واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
سایهروشنهای گرمخانهها تهران کش آمده تا کوهپایههای شرقی بیبی شهربانو، به تپههای شنی شرق که میرسد خارج از محدوده آغاز میشود... «اعتراض که میکنیم میگن اینجا خارج از محدوده است، وضع کابلهای برق خرابه، پُر بیابونه»، زن گوشه چادرش را مثلثی جمع میکند و میگیرد جلوی دهانش که واژههای پرگلایه از آن میریزد، «نگا کن، اونجا، اگه بری اون پشت میبینیشون ؟ 100 تا 200 تا، شایدم بیشتر، میخوابن، همون جا دستشویی میرن...»
خارج از محدوده؛ از نقشه شهر تهران گویی بیرونمان می کنند. دو مرد ژولیده، از سایه دیواری آجری بلند می شوند، شاتر دوربین چیلیک چیلیک عکس می گیرد و صدایش مثل سوزنی آن دو مرد را از جا می پراند. پشتشان خمیده است، دمپایی کهنه پا کرده اند، دست هایشان جرم گرفته، موها شبیه نمد است. از تپه سرازیر می شویم، آتش های خاموش شده قدیمی گله به گله تپه را سوزانده، زرورق ها زیر تابش خورشید برق می زند. رسیده ایم به جا پای آن دو مرد، کنار دیوار، زرورقی افتاده. «دیدی؟ داشتن هروئین می کشیدن، کارشون همینه، یکیشون گفت آب می دی، گفتم...» تپه شنی، خارج از محدوده است، روی خاک رُس اش پا سفت می کنیم و می رویم بالا. سیاهی یک آلونک پیداست، دورتر چند آدم ،کز کرده کنار دیوار. «لنز 600 می خواد، نمی شه عکس گرفت»، «بیاین بالای این ساختمون، از اینجا بهتره». ساختمان لبه بیابان است، هنوز نیمه ساز و علم شده روی شرقی ترین لبه منطقه ذوزنقه ای شکل شهرک رضویه، انگار خارج از محدوده ولی شش طبقه و پروانه دار! می رویم بالا، از پنجره گردن می کشیم اما بیشتر از دیدنی های بالای تپه چیزی نمی بینیم، تپه ای دیگر حائل است و نمی شود معتادها را دید. «عصرا اینجا صحرای محشره، هر روزمی افتن به جون هم، قمه دست می گیرن و به قصد کشت می زنن به هم»، چرا؟ «مواد می فروشن دیگه، سرمشتری دعواشون میشه، چن روز پیش اسلحه هم کشیدن، از ترسمون زنگ زدیم کلانتری، ولی باور نکردن، گفتن معتاد و تفنگ؟» دو مرد بالای تپه پشتی گشت می زنند، لالای چشم هایشان خیره به ماست ولی با دست علامت هایی می دهند به سمت عقب و پشت سر؛ «اینا هوای معتادا رو دارن، تا یکی می یاد اینجا خبرشون می کنن.» پنج دقیقه نشد که تپه های شنی گر گرفته زیر آفتاب خالی شد و ماندند این دو مرد بپای پاتوق؛ مثل یک بازی موش و گربه است؛ آمدن آدم های غریبه به حریم پاتوق معتادان خیابانی و سر به نیست شدن آنها در کسری از ثانیه. داستان کلافگی اهالی با انگشت خطی روی هوا می کشد و تپه را ازعرض قاچ می کند، «گفتن قراره اتوبان از اینجا رد شه، اگه اینجوری شه، همه بیابونا آباد میشه، بعدم معتادا از اینجا می رن». کدام اتوبان؟ این را از چند نفر از اهالی می پرسیم، ولی همه شانه بالا می اندازند، لب کج می کنند و اطلاعاتی حدسی می دهند، اما معلوم است دلشان خوش است به آمدن اتوبان. این اتوبان بی نام و نشان در ذهن مردم باید همانی باشد که سال هاست روی نقشه های شهرداری جانمایی شده، بزرگراهی که به صورت خط چین از جنوب مشیریه و میانه شهرک رضویه عبور می کند و به بزرگراه امام رضا می رسد . طبق نقشه ها اگر این اتوبان ساخته شود مناطق جنوبی تهران به جاده امام رضا وصل می شود و دیگر نیازی به عبور از میدان بسیج نیست، اما