تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836877191
واکاوی سبک زندگی متعلّم در تمدن نوین اسلامی و مقایسة آن با آراء اند‌یشمندان غربی - بخش اول سبک زندگی متعلّم در تعلیم و تربیت تمدن نوین اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: واکاوی سبک زندگی متعلّم در تمدن نوین اسلامی و مقایسة آن با آراء اند‌یشمندان غربی - بخش اول
سبک زندگی متعلّم در تعلیم و تربیت تمدن نوین اسلامی
در تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جامعة اسلامی، به ویژه در جمهوری اسلامی ایران، باید به این ساحت های شش گانه توجه شود و زمینه های دست یابی یادگیرندگان را به مقوله های مورد نظر در هر ساحت فراهم کند.
چکیده جایگاه متعلم در تعلیم و تربیت تمدن‌های بشری همواره به شکل خاصی مطمح نظر بوده است. این مسئله در چارچوب آراء مربیان بزرگ یا استلزامات تربیتی مکتب‌های رسمی فلسفی بیان می‌شود و گاه علاوه بر توجه به مکتب‌های جدید فکری و فلسفی، به مبانی سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نظام‌های موجود هم توجه خاص می‌کند. از طریق روش «توصیفی ـ تحلیلی» ابتدا سبک زندگی متعلّم در تمدن نوین اسلامی و در ساحت‌های گوناگون تربیتی آن بررسی شده، سپس دیدگاه‌های اند‌یشمندان معاصر غربی بیان گردیده است. یافته‌های مطالعة حاضر حاکی از آن است که پیشرفت و پویایی متعلّم به عنوان محور تعلیم و تربیت متناسب با تحوّلات عصر نوین از دغدغه‌های این تمدن‌هاست. در مقابل، تفاوت دیدگاه خدا‌باورانه و انسان‌مدارانه در دو تمدن، موجب تفاوت دو دیدگاه نسبت به متعلّم شده است. بنابراین، اگرچه در دو تمدن مذکور متعلّمان آموزش‌های علمی یکسان می‌بینند، اما از نظر عقیده، رفتار و اخلاق، مسیری متفاوت می‌پیمایند. کلید‌واژه‌ها:سبک، زندگی، تمدن، اسلام، غرب، متعلّم. مقدمه تعلیم و تربیت در طول تاریخ بشر، همواره محل توجه همة اعصار، تمدن ها و اندیشه های متفکرانی بوده که به تعالی انسان توجه خاص داشته اند . نمی توان از تعلیم و تربیت سخن گفت، اما به یکی از ارکان اصلی آن، که متعلّم (یادگیرنده) است، بی توجه بود. بی شک، متعلّم در بین عناصر تعلیم و تربیت، از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ زیرا به عنوان برون داد هر نظام تعلیم و تربیتی شناخته می شود و ارزیابی هر نظامی بستگی به عملکرد او دارد. از سوی دیگر، تمدن های تاریخ ساز از گذشته تا کنون، دربارة امر تعلیم و تربیت و متعلّم، نظرات متنوّع و متعدّدی ارائه داده اند . با اینکه همگی آنها به دنبال یک هدف کلی بوده اند، اما روش های به کار رفته بر اساس اصول غالب هر عصر با هم متفاوت بوده است. مطالعة حاضر درصدد است تا از بین تمدن های مؤثر در تاریخ و فرهنگ بشر، در دو تمدن بزرگ و ریشه دار تاریخ، که تمدن اسلامی و تمدن غرب باشد، ویژگی های متعلّم را در بوتة مقایسه قرار دهد تا جنبه های گوناگون و گاه کمتر مورد توجه این موضوع مهم و اساسی تعلیم و تربیت را واکاوی کند و مشخص نماید که برای رشد و تعالی متعلّم در چه وضعیتی قرار داریم و چگونه باید باشیم؟ وقتی از تمدن های اسلامی و غرب سخن می گوییم دریایی به وسعت تاریخ بشر رو به روی ما گشوده می شود. پر واضح است که این دو تمدن تلاش ها و فعالیت های فراوانی در زمینة تعلیم و تربیت در گذر زمان داشته اند، هر چند دچار فراز و نشیب هایی نیز شده اند؛ اما هیچ گاه این کوشش ها متوقف نشده است. از رهاوردهای مهم اسلام در حیات بشری، پایه گذاری تمدن باشکوهی بود که در برهه ای از تاریخ، بسیاری از سرزمین ها را زیر نفوذ داشت و از حلقه های درخشان تمدن بشری شمار می رفت که از آن با عنوان تمدن اسلامی یاد می شود (انیاتولا، 2012، ص 64). جایگاه متعلّم در تعلیم و تربیت معاصر را باید در سه حیطة رسمی ، غیر رسمی و شبه رسمی ملاحظه کرد. از تعاریفی که برای این سه حیطه ارائه می شود، می توان تعلیم و تربیت رسمی را تعلیم و تربیتی دانست نهادینه شده که حاوی سطح بندی های زمان دار است، ساختار سلسله مراتبی دارد و از تحصیلات ابتدایی تا دانشگاهی را در بر می گیرد. تعلیم و تربیت شبه رسمی شامل هر گونه فعالیت تربیتی نظام مند است که خارج از چهارچوب نظام رسمی صورت می گیرد، بر اهداف خاصی متمرکز است و برای گروه های ویژه ای ارائه می شود. تعلیم و تربیت غیر رسمی همان فرایند دایمی یادگیری است که در آن هر کس می تواند در جریان تجربه های روزانه و در خلال ارتباط با محیط، به مهارت ها، دانش ها، باورها و بصیرت هایی دست یابد. تربیت غیر رسمی نظام مند نیست و سازمان ویژه ای ندارد (علم الهدی، 1391، ص 32). این گستردگی حیطه ها نشان می دهد که متعلّم در عرصه ای به وسعت تمام زندگی خود، از جمله زندگی فردی و اجتماعی اش محل توجه تعلیم و تربیت قرار دارد. بدین روی، می توان ویژگی های متعلّم را نوعی سبک زندگی متعلّم قلمداد کرد؛ زیرا هرگونه عقیده، منش، رفتار و عملکرد او در حیطه های گوناگون تعلیم و تربیت، در این حوزه قرار می گیرد. هرگاه سخن از تمدن اسلامی مطرح می شود، می توان دربارة قدمت آن چنین گفت: قدمت تمدن اسلامی به آغاز پیدایش اسلام، که همزمان با قرن هفتم مسیحی بوده است برمی گردد؛ وقتی که اسلام در کوتاه زمانی در سراسر خاورمیانه، شمال آفریقا و اسپانیا گسترش یافته بود. در این ناحیه، که زادگاه چندین تمدن قدیمی تر بود، اسلام با تعدادی از علوم تماس پیدا کرد و آنها را به خود جذب نمود، البته تا آن حد که این علوم با روح اسلام سازگاری داشت و می توانست خوراکی برای زندگی فرهنگی فراهم کند. ویژگی اصلی اعتماد بر وحی و تبیین حقیقت، به اسلام اجازه داد تا اند یشه هایی را از منابع گوناگون به خود جذب کند که از لحاظ تاریخی نسبت به آن بیگانه، ولی از درون به آن مربوط بود، و این امر ـ به ویژه ـ دربارة علوم طبیعی صحّت داشت. مسلمانان این علوم را در یک مجموعه به هم آمیختند و طی قرون متوالی، رشد دادند و به صورت بخشی از تمدن اسلامی درآوردند و در ساختمان اساسی منشعب از خود وحی، وارد کردند (نصر، 1384، ص 11). اما تمدن اسلامی با این قدمت و پروندة درخشانش، که با نام پر آوازة امپراتوری اسلامی شناخته می شد و در بین قرون دوم تا پنجم (هجری) تنها کلید گنجینة علوم زمان، دانستن زبان عربی بود، دیری نپایید که برتری اش رو به افول نهاد و گرمی بازارش به سردی گرایید (پارسیان، 1388، ص 157)، اگرچه در دهه های اخیر، به برکت انقلاب اسلامی ایران، هدف ملت ایران و انقلاب اسلامی، ایجاد یک تمدن نوین اسلامی است و اگر پیشرفت همه جانبه به معنای تمدن نوین اسلامی فرض شود، یکی از ابعاد پیشرفت با مفهوم اسلامی، عبارت است از: سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوة زیستن (ر. ک: حسینی خامنه ای، 1391)؛ یعنی همان چیزی که یکی از ابعادش را باید در سبک زندگی متعلّم جست وجو کرد. گستردگی حوزة تعلیم و تربیت در تمدن نوین