محبوبترینها
کدام رنگ کاغذ دیواری مناسب فضای شماست؟
چه چیزهایی دیگر در دکوراسیون مد نیست؟!
بررسی قیمت تیرچه + قیمت تیرچه کرومیت + قیمت یونولیت
خرید و قیمت ورق در مشاوران آهن + [مشاوره رایگان]
تی‌وی وال: ایده‌ای نوین برای دکوراسیون داخلی
انواع ریل دستگاه‌های CNC + جدول مقایسه معایب و مزایا
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1809927415
ترکیب روش های فقهی و علوم انسانی در تحقق سبک زندگی اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:شبکه اجتهاد: در سبک زندگی اسلامی، تنها به دنبال متن روایات و آیات و زندگی ائمه نیستیم که این موارد بسان منابع استنباطی سبک زندگی اسلامی است، بلکه با استفاده از «الگوهای فرهنگی اسلام» که در منابع دینی آمده است، می توانیم در صحنه زندگی ورود پیدا کنیم و سبک زندگی جامعه ایرانی را داری جهت دهی اسلامی کنیم.به گزارش شبکه اجتهاد ، حجت الاسلام علی الهی خراسانی پژوهشگر فقه اجتماعی، طی مقاله ای در شماره ۱۴ فصلنامه صدرا به موضوع «ترکیب روش های فقهی و علوم انسانی در تحقق سبک زندگی اسلامی» پرداخته است که با هم می خوانیم. درآمد دانش روش شناسی فقه، اصول فقه است که در نگاهی وسیع تر به فقه – که نگاه رسالتی است- علاوه بر روش کشف و استنباط احکام تکلیفی و وضعی که موضوع آن افعال فرد مکلف است، وظیفه کشف و طراحی نظریه های عمومی، الگوهای فرهنگی و زیستی و نیز نظام های جامع را برعهده دارد. روشن است که موضوع نظریه، مدل و نظام، فرد مکلف نبوده بلکه جامعه است. اصول فقه در این نگاه از پارادایم فردگرایانه، تکامل یافته و جامعه و پیچیدگی های نظام های جدید عقلایی را در دستور کار خود قرار می دهد. در این نگاه جدید، رویکرد میان رشته ای پررنگ خواهد شد چرا که کشف و طراحی نظریه و الگوهای فرهنگی بدون تعامل مؤثر و روشمند با علوم انسانی امکان پذیر نخواهد بود. از سوی دیگر در تحلیل زندگی و زوایای مختلف فرهنگی آن می توان از مفهوم و عناصر سبک زندگی بهره جست. برای تحقق سبک زندگی اسلامی جهت دستیابی به حیات طیبه در افق تمدن نوین اسلامی باید الگوهای فرهنگی اسلام کشف و طراحی شود و در متن زندگی عینیت یابد. دراین میان، برای رسیدن به الگوهای فرهنگی اسلام و تحقق آن در زندگی مردم، ترکیب روش فقه و علوم انسانی از جمله جامعه شناسی، مردم شناسی، روانشناسی، ارتباطات و ... ضروری می نماید. سبک زندگی اسلامی بهترین بستر علمی و عینی برای نزدیکی، تعامل و ترکیب روش های فقهی و علوم انسانی است. 1- اخباری گری فرهنگی؛ چالشی فراروی سبک زندگی اسلامی اگر در دوره ی وحید بهبهانی، سیطره ی اخباریان بر مردم و حوزه های علمیه شکسته شد و اصولیان زمام قدرت اجتماعی را به دست گرفتند، باید اعتراف کرد اکنون چندین دهه است که در رویارویی با میراث روایی و احادیث شیعه، «اخباری گری» کاملاً سایه افکنده است که ریشه در سنت اخباریان دارد. گزینش، شرح و درهم کنارنهادن احادیث، بدون هیچ منطق فکری و عقلانیتی و تنها بر اساس ذوق و نیاز روزمره ی