با این که سال هاست عده ای به این نقشه دل بسته اند این بزرگراه بجز خط چین های روی نقشه هنوزماهیت فضایی ندارد. امتداد انگشت مرد که روی تپه، خطی فرضی انداخته را می گیریم و می رسیم به خانه های اهالی. همه کلافه از بی خانمان ها. هرکدام روایتی دارند و تجربه ای داشته اند؛ یک نیمه شب چند معتاد از دیوار کوتاه خانه ای بالا رفته و با داد و فریاد صاحبخانه پا به فرار گذاشته اند، یک روز چند نفر دیگر کابل های برق را دزدیده اند و برق محله قطع شده، روزی دیگر معتادی از دیوار یک خانه بالا رفته و از پنجره داخل شده و چند تکه اثاث دزدیده، روزی هم یکی شان سیم تلفن خانه پیرزنی را کنده و گریخته، تقریبا هر روز نیز مزاحمت هایی برای مغازه دارها ایجاد شده و اجناسی به سرقت رفته. «جرات نداریم چیزی بهشون بگیم، فقط می تونیم داد و بیداد کنیم، چاقو دارن، قمه می زنن، اگرم با هامون لج کنن خونه رو نشون می کنن و اگه غافل بشیم خالیش می کنن .» مثل لشکر مورچه ها، کارتن خواب ها و بی خانمان ها در سایه دیواری یله داده اند، از دور با انگشت نشانشان می دهم و می پرسم می دانید اینها از کجا می آیند که اهالی یکصدا به گرمخانه اشاره می کنند، به مددسرای خاوران که دیوار پشتی اش پشت به تپه های شنی و خانه های مردم است . گرمخانه، مددسرا، شب ها افراد بی خانمان را می پذیرد و صبح بعد از صبحانه رهایشان می کند؛ یک سرپناه شبانه و مسکن دلضعفه. درسال های دهه 80 خورشیدی که درچند زمستان پشت هم، مرگ بی خانمان ها از سرما و گرسنگی به موجی خبری تبدیل شد، ساخت گرمخانه ها به مطالبه ای عمومی تبدیل شد و پس از آن چند گرمخانه دائمی و چند مددسرای فصلی در چند نقطه تهران دایر شد تا بی خانمان ها مثل قبل گوشه خیابان ها یخ نزنند و از گرسنگی زیر پل ها و داخل جوی ها نیفتند. این مقصود تاحدی محقق نیز شده و آن مرگ های علنی و آن جان دادن های عیان دیگر به شدت گذشته اتفاق نمی افتد و گرمخانه ها با این که تعدادشان اندک است (سه گرمخانه دائمی برای تهران) و کیفیت خدماتشان همواره زیر تیغ انتقاد، اما شماری را از مرگ رهانده است و از این بابت مناسب بوده. با این حال نارضایتی همسایه های این گرمخانه ها دنباله دار است. اهالی شهرک رضویه بویژه آنهایی که به بیابان های رها شده شرقی نزدیک ترند همه گرفتاری هایشان را به مددسرای خاوران ربط می دهند. این مردم سال ها قبل بابت کلاهبرداری شخصی که زمین های منطقه مشیریه را نشانشان داد اما زمین های رضویه را به آنها فروخت درگیر چالش بودند، سال ها نیز با نام قدیم شهرک یعنی «کاروان» جنگیده اند (این منطقه محل بارانداز کاروان ها و آرام گرفتن اسب ها و شتران کف به دهان آورده بوده که به تهران وارد و از آن خارج می شده اند) و از زمان تاسیس مددسرای خاوران نیز چالش همجواری با بی خانمان ها و معتادان بیتوته کرده درخرابه ها را دارند. مددسرای خاوران تاکنون چند بار به دستور دادستانی به طور موقت پلمب شده که واکنشی ضربتی به این نارضایتی ها بوده، ولی بعد از بازگشایی مجدد همه چیز به جای اولش بازگشته، حتی مشکلات دامنه دارتر شده که نشان می دهد علاج مشکلات را نباید در پلمب مددسرا جستجو کرد. نیاز امروز، گرمخانه های کوچک محلی مددسرای خاوران را از اتوبان امام رضا اگر جدا بکنیم و بگذاریمش در شمال