واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سخنراني دكتر قاليباف در همانديشي طلاب و روحانيون شهرري
ديدگاه- معلم شهيد مطهري در قامت يك فيلسوف و مصلح اجتماعي و با رداي معلمي خودنقشي انكارناپذير در تربيت ديني نسل انقلابي جمهوري اسلامي دارد.
او با روشي عقلاني و صبري متعالي از رهبران فكري اين انقلاب بود. امسال در بيست و نهمين سالروز شهادت اين استاد شهيد جلسهاي با حضور دكتر محمدباقرقاليباف، شهردار تهران با عنوان همانديشي طلاب و روحانيون شهرستان ري در حوزه علميه حضرت عبدالعظيم حسني(ع) در منطقه 20 برگزار شد.
دكتر قاليباف در اين مراسم ضمن گراميداشت روز معلم گفت: تفكرات معلم شهيد استاد مرتضي مطهري همواره براي ما يك شاخص و راهنما بوده و مرز بين جهالت و جمود و ايستادگي را مشخص كرده است.گزيدهاي از سخنراني ايشان پيرامون شهيد مطهري در اين مراسم از نظرتان ميگذرد.
انقلاب ما بهعنوان يك انقلاب اسلامي برخاسته از تفكرات شهيد مطهري است. در زمان استقرار و تثبيت نظام مقدس جمهوري اسلامي نيز تفكر و خون شهيد مطهري توانست انقلاب را از همه افكار انحرافي و غير الهي كه تهديدي جدي براي آن بود و ميخواست انقلاب نوپاي ما را از مسير اصيل اسلام ناب خارج كند، نجات دهد.
تفكرات شهيد مطهري در استقرار نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران نقشي كليدي و اساسي داشته است، من معتقدم در دهه دوم انقلاب كه دوران تثبيت آن بود در عرصههاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي فراز و نشيبهايي داشتيم و آنجايي كه از تفكرات و انديشههاي اصيل انقلاب فاصله گرفتيم دچار مشكل شديم و آنجايي كه منطبق بر باورها و انديشههاي اسلام ناب حركت كرديم موفق بوديم.
امروز همه دشمنان داخلي و خارجي انقلاب، آن را به هر دليلي پذيرفتهاند اما من بعضي اوقات برخي افراد دلسوز انقلاب را ميبينم كه نوع رفتارشان بهگونهاي است كه هنوز احساس ميكنند انقلاب تثبيت نشده است، درصورتي كه اين اتفاق صورت گرفته است و اگر ما اقتضائات دوره جديد را كه متفاوت از دوران تثبيت است درك نكنيم در تعيين اولويتها و رويكردها دچار چالش ميشويم.
اگر اين درك صحيح را نداشته باشيم و در عمل نتوانيم شكوفايي و كمال را در عرصههاي مادي و معنوي زندگي مردم عينيت ببخشيم و مردم تبلور آن را در زندگي شان نبينند، ما دچار مشكل هستيم.
انصافا در زمان و مقطع امروز هم، تفكرات، نگاهها و انديشههاي استاد شهيد مرتضي مطهري، گره گشا، راه گشا و شاخص جدي براي همه جامعه ما مخصوصا حوزههاي علميه خواهد بود.
بعد از انقلاب فرصتي نبود كه شهيد مطهري به بسياري از موضوعات بپردازد و دشمنان نظام اين فرصت را از ما گرفتند. گويي دشمنان بهتر از ما اين شخصيتها را شناخته بودند و يكي پس از ديگري آنها را مورد هدف قرار دادند تا بتوانند ستونهاي انقلاب و نظام را دچار خدشه كنند و نگذارند انقلاب رشد و نمو خود را پيدا كند.
اين روزها در محافل روشنفكري، دانشگاهي و مجامع مختلف بحث اسلاميت و ايرانيت را ميبينيم. ببينيد كه در اين بخش و ديدگاههاي مختلف چقدر شاهد افراط و تفريط هستيم، اما شهيد مطهري چقدر زيبا اين بحث را بهعنوان يك نياز تشخيص داد و به جامعه عرضه كرد. شهيد مطهري كوشيد تا نشان دهد چگونه ايرانيت و اسلاميت ما در طول تاريخ با همديگر و به صورت عناصر مقوم يكديگر باليدهاند و پيش آمدهاند. كتاب خدمات متقابل ايران و اسلام معلم شهيد به خوبي اين موضوع را نشان ميدهد كه اي كاش به اين كتاب و ديگر آثار آن شهيد بزرگوار بيشتر توجه ميشد.
