محبوبترینها
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1840613268
معنای شراب در شعر حافظ چیست؟
واضح آرشیو وب فارسی:ایران اکونومیست: پیمان شوهانی مدرس ادبیات خاطر نشان کرد: اگر دیوان حافظ را بگشاییم و نگاهی به غزلیات او بیندازیم عبارتی که بارها در شعر حافظ با آن رو به رو می شویم "شراب و درد نوشی" است.ایران اکونومیست - او با اشاره به 20 مهر روز بزرگداشت حافظ شیرازی، گفت: حافظ شاعر توانمندی است که با رشحه قلمش توانست به نیکی نقاب را از رخ اندیشه برگشاید و سَر زلف سخن را به کِلک سِحر حلال خود شانه زند. شوهانی اظهار کرد: شاید سوالی که در این جا مطرح باشد و ذهن هر خواننده ای را در خوانشِ ابیات دیوان به کنکاش و چالش بکشاند این است که آیا حافظ آدمی را به "می خواری" و "لا ابالی گری" دعوت می کند خاصه دیوانی که از دیرباز مورد تقدیس و تکریم مردم ایران زمین بوده است!؟ چه آنان که در وادی حافظ شناسی برای رسیدن به کنه و ماهیت تمام ابعاد و زوایای ذهن و زبان حافظ گام برمی دارند و چه هر انسانی که صرفا برای لذت بردن از شعر و شاعری روی به غزلیاتی می آورد که زبان ناطقه در وصف شوق آن نالان است. او یادآوری کرد: در دین مبین اسلام و در قرآن کریم آیات ۲۱۹ سوره بقره و ۹۰ و ۹۱ سوره مائده از خمر و شراب خواری با لفظ رجس و پلیدی نام برده شده و باید از آن "فَاجْتَنِبُوه" کرد. عطار نیز در داستان شیخ پارسا و دختر ترسا به پلیدی خمر اشاره می کند. آن جا که شیخ پیرانه سرش عشق جوانی به سر می افتد و معتکف نشین کوی خورشیدوش زیباروی ترسا می شود و از چهار شروط "سجده در برابر بت، قرآن و مصحف را سوزاندن، زنار بربستن و خمر نوشیدن " برای به دست آوردن دل صنم رومی می پذیرد که تنها شراب نوشد: شیخ گفتا خمر کردم اختیار با سه دیگر ندارم هیچ کار پس شیخ صنعان را به دیر مغان می برند و به دست شاهزاده زنارپوش به او شراب می نوشانند و پیر پس از سر کشیدن خمر به خواست خود سه شرط دیگر را نیز انجام می دهد و عطار به زیبایی هر چه تمام تر انحطاط ایمان شیخ را بدین گونه به رشته تحریر می کشد: بس کسا کز خمر ترک دین کند بی شکی ام الخبایث این کند شوهانی اظهار کرد: از دیرباز تاکنون میان حافظ پژوهان و دوستداران او بر سر کیفیت و چگونگی این "می" و "می خوارگی" بحث های دور و درازی بوده که گاهی اوقات با تعصب خاصی همراه بوده است و برخی جنس شراب او را ادبی و کنایی و فرازمینی و آسمانی می دانند و در زاویه مقابل برخی ماهیت خمرش را زمینی و از جنس قصیده "مادر میِ" شاعر روشن ضمیر ادبیات پارسی، رودکی، محسوب می کنند. این مدرس ادبیات دانشگاه افزود: اگرچه حافظ بارها در دیوان غزلیاتش از باده نوشی و شراب خواری نام می برد، با واکاوی ابیات غزلیاتش و در نظر گرفتن تمام جنبه های نقدشناسی و جامعه ای که در آن مستی "بهتر ز طاعتی که به روی و ریا کنند" و حافظی که در چنین اجتماعی زیست داشته است درمی یابیم که پیر فرزانه شیراز شراب را سلاح مبارزه خود در برابر تزویر و ریا برمی گزیند و با آن به مقابله با خرقه ای می پردازد که صد بت باشدش در آستین و خدا نیز از این خرقه آلوده به روی و ریا بیزار است. وی تصریح کرد: حافظ هرگز در پی ترغیب و تحریض آدمی به شراب خواری و باده نوشی نیست بلکه مبارزی روشن فکر و آگاه است که پیر میخانه در سحرگاه جام جهان بینش داده و بدین جام جهان بین که قلب شناس است سره