واضح آرشیو وب فارسی:فارس: مفاخر حوزه تمدنی را بهتر بشناسیم/12
«عبدالحی حبیبی» دانشمند افغانستانی با 80 تألیف فارسی و پشتو
«عبدالحی حبیبی» دانشمند افغانستانی از جمله چهرههای سرشناس این کشور بوده که تالیفات بسیاری به زبانهای پشتو و فارسی دارد.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «عبدالحی حبیبی» فرزند «عبدالحق» در اردیبهشت 1289 خورشیدی در قندهار متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی را در زاداگاهش قندهار به پایان برد و آنگاه به صورت غیر رسمی به تحصیلات خود ادامه داد و بر ادبیات، تاریخ و چند زبان خارجی چیرگی یافت. آنگونه که در «دانشنامه ادب فارسی در افغانستان» آمده است، پدر بزرگ حبیبی، «مولوی عبد الرحیم» بود که توسط «شاه امان الله» کشته شد. در کتاب «تاریخ مختصر و مصور افغانستان» آمده است: عبدالحی هنوز کودکی بیش نبود که پدرش در گذشت و به گفته وی از پدر جز چند کتاب و کلکسیونهای نشریه «سراج الاخبار افغانیه» و نشریه «حبل المتین» و کتابهای «محمود طرزی» مدیر سراج الاخبار که در کابل منتشر شده بود، چیز دیگری به ارث نبرد. جد حبیبی، «مولوی حبیب الله محقق قندهاری» بود و به همین نسبت وی تخلص خود را حبیبی انتخاب نموده و از لحاظ تبار قومی با قبیله «کاکر» پشتون پیوند دارد. حبیبی در دوران کودکی با مثنوی معنوی مولانای بلخ، گلستان و بوستان سعدی و دیوان خواجه حافظ شیرازی آشنا شد. هنگامی که در مدرسه ابتدایی مشغول آموزش بود، در کنار آن کتابهای صرف و نحو عربی، ریاضی، هیئت و فقه و اصول، منطق، مسیر و مبادی بلاغت و عروض و قافیه را از پسرعمه خود، «عبد الواسع» فرزند «مولوی عبد الروف قندهاری» فرا گرفت. او در زمان امان الله خان در سال 1304 خورشیدی به تدریس روی آورد و در مدرسهای در قندهار مشغول به کار شد. حبیبی در سال 1307 خورشیدی که امان الله خان در قدرت بود، معاونت نشریه «طلوع افغان» در قندهار را بر عهده گرفت و 3 سال بعد به عنوان مدیر این نشریه برگزیده شد و تا سال 1319 در زمان ظاهر شاه، این جریده را به زبانهای فارسی و پشتو منتشر میکرد. وی در همین دوران با برخی از نویسندگان و نشریات ایرانی آشنا شد که از مهمترین آنها میتوان به نویسندگانی چون «جمال زاده»، «سید حسن تقی زاده»، «محمد قزوینی» و نشریاتی چون «صور اسرافیل»، «ایرانشهر»، «کاوه» و «ارمغان» اشاره کرد. وی در طول دوران عمر خود سفرهای تحقیقاتی زیادی به خارج از افغانستان بخصوص ایران داشته است. سردبیری مجله کابل، به مدت 3 سال، ریاست انجمن پشتو، وکالت تجار افغانستانی در چمن (شهر مرزی میان قندهار و کویته) و نمایندگی مردم قندهار در مجلس شورای ملی برخی دیگر از مسئولیتهای وی بوده است. این نویسنده افغانستانی از 1330 تا 1341 شمسی در پاکستان در تبعید به سر میبرد و در سال 1345 خورشیدی به ریاست «انجمن تاریخ افغانستان» برگزیده شد و در همین ایام دانشنامه دکترا گرفت. حبیبی در زمان حکومت کمونیستها در افغانستان به «ریاست آکادمی علوم» برگزیده شد. وی مدتی را نیز در دانشگاه کابل تاریخ، زبان و ادبیات پشتو را تدریس میکرد. افزون بر مقالههای ادبی، تاریخی و فرهنگی وی که در نشریات گوناگون چاپ شده، اشعار و آثار چاپ شده و نشده بسیاری از وی به جا مانده است. این محقق برجسته زبان و ادبیات پشتو، مطالعات وسیعی در زمینه تاریخ ادبیات پشتو، فارسی و اردو، تاریخ و زبان شناسی و کتاب شناسی به ویژه در ارتباط با خراسان قدیم و افغانستان کنونی، هند و ایران داشت. آنگونه که در کتاب «تاریخ مختصر و مصور افغانستان» هم اشاره شده است، حبیبی افزون بر این مطالعات، شناسایی مشاهیر کشورهای همجوار و همسایه افغانستان را بسیار دوست داشت و سالهای زیادی از عمر خود را صرف این کار کرد. این دانشمند افغانستانی، گذشته از علم تاریخ، در زبان شناسی و تصحیح متون، در علوم فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات نیز تبحر داشت. حبیبی تا دوران تجاوز شوروی سابق به افغانستان، در کابل میزیست تا این که در سال 1363 خورشیدی در گذشت. مجموعه تالیفاتی که از وی بر جای مانده در حدود 80 کتاب و رساله است که به زبانهای پشتو و فارسی نوشته شده است. برخی از مهمترین آثارحبیبی «جنبش مشروطیت در افغانستان»، «تصحیح و مقدمه اکبر نامه حمیدی کشمیری»، «تاریخچه ادبیات پشتو»، «سردار مهردل خان مشرقی شاعر قندهاری»، «خود آموز پشتو(در 2 جلد)»، «محقق قندهاری (شرح حال پدر بزرگش حبیب الله قندهاری)»، «غزنه»، «دیوان اشعار خوشحال خان ختک(تصحیح و مقدمه)»، «افغانی و افغانیت»، «قاموس پشتو» و «تاریخچه سبک های شعر پشتو» را میتوان نام برد. «جوانمردان و عیاران»، «گنج پنهان»، «زرنج و احوال تاریخی آن»، «پته خزانه»، «تاریخ ادبیات پشتو»، «تدقیققات پشتو»، «مشاهیر ابدالیها»، «مورخان گمنام افغانستان»، «خلیلی نامه»، «تاریخ غزنویان»، «تاریخ افغانستان در دوره تیموریان»، «زبان دو هزار سال قبل افغانستان»، «تاریخ مختصر افغانستان»، «یک تحقیق نوین در باره کابل»، «راهنمای تاریخ افغانستان»، «تاریخ خط و نوشته های کهن افغانستان»، «تصحیح فضایل بلخ»، «هنر عهد تیموریان»، «تاریخ افغانستان بعد از اسلام»، «تاریخ تجزیه شاهنشاهی افغانستان»، «جغرافیای تاریخی افغانستان» و «هنر هرات» از جمله دیگر آثار مهم وی است. انتهای پیام
94/03/24 - 11:57
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]