رويكرد آگاهانه به غرب
در بحث غرب شناسي هم با دو نوع تفكر در جامعه روبهرو هستيم. عدهاي غرب را قبول ندارند و رد ميكنند و عدهاي هم آنقدر وادادگي پيدا ميكنند كه جز فرهنگ غرب، فرهنگ ديگري را به رسميت نميشناسند. حال جالب است كه ببينيم شهيد مطهري در چه زماني و چه مكاني چنين موضوعاتي را به بهترين شكل براي نسل جوان تشريح كرده است. هنر انديشه مطهري درآن بود كه رويكرد آگاهانه و از سر شناخت را به مثابه كانون هر نوع قضاوتي از غرب مطرح كرد.
علامه شهيد كوشيد تا نشان دهد ميان غرب زدگي و شناخت غرب يك فاصله جدي وجود دارد و اين دو ،يكي نيستند. ايشان از ما ميخواست كه غرب را بهعنوان يك مسلمان آگاه بشناسيم و در ارتباط با عناصر مختلف آن به قضاوت دست زنيم اما غرب زده و غرب گرا نباشيم.
به نظر ميرسد كه اين انديشه مطهري همچنان ارزشمند است و بايد به آن توجه كرد. انقلاب و نظام ما در پي درانداختن طرحي نو در زندگي سياسي و اجتماعي بوده است كه اين شيوه و سبك زندگي متفاوت از غرب است اما لزوما با غرب در همه حوزهها تقابل ندارد.
ما در حوزههايي با غرب رقابت داريم، در حوزههايي با غرب متفاوت هستيم، در بخشهايي انتقادات اساسي به غرب داريم اما در بخشهايي هم ميتوانيم از غرب ياد بگيريم. اين نحوه نگاه موشكافانه به غرب در انديشههاي استاد شهيد متبلور است. نگاه منصفانه، معقول و معتدل به غرب را بايد از شهيد مطهري بياموزيم.
نوآوري و نوانديشي
نوگرايي و نوانديشي شهيد مطهري زبانزد عام و خاص بود. نگاههاي اين مجتهد و علامه شهيد در پافشاري بر اصول از يك طرف و توجه بر اصلاحات و نوآوري و اينكه چگونه دين در هر زمان و مكان ميتواند هنرنمايي خود را در بخشهاي نظري و اجرايي نشان دهد از طرف ديگر، هنوز هم تازگي دارد. اگر ما معتقديم كه دين ما قابليت و توان پاسخ گويي به نيازهاي بشر در همه زمانها و مكانها را دارد بايد بر اساس اصول متقن اسلامي به زايش انديشههاي جديد، نوآوري و نوانديشي بپردازيم. همه تلاش شهيد مطهري در اين راستا بوده است.
امروز هم اگر جوانان ما به آثار شهيد مطهري مراجعه كنند پاسخ سؤالات خود را در ابعاد مختلف ميگيرند و قانع ميشوند، زيرا آثار وي زنده و بر اساس مسائل روز است و ميتواند راه گشا براي جواناني باشد كه ميخواهند انقلاب اسلامي و تفكر ناب آن را بشناسند.
بايد ميان الگوسازي بر اساس انديشههاي شهيد مطهري و رويكرد جوان گرايي در سياست گذاريهاي كلان نوعي ارتباط و هماهنگي برقرار كرد.
ما در اداره جامعه در مقاطعي از تاريخ سياسي كشور در اين بحث تفريط و افراط كرديم. هر جا كه حرف از عدالت زديم در حوزه آزادي انقباضي عمل كرديم و هركجا كه حرف از آزادي زديم در تعريف عدالت بيتوجهي كرديم و به خود عدالت هم بيتوجهي نشان داديم ولي ميبينيم كه شهيد مطهري چگونه و به چه زيبايي اين دو موضوع مهم در زندگي اجتماعي افراد را در هر مقطعي در كنار هم مطرح ميكند و ميگويد اگر جامعه غير از اين مسير حركت كند از مسير اصلي خود و از صراط مستقيم انحراف پيدا كرده است.