اسلامی، این ضرورت را نشان می دهد که پرداختن به ارکان اصلی آن، می تواند در رسیدن به این هدف (تمدن نوین اسلامی) سهم بسزایی داشته باشد. در بسیاری از جوامع مغرب زمین، اسلام به عنوان بزرگ ترین مظهر دموکراسی و توسعه شناخته می شود (فاروکی، 2013، ص 59). در حقیقت، ظهور و گسترش اسلام تحوّلی شگرف در تمدن های بزرگ پدید آورده است، به گونه ای که مثلث زندگی بشر را دین، فرهنگ و تمدن می سازد؛ چراکه فرهنگ و تمدنی را نزد هیچ قومی نمی توان یافت، مگر آنکه شکلی از دین و مذهب در آن وجود داشته است (حجازی، 1383، ص 73). در همین زمینه، وقتی از متعلّم سخن به میان می آید، او می تواند بنا به فرمودة حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه، علم و دانش را از دو طریق کسب کند: از طریق علم شنیده ها (همان علمی که از خارج کسب می شود) و از طریق علم مطبوع (همان علمی که از طبیعت و سرشت انسان سرچشمه می گیرد؛ علمی که انسان از دیگری یاد نگرفته و معلوم است که همان قوّة ابتکار اوست). اگر این دو با یکدیگر همراه نباشند فایده ای بر آنها مترتّب نخواهد بود (مطهری، 1369، ص 19). آن گونه که معلوم است در عصر حاضر، باید مصداق عینی کسب این علوم را در سه حیطة تعلیم و تربیت رسمی، نیمه رسمی و غیر رسمی جست وجو کرد. در هم تنیدگی این سه حیطه در همة جنبه های فردی و اجتماعی متعلّم در طول زندگی، موجب می شود به طور مشخص و جداگانه، نتوان ویژگی های او را بیان کرد. به همین سبب، همة آنها در قالب سبک زندگی متعلّم بیان می شود. بدین منظور، باید توجه کرد که آنچه را نظام های آموزشی و فعالیت های تربیتی می تواند همچون یک هدف قابل دست یابی مطرح کند تعریفی از انسان مطلوب است که در ادبیات دینی ما به عنوان انسان عادل، مؤمن، متقی و صالح شناخته می شود. البته به واقع، این مفاهیم نیز به مقامات و مراتب و درجات گوناگون اشاره دارد و به یک سطح خاص با ویژگی های تعریف شده و معین منحصر نمی شود. در نوشتار حاضر، با بررسی تمدن نوین اسلامی و تمدن معاصر غرب، تلاش شده است تا به ویژگی های یادگیرنده (متعلّم) پرداخته شود. گرچه تعلیم و تربیت در نگاه اسلام، هیچ گاه نگاهی تک بعدی نداشته است و همیشه متعلّم را در کنار دیگر ارکان تعلیم و تربیت از جمله معلم (مربّی، استاد و مرشد) یا محتوای آموزشی (علوم دینی، علوم نافع و...) و حتی انگیزه های درونی و بیرونی، که باید رنگ خدایی داشته باشد، دیده شده است ، اما این نوشتار فقط قصد دارد به شاخص ها و ویژگی های متعلّم در این دو تمدن اشاره کند. بدین روی، از میان بزرگان تعلیم و تربیت در هر دو تمدن، به نظرات چند تن از اند یشمندان آنها توجه شده است. بنابراین، هدف اساسی نوشتار حاضر آن است که جایگاه متعلّم و سبک زندگی او را در دو تمدن نوین اسلامی و غرب با تکیه بر نظرات اند یشمندان این دو تمدن مقایسه و تطبیق کند تا ویژگی های مشترک را بر شمرد و تفاوت ها را نیز به صورت واضح بیان کند. در این زمینه، طرح پرسش های اساسی و تلاش برای پاسخ گویی به آنها، می تواند زوایای متعدد موضوع را روشن تر سازد. پرسش های مطالعة حاضر عبارت است از: 1. سبک زندگی متعلّم در تعلیم و تربیت تمدن نوین اسلامی چگونه است؟ 2. سبک زندگی متعلّم در تعلیم و تربیت تمدن غرب چگونه است؟ 3. شباهت ها و تفاوت ها دربارة سبک زندگی متعلّم بین تمدن نوین اسلامی و تمدن غرب کدام است؟ روش شناسی روش پژوهش در این مطالعه، توصیفی با رویکرد مقایسه ای و تحلیلی است. با توجه به ماهیت پژوهش، که از نوع پژوهش های بنیادی و مقایسه ای است، به منظور واکاوی و تبیین نقش متعلّم در تمدن نوین اسلامی و مقایسة آن با تمدن غربی، ابتدا به بررسی اسناد و منابع معتبر علمی به صورت توصیفی پرداخته شده و در مرحلة دوم، به شیوة دسته بندی اطلاعات، داده های به دست آمده بر اساس مؤلّفه های مربوط به تعلیم و تربیت و یادگیرنده به صورت تحلیل محتوا، دسته بندی شده است . ازآن رو، که در پژوهش های تحلیلی ـ توصیفی، توصیف و تفسیر نتایج از اهمیت ویژه ای برخوردار است (بری و همکاران، 1389، ص 53)، در پژوهش حاضر نیز ابتدا به مطالعة اسناد و منابع و سپس تفسیر، توصیف و مقایسه داده ها پرداخته شده است. نمونه پژوهش حاضر، منابع و اسناد کتاب خانه ای، از جمله سند رهنامة نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران (شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1391) دربارة تمدن نوین اسلامی است. همچنین با استفاده از منابع کتاب خانه ای و پایگاه های اطلاعاتی معتبر در شبکة جهانی اینترنت، منابع غنی در زمینة تمدن غرب به صورت دقیق بررسی شد تا بتوان از مستندات موجود به یافته های مهمی دست یافت و از طریق توصیف و مقایسه، به پرسش های پژوهش پاسخ داد. یافته های به دست آمده به صورت جداول توصیفی ارائه شده است. سبک زندگی متعلّم در تعلیم و تربیت تمدن نوین اسلامی با توجه به جایگاه مرکزی مفهوم تقوا در تبیین اهداف تربیتی، انسان دارای هویت مطلوب یا انسان مطلوب همان انسان متقی است (علم الهدی، 1389، ص 476). انسان مطلوب خود و تمام آنچه را در جهان است آیات متنوّع و ظهورات متکثّر حضرت حق تلقّی نموده، آنها را بر حسب ظرفیت بازنمایی حقیقت، دسته بندی می کند. انسان مطلوب به مقام و موقعیت خویش در میان هست ها و در محضر خداوند آگاه است و جهت بهبود این مقام و موقعیت، به تحصیل علوم و انجام اقدامات اصلاحی می پردازد و به طور پیوسته، آگاهی خود را نسبت به عوامل و موانع تداوم هستی (بقا) و همچنین عوامل و موانع ارتقای هستی (کمال) توسعه می دهد و به طور خودآگاه و هدفمند با محیط طبیعی و محیط اجتماعی در تعامل است. او نه تنها از موانع هستی می گریزد، بلکه از انفعال و انزوا در برابر عوامل محیطی، همچنین از تعطیلی، پراکندگی، و بی معنایی متنفّر است. انسان مطلوب مصالح خویش را بر اساس فضایلی بازشناسی می کند که وسیلة تقرّب به پروردگارند. او گرچه از هر چیزی به عنوان وسیلة تقرّب به پروردگار بهره می گیرد، ولی هرگز افراد، اشیا، طبیعت و جامعه را ابزار دست یابی به منافع شخصی تلقّی نمی کند، بلکه بعکس، رضایت خداوند را مایة خدمت به مخلوقات خدا و ایثار برای بندگان خدا می جوید. او نه تنها عادل است، بلکه عدالت خواه نیز هست و برای برپایی عدالت، از خود می گذرد و منافع خویش را ایثار می کند. گروهی از انسآنهایی که دارای هویت مطلوب هستند، می توانند جامعة مطلوب (جامعة سالم) را برپا کنند. به منظور دست یابی به این اهداف، باید به دسته ای از سیاست ها، برنامه ها و اقدامات تربیتی تن داد و آنها را به گونه ای سامان دهی کرد که در نهایت، زمینة شناخت یاد گیرندگان از عوامل و موقعیت های فردی و اجتماعی را فراهم آورده، آنها را نسبت به خویش حسّاس نمایند و مانع غفلت آنها شود. همچنین این اقدامات تربیتی باید بتواند در یاد گیرندگان رغبت به اصلاح موقعیت، گزینش معیار، سامان دهی محیط طبیعی و