واضح آرشیو وب فارسی:فارس: مفاخر حوزه تمدنی را بهتر بشناسیم/13
«محمد علی عطار هروی» خوشنویس افغانستانی که شهره جهان شد
«محمد علی عطار هروی» از معروفترین خوشنویسان افغانستان است که در جهان اسلام چهرهای شناخته شده بوده و آثار قرآنی بسیاری از وی در افغانستان و ایران منتشر شده است.
به گزارش خیرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «محمد علی عطار هروی» از معروفترین خوشنویسان افغانستان است که در میان خوشنویسان جهان اسلام چهره ای شناخته شده است. آثار قرآنی بسیاری از وی در افغانستان و ایران منتشر شده است. محمد علی عطار هروی که به «آخوند عطار» نیز شهرت دارد در سال 1328 هجری قمری در شهر هرات به دنیا آمد. عطار تعلیمات ابتدایی را در مکتبهای سنتی هرات فرا گرفت و آنگونه که خودش گفته تعلمیات را در مکتب خانگی نزد «آخوند ملا محمد رحیم» و بعد از آن در دکان عطاری پدرم آموختم. در حسن خط به حد افراط علاقه داشتم و هر قطعه خط خوش را که از قلم استادان میدیدم، حظ میبردم.
به تدریج عطار با انواع خطوط، به خصوص خطوط کوفی آشنا شد و برای آموختن بیشتر شاگرد «ملا محمد صدیق نیازی» شد. عطار آشنایی خود با خطوط کوفی و استاد خود را چنین حکایت کرده است: «در بدو امر همواره بدان فکر بودم که چگونه این خطوط (خطوط کوفی در مسجد جامع هرات) را بخوانم. یکی از دوستان گفت: بدین خطوط و انواع دیگر «ملا محمد صدیق نیازی» آشنایی دارد و شما نزد او بروید. اتفاقاً بعد از ساعتی آدم خوش لباسی که چپن ماهوت ابریشم دوزی در بر داشت و کفش زری دوزی به پا و با عصایی که در غزنی نقش و نگار یافته بود، آمد. وی این خطوط را با مهارت کاملی خواند و من خیلی خوشحال شدم. از زبان وی شنیدم که گفت: شاگرد من شوتا بدین خطوط شناسا گردی. من چون تشنهای که به دریا رسیده باشد فردا با قلم وکاغذ ومداد به سویش رهسپار شدم.» عطار هروی انس و الفتی فروان با خطوط کوفی و اسلامی داشت و انواع خطوط کوفی را از مسکوکات دورههای مختلف اسلامی شناسایی و کتابت میکرد و با تحقیق در دورههای بنی امیه، بنی عباس، غزنویان و دوران تیموری به انواع و اقسام تفاوتهایی که در خط کوفی وجود داشت آشنا شد. استاد عطار تنها خوشنویسی بود که در سن 78 سالگی توانایی کتابت بیش از 40 نوع خط را داشت. این پیر خوشنویس، با اینکه در افغانستان شهرت فروانی داشت، و مدتی هم مسئول موزه آثار تاریخی شهر هرات بود، ولی بسیار متواضع بود و اخلاق وی بسیاری را شیفته خود میساخت. عطار مرد آزادهای بود که بسیار عزت نفس داشت، و با آنکه میتوانست از راه خوشنویسی و مسئولیتهایی که داشت امرار معاش کند، ولی وی معیشت خود را از همان دکان عطاری کوچکی که در «بازار قندهار» هرات داشت تامین میکرد و بزرگان شهر و مقامات مملکتی را هم در همان محل کسب خود ملاقات میکرد. آنگونه که «بصیراحمد حسین زاده»، نویسنده و روزنامهنگار افغانستانی، در کتاب «رنگ و رنج، هنر آوران هروی»، آورده است، مغازه وی در قلب شهر هرات، محل تجمع محققان خارجی، باستان شناسان تاریخی و پژوهشگرانی بود که از نقاط دور و نزدیک جهان به دیدن وی میآمدند. «محمد علی اسلامی ندوشن»، محقق و نویسنده ایرانی نیز در سفری که به افغانستان داشت، عطار را در خاطرات خود که با نام «صفیر سیمرغ» منتشر شده، این گونه وصف کرده است: «...