تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836849366
محیط زیست، از مهندسی منابع تا مهندسی منافع!
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: یزد را سرزمین قنات و قنوت و قناعت نامیده اند. شاید مردم این شهر کویری، زودتر از مردم دیگر شهرهای سرزمین کهن پارس، صدای زنگ خطر بحران آب را شنیده اند که سال هاست روش درست برخورد با این بحران را، دست کم در استفاده از جادوی این سه واژه، سرلوحه زندگی خود قرار داده اند. اما مدتی است که زنگ خطر، در مناطق دیگر ایران نیز به گوش می رسد. کارشناسان و دلسوزان، به میدان آمده اند و سخن از بحران های زیست محیطی می گویند که عواقب شان به زودی دامنگیر همه خواهد شد. در همین زمینه نخستین همایش ملی جامعه، منابع طبیعی، آب و محیط زیست، به همت انجمن جامعه شناسی ایران پنجم و ششم آبان ماه جاری در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. نبود رشته جامعه شناسی محیط زیست در کشور به گفته دکتر سید محمدامین قانعی راد ـ رییس انجمن جامعه شناسی ایران، هدف از برگزاری همایش یادشده ایجاد گفت وگوی ملی در میان نهادهای تأثیرگذار در منابع طبیعی، آب و محیط زیست است. به همین منظور 20 سازمان از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، سازمان امور عشایری ایران، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سازمان جنگل ها و مراتع کشور، اندیشکده تدبیر آب ایران، انجمن ایرانی تاریخ، مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، شهرداری تهران و کرسی بازیافت آب یونسکو در دانشگاه تهران، به عنوان حامیان مادی و معنوی همایش وارد میدان شدند که البته جای نهادهای غیر دولتی و سازمان های مردم نهاد در این میان، خالی بوده است. دکتر قانعی راد می افزاید: بر اثر نبود تعامل با دانشگاه ها و نگرش های فرابخشی، متأسفانه مشکلات و بحران های زیست محیطی و به ویژه بحران آب در کشورمان ایجاد شده است که برای حل این بحران ها باید بتوانیم با استفاده از دانش، میان دستگاه های اجرایی و سازمان های مردم نهاد، همگرایی ایجاد کنیم و جامعه مدنی را در زمینه فعالیت های زیست محیطی، فعال سازیم. وی تأکید می کند: سیاست های محیط زیست باید متناسب با ظرفیت های موجود در کشور و مشارکت بخش های غیر دولتی و جامعه مدنی و اجتماعات روستایی، عشایری و شهری، مورد بازبینی قرار گیرد تا بتوانیم به طرف الگوی حکمرانی خوب حرکت کنیم. دکتر قانعی راد با انتقاد از نبود رشته «جامعه شناسی زیست محیطی» در کشور می گوید: پس از گذشت حدود 8 دهه از وجود رشته علوم اجتماعی در ایران، هنوز رشته جامعه شناسی زیست محیطی و حتی 2 واحد درسی با این عنوان نداریم؛ در حالی که در آسیا انجمن های جامعه شناسی زیست محیطی با سابقه 40 ساله وجود دارد. درختان یا دودکش کارخانه ها؟! دکتر حسام الدین آشنا ـ رییس مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری، سخنان خود را با طرح این پرسش ها آغاز می کند: چه شد که بحران محیط زیست ما را دربر گرفته، گزینه های پیش رو را محدود ساخته و جامعه سیاست در تمامی این مدت، واکنش درخوری نشان نداده است و در این میان علوم اجتماعی چه وظیفه و نقشی در تعدیل یا رفع بحران، می تواند داشته باشد؟ دکتر آشنا در بیان پاسخی برای پرسش های خود، می گوید: بحران زیست محیطی امروز که بر اثر چند فرآیند موازی پدید آمده است، بدون توجه به شاکله قدرت، قابل بررسی نیست. گفتمان و کارگزاران آن موفق شده اند مفاهیم توسعه و محیط زیست را از یکدیگر جدا کنند. آنان می گویند «از میان صحت و سرعت و درخت و دودکش، تنها یکی را باید انتخاب کرد. حالا شما درختان جنگل را می خواهید یا دودکش کارخانه ها را؟» وی می افزاید: انگاره خودکفایی کشاورزی، به ده ها دلیل در زمانی خاص، معنایی صادقانه داشت، اما فشار آوردن بر منابع محیط زیست در سال های اخیر تنها ناشی از فرصت طلبی های سیاسی بوده است. اگرچه از میانه دهه 1370 وارد عرصه تحلیل اجتماعی پروژه های عمرانی شدیم، اما جامعه شناسی انتقادی محیط زیست هرگز شکل نگرفته و علوم اجتماعی بیشتر در جهت همراهی با جریان توسعه فعالیت کرده است، نه در راه نقد سازنده آن، و از این رو بلاهت مستتر در گفتمان «درخت یا دودکش» افشا نشده است. مهندسی منافع به جای مهندسی منابع دکتر حسام الدین آشنا با بیان این که متأسفانه علوم اجتماعی در کشور ما در محورهای زیست محیطی کارنامه درخشانی ندارد، می گوید: امروز در حالی نقد گفتمان «درخت یا دودکش» شدت می گیرد که زنگ های بحران محیط زیست از هر گوشه به گوش می رسد. اکنون مشخص شده است آنچه خیر عمومی جلوه داده می شد، شاید همدستی یک یا چند سیاستمدار منطقه ای یا ملی با یک یا چند شرکت پیمانکاری و مشاوره ای بیش نبوده است. زمین هایی به بهای اندک خریداری و مدتی بعد اعلام می شد پروژه ای در محدوده آنها در حال انجام است و در نتیجه ثروت های بادآورده ای به دست می آمد. شاید آنچه «مهندسی منابع» خوانده می شد، در واقع «مهندسی منافع» بوده است. رییس مرکز بررسی های استراتژیک نهاد ریاست جمهوری، می افزاید: ما در مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری نشان دادیم با ورود چنان گفتمانی به عرصه مسایل محیط زیست، مهندسی از علم به ایدئولوژی تنزل می باید و تار و پود منافع نهفته در آن آشکار می شود. مایلم تأکید کنم میان مهندسی و ایدئولوژی مهندسی تمایزی آشکار وجود دارد، چرا که مهندسی می تواند کارکردی تخصصی و کارآمد داشته باشد، اما مهندسی ایدئولوژی می تواند بر ذهن های مردم، روحانیت و جامعه حاکم شود، مسایل فنی را تا سر حد ممکن پیچیده سازد و بنای عظیمی از مشروعیت را بر این پیچیدگی های فنی بنیان بگذارد. هیمنه نقشه ها و فرمول ها برای پُر کردن خلأ ناشی از سلب وجود سایر تخصص ها به کار گرفته می شود و دستور کار از «توسعه» به «پروژه» تقلیل می باید. پنهان سازی تخریب ها، سرکوب صداهای معترض و لابی ها به کار می رود تا مشروعیتی برای آغاز پروژه های دیگر شود. این گونه است که ابتدا تصمیم بر بنای یک سد می گذارند و سپس از کارشناسان علوم اجتماعی می خواهند که عواقب کار را بررسی و حل کنند! دکتر آشنا تأکید می کند: علوم اجتماعی می تواند به عنوان علومی رهایی بخش، وارد فرآیند توسعه شود. اگر ما دانشگاهیان در حوزه های سیاستگذاری سخن نگوییم، غیر دانشگاهیان خوشحال می شوند. سکوت ما به معنای جا خالی کردن برای افراد فرصت طلب است. گسست دانشگاه، دولت و جامعه، عاقبتی خوش تر از آنچه امروز بر سر محیط زیست