روابط اجتماعی و سامان دهی خود را پدید آورد و هرگونه ساختار یا جریان عملی، که با این اهداف در تعارض باشد، لازم است باز سازی یا طرد شود (علم الهدی، 1389، ص 479). از آن رو که تمام سیاست گذاری ها در درون نظام تربیت رسمی و عمومی انجام می پذیرد و مدرسه به تربیت دانش آموزانی توانمند، فرهیخته و دارای شایستگی در ابعاد گوناگون ساحت های تربیتی اختصاص دارد و این مؤلّفه زنجیر وصل سایر مؤلّفه هاست، در این قسمت، با نظر به آموزه های دینی اسلام و ارزش های ملّی، اهداف نظام تربیت رسمی و عمومی و انتظارات خانواده ها، مجموعه قابلیت های دانش آموزان (متعلمان) در ابعاد گوناگون ساحت های تربیتی ترسیم می شود (حاجی بابایی و کشاورز، 1391، ص 75) تا مبتنی بر این انتظارات، به همراه مؤلّفه های مؤثر دیگر، بتوان در مسیر تعلیم و تربیت، در تمدن نوین اسلامی گام های استوار برداشت و انتظار رسیدن به آن اهداف تعیین شده در جاده ای هموارتر و روشن تر را داشت. ساحت های تربیتی، که در اهداف رهنامة نظام تربیتی رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران (دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1391) بیان شده، به شش ساحت، عبادی، اعتقادی و اخلاقی؛ زیستی ـ بدنی؛ اجتماعی ـ سیاسی؛ اقتصادی ـ حرفه ای؛ علمی ـ فناوری؛ و هنری ـ زیبایی شناختی تقسیم گردیده است که در این مجال، نقش و انتظارات مدّ نظر برای متعلّم در ساحت های شش گانه بیان می شود. بر اساس جدول (1) یادگیرنده در حوزة عبادی، اعتقادی و اخلاقی باید به هشت زمینة تعلیم و تربیت دست یابد. جدول (1): ویژگی های متعلّم در ساحت عبادی، اعتقادی و اخلاقی ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده عبادی- اعتقادی و اخلاقی 1) آشنایی با اصول و فروع دین و ملتزم کردن خود در عمل به آن، برای ترسیم یک زندگی هدفمند؛ 2) خود شناسی واقع بینانه در جهت کشف استعدادها و نقاط ضعف و قوّت؛ 3) با محک تقوا و تقویت خویشتن، بانی به عنوان نماد کرامت، به خداوند نزدیک می شود؛ 4) به دلیل وجود گرایش خدادادی و فطری فضیلت خواهی در درونش، پاسدار فضایل و ارزش های اخلاقی است؛ 5) با بهره گیری از عقل خویش، به عنوان موهبتی الهی وحجت درونی و بهره گیری از هدایت پیامبران الهی به عنوان حجت بیرونی، تلاش می کند بهترین دین را، که همانا دین اسلام است، به مثابة راه زندگی، به خوبی بشناسد و نسبت به آن بینش و معرفت بیابد و ایمان خود را تعمیق بخشد؛ 6) به غرایز خدادادی اش به گونه ای پاسخ می دهد که آتش تعلقّات دنیوی و خود خواهی را در وی شعله ور نسازد. در این زمینه باید به خودسازی توجه خاص داشته باشد. 7) از محتوای کتاب تربیتی قرآن کریم و مفاهیم ارزشمند آن برای اصلاح بینش، نگرش، گرایش و عمل خویش نهایت بهره مندی را می نماید. 8) نسبت به انجام واجبات دینی اهتمام می ورزد و اثرات تربیتی آنها را می داند. همان گونه که در جدول (2) ملاحظه می شود، یادگیرنده در حوزة زیستی ـ بدنی، باید به سه هدف متعالی دست یابد. جدول (2): ویژگی های متعلّم در ساحت زیستی و بدنی ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده زیستی بدنی 1) او که به ویژگی ها، ضعف ها و قوّت های خویش توجه دارد و بر اساس هویت جنسیتی خویش تلاش می کند به شکل مسئولانه ای به نیاز های جسمی و روانی اش پاسخ دهد، در این زمینه، به تغذیة مناسب، رعایت پاکیزگی و نظافت و مراعات مسائل بهداشتی توجه خاص