تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816645493
موج سواری تکیه کلام ها بر فرهنگ عامه
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: موج سواری تکیه کلام ها بر فرهنگ عامه تهران- ایرنا- روزنامه جام جم در صفحه رسانه نوشت: استفاده از تکیه کلام در ادبیات روزانه ما رایج است. گستره تکیه کلام ها شامل دامنه وسیعی می شود که همه گونه واژه را در خود جای می دهد. عموماً استفاده از تکیه کلام ها بیشتر در بین جوانان و نوجوانان دیده می شود که اغلب آنها برگرفته از برنامه ها و سریال های تلویزیونی است و مردم معمولا برای شاد کردن فضای خانواده یا دوستان این تکیه کلام ها را تکرار می کنند.
در این گزارش که در شماره روز دوشنبه بیست و نهم تیر 1394 خورشیدی به قلم فاطمه عودباشی منتشر شد، آمده است:عقبه تکیه کلام هایی که از طریق سریال های نمایشی در جامعه رایج شد، به سریال «آیینه عبرت» و نقش آتقی برمی گردد و در ادامه به سریال «آرایشگاه زیبا» رسید که تکیه کلام جخت یا جخد از سوی زنده یاد مرتضی احمدی و زنده یاد حسین کسبیان و تکیه کلام« آدم باید منطق داشته باشد» هم از سوی محمود بصیری ورد زبان مردم شد.
سریال «بازم مدرسه ام دیر شد» با وجود این که نام یک سریال بود که اکبر عبدی در آن نقش پسربچه بازیگوشی به نام محسن را بازی می کرد، اما بعدها به تکیه کلامی فراگیر تبدیل شد که معمولاً پدران، مادران و معلمان در مواجهه با بچه های خوش خواب و تنبل از آن استفاده می کردند.
این ادبیات به اصلاح عامیانه ادامه داشت تا این که از سال 1377 و با پخش «جُنگ 77» تکیه کلام سریال های بیشتری بین مردم باب شد و تاکنون ادامه یافته است. البته تکیه کلام هایی که از طریق سریال های طنز بین مردم رواج پیدا می کند بیشتر از سریال های جدی است. در این میان باید مهران مدیری و سریال های طنز او را میدان دار ترویج عبارت های خاص بین مردم دانست.او با ساخت سریال هایی مانند پاورچین و شب های برره، تکیه کلام هایی را به جامعه تزریق کرد که برخی از آنها مثل پاچه خواری، ای که وگویی ینی چه و... هنوز هم کاربرد دارد. تکیه کلام های آمپاس، به ضرس قاطع، بار خورده، ای بابا، ناراحت شدی، مگه می شه، مگه داریم و نقی نهار نخوردیم هم جدیدترین کلام هایی است که بین مردم رواج دارد .برخی از این تکیه کلام ها عمری طولانی دارند و برخی خیلی زود و با پایان یک سریال به فراموشی سپرده می شوند.
اما واقعیت این است که اغلب این تکیه کلام ها در همه تولیدات رسانه ای یک ویژگی مشترک و مهم دارند و آن القای ادبیات عامیانه و کوچه بازاری است. افراد مختلف درباره تکیه کلام هایی که از طریق سریال ها و برنامه های تلویزیونی بین مردم رایج می شود، نظرات مختلفی دارند.برخی آن را مخرب فرهنگ و زبان ایرانی می دانند و گروهی با آن راحت تر برخورد می کنند و آن را موجی می دانند که زود به پایان می رسد و نباید آن را جدی گرفت.
ریشه کلمه خفن کجاست؟!
نصرالله حدادی، پژوهشگر و کارشناس فرهنگ عامه معتقد است زبان ما در شرایط کنونی زایش ندارد و نمی تواند زادآوری کند. ما به دلیل هجوم وحشتناک و مغول آسای وسایل ارتباط جمعی دچار نوعی تنبلی فکری شده ایم و کلماتی که مبنا و ریشه درستی ندارند به ادبیات عمومی ما وارد شده اند. مثلا یک زمانی به برخی آدم ها چه زن و چه مرد ار«نعوت » می گفتند. ریشه این کلمه برمی گشت به کلمه آرناوود. این واژه برای افرادی استفاده می شد که در منطقه سردسیر قفقاز زندگی می کردند و اکثر آنها افراد قوی هیکل بودند. آنها وقتی اواخر قاجار با شکل و شمایل قزاق ها وارد ایران شدند، خیلی خشن بودند و در آن زمان برای آدم های خشن و نخراشیده از کلمه آرناوود استفاده می شد که کم کم در فرهنگ عامه به ارنعوت تبدیل شد. به نظر این کارشناس فرهنگ عامه، تکیه کلام هایی امروزه وارد ادبیات مان می شود که ریشه ندارند و این در حالی است که در فرهنگ عامه نباید دنبال کلمه ای بگردیم که ریشه ندارد. به عنوان مثال نمی دانم کلمه خفن از کجا آمده؟ چه ریشه ای دارد؟ و معادل چه چیزی در زبان فارسی است؟ اما متاسفانه می بینیم در سریال های تلویزیون از این تکیه کلام بی مفهوم بسیار استفاده می شود .