مردم، همان اخباری گری است. جوهره اخباری گری را «قاعده مند نبودن تفکر» در آن و عدم «اجتهاد روش مند» می دانیم. جامعه ی امروزین ما دچار پدیده ای شده است که دامان جمعی از نویسندگان و پژوهشگران را گرفته است که آن را «اخباری گری فرهنگی» می نامیم. عده ای جهت فرهنگ سازی اسلامی وقتی سراغ منابع دینی می روند، با آسان گیری در برخورد با احادیث که یکی از شاخص های اخباری گری است، معارفی سطحی و کم مایه تولید می نمایند و با انتشار آن، گمان حرکت فرهنگی در راستای فرهنگ سازی اسلامی می کنند. یکی از نقاط اشتباه جریان اخباری گری فرهنگی در کشور، معرفی روایات اخلاقی و تربیتی به عنوان سبک زندگی است. «سبک زندگی» را نباید با دستورالعمل ها یا متن روایات اخلاقی یکی دانست. حتی نقل زندگی بزرگان نیز، بیان کامل یک سبک زندگی نیست. سبک زندگی یعنی پیدا کردن اصل های انسجام بخش و هویت ساز در زندگی مجموعه ای از انسان ها که نقاط اشتراک دارند. با در کنار هم قراردادن طرز تلقی ها، ارزش ها، نگاه ها، حالت ها و سلیقه ها که شیوه های رفتاری را نمایان می سازد، می توانیم روایتی از یک سبک زندگی داشته باشیم. باید گفت روایات اخلاقی یکی از منابع مهم برای پی ریزی و شکل گیری سبک زندگی اسلامی به شمار می رود. بسیار شگفت است که برخی اندیشمندان ما نیز دچار «اخباری گری فرهنگی» شده اند و به جای آنکه معارف استنباط شده و فرآوری شده که محصول اجتهاد است را در دست مردم قرار دهند، مواد خام و منبع را در اختیار مخاطب عمومی جامعه می گذارند و متأسفانه در بازار نشر بر آن مهر سبک زندگی اسلامی زده می شود. هیچگاه یک فقیه به خود اجازه نمی دهد که اصل روایات فقهی را به مردم بازگو نماید بلکه محصول اجتهاد و تلاش علمی موشکافانه ی خود را در قالب احکام بیان می نماید. اما فرهنگ از آنجا که مظلومیت مضاعف دارد، می خواهیم با نشر روایات بدون یک اجتهاد و تلاش فنی، کار فرهنگ اسلامی را یکسره کنیم و بگوییم نسخه ی عمل را داده ایم و کار تمام است! ما به شدت نیازمند یک توضیح المسائل فرهنگی و اخلاقی هستیم که محصول ده ها سال کار علمی و اجتهاد فرهنگی باشد نه تنها یک جلد کتاب روایات اخلاقی. خلاصه آنکه در سبک زندگی اسلامی، تنها به دنبال متن روایات و آیات و زندگی ائمه نیستیم که این موارد بسان منابع استنباطی سبک زندگی اسلامی است، بلکه با استفاده از «الگوهای فرهنگی اسلام» که در منابع دینی آمده است، می توانیم در صحنه زندگی ورود پیدا کنیم و سبک زندگی جامعه ایرانی را داری جهت دهی اسلامی کنیم. بنابراین با تبیین، ترویج و توسعه الگوهای فرهنگی اسلام، می توانیم سبک زندگی اسلامی را رقم زنیم و در مسیر ساخت تمدن نوین اسلامی گام علمی و عملی برداریم. 