دارد. 2) او سعی می کند هر نوع آلودگی را، چه از نوع صوتی، تصویری، شنیداری، دیداری، زیستی و محیطی را از خود بزداید و دور کند. 3) او برای حفظ و سلامت و قوّت جسمی و روحی خویش، به عنوان امانت الهی از طریق تقویت قوای جسمانی و روانی، مسئولانه تلاش می کند. متعلّم در ساحت اجتماعی ـ سیاسی، لازم است به شش زمینة تربیتی بپردازد (جدول 3). جدول (3): ویژگی های متعلّم در ساحت اجتماعی ـ سیاسی ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده اجتماعی سیاسی 1) به دنبال آن است که تکالیف فردی و اجتماعی خویش را نسبت به خدا، خود و دیگران به خوبی بشناسد و آنها را به نحو مطلوب انجام دهد. 2) در گفتار خویش صادق است. تعادل در رفتار دارد. از گفتار بدون عمل پرهیز می کند. آینده نگر و اهل تدبیر است و آنچه را که نمی داند، می پرسد. 3) مفاهیم اجتماعی مورد تأکید در آموزه های اسلام مانند تعاون، نیکوکاری، احسان، رأفت، اخوّت، قسط، ظلم ستیزی، امر به معروف و نهی از منکر، تولا وتبرا، استقلال، شورا، امنیت، جهاد، عزّت، عمران، نظم، انفاق، ایثار و مدارا را می شناسد و برای تحقق آن در مدرسه، محله و جامعه تلاش می کند. 4) با توجه به ارزش های انسانی، دینی و ملّی، به تحوّلات اجتماعی داخل و خارج از کشور در سطح ملّی و بین المللی حسّاس است و آنها را مطابق نظر خود، نقد و ارزیابی می کند. 5) با حضور فعّال در مباحث کلاسی، فعالیت های علمی، فرهنگی، پرورشی و ورزشی، موجب ارتقای سطح توانمندی ها و تجربیات خویش می شود. 6) آداب و رسوم، هنجار ها و ارزش های جامعه را می شناسد و در حفظ، اصلاح، ارتقا و انتقال آنها اهتمام می ورزد. بررسی نقش متعلّم در ساحت علمی ـ فناوری نشان می دهد که یادگیرنده باید به دو زمینة علمی دست یابد (جدول 4). جدول (4): ویژگی های متعلّم در ساحت علمی- فناوری ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده علمی فناوری 1) سعی می کند خلاق، پرسشگر، اهل فکر، اهل نوآوری، و آمادة ورود به میدآنهای بسیار وسیع نادانستنی های بشر باشد تا نور علم را به وادی مجهولات بتاباند. در این زمینه، باید مدام فکر کند، بسنجد و تحلیل کند. 2) در جریان تازه ترین یافته های علمی و فناوری های روز قرار می گیرد و خود را به آنها مجهز می کند. ویژگی های یادگیرنده در حوزة اقتصادی ـ حرفه ای ضروری است در دو زمینة مهم مورد توجه قرار گیرد (جدول 5): جدول (5): ویژگی های متعلّم در ساحت اقتصادی- حرفه ای ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده اقتصادی حرفه ای 1) علاقه مند به کار است و از تنبلی و سستی اجتناب می ورزد و مشارکت جدّی در انجام امور خانواده، مدرسه و محله دارد. 2) تلاش می کند مصرف مقتصدانه و معتدلانه را مبنای زندگی خویش قرار دهد و به تأمین نیاز های معنوی و مادی در تمام ابعاد به صورت مشروع و منطقی توجه دارد. همچنین طبق جدول (6) ملاحظه می شود که متعلّم در تمدن اسلامی، باید دارای پنج ویژگی مورد نظر باشد. جدول (6): ویژگی های متعلّم در ساحت هنری- زیبایی شناخنی ساحت مقوله های مرتبط با یادگیرنده هنری زیباشناختی 1) برای پرورش حواس و قدرت تخیل خویش و رمز گشایی رمزگردانی از پدیده های آشکار و پنهان هستی، نهایت تلاش خود را به کار می بندد. 2) تلاش می کند زیبایی های جهان آفرینش را به عنوان مظاهر جمال وکمال الهی به خوبی بشناسد و ذائقة زیبا شناختی خود را اعتلا بخشد و دست یابی به هر گونه زیبایی را در مسیر رشد و تعالی قرب الهی بداند. 