حدادی با اشاره به تکیه کلامی که زنده یاد حسین کسبیان و مرتضی احمدی در سریال آرایشگاه زیبا استفاده می کردند، می گوید: هر دوی این دو هنرمند بر فرهنگ عامه بسیار مسلط بودند و از آنجا که ریشه در تئاتر داشتند و خاستگاه تئاتر، جنوب شهر تهران بود، تمام تکیه کلام هایی که در بازی هایشان به کار می بردند، برگرفته از ادبیات مردم قدیم تهران بود و از آنها به جا استفاده می کردند. مثلاً کلمه جخت یاجخد را در سریال آرایشگاه زیبا استفاده می کردند که درست بود.
اگر به مشاغل آن روزگار هم نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که هر کدام از این مشاغل برای خودشان تکیه کلام، ضرب المثل، طعنه، کنایه و استعاره داشتند.
از تکیه کلام تا ضرب المثل
مردم امروز زمانی که کسی اذیت شان می کند خطاب به او می گویند که دست از سر کچل من بردار. ریشه این تکیه کلام که به مرور تبدیل به ضرب المثل شد هم به آن روزگاران برمی گردد که بیماری کچلی رایج بود و برای درمان، این افراد را به حمام می بردند و چون در آنجا هر کس نظری درباره سر کچل فرد می داد و او از شنیدن این حرف ها ناراحت می شد، خطاب به دیگران می گفت که دست از سر کچل من بردار و همین تکیه کلام در میان مردم رایج شد و در فرهنگ عامه ما جاافتاد.
از دیدگاه این کارشناس فرهنگ عامه امروزه زبان ما زایش ندارد و عقیم است و بندرت کلمات تازه و بامعنا و مفهوم که ریشه و اصالت داشته باشد به عنوان تکیه کلام وارد ادبیات و زبان ما می شود و خیلی نمی توان چنین کلماتی را مشاهده کرد. یکی از این کلمات را می توان در 35 سال پیش پیدا کرد که کلمه دوزاری افتادن یا دوزاری نیفتادن باب شد. ماجرای این کلمه هم به تلفن های دو ریالی برمی گشت که اگر طرف تلفن را برمی داشت، ارتباط برقرار می شد در واقع دو زاری را می گرفت و در غیر این صورت دو ریالی را پس می داد.
حدادی تاکید می کند که متاسفانه برخی از تکیه کلام ها که امروز توسط نویسندگان و از طریق سریال های نمایشی به ادبیات ما وارد می شود، نه تنها به فرهنگ عامه لطمه می زند، بلکه تکرار آن منجر به دلزدگی می شود. حال این که در گذشته نه چندان دور این طور نبود. دلیلش این است که ادبیات ما پویا و زنده بود و مردم با ادبیات زندگی می کردند، اما اکنون کتاب قصه ای نداریم که مردم با داستان های آن زندگی کنند.
در آن روزگار مردم با داستان های عامیانه از جمله امیر ارسلان و در سطح بالاتر با شاهنامه فردوسی، حافظ و سعدی زندگی می کردند، اما می بینیم شاعران روزگار ما نمی توانند حتی یک کلمه یا جمله ای را در ادبیات ما جا بیندازند. البته برخی از ابیات زنده یاد سهراب سپهری مانند آب را گل نکنیم یا هوا بس ناجوانمردانه سرد است، مرحوم اخوان تا حدودی در فرهنگ ما جا افتاد، اما نتواست تاثیر کلامی مثل حافظ و سعدی بر مردم داشته باشد. از سوی دیگر وسایل ارتباط جمعی از جمله اینترنت و فضاهایی همچون وایبر، واتس اپ بشدت تاثیر مخربی در ترویج تکیه کلام های بی معنا و بی مفهوم بیم مردم گذاشته که ریشه ای هم ندارند.