ارزش گرايي معقول
تركيب همخوان آزادي و عدالت در انديشه مطهري بيانگر آن چيزي است كه انقلاب اسلامي مروج و معرفيكننده آن به جهان معاصر است.
از ديگر برجستگيهاي اين شهيد، بحث اعتدال و ميانه روي وي هم در انديشه ورزي و هم در عمل سياسي است. وقتي گذشته مان را ميبينيم و وقتي به امروزمان نگاه ميكنيم، مشاهده ميكنيم كه برخي مواقع افراط و تفريط كرده ايم، چه در حوزههاي انديشه ورزي و چه در حوزههاي عمل سياسي مان. بعضي وقتها هم مصلحت انديشي را آنقدر باب كردهايم كه حق را فداي مصلحت كرده ايم.
اين شهيد بزرگ در بحث خرافه زدايي از دين هم با شجاعت سخن گفت و قلم زد و با اينكه مورد تعرض خيليها قرار گرفت اما باز هم جامعه را به اين موضوعات توجه داد. اما متأسفانه امروز در گوشه و كنار ميبينيم كه چه گروههايي چه خرافههاي روزميني و زير زميني را در جامعه منتشر ميكنند. حتي بيم آن ميرود كه اگر مسير اين رويكردهاي خرافي سد نشود، شاهد بروز و ظهور نوعي گرايش وسيع خرافه گرايي باشيم كه نه با انديشه انقلاب سازگاري دارد نه با انديشه امام (ره) و نه انديشه رهبر فرزانه انقلاب. همه اعمال ما در حوزههاي مختلف بايد توأم با يك ارزش گرايي معقول باشد اما اگر خرافه جاي ارزشهاي اصيل و ناب را بگيرد هم در عرصه عمل دچار مشكل ميشويم و هم چهره دين را مغشوش ميسازيم.
شهيدمطهري تاكيد فراواني بر علم و دانش داشت، در آثار او هم ميبينيم كه چگونه بر اين امر و همچنين بر تعقل و خردورزي تاكيد كرده و بحث تعقل و خردورزي را جايگزين ناپذير ميداند، به صورتي كه ميتوان خردگرايي هم افق با دين باوري را حاصل پروژه فكري و معنوي شهيد مطهري عنوان كرد.
شهيد مطهري در بحث حجت ظاهري، پيامبران را مدنظر قرار ميدهد و در حجت باطني به عقل اشاره ميكند و عقل را آن بخش از وحي الهي ميداند كه در نهاد همه انسانهاست.
اين رويكرد به عقل از آن جا كه همراه با درس آموزي از نبوت و پيروي از رسالت است سبب خواهد شد كه جامعه بشري از توان فكري خود به شيوهاي ابزاري و در جهت اميالي خودپسندانه و خودخواهانه استفاده نكند و همه تلاش خود را بر ساختن جهاني آباد بهعنوان مزرعهاي ثمربخش و آباد براي جهان آخرت كند. امروز نظام ما به نام دين متولي اداره جامعه و متصدي توسعه و پيشرفت كشور شده است، اين امر ميسر نخواهد شد مگر اينكه ما عقلانيت را محور و اساس همه اعمالمان قرار دهيم. با توهمات و احساسات كاذب نميتوان كشور را اداره كرد. عقلانيت عنصري است كه در همه آثار مطهري موج ميزند و استاد ما را به تمسك به عقل در همه حوزهها فرا ميخواند.