دیدنی های شهر[هرات]را من به همراه عطّار دیدم، که رئیس موزۀ هرات و یکی از بزرگترین خطاطان کنونی افغانستان است... نمونههای خط وی برپیشانی بناهای تاریخی تعمیرشده هرات و از جمله مسجد جامع دیده میشود... عطّار یکی از مردانی است که نسلشان چه در افغانستان و چه در ایران رو به انقراض است: معتقد به اصول و قانع، دوستدار اصالت کهن و زنده به هنر خود؛ از آنانی که لذّت زندگی را در سادگی و ظرافت میبینند و سبکبار راه عمر را میسپرند. نه جسمشان چربی دارد و نه روحشان.» عطار، تا زمان تجاوز ارتش سرخ شوروی در سال 1358 خورشیدی در افغانستان بود و با ادامه جنگ و درگیری به ایران مهاجرت کرد و در «بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی» مشغول به کار شد و تا زمان مرگش در 27 اسفند سال 1371 خورشیدی که در حرم رضوی دفن شد، در آستان قدس رضوی مشغول فعالیت بود.
آثار قرآنی به جا مانده از عطار هروی «قرآن المحلی» از آثار ارزشمند عطار هروی است که در آن 68 کتیبه از سورههای مختلف قران توسط وی کتابت شده است. این اثر در سال 1366 خورشیدی توسط انتشارات «سروش» مربوط به صدا وسیمای ایران در تهران به چاپ رسیده است. «هنر آیه نگاری قران کریم» نیز از دیگر آثار برجسته قرآنی عطار است که در ایران به چاپ رسیده است. این اثر به تلاش «محمد مهدی هراتی (یزدی)»، و با ترسیم و طراحی «محمد علی کشاورز» نقاش و بازیگر ایرانی در تهران منتشر شده است. «گنجینه خطوط»، را هم میتوان از شاهکارهای این خوشنویس برشمرد که در این مجموعه انواع خط کوفی: ثلث، ریحانی، محقق، شجری، نسخ، نستعلیق، شکسته و... توسط وی کتابت شده است. این مجموعه در سال 1346 توسط وزارت اطلاعات وفرهنگ در کابل منتشر شده است ودر آن 2 مقدمه به زبان پشتو یکی به قلم «عبدالروف بینوا» وزیر اطلاعات و فرهنگ و دیگری به قلم «محمد ابراهیم خاخوزی» رئیس کتابخانههای کابل و یک مقدمه فارسی نیز توسط «مایل هروی» نوشته شده است. قرآن «اساور» آخرین اثر مکتوب از عطار هروی میباشد که بعد از 15 سال از مرک وی به همت «رفیع اصیل یوسفی» در مشهد منتشر شد. این اثر از کارهای سالهای آخر عمر عطار هروی است.
کتیبههای قرانی بجا مانده از عطار هروی از عطار هروی علاوهبر مجموعههای چاپی، کتیبههای زیادی در افغانستان، ایران و کشورهای مختلف بر جا مانده است. کتیبههای مسجد جامع هرات، مسجد گوهرشاد مشهد، مسجد قبا در تربت جام، مزار «خواجه مودود چشتی»، مسجد لشگرگاه، خرقه شریف در هرات، مسجد «حاجی یعقوب» در کابل، ایوان مسجد زیارت «عبدالرحمان جامی»، مسجد بکرآباد در هرات، مسجد «سکندر جان» در هرات و مسجد هامبورگ در آلمان از دیگر آثار به جا مانده از وی میباشد. برخی از آثار عطار هروی، هم اکنون در افغانستان و موزه آستان قدس رضوی و برخی دیگر از موزههای کشورهای خارجی نگه داری میشوند. برخی از کتیبهها و تابلوهای وی هم در نزد اشخاص و علاقمندان به هنر و خوشنویسی نگهداری میشود. انتهای پیام/
94/03/30 - 12:05
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 170]