واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: پايان تاريخ مصرف طالبان براي پاكستان؟
با مرگ «ملا محمد عمر» كار طالبان افغانستان نيز وارد مراحل پيچيدهاي شده كه ميتواند روند مذاكرات صلح با كابل را نيز تحت تأثير قرار دهد.
نویسنده : روحالله صالحي
با مرگ «ملا محمد عمر» كار طالبان افغانستان نيز وارد مراحل پيچيدهاي شده كه ميتواند روند مذاكرات صلح با كابل را نيز تحت تأثير قرار دهد. در شرايطي كه خبر مرگ مشكوك ملا عمر منتشر شده، طالبان با بحران مشروعيت رهبر جديد خود يعني «ملا اختر منصور» دست به گريبان است. اين بحران تنشهاي جدي در داخل اين گروه ايجاد كرده تا حدي كه موجب شده شاخههاي مختلف اين گروه عليه يكديگر قد علم كنند. در چنين شرايطي پاكستان سعي ميكند با ايجاد شكاف در طالبان و از طريق بازي با برگ داعش در مقابل كابل، امتيازاتي از افغانستان بگيرد.
از زمان ظهور داعش در افغانستان و گرايش برخي سران طالبان به اين گروه تروريستي، آينده تشكيلات طالبان نيز مورد سؤال قرار گرفت، ولي حضور رهبري به نام ملامحمد عمر، موجب ميشد تا همچنان تشكيلات طالبان به كار خود ادامه داده و بعضاً به مخالفت با داعش برخيزد. اما خبر مرگ ملا عمر و تأييد آن از طرف طالبان، آينده اين گروه و مذاكرات صلح با كابل را در هالهاي از ابهام فرو برد. دو روز از تأييد مرگ ملاعمر نگذشته بود كه اختلافات طالبان بر سر تعيين رهبر اين تشكيلات شروع شد و به رغم تعيين ملا اختر منصور به عنوان رهبر جديد، برخي فرماندهان ارشد طالبان از بيعت با وي به عنوان رهبر، سرپيچي كردند و مخالفت خود را اعلام داشتند. مخالفان ملا منصور نه تنها رهبرياش را نميپذيرند بلكه او را عملاً قاتل رهبر خود ميدانند. يكي از فرماندهان ارشد طالبان به خبرگزاري «رويترز» گفته است: «براي حل خلأ رهبري در ميان طالبان به زمان نياز داريم.»چهارشنبه گذشته نيز منابع آگاه به نقل از طالبان اعلام كردند كه مخالفان ملا اختر با تشكيل يك شوراي جديد از رهبران طالبان سعي دارند محمد يعقوب، پسر ملا عمر را به عنوان رهبر طالبان معرفي كنند. اين مسئله از شكاف گسترده در ساختار قدرت اين گروه حكايت دارد.
با نبود يك رهبر كاريزماتيك مانند ملا عمر كه يكپارچگي طالبان را تا حد زيادي حفظ كرده بود، موضع داعش در افغانستان احتمالاً قويتر خواهد شد. نقش رهبري در گروههايي كه برنامه جنگي آنها بيش از ساير جنبهها اهميت دارد، بسيار حياتي است. در صورت تضعيف طالبان بدون رهبر، خطر پيوستن افراد رده پايين اين گروه به داعش نوظهور بيش از پيش تشديد ميشود. طالبان ظهور داعش در افغانستان را تهديد موجوديتي براي خود ميپندارد و يكي از دلايل موافقت طالبان براي ادامه مذاكرات صلح با دولت كابل نيز مقابله با قدرتيابي داعش در اين كشور بوده است.
آينده مبهم مذاكرات صلح
هرچند در ماههاي اخير طالبان حاضر شده بود مذاكرات صلح با دولت افغانستان را از سر بگيرد اما خبر مرگ ملاعمر روند گفت و گوها را تغيير داد و يك روز پس از تأييد مرگ او، اين گروه گفت و گوهاي صلح را تعويق انداخت و دولت كابل نسبت به اين مسئله ابراز تأسف كرد. در شرايط كنوني، شايد مهمترين جنبه مرگ ملاعمر تأثير گذاشتن بر پيشبرد مذاكرات صلح اين گروه با دولت افغانستان باشد. معلوم نيست كه دور بعدي اين مذاكرات چه زماني برگزار خواهد شد ولي هر تأخير و برگزار نشدن اين مذاكرات به ضرر افغانستان است و سبب افزايش خشونتها خواهد شد. صاحب نظران سياسي ميگويند با انتشار خبر مرگ ملا عمر و اختلاف در بين رهبران و فرماندهان اين گروه، تداوم مذاكرات صلح در هالهاي از ابهام قرار گرفته است، اما عدهاي عقيده دارند ملا اختر به شدت تحت نفوذ پاكستان قرار دارد و اسلام آباد تمايل دارد او را به ميز مذاكره بياورد. مرگ ملاعمر بهطور قطع باعث انشقاق گروه طالبان خواهد شد و مذاكرات صلح به احتمال زياد متوقف خواهد گرديد. ناظران بر اين باورند كه پس از مرگ ملاعمر، خلأ قدرت در بالاترين جايگاه طالبان بهوجود ميآيد كه باعث بروز مشكلاتي خواهد شد. ناظران ميگويند كه مشكلات ژئوپلتيكي پاكستان و افغانستان سبب شده تا اسلامآباد همواره از افغانستان ضعيف حمايت كند تا برنامهها و اهداف خود را به پيش ببرد.