کشور ما آمده است، ندارد و درمان بیماری های محیط زیست ایران و بحران های مشابه آن، جز با هم افزایی انتقادی دانشگاه، دولت و جامعه امکان پذیر نیست و ورود هرچند دیرهنگام علوم اجتماعی به این عرصه، می تواند آغازی برای آینده ای پایدارتر باشد و پیش از آن که عبرت تاریخ شویم، ما را نجات دهد. محیط زیست، امانتی در دست انسان دکتر محمد جعفری ـ رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، با اشاره به این که این نخستین همایشی است که درباره ارتباط علوم اجتماعی با محیط زیست برگزار می شود، می گوید: قرآن، از کسانی که حیوانات و گیاهان را از میان می برند، با عنوان مفسد فی الارض یاد می کند و همچنین توصیه می شود که امانت ها را به اهلشان بسپارید، که باید پرسید چه امانتی بالاتر از تخصص وجود دارد؟ آیا ما منابع طبیعی را به افراد کارشناس این رشته سپرده ایم؟ چرا باید کمیسیون کشاورزی مجلس را کسانی تشکیل بدهند که تخصصی برای پیوستن به کمیسیون های دیگر ندارند؟ در تمامی دولت های بعد از انقلاب، سازمان حفاظت محیط زیست به افراد غیر متخصص سپرده شده است، به عنوان مثال، مسئول منابع طبیعی یکی از شهرستان ها، فوق دیپلم مکانیک است! دکتر جعفری با ذکر روایات و احادیثی درباره اهمیت محیط زیست می افزاید: 3 چیز آدم را به زمین می زند، تکبر، حسادت و حرص. ما منابع طبیعی مان را حریصانه دیده ایم و از آنها به عنوان یک امانت، بسیار بد نگهداری کرده ایم و از اینرو در مقابل نسل های آینده حرفی برای گفتن نداریم. وی خاطرنشان می سازد: ما بیش از حد سیاست زده شده ایم و منابع طبیعی را فدای مسایل سیاسی کرده ایم. حرف های کارشناسان بایگانی می شود و کسی به آنها توجهی نمی کند. ما درباره ریزگردها، ده ها نامه به مسئولان نوشته ایم اما دریغ از یک جواب! یک سال و نیم است که هنوز به ما وقت نداده اند که دست کم برویم و از نزدیک با آنان صحبت کنیم. تا زمانی که در مسائل زیست محیطی بازنگری اساسی انجام ندهیم و به طور قانونمند از افراد متخصص در این خصوص استفاده نکنیم، مشکلی حل نخواهد شد. شباهت بحران آب با بیماری قند مهندس سید محمد بهشتی ـ رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سخنرانی خود را با بیان مطلبی رندانه آغاز می کند: من از این که بحران آب در ایران قرار است تا سال 1420 خورشیدی ادامه داشته باشد خوشحالم، زیرا اگر این بحران طی یک یا چند سال برطرف می شد، آن را به شیوه ای از سر می گذراندیم، اما طولانی مدت بودن آن، ما را ناگزیر از یک تغییر رویکرد جدی می کند. در این مسیر ممکن است ابتدا با اوقات تلخی، کسانی را به عنوان مقصر اعلام کنیم و آنها نیز ساکت شوند و حرفی نزنند؛ همان طور که در حال حاضر ما خبر بحران آب و ابعاد آن را به طور مستقیم از مسئولان مرتبط با آن نمی شنویم. به همین دلیل، دستگاه های دیگر نیز مسأله را جدی نگرفته اند و من در جلساتی که در رابطه با بحران آب تشکیل می شود، هنوز همان روند گذشته را می بینم. ما فرصتی برای مؤاخذه یکدیگر نداریم. اگر ابعاد بحران به آن شکلی که من شنیده ام باشد، ما بسیاری از فرصت ها را از دست داده ایم و نباید فرصت باقی مانده را نیز با جستجوی مقصر از دست بدهیم. مهندس بهشتی با بیان این که بحران آب در تمامی