2- تحویلی نگری در سبک زندگی اسلامی به بیان روشن تر یکی دانستن اخلاق اسلامی یا فقه اسلامی با سبک زندگی اسلامی اشتباهی روشی است که نوعی «تحویلی نگری» و «تقلیل گرایی» در حوزه روش شناسی است؛ اخلاق اسلامی و فقه اسلامی، از جمله علوم اسلامی هستند که معارف را تولید می کنند. این معارف می تواند، الگوهای فرهنگی ارائه نماید تا بر سبک زندگی مردم تأثیر بگذارد. تأثیر بر سبک زندگی برای رسیدن به حیات طیبه نیز «فرآیندی» است و با برنامه انجام می شود و با نگاشتن یک کتاب حدیثی و منابع را در دسترس مردم قرار دادن نمی توان انتظار تشکیل سبک زندگی اسلامی را داشت. یکی دانستن سبک زندگی اسلامی با معارف اسلامی همچون احکام و توصیه های اخلاقی و ترتبیتی، خظای روش «تحویلی نگری» و «تقلیل گرایی» را در پی دارد. عنوان کردنِ این همانیِ مواعظ و توصیه های اخلاقی با سبک زندگی اسلامی، این مفهوم و مقوله را تحویل به دانشی برده ایم و آن را فروکاسته ایم که در حقیقت از این روش، سبک زندگی اسلامی تولید نمی شود و با یکی دانستن سبک زندگی اسلامی با زندگی بزرگان دین و یا احکام را سبک زندگی اسلاکی معرفی کردن، مفهوم سبک زندگی را تقلیل و کاهش داده ایم که سبب می شود تلاش های ما در تأثیرگذاری بر متن زندگی مردم و ارائه سبک و الگو به جامعه شکست بخورد. 3- اجتهاد منظومه ای و روش استنطاقی فرهنگی اجتهاد منظومه ای بر اساس کشف شاخص های عینی، اجتهاد کل نگرانه و شبکه وار است و نه استنباط مقوله های «کلی» و اینکه تعیین مصداق بر عهده مکلف باشد. اجتهاد فرهنگیِ الگونگر بر اساس مطالعات میان رشته ای و معطوف به کشف الگوهای با قابلیت اجرا و عینی شدن شکل می گیرد. گفته شد که نقل متن روایات و سیره امامان (ع)، سبک زندگی اسلامی نیست بلکه باید از سیره ائمه به عنوان «منبع» جهت کشف معارف اسلامی و نظریه فرهنگ اسلامی بهره گرفت. بهره گیری از سیره، بر اساس «روش استنطاقی» خواهد بود که در اجتهاد الگونگر جای می گیرد؛ روشی که فرایندی را طی می کند و با گذراندن مراحل به اجتهاد می رسد. به بیان روشن تر بهره گیری از سیره رضوی باید بر اساس روش اجتهادی باشد نه صرف آوردن متن روایات و نقل سیره. باید با موضوع شناسی دقیق و ایجاد شبکه موضوعات سبک زندگی به نظام سؤالات رسید. از سوی دیگر باید با تهیه مدخل های روشن و ایجاد نسبت منطقی میان این مدخل ها، پراکندگی مفاهیم را به انسجام و نظم مفاهیم درون سیره تبدیل کرد؛ اصطلاح نامه معارف رضوی در این مرحله جای دارد و پراهمیت می نماید. سپس بر اساس نظام سؤالات باید به استنطاق سیره پرداخت و با روش اجتهادی و اکتشافی و بر اساس مفاهیم و گفتمان فرهنگی از سیره الگوهای فرهنگی را استنباط نمود. فرآیند اجتهاد الگونگر در موضوعات سبک زندگی به اختصار بر اساس مراحل زیر صورت می گیرد: 1- طراحی نظام موضوعات سبک زندگی ایرانی: برخلاف اجتهاد مسأله نگر که برون داد آن در توضیح المسائل های موجود است، در اجتهاد فرهنگی الگونگر، موضوع شناسی آنهم در قالب «نظام واره» ضروری می نماید و اولین مرحله اجتهادی به شمار می رود. به عنوان مثال بدون شناخت دقیق و به روز از سبک پوشش، تغذیه، تفریح و ... در سبک زندگی ایرانی نمی توان در این عرصه دست به اجتهادِ معطوف به الگو زد. در نظام موضوعات سبک زندگی، ارتباط موضوعات با یکدیگر به صورت شبکه ای و کل نگرانه دیده می