واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نخبگان جهان اسلام و وحدت اسلامي
دين- دكتر محمدرحيم عيوضي:
نخبگان جهان اسلام اگر به بازتعريف مسائل، چگونگي حل مسائل و فازبندي زماني حل آنها با توجه به سرعت تغييرات در چارچوبي با محوريت و گستره جهان اسلام اقدام كنند آنگاه ميتوانند در جهاني با محوريت اسلام (اعم از شيعه و سني و...) و فراتر از تفاوتهاي قومي و نژادي توفيق يابند و به هدف نهايي وحدت و انسجام اسلامي نائل آيند.
اصولا در عرصه عمل، نخبگان جهان اسلام از ديرباز تاكنون در قالب 3 شيوه، كه هر يك به جنبش فكري- سياسي خاصي منجر شد، عمل كردند؛ شيوه نخبگان غربگرا و راهاندازي جنبش فكري غربگرايي اقتباسي و تقليدي. شيوه نخبگان غربستيز با راهاندازي جنبش فكري صرفا ضدغربي. شيوه نخبگان اسلامگرايي كه بر دو پايه احياي تفكر اسلامي و اتحاد مسلمانان، منطقي و آگاهانه با غرب تعامل كردند.
تجربه تاريخي عملكرد نخبگان جهان اسلام نشان ميدهد كه در چارچوب اين الگو بسياري از نخبگان مسلمان توانستند به اجراي رسالت ديني بپردازند و همواره موجب بيداري و خيزش جنبشهاي اسلامي فراگير و اثرگذار شوند.
نگرش اين گروه از نخبگان به مقوله وحدت و انسجام در جهان اسلام، آيندهنگرانه و با محوريت احياي اسلام و اتحاد بين مسلمانان قرين به موفقيت بوده است و به جنبشها و حركتهاي فكري ماندگار در جهان اسلام منجر شده است كه از آن ميان ميتوان به بزرگاني چون سيدجمالالدين، محمد عبده، رشيدرضا كوكبي، آيتالله بروجردي، شيخ عبدالمجيد سليم، شيخشلتوت، علامه سيدمحمد امين، ميرزامحمد شيرازي، آيتالله كاشفالغطاء، سيدشرفالدين عاملي، امامخميني(ره)، شهيد مطهري و... اشاره كرد.اين نخبگان همواره خواهان جامعهاي بودند كه در عين حال كه در مسائل كلامي و نظريهپردازي داراي آراي مختلفي است، روح وحدت و اخوت بر آن حاكم باشد و اختلافات نژادي، زباني، منطقهاي و فرقهاي بر اخوت اسلامي فائق نشود.
همانگونه كه امام رحمهالله در صحيفه نور(ج10) ميفرمودند: «ما تا به اسلام برنگرديم، اسلام رسولالله برنگرديم، مشكلاتمان برجاي خودش هست. نه ميتوانيم قضيه فلسطين را حل كنيم و نه افغانستان را و نه ساير جاها را... بايد تعليمات اسلام را گرفت و همانطوري كه اسلام دستور داده است كه مومنين در همه جا برادر هستند و امر كرده است به اينكه اعتصام به حبلا... بكنيد و متفرق از هم نشويد و دستور داده است به اينكه تنازع با هم نكنيد و الا فشل ميشويد.»
بر اين اساس است كه وحدت به مثابه يك هدف در انديشه اسلامي تلاشهاي خاص خود را ميطلبد كه در قسمت اول بحث هم مورد تاييد قرار گرفت. اما همچنان ارائه چارچوب نظري بحث وحدت ضروري است تا در قالب مبادينظري آن بتواند عرصه كاربردي و عملي روابط بين 3متغير موضوع مقاله را با هدف دستيابي عملياتي كنيم؟بايد اذعان كرد كه مفهوم وحدت در اين سؤال برخلاف ساير مفاهيم مشابه، عام و فراگيرتر است؛ چرا كه اجماع و اتفاقنظر، همگرايي اتحاديه، صفبندي و همبستگي از مفاهيم موجود و مشابه وحدت است، و هر يك ادبيات مفصل نظري و تاريخي دارند، اما «وحدت» مفهومي عامتر است.
وحدت مقولهاي نسبي، چند سطحي و داراي اجزايي است كه آن را متغير ميسازند. وحدت يك آرمان است و در عين حال يك واقعيت. وحدت را ميتوان به دو سطح عالي و داني تفكيك كرد كه نسبتهاي متنوعي ميان اين 2سطح موجود و قابل توجه هستند و وحدت در سطح داني كه يك يا چند كشور را شامل ميشود، اما كليت جهان اسلام را در بر نميگيرد.
از آنجا كه جهان آينده جهان «هويتها» است و تلاش كشورهاي مختلف جهت هويتيابي به هويتسازي شكل يافته است، لذا در چنين شرايطي ضرورت دستيابي به وحدت و انسجام اسلامي در جهان اسلام بيش از هر زمان ديگري احساس ميشود. جهان اسلام به مثابه مجموعه واحد هويتي و برخوردار از ديرينه تاريخي، فرهنگي و سياسي و مشتركات گريزناپذير، ناچار به بازگشت به هويتي مشترك است كه در اين رهگذر، سنگينترين وظيفه و رسالت در راستاي ايجاد انسجام اسلامي، متوجه انديشمندان و نخبگان جهان اسلام است.
چرا كه نخبگان به عنوان برانگيزانندگان و هدايتكنندگان مردم پيش از دعوت مردم به انسجام، خود بايد به يك راهبرد مشترك دست يابند و تعريف روشني از الزامات و ضرورتهاي انسجام اسلامي تبيين و تدوين كنند و مدلها و الگوهاي بومي خويش را براي راهبرد تحقق وحدت و انسجام بر پايه نظري تربيت اسلامي در سطوح دولتها، نهادها و مردم پايهريزي كنند و در 3 سطح داخلي، منطقهاي و بينالمللي در قالب شيوههاي نو و براساس اولويتهاي جهان كنوني سازماندهي كنند تا به واسطه آن به استراتژيهاي كلاني چون استراتژيهاي فرهنگي جهان اسلام، استراتژي ارتقاي آموزش در كشورهاي اسلامي، توسعه علم و فناوري، استفاده از توانايي مسلمانان در غرب، تقريب مذاهب و مديريت منابع در جهت بهرهوري از كشورهاي اسلامي دست يافته و شاهد زمينههاي استقلال، عزت و توانمندي كشور و ملتهاي مسلمان باشيم كه در غير اين صورت بهرهكشي و سلطه غرب بر سرزمينهاي جهان اسلام ادامه پيدا خواهد كرد.
*برگرفته از سخنراني ايشان در بيستو يكمين كنفرانس بينالمللي وحدت اسلامي
تاريخ درج: 21 ارديبهشت 1387 ساعت 10:53 تاريخ تاييد: 21 ارديبهشت 1387 ساعت 12:17 تاريخ به روز رساني: 21 ارديبهشت 1387 ساعت 12:07
چهارشنبه 25 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]