کمربند بیابانی جهان اتفاق افتاده است، می افزاید: اثرات بحران آب مانند بیماری قند، در ابتدا نامحسوس است، اما ناگهان بروز می کند و از میان آنها بهار عربی و داعش و مسایل به ظاهر نامربوط دیگر بیرون می آید که می بینیم تمامی آنها در کمربند بیابانی جهان اتفاق افتاده است. در همین کمربند بیابانی در کشور آمریکا که محدوده کالیفرنیا و آریزونا را در بر می گیرد، دولت مشغول خشک کردن پارک ها است و به شهروندانی که چمن کاری های جلوی خانه هایشان را خشک کنند، جایزه می دهد. آن وقت ما همچنان جشن درختکاری می گیریم و فکر می کنیم هنوز باید به روال گذشته عمل کنیم و گویی ملتفت این موضوع نشده ایم که بحران آب در کشورمان، تا چه حد جدی است! رفتارهای شکارگرانه و پرستارانه رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به ابعاد فرهنگی مسایل زیست محیطی می گوید: در اروپا، هم منابع زیستی، بالفعل است و هم موانع زیستی. در سرزمین ما منابع و موانع زیستی بالقوه اند، یعنی زلزله و سیل اتفاق می افتد، اما نمی دانیم چه موقع و با چه شدتی است. از این رو راه حل و فصل معماهای زیستی در ایران، نمی تواند با راه حل های اروپا یکی باشد. آنها باید از موانع بالفعل عبور کنند و منابع بالفعل را به چنگ بیاورند، اما ما باید هنر از قوه به فعل در آوردن منابع و هنر پیش بینی موانع را داشته باشیم. ایران در طول تاریخ همواره با همین الگو توانسته است مسایل خود را حل و فصل کند. امروزه در کشور ما تکنولوژی و تحول وجود دارد، اما مبتنی بر الگوهای غربی است. مهندس بهشتی در توضیح مطلب می افزاید: الگوی زیست در اروپا، الگوی «شکارگری» است، اما در ایران این الگو «پرستاری» است که می تواند محیط را قابل زیست کند. «رفتار شکارگرانه» یعنی حفر چاه های عمیق و «رفتار پرستارانه» یعنی خطر قنوات. در اروپا وظیفه شما در قبال اکوسیستم این است که مراعات آن را بکنید اما در ایران رفتار شما باید مبتنی بر اکوسیستم باشد. محیط ما مستعد زیست است، نه مساعد زیست. رفتارهای اشتباه ما فقط باعث تخریب محیط زیست مان می شود، زیرا همه راه حل های ما شکارگرانه است و روی منابع بالفعل حساب می کنیم. همه آموخته های ما درباره محیط زیست، شکارگرانه است و با توجه به این موضوع ما چقدر تخصص مواجهه با شرایط خاص سرزمین خودمان را داریم؟ نگاه چند وجهی به محیط زیست رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در بیان راهکارهایی برای بحران زیست محیطی در ایران می گوید: باید رویکرد جدیدی مبتنی بر حال و هوای کشورمان در علوم گوناگون ایجاد کنیم. ما به تازگی به این سرزمین نیامده ایم و اخیراً دچار خشکسالی نشده ایم. ایران سرزمینی کهن با سابقه خشکسالی های متعدد است. ایرانیان 12 هزار سال سابقه یکجانشینی دارند و باید ببینیم در طول این سال ها، پیشینیان ما چگونه زیسته اند؟ هنر ما باید بهره گیری از نگاه حِکَمی باشد، یعنی ذوجنبتین نگاه کردن و در عین حال یکپارچه دیدن موضوع که در گذشته وجود داشته است. اما متأسفانه در دوره های جدید و در نظام آکادمیک، تنها کاری که به ما یاد نداده اند، همین نگاه حِکَمی داشتن است. مهندس بهشتی در بیان مثالی برای این موضوع می گوید: منطقه الموت قزوین، شرایط طبیعی ویژه ای دارد، زیرا منطقه ای کوهستانی و پُر آب است که زمین مناسب کشاورزی کم دارد. تا 60-50 سال پیش، این منطقه جاده درست و حسابی هم نداشت و انتقال محصولات کشاورزی از آنجا کار دشواری بود. از طرفی این منطقه در بازه زمانی اواخر زمستان و اوایل بهار، دچار تغییرات فصلی شدید می شود و کاشت برخی محصولات را دچار مشکل می کند. در چنین منطقه ای کاشت محصولی مانند گیلاس اشتباه است، زیرا گیلاس خاک را پوک می کند، شکوفه های آن با تغییرات شدید آب و هوایی، یخ می زنند و اگر به موقع به دست مصرف کننده نرسد، می گندد. اما کاشت فندق، به صرفه است، زیرا ریشه های درخت فندق، به اصطلاح خاک را به هم می دوزد، عجله ای در برداشت آن وجود ندارد و وقتی گل می کند که فصل نوسانات آب و هوایی گذشته است. مشخص است که اگر سیاست اشتباهی در این منطقه پیش گرفته شود، به دفع جمعیت آنجا می انجامد. وی تأکید می کند: خوشحالم که تغییر رویکردها در مسائل زیست محیطی آغاز شده است، اگرچه هنوز زمان لازم است تا به جایی برسیم که عمر مدیریت سیاستمداران ما از عمر عوارض اقدامات آنها کمتر نباشد. ما همچنان می خواهیم در این سرزمین زندگی کنیم و از اینرو باید آن را قابل زیست نگه داریم و روش های مان را از شکارگری به پرستاری بازگردانیم! کارخانه قانون سازی محمدرضا خباز ـ معاون سابق امور تقنینی معاونت پارلمانی نهاد ریاست جمهوری، با اشاره به تأثیرات مثبت ارتباط حکومت و شهروندان، می گوید: نحوه تعامل این 2 با سایر سازمان های اجتماعی، نحوه اتخاذ تصمیمات مهم را مشخص می کند. متأسفانه هنوز سهم همفکری و مشارکت های عمومی و تکاپو در شبکه های اجتماعی، در مقابله با مشکلات و چالش های دهه های اخیر، ناچیز است و ما به اصلاح سیاست ها، بازتعریف نقش ها و توضیح مجدد حوزه اقتدار، نیاز داریم. خباز می افزاید: یک حکمرانی خوب و مؤثر، مشارکت جو، اجتماع محور، شفاف و پاسخگو، یکسان نگر و منصف، اثربخش و قانونمدار است. باید ببینیم در سال آخر برنامه 5ساله پنجم، چه میزان از اهداف ما محقق شده است. مشارکت می تواند هم هدف باشد و هم ابزار، اما 3 پیش نیاز لازم دارد؛ اول تمرکز زدایی و تقویت حوزه های استانی محلی، دوم، رسمیت دادن به حضور بخش خصوصی و نیروهای اجتماعی و سوم، تنوع بخشیدن به سازوکارهای حکمرانی. محمدرضا خباز با اشاره به چند دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی در کارنامه خود، می گوید: متأسفانه مجلس ما تبدیل به کارخانه قانون سازی شده است. باید توجه داشت که رشد و پیشرفت های اقتصادی، مستلزم حاکمیت قانون است، اما فراوانی قانون و قانون های متضاد و دست و پاگیر، فقط باعث افزایش مشکلات زیست محیطی می شود. استفاده از بخشنامه های فراوان، اهمیت قانون را کاهش می دهد و انباشت قانون مشکلی را حل نمی کند. در کشورهای پیشرفته هرگاه قانون جدیدی تصویب می شود، 2 قانون کهنه از رده خارج می شوند، زیرا هدف نهایی، احترام به قوانین و مقررات است. از آنجا که مجلس، به مثابه ریل گذار است و دولت باید قطار پیشرفت را از روی این ریل ها به حرکت در آورد، اگر ریل ها به شکلی نامناسب نصب شود، دولت نیز مشکل پیدا می کند. ارمغان زمان فشمی
جمعه ، ۸آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]
-
گوناگون
پربازدیدترینها