شود چراکه سبک زندگی یک کل انسجام یافته است. موضوعات را به گونه جزیره وار دیدن، ترسیمی ناقص از سبک زندگی یک جامعه را نتیجه می دهد که به نارسایی در اجتهاد منجر می شود. نکته مهم آنکه طراحی نظام موضوعات، بر اساس مطالعات میان رشته ای صورت می گیرد. مطالعات جامعه شناختی، مردم شناختی، روان شناختی و ... باید جای گیری مناسبی در طراحی نظام موضوعات داشته باشد. 2- طراحی نظام سؤالات سبک زندگی ایرانی از شریعت: پس از طراحی نظام موضوعات و ارتباط شبکه واری آنها، نسبت به هریک از عرصه های سبک زندگی و بر اساس نظام موضوعات و با نگاه به واقعیت زندگی، سؤالات مشخص و جزئی از موضع شریعت طراحی می شود. بدون داشتن سؤالات دقیق به صورت نظام واره، استنطاق و مواجهه با منابع شریعت، ناقص و نارسا خواهد بود. با سؤالات پراکنده و نامرتبط با یکدیگر و بدون اولویت بندی نمی توان دیدگاه شریعت را به درستی کشف کرد. به عنوان مثال دیدگاه شریعت درباره رنگ پوشش برای دختران جوان شهرنشین چیست؟ یا آنکه دیدگاه شریعت نسبت به چیدمان وسایل منزل (دکوراسیون و معماری داخلی) در واحدهای آپارتمانی چیست؟ البته نباید بر اساس تک پرسش ها و بر اساس تجربه های شخصی و ذهنیت های خاص سراغ منابع شریعت رفت. 3- انسجام مفاهیم مرتبط با زندگی در آیات و سیره اهل بیت (ع): با توجه به نظام موضوعات سبک زندگی، مفاهیم متناسب با آیات و نیز سیره قولی، فعلی و تقریری اهل بیت (ع) کشف و استخراج می شود. به عنوان مثال مفهوم متناسب با سبک پوشش در منابع شریعت، «عفاف و حجاب» است و یا مفهوم مثبت نگری، متناسب با «شکر» است. 4- اصطلاح نامه جامع معارف اهل بیت (ع) در عرصه های سبک زندگی: پس از کشف مفاهیم متناسب با موضوعات سبک زندگی در سیره قولی، فعلی و تقریری اهل بیت (ع)، بر اساس دانش اصطلاح نامه نویسی و به روزترین روش آن، اصطلاح نامه ای جامع تدوین می شود. در این اصطلاح نامه، اصطلاحات در قالبی نظام مند، طبقه بندی می شود، به صورتی که از حاکم به تابع، از عام به خاص و از بالاترین رده به پایین ترین رده، مجموعه اصطلاحات سبک زندگی بر اساس معارف اهل بیت (ع) را در یک کلاف سلسه ای، تنظیم کرده و نمایش می دهد؛ روابطی که بین اصطلاحات وجود دارد، مشخص می شود، بطوری که هیچ اصطلاحی در اصطلاح نامه ظاهر نمی شود، مگر این که رابطه معنایی آن با سایر اصطلاحات در حوزه خاص اصطلاح نامه مشخص شده باشد. ابتدا باید در هر عرصه ای از سبک زندگی مانند روابط شهروندی یا گردشگری بر اساس معارف اهل بیت (ع) اصطلاحنامه هایی تدوین و سپس به اصطلاح نامه جامع رسید. این اصطلاح نامه، مدخل های دسته بندی شده و با بیان روابط میان آنها را فراروی اجتهاد الگونگر قرار می دهد. 5- اجتهاد منظومه ای و استنباط فرهنگی: بر اساس مدخل های کشف شده، جهت کشف و استنباط الگوهای فرهنگی و زیستی بر اساس معارف اسلامی، اجتهاد منظومه ای صورت می گیرد. ویژگی های این اجتهاد بدین قرار است: این اجتهاد زمان بردار است و نباید از پیچیدگی و سختی این اجتهاد دوری کرد و این اجتهاد