واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
ایران و مزیتهای دست نخورده اقتصادی آسیای میانه در خط مشیگذاریهای تجاری، یکی از شاخصهای تعیین کشورهای هدف برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی، شاخص همسایگی و همجواری است.
ایران با هفت کشور آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ارمنستان دارای مرزهای مشترک آبی و زمینی است. این شاخص تاثیرگذار که به نوبه خود بر بسیاری از شاخص های تجارت تاثیر می گذارد همواره موجب شده است کشورهای آسیای میانه جزو اولویت های نخست بازار هدف برای کشورمان باشد. 1ـ ویژگی های ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک همجواری ایران با آسیای مرکزی و ویژگی های ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک این منطقه جایگاه ویژه ای در ملاحظات امنیتی ـ اقتصادی کشورمان ایجاد کرده است. موقعیت ژئوپلتیکی منحصر به فرد ایران که به واسطه آن با 15 کشور منطقه در چهار جهت جغرافیایی همسایه و هم مرز است موجب شده با توجه به قرار گرفتن در حد فاصل دو منطقه مهم دریای خزر و خلیج فارس، از گذشته های دور به عنوان چهارراه مواصلاتی غرب به شرق و شمال به جنوب و مسیر طبیعی تجارت بین شرق و غرب (جاده ابریشم) مطرح باشد. در حال حاضر مجموعه تاسیسات و تجهیزات دریایی و بندری، شبکه های فرودگاهی خطوط راه آهن و شبکه های مواصلاتی ایران، آن را به عنوان گزینه ای غیرقابل انکار برای تبدیل شدن به محور ترانزیت کالا، خدمات و مسافر در منطقه تبدیل کرده است. وجود منابع مشترک، دستیابی به بازار منطقه و موقعیت منحصر به فرد ترانزیتی ایران از جمله مواردی است که همکاری و همگرایی بیشتر منطقه ای را میان ایران و کشورهای آسیای میانه ایجاب می کند. 2ـ مشترکات فرهنگی و مذهبی ایران با کشورهای آسیای میانه دارای مشترکات فرهنگی و مذهبی عمیقی است. وجود جمعیت قابل توجه مسلمان در جمهوری های تاجیکستان، آذربایجان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان و ارتباطات تاریخی و فرهنگی که از دیرباز و از زمان وجود راه ابریشم میان این کشورها جاری و برقرار بوده است، موجب سهولت ارتباط و اعتماد تجار منطقه به یکدیگر خواهد بود. 3ـ وضعیت اقتصادی کشورهای آسیای میانه وضعیت صنایع برجای مانده از زمان شوروی سابق، نوع و میزان منابع موجود اولیه وضعیت اقتصادی متفاوتی را بر این کشورها حاکم کرده است. ترکمنستان و قزاقستان با داشتن منابع قابل توجه نفت و گاز نسبت به دیگر کشورها از موقعیت بهتری برخوردارند. ازبکستان نیز با داشتن منابع قابل توجه گاز، طلا و اورانیوم دارای جاذبه های خاص خود است. وابستگی محض کشورهای قرقیزستان و تاجیکستان به درآمدهای بخش کشاورزی و نداشتن جاذبه برای سرمایه گذاری نسبت به دیگر کشورهای منطقه، آنان را در پایین ترین وضعیت اقتصادی نسبت به بقیه کشورها قرار داده است. نکته قابل توجه در این جدول، شباهت تقریبی تولیدات اقتصادی این کشورها در هریک از بخش های اقتصادی از یک طرف و همچنین وجود تفاوت های بسیار فاحش در حجم اقتصادهای آنهاست. به طوری که میزان تولید ناخالص داخلی کشور ترکیه حدودا بیش از 200 برابر کشور قرقیزستان است. پس از فروپاشی شوروی و ظهور جمهوری های تازه استقلال یافته در منطقه آسیای مرکزی، ایران به عنوان یک کشور همسایه و توانمند در زمینه های اقتصادی تلاش خود را برای حضور در بازارهای کشورهای آسیای میانه به انجام رسانده است؛ اما به رغم وجود مزیت های همجواری همواره حجم تجارت کشورمان با کشورهای آسیای میانه بسیار ناچیز بوده است . برای مثال در سال گذشته 418 میلیون دلار کالا از کشورهای آسیای مرکزی به ایران وارد شد، در حالی که حجم صادرات ایران به این کشورها حدود دو میلیارد دلار اعلام شده است. کالاهای دارای مزیت نسبی در استان های همجوار بر اساس کارایی تجاری
چه باید کرد؟ درراستای بازسازی بازار و استفاده بهینه ایران از ظرفیت های اقتصادی آسیای میانه پیشنهادات زیر قابل توجه است: 1ـ بازارسازی از طریق تجارت الکترونیک برای نیل به بسیاری از اهداف تجارت الکترونیک می تواند ابزار بسیار مناسبی باشد. استفاده از این ابزار می تواند علاوه بر پایین آوردن قیمت تمام شده کالاها، موجب کاهش هزینه صادرات، افزایش کیفیت و سرعت انتقال کالاها شود. 2ـ تقویت بازارچه های مرزی تقویت و رونق اقتصادی مناطق مرزی و راه اندازی و فعال سازی بازارچه های مرزی موجب رونق تجارت میان کشورهای آسیای میانه شده و علاوه بر آن موجب رشد اقتصادی در مناطق محروم مرزی کشورمان می شود. در ذیل برخی کالاهای دارای مزیت نسبی برای ارائه در بازارچه های مرزی استان های کشورمان آورده شده است. 3ـ توسعه مبادلات تهاتری با توجه به این که کشورهای آسیای میانه دارای منابع طبیعی گاز و نفت و انرژی هستند و از طرفی تبدیل پول های رایج کشورهای منطقه کار آسانی نیست مبادلات کالا به کالا می تواند مبادله ای پر سود و از نظر اقتصادی به صرفه باشد. 4ـ تقویت بخش های دارای مزیت نسبی ایران عمده تجارت کشور ما با کشورهای آسیای میانه، محصولات غذایی و فرآورده های گیاهی و حیوانی است. تولید این محصولات به عنوان صنایع مکمل بخش کشاورزی می تواند موجب توسعه این بخش شود. در بخش خدمات نیز در سه رشته جهانگردی، خدمات بهداشتی، خدمات مشاوره ساختمانی جزو بخش های اولویت دار در ارتباط با توسعه بازار آسیای میانه است که اتفاقا به دلیل نیاز آن کشورها زمینه های همکاری مساعد و مناسب را در کشورهای آسیای میانه نیز دارد. 5ـ توسعه صادرات خدمات فنی و مهندسی کشورهای آسیای میانه هریک به تناسب ضعف در برخی زیرساخت های فنی نیازمند دریافت خدمات فنی و مهندسی هستند. با رشد و توسعه کشورمان در زمینه خدمات فنی و مهندسی بخصوص در تولید برق آبی و توربین های پیشرفته می توان صدور خدمات فنی و مهندسی به کشورهای آسیای میانه را در اولویت همکاری های دوجانبه میان کشورمان و کشورهای مذکور قرار داد. الهام حیدری کارشناس ارشد اتاق بازرگانی ایران
 
سه شنبه 17 شهریور 1394 ساعت 03:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 419]