وقتي به مجموعه تفكر شهيد مطهري نگاه ميكنيم انديشه انقلاب اسلامي، اسلام ناب و امام(ره) و ثمره عمر و تفكر امام را در وي ميبينيم. اين مسئله تا آنجا قابل توجه است كه ميتوان مكتوبات مطهري را ساحت انديشهاي انقلاب اسلامي دانست. امروز متأسفانه عدهاي در عرصه نظر يا عمل بين اسلاميت و جمهوريت جدايي و افتراق و حتي تقابل ايجاد ميكنند. نظام ما براي موفقيت نياز به تركيب منسجم، معقول و متعادل اسلاميت و جمهوريت دارد. هنوز هم رويكرد شهيد مطهري به جمهوري اسلامي و رابطه و نسبت اسلام و جمهوريت تازگي دارد و به خوبي پاسخگوي پرسشها و شبهات در اين باره است.
امروز رسالت حوزههاي علميه اين است كه حرفهاي نو ارائه دهند و در ادامه تفكرات شهيد مطهري بتوانند پاسخهاي قانعكننده و به روز به جامعه ارائه كنند. طبعا در اين راه تمسك به ميراث انديشه و سيره عملي شهيد مطهري لازم و ضروري است.
حوزههاي علميه بايد بتوانند در اين عرصه حضور يافته و افقهاي تازهاي را به روي جامعه باز كنند چرا كه اين نياز امروز جامعه است.
البته اگر ما در يك نظام باز و روشنفكري، به شاخصهاي اصلي هدايت توجه نداشته باشيم ممكن است خداي ناكرده به انحراف كشيده شويم. بايد در حين اينكه روحيه و نگاه باز ميخواهيم به شاخصهاي اصلي هدايت و به هنجارها و ارزشهاي ديني كه ما را از صراط اصلي خود منحرف نكند هم توجه كنيم.
امروز نياز حوزه هاست كه به اين بخش توجه كنند و تلاش كنند كه توليد دانش و فرهنگسازي ديني را در جامعه انجام دهند، امروز فرهنگ عمومي جامعه ما و به خصوص در شهرها، فرهنگ شهرنشيني خيلي پرشتابتر جلو ميرود و تغييرات خيلي زياد است كه بايد حوزههاي ديني ما جلوتر و پرسرعتتر از فرهنگ عمومي و شهري ما پيش بروند. چرا كه پيشتاز بودن در عرصههايي از اين دست حاصل رسالتهاي حوزههاي علميه و كاركرد مهمي است كه در جامعه از آنان انتظار ميرود.
هميشه بر اين باورم كه مهمترين چالش امروز ما در جامعه چالش فاصله بين تدبير و تغيير است. برخيها تغيير را قبول ندارند و برخي هم كه قبول دارند با تاخير برايش تدبير ميكنند. به نظر من چالش تاخير در تدبير براي تغيير در فرهنگ ديني امروز جامعه ما خطر بزرگي است. اگر بر اساس فرايندي عمل كنيم كه در آن تغيير برآمده از تدبيري مناسب و متناسب با زمان و اقتضائات آن باشد ما نه تنها در قبال موقعيتهاي جديد منفعل نخواهيم شد بلكه جايگاهي پيشتازانه نيز خواهيم داشت. اما متأسفانه به اين مسئله به ديده دقت نگريسته نميشود و معمولا در اين مسير افراط و تفريط صورت ميگيرد.
امروز نظام اجرايي ما به گونهاي است كه دولت ايران نميتواند بگويد من دولتي هستم مثل بقيه دولتهاي دنيا و يا شهرداري نميتواند بگويد من شهرداري هستم مثل بقيه شهرداريهاي دنيا زيرا ما در مقابل دين مردم هم مسئوليم.
همين طور مقابل اخلاق جامعه نيز مسئوليم و بهطور كلي همانطور كه در مقابل خدمات و حوزه ماديات مسئوليم در حوزه دين و اخلاق مردم هم مسئوليم. چنين مسئوليتهايي برآمده از ماهيت نظام مقدس جمهوري اسلامي است كه آباداني اين دنياي مردم را دستمايهاي براي آباداني آن دنيا قرار ميدهد و به دين و دنياي مردم به صورت همزمان و پيوسته نگاه ميكند.
تاريخ درج: 16 ارديبهشت 1387 ساعت 09:48 تاريخ تاييد: 16 ارديبهشت 1387 ساعت 10:37 تاريخ به روز رساني: 16 ارديبهشت 1387 ساعت 10:33
چهارشنبه 25 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 838]