را سطحی و زودبازده دید. این اجتهاد، متکی بر تلاش فردی نیست و به مثابه «دستگاه اجتهاد» است که حتماً باید به صورت گروهی انجام شود. نتیجه این اجتهاد لزوماً احکام پنجگانه تکلیفی نیست بلکه الگوهای فرهنگی و زیستی است که می تواند حکم ساز باشد. این اجتهاد، بر اساس مطالعات میان رشته ای در علوم اسلامی و علوم انسانی شکل می گیرد. به عنوان مثال با توجه به مدخل های اصطلاح نامه که برپایه نظام موضوعات و مفاهیم انسجام یافته است در عرصه ازدواج، الگوی فرهنگی خواستگاری و انتخاب همسر کشف و طراحی می شود. 6- کشف و طراحی الگوهای فرهنگی و زیستی اسلام: نتیجه اجتهاد منظومه ای و استنباط فرهنگی، الگوهای فرهنگی و زیستی است. در طراحی این الگوها، باید شاخص های فرهنگ اسلامی و نیز قالب فرهنگی و زیستی با توجه به فرهنگ موجود در عرف جامعه درنظر گرفت. آنچه در اجتهاد منظومه ای و الگونگر مهم است کشف «شاخص های اسلامی» در هر کدام از عرصه های سبک زندگی است. به عنوان مثال در حجاب، باید شاخص کرامت، عزت و حیا با توجه به فرهنگ اسلامی در نظر گرفته شود. اما باید به قالب های فرهنگی و زیستی با توجه فرهنگ عرف جامعه توجه نمود. به عنوان مثال شاخص حیا در چادر مشکی در جامعه ایرانی تأمین می شود اما در جامعه اروپایی ممکن است شاخص حیا با مانتو و روسری نیز تأمین گردد. الگوهای فرهنگی باید قابلیت اجرا و عینیت در جامعه داشته باشد و نمی توان انتزاعی و یا بر اساس تجربه های شخصی به الگوی فراگیر رسید. 7- برنامه ریزی سطح بندی شده و طراحی نظام ترجیح: برای تحقق الگوهای فرهنگی اسلام در جامعه، دستگاه اجتهاد نیز حضور دارد. اجتهاد الگونگر با توجه به سطوح خرد، کلان و توسعه برنامه ریزی می کند. بعد قوام بخش این برنامه ریزی، طراحی نظام ترجیح و پسند اجتماعی است. برای تحقق الگوها باید مسیر «انتخاب» و پسند جامعه را درنظر گرفت. سبک زندگی، بستر انتخاب فرد و جامعه است و نمی توان با تحمیل و بدون توجه به نظام ترجیح و پسند جامعه الگوی فرهنگی را در جامعه جاری کرد و عینیت بخشید. 8- استفاده از هنر و رسانه برای عنییت یابی الگوها: پس از برنامه ریزی و داشتن نظام ترجیح، بر اساس هنر و رسانه ای بر اساس شاخص های فرهنگ اسلامی، الگوهای فرهنگی و زیستی اسلام در جامعه جریان می یابد و سبک زندگی ایرانی معطوف به این الگوها خواهد شد. هنر و رسانه می تواند انتخاب فرد و جامعه را بر اساس الگوهای فرهنگی و زیستی اسلام مهندسی نماید. 9- تحقق حیات طیبه: اجتهاد الگونگر تا تحقق حیات طیبه و سبک زندگی اسلامی ادامه دارد. با عینیت یافتن الگوهای فرهنگی و زیستی و رفتاری بر اساس شاخص های فرهنگ اسلامی و متناسب با فرهنگ عرف جامعه، حیات طیبه رقم می خورد و جامعه رضوان شکل می گیرد که معطوف به تمدن اسلامی خواهد بود. منبع: اختصاصی شبکه اجتهاد
دوشنبه ، ۶مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شبکه اجتهاد]
[مشاهده در: www.ijtihad.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]
-
گوناگون
پربازدیدترینها