3) به دنبال دست یابی به خیر ها و زیبایی ها و دوری از نازیبایی ها وکاستی هاست. 4) به دلیل وجود گرایش خدادادی و فطری جمال و زیبا دوستی در درونش، دوستدار زیبایی هاست. بنابراین، ظاهر زیبا، نام زیبا، خط زیبا، بیان زیبا، رفتار و عملکرد زیبا دارد. 5) او از همة ظرفیت های موجود استفاده می کند تا دانش آموز دوست داشتنی در مدرسه، فرزند دوست داشتنی در خانواده، شهروند دوست داشتنی در جامعه و بندة دوست داشتنی نزد خداوند منّان باشد. بر همین اساس، در تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جامعة اسلامی، به ویژه در جمهوری اسلامی ایران، باید به این ساحت های شش گانه توجه شود و زمینه های دست یابی یادگیرندگان را به مقوله های مورد نظر در هر ساحت فراهم کند. منابع اولیچ، رابرت، 1390، مربیان بزرگ؛ تاریخ اند یشه های تربیتی، ترجمة علی شریعتمداری، تهران، سمت. آهنچیان، محمدرضا، 1382، آموزش و پرورش در شرایط پست مدرن، تهران، طهوری. بری،آدامسن، میسن ومارک، باب، 1389، پژوهش های تطبیقی در آموزش و پرورش (رویکرد و روش)، ترجمة عباس معدن دار آرانی و پروین عباسی، تهران، آییژ. بیانات مقام معظم رهبری، 1391، ایراد سخنرانی در دیدار با جوانان، مشهد، خراسان شمالی. پارسیان، علی، 1388، جستاری در عوامل فراز و فرود تمدن اسلامی، علوم اسلامی، ش 16، ص 157-190. حاجی بابایی، حمیدرضا و سوسن کشاورز، 1391، مدرسه ای که من دوست دارم، تهران، مدرسه. حجازی، فخرالدین، 1383، پژوهشی دربارة نقش پیامبران در تمدن اسلامی، تهران، بعثت. دبیرخانه شوارای انقلاب فرهنگی، 1391، رهنامه نظام تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی. شفلر، اسرائیل، 1381، چهار پراگماتیسم، ترجمة محسن حکیمی، تهران، مرکز. علم الهدی، جمیله، 1389، نظریه اسلامی تعلیم و تربیت، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام. ـــــ، 1391، نظریه اسلامی تعلیم و تربیت (مبانی آموزش رسمی)، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام. فرمهینی فراهانی، محسن، 1388، پست مدرنیسم و تعلیم و تربیت، تهران، آییژ. گوتک، جرالدلی، 1391، مکاتب فلسفی و آراء تربیتی، ترجمة محمدجعفر پاک سرشت، تهران، سمت. مطهری، مرتضی، 1369، تعلیم و تربیت در اسلام، قم، صدرا. نصر، سیدحسین، 1384، علم و تمدن در اسلام، ترجمة احمد آرام، تهران، علمی و فرهنگی. نقیب زاده جلالی، میرعبدالحسین، 1391، نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش، تهران، طهوری. نوذری، حسینعلی، 1378، مدرنیته و مدرنیسم، تهران، نقش جهان. نیک روز، یوسف، 1391، مقایسه اند یشه های تربیتی و آموزشی سعدی و جان دیویی، ادبیات تطبیقی، ش 6، ص 289-315. Faruqi, Shad Saleem, 2013, Islam and the Future of the Arab World. Available at: www.global-economic-symposium.org. Inayatullah, Sohail, 2012, Alternative Futures for the Islamic Ummah, Available at: www.metafuture. org/Articles/AltFuturesUmmah.htm. مرجان کیان: استادیار گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه خوارزمی. محمدمهدی سحری: کارشناس ارشد رشته فلسفه تعلیم و تربیت. پژوهش های تربیتی - سال ششم، شماره اول، پیاپی 11، بهار و تابستان 1393، ص 81 ـ 97. ادامه دارد/
94/07/08 - 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]
-
گوناگون
پربازدیدترینها