این کارشناس معتقد است برخی برنامه ها بر اساس روابط تولید می شود و بازیگران تکیه کلام هایی را به تهیه کننده و کارگردان تحمیل می کنند. به نظر حدادی زمانی این اتفاق باید بیفتد که فرد بازیگر نسبت به فرهنگ عامه، تکیه کلام ها، کنایات، استعارات و ضرب المثل ها تسلط لازم را داشته باشد. به عنوان نمونه داریوش ارجمند در سریال ستایش از تکیه کلامی با عنوان «زکی» استفاده کرد. این کلمه از «زکیسه»می آید که مردم در محاوره می گفتند و ریشه دار است. تکیه کلام ها، ضرب المثل، کنایه و استعاره ها ظرافت، برش و تیزی و برندگی زبان فارسی را نشان می دهد، اما در شرایط فعلی از آنها کمتر استفاده می شود و من مقصر اصلی را نظام آموزشی می بینم که همه چیز سطحی در نظر گرفته می شود. به همین دلیل حلاوتی در نوشتار ما وجود ندارد.
فرهنگ سازی رفتاری
تکیه کلام جزو مهارت های زبانی به شمار می آید. این عبارت های عادتی ـ گفتاری نه تنها معنا و مفهوم یک موضوع را به طور کلی بیان می کند، بلکه در عباراتی کوتاه، خلاصه و بعضاً متفاوت یک مفهومی را در بهترین شکل خود بیان می کنند.
بنابراین از همین ظرفیت می توان به بهترین شکل جهت ترویج، تبلیغ، مدح، ذم و رفتارهای اجتماعی استفاده کرد، اما به این شرط که ریشه هم در فرهنگ عامه داشته باشد. زیرا به واسطه قدرت تاثیرگذاری تکیه کلام و تبدیل شدن آنها به مدل گفت وگوی اجتماعی می توان از آنها به منظور فرهنگ سازی رفتاری استفاده کرد و به رسالت خود که همانا تربیت و تکامل فردی، خانوادگی، اجتماعی، انسانی و اسلامی است، پرداخت.
ضمن این که مبدعان تکیه کلام ها در آثار نمایشی و غیرنمایشی قبل از آن که به فکر ابداع تکیه کلامی باشند، باید مطالعه کرده تا تکیه کلام هایی متناسب با فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی طراحی کنند و به طنازی و شیرین شدن کار کمک کنند. بنابراین باید تلاش داشته باشند تا تکیه کلام هایی تاثیرگذار و ارزشی را جایگزین کنند و الگوی مناسبی به مردم و بویژه جوانان ارائه دهند.
قلاب جذب مخاطب
مهدی مظلومی، نویسنده و کارگردان سریال های طنز است و در آثاری که می سازد از تکیه کلام استفاده می کند. او معتقد است تکیه کلام ها بداهه است و از قبل درباره آن فکر نمی شود و ریشه ابداع این تکیه کلام ها به شرایط ساخت آثار نمایشی در زمان خودش برمی گردد. این شرایط شامل اجتماع و جمع دوستانه است که تکیه کلام هایی میان شان رد و بدل می شود. اگر تکیه کلام ها هوشمندانه انتخاب شود، مفید خواهد بود و در غیر این صورت بار منفی خواهد داشت و تاثیر بدی هم بر ادبیات عمومی جامعه می گذارد.
او عنوان می کند تکیه کلام ها بدون مطالعه فرهنگی در آثار نمایشی گذاشته می شود و ابداع نویسندگان و کارگردانان نیست، بلکه بازیگران بداهه تکیه کلام ها را مطرح می کنند .وقتی بازیگر تکیه کلامی را استفاده می کند، کارگردان آن را تائید یا رد می کند.
وی درباره این که چرا برخی کارگردانان تکیه کلام های بی محتوا را تائید می کنند و در کارشان استفاده می کنند؟ توضیح می دهد: این مساله کاملا به دانش کارگردانان برمی گردد که باید بدانند تحت تاثیر جذابیت های لحظه ای تکیه کلام قرار نگیرند و گذاشتن هر تکیه کلامی را در کارشان قبول نکنند. به نظر من استفاده از تکیه کلام چیز بدی نیست.
تکیه کلام قلاب خوبی برای جذب مخاطب است و اگر خوب باشد استفاده از آن ایرادی ندارد. چون به جذابیت های کار اضافه می کند. من هم در کارهایی که ساختم سعی کردم درست از تکیه کلام استفاده کنم. البته منظورم این نیست که هیچ وقت خطا نکردم، اما تلاش کردم تا با ورود تکیه کلام هایی که بار محتوایی منفی دارند، مقابله کنم.
منبع: روزنامه جام جم
**گروه اطلاع رسانی**9165**9131
29/04/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 45]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها