واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: فراسوی ترجمهسیری در ترجمه های فارسی قرآن (4)
اشاره:سلسله نوشتار " فراسوی ترجمه " تلاش دارد تا با مطالعه مورد پژوهانه، گزارشی توصیفی و تاریخی از ترجمه های قرآن به زبان فارسی و سیر تحول ترجمه نگاری قرآن را ارائه نماید. در هر شماره از این سلسله، به تفکیک هر قرن، ترجمه های قرآن مربوط به همان سده، معرفی و تبیین می شود. تفسیر نسفى: ( قرن 6-هـ.ق)این تفسیر اثر ابوحفص نجم الدین عمر نسفى، فقیه و مفسر قرن پنجم هجرى است (538-462 ه .ق) ویژگى مهم این ترجمه در درجه نخست در سبك نگارش آن است كه از نثر مسجع بهره جسته است و در مرحله بعد در افزودن برخى نكات تفسیرى به ترجمه است. این كتاب از لحاظ زبانشناسى و بررسى واژگانى به سبب نثر كهن و زیبائى كه دارد مورد توجه است.1 از نظر واژگان و تعبیرات اصیل بقدری غنی است که می تواند پشتوانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشد.2 كشف الاسرار و عده الابرار: (م 520 هـ.ق)این تفسیر كه معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصارى است توسط ابوالفضل رشید الدین میبدى (م 520 ه) نگاشته شده است. در این تفسیر معانى و مفاهیم آیات قرآن در سه نوبت بیان مىگردد كه نوبت اول آن ترجمه دقیقى از قرآن است. برخى قرآن پژوهان این اثر را از جهاتى اوج تحول ترجمه به شمار آوردهاند كه آن را تنها با تفسیر ابوالفتوح رازى قابل مقایسه دانستهاند.3 توجه ویژه میبدى به فارسى نویسى و گزینش واژههاى معادل براى كلمات عربى در این اثر در خور تحسین است. ترجمه ابوالفتوح رازى: ( 533 هـ.ق)"روض الجنان و روح الجنان معروف به تفسیر ابوالفتوح رازى از حسین بن على بن محمدبن احمد نیشابورى" (م 550 ه) است. این تفسیر در سده ششم قمرى و پیش از سال 533 قمرى تألیف شده است. .در این اثر، پیش از تفسیر آیات ابتدا ترجمهاى تحت اللفظى و بدون توجه به تفسیر ارائه شده است..این تفسیر، از لحاظ اشتمال بر فوائد لغوى و دستورى و نثر ساده و روان، ارزش و اهمیت فراوانى دارد. سبك نثر آن كهنه و به شیوه كتب علمى و اخلاقى سده پنجم هجری است و مشتمل بر بسیارى از واژهها و تعبیرات و تركیباتى است كه در نوشتههاى دیگر هم دوره آن كمتر توان جست.4 در سال 1380 ترجمه آیات این تفسیر با عنوان "قرآن كریم با ترجمه ابوالفتوح رازى" توسط محمد مهیار تنظیم شد و توسط مؤسسه مطبوعاتى دینى قم به چاپ رسید. تفسیر بصائر یمینى: ( 552 هـ.ق)ترجمه و تفسیر بصایر یمینى، تفسیرى از همه قرآن مجید با ترجمه آیات به فارسى روان و استوار است از معین الدین محمد بن محمود نیشابورى. این تفسیر از قرن ششم و حدود سال 552 ه.ق به جاى مانده است. از آنجا كه نثر كتاب با دستور زبان فارسى انطباق بیشتر یافته است این اثر را دنباله تحول ترجمه به شمار آوردهاند.5 از نظر واژگان نیز انبوهی کلمه فارسی کهن در بر دارد که در مواردی شکل صرفی یا پیشوند و پسوند های کهن آنها تغییر کرده است.6 ترجمه قرآن رى ( 556 هـ.ق)این ترجمه تحت اللفظى متعلق به سال 556 قمرى است و ترجمه آیات در بین سطرها نوشته شده است، این ترجمه به دست ابوعلى بن حسن بن محمد بن حسن خطیب در قریه كهكابر رى تحریر شده است.7 ترجمه استوار و دقیق این اثر كه نشانه هاى بارزى از لهجه رازى در قرن ششم هجرى را دربردارد از مشخصه هاى این اثر است، هرچند این ترجمه ، ترجمه ای تحت اللفظى است. با این همه مترجم در بسیارى از موارد ترجمه اى آزاد از قرآن ارائه داده است.8 گروه دین و اندیشه تبیان[1] - گلستان قرآن ، شماره 23 ، ص 18[2] - عزیز الله جوینی ،مقدمه تفسیر نسفی ، ص 4[3] - دانشنامه جهان اسلام، ج 7، ص 81[4] - هزار سال تفسیر فارسى، ص 403[5] - دانشنامه جهان اسلام، ج 7، ص 81[6] - تاریخ ترجمه از عربی به فارسی ،ص215[7] - ترجمه فارسى قرآن رى، دیباچه مصحح، ص چهار[8] - گلستان قرآن، شماره 23، ص 21
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 214]