واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
گفتوگو با علی کیهاننژاد، روانشناس عذرخواهی ، عادتی که نباید فراموش شود عذرخواهی در جامعه پرترافیک و عصبی میتواند الزامی و راهگشا باشد. اغلب آدمها در طول روز با مشکلاتی مواجه میشوند که بیشتر از آنکه کلان و پراهمیت باشد، شخصی، روزمره و گذراست و خیلی از این مشکلات در رابطهها ساخته میشود و حاصل بیتوجهی است. سوءتفاهم معمولا بین همکاران و خانواده ایجاد میشود و عذرخواهی در برابر بهوجود آمدنشان میتواند مشکلی گذرا و بیاهمیت را ماندگار و عمیق نکند. فضای عصبی و مبهم بین افراد یک جامعه با عذرخواهی و گفتوگو درباره سوءتفاهمها شفاف و مثبت میشود. پس بهوجود آمدن فرهنگ عذرخواهی ضروری است. با توجه به تقدم مسائل روانشناختی در مساله فرهنگ عذرخواهی با علی کیهاننژاد در خصوص فرهنگ عذرخواهی به گفتوگو نشستیم.
عذرخواهی چیست، چرا اهمیت دارد و به چند دسته تقسیم می شود؟ عذرخواهی از لحاظ تقسیم بندی چند نوع است؛ مهم ترین آن اول عذرخواهی واقعی است؛ یعنی نوعی از عذرخواهی که حاصل پشیمانی فرد از کرده خود است. در این نوع عذرخواهی آنچه به عنوان عذر بیان می شود، صادقانه و از روی جبران بیان می شود. نوع دیگر عذرخواهی هم عذرخواهی مصلحتی است، فرد از روی الزامات با منافع خود است که عذرخواهی می کند. آنچه اینجا اهمیت دارد عذرخواهی واقعی است؛ یعنی نوعی از عذرخواهی که گفتم از روی پشیمانی و جبران انجام می شود، چرا که نوع دوم عذرخواهی نتایج مثبتی ندارد و اغلب برای منافع خود بیان می شود. اما عذرخواهی حقیقی نوعی ضرورت اخلاقی است. یعنی اگر ما به خطای خود پی بردیم و پشیمان از انجام آن شدیم، در نهایت عذرخواهی کردن بر ما واجب می شود و اگر چنین نکنیم آرام نخواهیم شد و به سلامت روانی خود و رابطه ای که با دیگران داریم لطمه خواهیم زد. باید در این مورد پشیمانی خود را ابراز و در صدد اصلاح رفتار خود برآییم. پس عذرخواهی، هم در کلام است و هم در جبران خطا. عذرخواهی چه تأثیراتی بر روحیه افراد دارد؟ عذرخواهی موجب اعتماد به نفس می شود، چرا که باعث می شود فرد قابل اعتماد شود، روابط بهتری داشته باشد و شخصیت خود را منعطف و اصلاح پذیر نشان دهد. از سوی دیگر فردی که توان عذرخواهی دارد به دیگران انرژی مثبت می دهد و آنها را از وجود خود خشنود و در رابطه با خود راحت و مثبت نگر می کند. در زندگی شهری ما با توجه به انفجار جمعیت و سوءتفاهماتی که در محیط زندگی، کار و حتی اماکن عمومی ایجاد می شود، همواره شاهد تنش های مختلف و درگیری های زیاد هستیم، عذرخواهی در چنین وضع اجتماعی خاصی چه کمکی می تواند بکند؟ اگر به تعریفی که ابتدا از عذرخواهی کردم برگردیم، باید بگویم در سطح اجتماعی عذرخواهی ای واقعی است که مؤثر باشد؛ یعنی آن عذرخواهی که از پشیمانی حقیقی بر بیاید و با جبران همراه باشد. یعنی فرد علاوه بر عذر خواهی، اگر امکانی برای جبران خطای خود دارد، درصدد جبران برآید و گام هایی عملی در این راه بردارد. کیهان نژاد: عذرخواهی موجب اعتماد به نفس می شود، زیرا که باعث می شود فرد قابل اعتماد شود، روابط بهتری داشته باشد و شخصیت خود را منعطف و اصلاح پذیر نشان دهد