حمايت پاكستان از داعش
نزديك به دو دهه از شكلگيري طالبان در افغانستان ميگذرد و برخي معتقدند كه تاريخ مصرف طالبان به سر آمده است و بايد گروه ديگري جايگزين آن شود تا بتواند منافع برخي كشورها از جمله پاكستان را تأمين كند. پاكستانيها به شدت دنبال اين موضوع هستند كه نشان دهند به طور كامل بر طالبان تسلط داشته و اگر تصميم بگيرند، ميتوانند مذاكرات رسمي ميان طالبان و دولت كابل را برگزار كنند. طي ماههاي گذشته نيز پاكستانيها تمام تلاش خود را به كار بستند تا طالبان را پاي ميز مذاكره بنشانند كه با توجه به شواهد موجود تاكنون موفق به اين امر نشدهاند. برخي كارشناسان بر اين باورند كه عدم تمكين طالبان افغانستان از پاكستان براي حضور رسمي در مذاكرات صلح به شدت نظاميان پاكستاني را خشمگين ساخته است. از اينرو جايگزينهايي مثل داعش ميتواند براي اسلامآباد گزينه خوبي باشد. وحيد مژده از كارشناسان افغانستان، چندي پيش گفته بود: «داعش حاضر در افغانستان را پاكستان ايجاد كرده است كه تلاشي است براي جايگزيني طالبان در افغانستان. طالبان با مبارزه شديد عليه عناصر وابسته به داعش در كشورشان اين پيام را به پاكستانيها دادند كه با حضور اين گروه تروريستي مخالفند. اين موضوع خود نيز ميتواند باعث رنجش خاطر پاكستانيها باشد.» از طرفي، شواهد و اسنادي وجود دارد كه نشان ميدهد داعش با پشتيباني احتمالي سازمان اطلاعات ارتش پاكستان (ISI) فعاليت ميكند. «مريد بلوچ» كارشناس پاكستاني، معتقد است كه حضور گروه تروريستي داعش در ايالت بلوچستان پاكستان تحت حمايت سازمان اطلاعات ارتش اين كشور قرار دارد. به گفته اين كارشناس پاكستاني، داعش چهار كمپ بزرگ در «مكران»، «كويته»، «زهري» و «خضدار» مناطق مختلف ايالت بلوچستان ايجاد كرده است و دولت پاكستان اكنون گروه تروريستي داعش را براي سركوبي ملت بلوچ در ايالت بلوچستان فعال كرده است. حتي به گفته مردم محلي، گروه تروريستي داعش روي ديوارهاي مناطق ايالت بلوچستان با نامهاي گروههاي مختلف همچون «لشكر خراسان»، «لشكر جهنگوي» و «لشكر فرقان» ديوارنويسي ميكنند.
ايجاد شكاف در بدنه طالبان
برخي رسانهها دليل اينكه شايعه مرگ ملا عمر همزمان با برخي ناكاميها در دور نخست اين مذاكرات منتشر ميشود را نوعي دليل عصبانيت پاكستان از رهبران طالبان ميدانند و از اين طريق قصد دارند تا در بدنه رهبري طالبان شكاف ايجاد كنند. كارشناسان مسائل افغانستان نيز بر اين باورند كه شايعه استعفاي طيبآغا، رئيس دفتر سياسي طالبان در قطر نيز در همين راستا منتشر شده است. زيرا پاكستانيها بر اين اعتقادند كه اگر بتوانند ميان رهبران طالبان در قطر و رهبران اين گروه در افغانستان اختلاف ايجاد كنند، ميتوانند به اهداف خود برسند. يكي از موانع بزرگ داعش در افغانستان، طالبان بود كه درگيريهاي شديدي بين آنها ايجاد شد. داعش سعي دارد با داشتن حامي قوي بينالمللي حضور خود در افغانستان را حفظ كند كه حمايت پاكستان و حتي امريكا ميتواند روند قدرتيابي اين گروه را تقويت كند. در كل به نظر ميرسد، اختلاف ميان رهبران طالبان حتمي است. اين اختلافات در هر سطحي كه باشند، نتايج مثبت و سود آن به دولت افغانستان خواهد رسيد، اما اين اختلافات ميتوانند بار ديگر بستري براي بازي دوگانه پاكستان در افغانستان فراهم كنند. از طرفي، زوال بيش از پيش طالبان به مرور جايگاه داعش در افغانستان را تقويت و ناامنيها را در اين كشور تشديد خواهد كرد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ مرداد ۱۳۹۴ - ۱۶:۰۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]