تهران، صدای مردم آنجا بلند می شود و اگر بگذاریمش درغرب، صدای مردم آنجا. پس گرمخانه ها هرکجا که باشند چون محل رفت و آمد عده ای آدم ویژه است موجب نارضایتی می شود. گرچه آمارها بشدت مخدوش است ولی شهرداری تهران تخمین می زند پایتخت حدود 15 هزار بی خانمان و کارتن خواب که نزدیک به 80 درصدشان معتادند، دارد که اگر قرار باشد اینها در شهر پخش نباشند باید گرمخانه ها آنها را جمع و جور کنند و چاره ای بجز استقرار گرمخانه ها در نقاط مختلف نیست. اما سه گرمخانه عمده تهران که برای هزار نفر ظرفیت دارد و در روزهای سرد سال با اغماض، بیش از 3000 نفر را پذیرش می کند، مانده تا همه آن 15 هزارنفر را پوشش دهد. پس بخشی از بی خانمانی های مشهود در شهر ناشی از این کمبود است که اگر قول معاون توسعه خدمات اجتماعی سازمان رفاه شهرداری مبنی بر افزایش ظرفیت گرمخانه ها محقق شود، غلظت این مشکل نیز کمتر می شود. ولی ظرفیت محدود و تعداد اندک، تنها حاشیه گرمخانه ها نیست که برخلاف تصور، بزرگی و بدنه فربه این گرمخانه ها نیز مشکلی دیگر است؛ گرمخانه ای که هر شب هزار نفر را می پذیرد و هزار آدم بی خانمان را از گرسنگی و مرگ می رهاند، گرچه یک سوی وظیفه اش را درست انجام می دهد ولی با پذیرش بیش از اندازه، موجب تجمع بی خانمان ها و آدم های مشکل دار در یک محل و درنتیجه نارضایتی مردم می شود. در شهرک رضویه این را می توان بوضوح دید، سیل بی خانمان ها در این منطقه هر لحظه در حال خروش است و آسیب های ناشی از آن هر دم در حال جوشش، «به خدا می ترسیم، امنیت نداریم، فقط می تونیم به کلانتری زنگ بزنیم، اونا هم گاهی می یان و اینا رو می برن. کلانتری ها به این نتیجه رسیده اند که برخورد قهری با پدیده بی خانمانی، حتی با اعتیاد فایده ندارد و علت این که دستگیر شده ها را زود رها می کنند نیز همین است. اما چه کار باید کرد؟ این سوالی است که خرداد امسال در جلسه فوق العاده ستادساماندهی آسیب دیدگان اجتماعی نیز مطرح شد و مسئولان قضایی، انتظامی، شهرداری، بهزیستی، کمیته امداد و استانداری تهران آن را به بحث گذاشتند. با این که خروجی این جلسه این بود که احتمالا نمی توان همه آسیب های محله رضویه را به مددسرای خاوران ربط داد، ولی مطرح شد که یکی از راه های فائق آمدن بر مشکلات این منطقه، گسترش مددسراها در هر محله است تا از بار مددسرای خاوران کم شود و بی خانمان های جنوب و شرق تهران و احتمالا مرکز به این نقطه هجوم نیاورند. اگر رقم تخمینی 15 هزار بی خانمان تهران را متر و معیار بگیریم برای محقق شدن خواست اعضای جلسه فوق العاده، مناطق 22 گانه تهران هر کدام حدود 10 مددسرای کوچک نیاز دارند تا بی خانمان ها میانشان تقسیم شوند و مثل شهرک رضویه در یک نقطه جمع نشوند. مردم این منطقه طومار نوشته اند، 700 دانش آموز نیز زیرش را امضا کرده اند و گفته اند می ترسند معتاد شوند، مردم هم طومار را به دست شورای شهری ها رسانده اند که اگر تابه حال نوبت رضویه ای ها بوده از امروز به بعد گرمخانه همسایه شورای شهر شود! تهران کش آمده تا کوهپایه های شرقی بی بی شهربانو، به تپه های شنی شرق که می رسد مردمش حرف های زیادی برای گفتن دارند. مریم خباز / گروه جام جم
 
شنبه 30 خرداد 1394 ساعت 06:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]