واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: چرا فرهنگ غلط زودتر جا می افتد؟ هفته نامه کوشا در شماره این هفته خود، موضوع جا افتادن فرهنگ غلط را در جامعه مورد کنکاش قرار داده است.
در این مطلب می خوانیم: چرا نگاه های مثبت و مسئولانه در جامعه ما، اغلب نهادینه نیستند اما نگاه های غیرمسئولانه با سرعت باد، در سطوح مختلف اجتماعی جا می افتند و بدل به نگاهی نهادینه و رویکردی عمومی می شوند؟این پرسشی است که یادداشت حاضر، نه در پی پاسخ گفتن به آن بلکه درصدد طرح چندباره اش است. با چند مثال ساده موضوع را اندکی گشوده تر می کنیم؛ در ذهن اغلب ما اینطور جا افتاده که کودکانی که در خیابان های تهران و سایر شهرهای کشور درحال دستفروشی هستند، همگی زیر نظر باندی از تبهکاران مشغول فعالیت اند که روزانه در محل های از پیش تعیین شده به کار گمارده می شوند و در پایان روز، فردی از دسته همان تبهکاران، با اتوموبیلی همه کودکان را جمع می کند و به مکانی نامعلوم منتقل می سازد و باز فردا، روز از نو، روزی از نو!در ذهن اغلب ما اینطور جا افتاده که اگر نیمه شبی در یک بزرگراه فردی را دیدیم که کنار اتوموبیل اش ایستاده و تقاضای بنزین یا کمکی دیگر دارد، بی تردید فردی است که ممکن است افکار شومی در سر داشته باشد، پس بهتر است توجهی به او نکنیم و با سرعت هر چه تمام تر از کنارش عبور کنیم!در ذهن اغلب ما اینطور جا افتاده که اگر شاهد تصادفی بودیم که در آن انسانی روی زمین افتاده و از درد به خود می پیچد و اتومبیل ضارب از محل گریخته، بهتر است ما هم از محل دور شویم چراکه با آمدن ماموران پلیس، اولین کسی که پایش در معرکه گیر می کند، ما هستیم و پلیس از اما درباره صحنه ای که هیچ اطلاعی از آن نداریم، بازخواست خواهد کرد!در ذهن اغلب ما اینطور جا افتاده که اگر در همسایگی مان زنی بی سرپرست یا بدسرپرست تنها زندگی می کند، با نگاهی غیراخلاقی به او نگاه کنیم و او را مستحق شرایطی بد بدانیم که با هیچ سویه ای از سویه های اخلاق انسانی جور درنمی آید!ترکیب «ذهن اغلب ما» را به کار گرفتم تا روشن شود، معدود افرادی که نگاهی جز این دارند و حاضرند در صورت مواجه شدن با هرکدام از مثال های بالا، مسئولانه برخورد کنند، این کار را با رویکردی کاملا فردی و قائم به ذات انجام می دهند و هیچ کدام از سویه های اخلاق و وفاق اجتماعی در رفتار فردی آنها لحاظ نمی شود.در همه مثال های بالا، گزاره «در ذهن اغلب ما اینطور جا افتاده» آورده شده و می بینیم که این گزاره، تنها در اموری ضداجتماعی – ضداخلاقی مطرح می شوند. ما برای مواردی که خلاف این مثال ها باشند، نمی توانیم حرف از «جاافتادن» یک فرهنگ بزنیم بلکه تنها می توانیم اشارات و حرکت هایی کاملا فردی را مشاهده کنیم. حال روشن تر می توان به پرسش نخستین این نوشتار رجوع کرد و دوباره و با سیمایی دیگر آن را پرسید؛ چرا ضداجتماع ها، ضداخلاق ها و ضدفرهنگ ها خیلی زودتر و راحت تر در میان ما ایرانی ها بدل به فرهنگ عمومی و مساله ای جا افتاده می شوند اما عکس این هرگز صادق نیست؟!یک نگاه ساده نشان مان می دهد که از مسئولان عالی رتبه کشور تا مردمان کوچه و بازار حالا در یک همصدایی عظیم سال هاست که معتقدند برای جا انداختن فرهنگ ها و شیوه های اخلاقی، انسانی و اجتماعی، نیاز به سال ها کار فرهنگی در جامعه است، چندان که اصطلاح کار فرهنگی، خود بدل به طنزواره ای تلخ شده و از عمقش، بوی فراکنی می آید.اساسا خیلی مهم است که بپرسیم چرا ضدفرهنگ ها در جامعه ما زودتر بدل به فرهنگ عمومی می شوند اما فرهنگ، خود در ساحت عمومی خویش، مهجور است؟ ممکن است عده ای در نقد این پرسش، واقعیت های اجتماعی – در هر یک از مثال های ذکر شده در این یادداشت – را مورد اشاره قرار دهند و بگویند چون مردم به کرات با این مسائل مواجه شده و با اتفاق های بدی مواجه شده اند، جا افتادن باورهای کنونی، بی دلیل نیست!در پاسخ به این نقد، می توان دو نکته را یادآوری کرد؛ اول؛ به همان میزان که امر غیراخلاقی در جامعه ما دیده شده، امر اخلاقی هم چندان گمگشته نبوده. این را دست کم در سنت های فرهنگی ایرانی می توان سراغ کرد. پس چرا مورد اول بدل به قانون نانوشته و فرهنگ جاافتاده کنونی می شود اما کمک به همنوع و فعالیت اخلاقی مدنی، تنها در کانال های فردی پیگیری می شود و بازتولید آن به تعلیق و تعویق می افتد؟! و دوم؛ آیا بهتر نبود و نیست که با نقد واقعیت های موجود و بازگویی مدام و مداوم کاستی های مسئولیت اجتماعی در ایران، به بازتولید فرهنگ اجتماعی – اخلاقی ای کمک کنیم که در عین مدنیت فردی، اجتماعیات ما را نیز بهبود می بخشد؟** رسانه ها**8137/2093
27/05/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]