را از ناسره تمیز می دهد. پس بدین خاطر خرقه تزویری کسانی را که این همه قلب و دغل در کار داور می کنند نه تنها قابل تکریم نمی داند بلکه آن را مستوجب آتش می داند. در دیوان حافظ سخن از "می خوارگی" و ستایش " لاابالی گری" و بدمستی نیست بلکه تقابل و پیکاری "سیاسی اجتماعی" است. از منظر حافظ کسی که به نوشیدن شراب و می خواری بپردازد برتر از انسانی است که با تظاهر به دینداری قرآن را دام تزویری برای فریب عوام قرار می دهد: حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی دام تزویر مکن چون دگران قرآن را. و بر در میخانه رفتن را کار یک رنگان راستین می داند نه زاهدان خودفروشی که با تظاهر و فریب کاری باطن و حقیقت خود را از دیگران پنهان می دارند و حافظ آنان را به کوی می فروشان راه نمی دهد. شوهانی بیان کرد: حافظ در روزگاری می زیسته است که می توان آن عصر را ریاکارترین جامعه اعصار گذشته نام نهاد و حافظ چنان با این متظاهران تزویری سر جنگ و جدل دارد که باده نوشی را که قبیح ترین فعل ممکن است بهتر و برتر از زهدفروشی و عمل ریایی آنان به شمار می آورد: باده نوشی که در او روی و ریایی نبود بهتر از زهدفروشی که در او روی و ریاست. او تاکید کرد: حافظ هرگز موافق با شراب خواری نیست و سر کشیدن آن را به کسی توصیه نمی کند بلکه با تقابل باده نوشی و زهدفروشی به دنبال به تصویر کشیدن فعل زشت و مذموم ریا و تزویر است؛ تزویری که حافظ گناه آن را نابخشودنی تر و بزرگ تر از خمر و ام الخبائث می داند و اوج این تقابل را زمانی به پرده ابصار می کشد که بیان می دارد فقیه مدرسه مست بوده است و در حالت مستی و راستی فتوا داده: گرچه "می" حرام است و از محرمات محسوب می شود، از مال اوقاف بهتر است: فقیه مدرسه دی مست بود و فتوی داد که می حرام ولی به ز مال اوقاف است. برای همین حافظ دل نگران پشمینه پوش تندخو و شیخ تزویر کاری است که بویی از عشق نبرده اند و ریاضت نفس بیهوده می کشند. در حالی که افسار خرد و نفس مطمئنه آنان در دست نمرودِ نفسِ اماره آنان اسیر و در بند است و حافظ ترس از آن دارد که در هول سَحر گه حشر تسبیح ریایی و نان به ظاهر حلال اوقاف آنان در برابر شراب حرام خواجه دستگیر و راهبر نباشد: ترسم که صرفه ای نبرد روز بازخواست نان حلال شیخ ز آب حرام ما. و: ترسم که روز حشر عنان بر عنان رود تسبیح شیخ و خرقه رند شراب خوار. این مدرس ادبیات توضیح داد: در شریعت حافظ گناهی برتر از مردم آزاری نیست: مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن که در شریعت ما غیر از این گناهی نیست. بدین خاطر شاعر دل نازک ما ترجیح می دهد به شراب نوشی دست یازد اما در پی رنجاندن و آزرده خاطر کردن دیگران نباشد: به یکی جرعه که آزار کسش در پی نیست زحمتی می کشم از مردم نادان که مپرس. شوهانی گفت: ترکش های طعن حافظ تمام ریاکاران را دربرمی گیرد و سر سازش و تسامح و تساهل با کسی و هراسی از پست و القاب های نامی اجتماع ندارد. این عناوین خواه زاهد ظاهرپرستی باشد که به عُجب و عیب جویی از دیگران گرفتار است و از سِر درون پرده بی خبر است: راز درون پرده ز رندان مست پرس کاین حال نیست زاهد عالی مقام را. یا صوفیِ دجالْ فعلِ ملحدْ شکلی باشد که سر حقه می گشاید و دام می نهد و فلک حقه باز را نیز مقهور خرقه ریایی خود می کند و حافظ بدو توصیه می کند: صوفی گلی بچین و مرقع به خار بخش وین زهد خشک را