب سکه در کشور محسوب میشد به طوری که بازار چیتسازها که اکنون به ساختمان یکی از بانکهای دولتی تبدیل شده بیانگر این واقعیت است.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، با پشت سر گذاشتن بازار قیصریه، به بازار چیت سازها نزدیک میشویم، مکانی که به گفته تعدادی از کاسبان قدیمی این بازار، در سالیان بسیار دور محل ضرب سکه محسوب میشده و اکنون تنها اسکلتی از خود به یادگار گذاشته است. گفته میشود در دوران عباسی از سال 134 ه.ق ضرب درهم در ضرابخانههای ایران آغاز شد که اصفهان یکی از آنها بوده است. در ضمن سکههای حضرت امام رضا(ع) نیز در سال 203 ه.ق در اصفهان ضرب شده است. در دوره طاهریان، صفاریان، آلبویه و غزنویان، ضرابخانهها به ضرب سکهها ادامه میدادند تا اینکه در دوره سلاجقه با اینکه ضرابخانهها بسیار محدود بودند، اما در اصفهان ضرابخانهای دایر بوده است. در عصر تیموریان و آق قویونلوها نیز ضرابخانه اصفهان به کار خود ادامه میداده و در عصر صفویه که اصفهان به اوج شکوفایی خود رسیده بود، نظم و ترتیب خاصی برای ضرب سکه در این شهر به وجود آمد و سازمان گستردهای از کارکنان و تولیدکنندگان آن زیر نظر حکومت مرکزی تشکیل شد که برای این منظور در قیصریه اصفهان، محلی مناسب به نام ضرابخانه احداث شد که بنای زیبای آن هنوز باقی است. با نظری به سمت راست بازار چیتسازها، به این موضوع پیبردیم که در سالهای گذشته تغییرات کاربردی زیادی در بازار اصفهان نسبت به سالهای پیشین صورت گرفته است و از جمله مشهودترین تغییر کاربردی را میتوان در ضرابخانه اصفهان مشاهده کرد که اکنون یکی از شعبات یکی از بانکها در آن فعالیت دارد. در این لحظه به بخشی میرسیم که به تیمچه ضرابخانه معروف شده است؛ مستطیل شکلی که میراب یا برفانداز ضرابخانه است. نکته قابل توجه اینکه ضرابخانه اصفهان تنها یک در برای ورود و خروج دارد و این موضوع نشان دهنده خصوصیات امنیتی اینگونه مکانهاست.
محمد ابراهیمی، کارشناس میراث فرهنگی در این رابطه معتقد است: در دوران گذشته مسئولیت این ضرابخانه بر عهده معیرالممالک بود که سرپرستی همه ضرابخانهها را نیز بر عهده داشت و سکههای طلا و نقره با اطلاع وی ضرب میشده است اما سکههای مسی را حکام محلی ضرب میکردند و با تعویض حکام، نقش سکه تغییر مییافت. وی اظهار کرد: طبق منابع تاریخی، معیرالممالک، ضرابخانه را به کسانی که متخصص ضرب سکه بودند، سالانه اجاره میداد به طوری که گاهی اجاره ضرابخانه در اصفهان، بین 2هزار تا 2500 تومان بود. عیار سکهها را نیز معیرالممالک تعیین میکرد و عزل و نصب ضراب باشی، حکاکان، صرافان، آهنگران، چرخکشان، سفیدگران و سایر عمال ضرابخانهها نیز از اختیارات او بود. این کارشناس میراث فرهنگی معتقد است که امروز بخشهایی این بنای تاریخی نیازمند بازسازی و مرمت است و اگر این موضوع به دست فراموشی سپرده شود، بدون شک خسارات جبرانناپذیری به ساختمان اصلی ضرابخانه وارد خواهد شد. نکته جالب توجه دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که در دوران گذشته، سکههای طلا تنها به مناسبت عید نوروز یا به تخت نشستن پادشاه به ضرب میرسید و گاهی نیز سکههای بزرگ و سنگینی از طلا ضرب میکردند که برای مصارف خصوصی پادشاه و خزانه به کار میرفت. علیرضا مقصودی، محقق و مورخ در رابطه با اینکه سکه در ضرابخانه ها چگونه ضرب میشد، در گفتگو با خبرگزاری فارس چنین گفت: برای ضرب سکه ابتدا فلز مذاب داخل داخل دیگهای مخصوص را در قالبهای بلند می ریختند تا به صورت شمش درآید. بعد از آن شمشها را با مقراضی خاص به قطعاتی هم وزن میبریدند و با ضربات چکش، گرد میکردند، سپس آن را می شستند و میجوشاندند تا سفید شود. وی ادامه داد: بعد از این مراحل، فلز را در منگنهای چوبی قرار میدادند و سکه نقش دار را روی آن میگذاشتند و با چکش نقش را بر آن منتقل میکردند. عدهای معتقدند که رونق تجاری بازار در دوره صفویه نشانگر اقتدار حاکمیت دولتی و تمایل پادشاهان این سلسله به خصوص شاه عباس اول به پیشرفتهای اقتصادی کشور بوده و در این راستا اقدامات مختلفی در تسهیل امور تجاری انجام گرفته که ایجاد ضرابخانه سلطنتی در داخل بازار بزرگ یکی از آنهاست. که نشانگر توجه شاهان صفوی به رونق تجارت داخلی و خارجی کشور بوده است. نکته قابل توجه اینکه سکههای رایج در زمان صفویه از زر و سیم و برنز ساخته میشد اما در معاملات و داد و ستدها بیشتر از سکههای نقره استفاده میکردند و سکههای زرین، کمتر در دست مردم بود و معمولا فقط در جشنهای مراسم تاجگذاری و اعیاد ضرب میشد. انتهای پیام/63056/صا30
94/08/11 - 09:11
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]