عذرخواهی واقعی آرامش بخش است، نه عذرخواهی مصلحتی. این عذرخواهی واقعی است که می تواند در شرایطی به جبران منجر شود و همین مساله در جامعه نوعی روحیه امنیت و صمیمیت ایجاد می کند. نکته دیگری که به لحاظ اجتماعی وجود دارد حفظ شأن و اثر عذرخواهی از طریق انجام واقعی و به اندازه آن است. نباید در جامعه این گونه جا بیفتد که هرکس هرچه خواست انجام دهد و با عذرخواهی موجب فراموشی همه اشتباهاتش، هم برای خود و هم دیگران شود. عذرخواهی قداست دارد، ما باید کمتر خطا کنیم تا کمتر مجبور به عذرخواهی شویم و به این ترتیب اگر خطایی هم کردیم با توجه به تلاشمان برای خطای کمتر، به عذرخواهی خود ارزش دهیم و به لحاظ اجتماعی این عمل را به عنوان یک فضیلت ارزشمند اخلاقی کم اثر و متظاهرانه نگردانیم. عذرخواهی باعث تقویت روحیه همکاری افراد در جامعه و وحدت هم می شود، به دلیل همان صمیمیتی که نتیجه چنین عملی است. این نکته ای است که بخصوص جامعه ما به آن نیاز دارد؛ فرهنگ عذرخواهی و وحدت صمیمانه. برای خیلی ها عذرخواهی دشوار است، چرا که در تضاد با جایگاه یا غرور فرد قرار می گیرد، یعنی برای مثال مدیر یا پدر است و عذرخواهی از فرزند یا زیردستش برایش دشوار است، راه حل شما در برابر چنین تضادی چیست؟ اول این که یک مدیر و مسئول باید در جایگاه خودش شایسته باشد. یک پدر باید یک پدر خوب و یک مسئول باید مسئولی شایسته باشد. برای چنین انسانی موقعیت عذرخواهی همیشگی نیست یعنی او به نحوی ناشیانه مدام خطا نمی کند که مجبور به عذرخواهی شود. اگر یک مسئول به معنای واقعی کلمه مسئول و متعهد، مدیر و مدبر باشد آنگاه عذرخواهی کردن او هم در مواقعی که اشتباه می کند بخشی از مسئولیت، تعهد، مدیریت و تدبیر او خواهد بود. عذرخواهی عادت خوبی است، اما رفتاری نیست که همیشه انجام دادنش خوب باشد، شایسته سالاری و تیپ نرمال شخصیتی است که عذرخواهی را معنادار می کند، این که کسی در جایگاهی که شایسته آن نیست تکیه بزند یا مسئول نباشد و مسئولیت بپذیرد، آن گاه بیشتر کارهایی که می کند خطا خواهد بود و لذا عذرخواهی کردنش هم معنایی نخواهد داشت، به طور کلی حضور او در آن جایگاه خطاست. خیلی از مواقع ما خطایی می کنیم که قابل جبران نیست، اما عذرخواهی می کنیم. اینجا واکنش کسی که خسارت دیده و از او عذرخواهی می کنیم خیلی مهم خواهد بود. به نظر شما این واکنش چگونه باید باشد؟ این به مساله دیگری مرتبط است که گذشت و بخشش نام دارد. جامعه باید در عین این که فرهنگ عذرخواهی پیدا می کند، فرهنگ گذشت و بخشش هم داشته باشد. این دو لازم و ملزوم هم هستند و هر کدام دیگری را تقویت می کند. باید با دید گذشت به اشتباهات دیگران نگاه کرد و این لازمه اش پشیمان بودن خطاکار از اشتباه خود است. در ترویج فرهنگ عذرخواهی چه عواملی مؤثر است؟ خوب مثل هر مقوله دیگری در زمان ما رسانه ها در ترویج و گسترش این موضوع بسیار اهمیت دارند. در درجه بعد شخصیت های الگو تاثیرگذار هستند؛ مثل افرد معروف و محبوب و مسئولان و سیاستمداران. اگر در سطوح بالا این فرهنگ رعایت شود و آنها بابت اشتباهات خود از مردم عذرخواهی کنند، آن گاه بین مردم راحت تر عذرخواهی به یک ارزش بدل می شود. نکته مهم دیگر، طلب عذرخواهی است. فرد با هر میزان بخشندگی اگر نیاز می بیند که از او عذرخواهی شود باید این نیاز خود را بیان کند، به خصوص در فضاهای صمیمی مثل رابطه زن و شوهری، دوستی یا اختلافات خانوادگی این نیاز به عذرخواهی باید بیان شود. سهراب شکیب دین و زندگی
 
چهارشنبه 25 شهریور 1394 ساعت 01:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 68]