به می خوش گوار بخش. یا محتسبی از جنس امیر مبارزالدین محمّد باشد که شیخ شده است و فسق و فجور خود را از یاد برده و در میخانه را بسته و به جای آن در خانه تزویر و ریا را گشوده است و خود پنهانی به پای خم نشسته است. حافظ تأکید مؤکد دارد که زنهار و مباد این که با این محتسب شهر به پای خم بنشینی زیرا بعد از شراب خواری نه تنها سبوی تو را می شکند و سنگ در جامت زند بلکه مورد لطف غضبش نیز قرارت می دهد: باده با محتسب شهر ننوشی زنهار بخورد باده ات و سنگ به جام اندازد. و خواه قاضی شهر باشد که حافظ صبحدم احوال او و شرب الیهودش را ز پیر می فروش پرسیده است اما در جواب شنیده است که: گفتا نه گفتنی است سخن گرچه محرمی درکش زبان و پرده نگه دار و می بنوش. او ادامه داد: حافظ چنان نفس آزاده ای دارد که در این جامعه سراپا تزویرکار خود را نیز مبرا از ریا نمی داند و خرقه پوشی خود را غایت دین داری به شمار نمی آورد بلکه بر آن عقیده است که خرقه ریایی خود را چو پرده ای بر سر صد عیب نهان خود پوشانده است و غایت این کرامت نفس و همت بالابلند خواجه ما که زیر این چرخ کبود ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزاد و رها است زمانی مشخص می شود که با این که پالوده و پیراسته از هر نقص و کاستی است اما ملامت وارگونه خود را هم ردیف با شیخ، مفتی و محتسب ریارکاری می داند که سعی در فریب دیگران دارند: می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب چون نیک بنگری همه تزویر می کنند. درباره این که حافظ که بیان می دارد: من و انکار شراب این چه حکایت باشد؟ غالبا این قدرم عقل و کفایت باشد و از این که رفیقی گفته است "حافظ ار مست بود جای شکایت باشد" از غصه نخفته است باید بیان داشت که حافظ بنده پیر مغانی است که ز جهل او را رهانده است و در خرابات مغان نور خدا را مشاهده می کند اما با تفکّری ملامتی وار خود را در معرض شماتت جامعه قرار می دهد و می فرماید: وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم که در طریقت ما کافری است رنجیدن. و در این فضای آلوده از تزویر که "آتش زهد ریا خرمن دین خواهد سوخت" حافظ عاشق دردی کشی است که اندر بند مال و جاه نیست و ز عالی مشرب بودنش بر صدر نمی نشیند و جام می می گیرد و از اهل ریا دور می شود و خرقه خود را با باده تطهیر می کند تا عُجب خانقاهی دامن او را نیز دربرنگیرد: ساقی بیار آبی از چشمه خرابات تا خرقه ها بشوییم از عُجب خانقاهی. و قلندر وار بر در میکده ای معتکف می شود که در آن جا افسر شاهنشاهی را داد و ستد می کنند: بر در میکدهرندان قلندر باشند که ستانند و دهند افسر شاهنشاهی. شوهانی اظهار کرد: پس بدین خاطر خرقه خود (من نوعی یعنی حافظ به نمایندگی از تمام آدمیان سخن می راند) را خالی از خلل نمی بیند و در روز بازخواست چه زنارهایی که به دغا و حیله از زیر این خرقه عوام فریب نگشایند: حافظ این خرقه که داری تو ببینی فردا که چه زنار ز زیرش به دغا بگشایند. اما اگر زاهد ریاکار به این سِر رهنمون نشود بر او حرجی نیست چون مشکل عشق نه در حوصله دانش اوست: زاهد ار راه به رندی نبرد معذور است عشق کاری است که موقوف هدایت باشد
دوشنبه ، ۲۰مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایران اکونومیست]
[مشاهده در: www.iraneconomist.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]
-
گوناگون
پربازدیدترینها