تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1821063315
اعجاز بیانی قرآن 4
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: اعجاز بیانی قرآن (4)
برخى از اهل فن گفته اند: در قرآن كریم بسیارى از فاصلهها با حروف «مد» و «لین» و افزودن حرف نون ختم مىشوند و حكمت آوردن چنین حروفى، ایجاد نوعى آهنگ است. سیبویه نیز گفته است: «آنان - یعنى عرب - چنان چه مىخواستند به سخن خود آهنگ بدهند، حروف الف و یاء و نون را اضافه مىكردند و با این كار صدا را كشیده مىخواندند. اما اگر مقصودشان ایجاد آهنگ نبود، از آوردن این حروف خوددارى مىكردند. در قرآن نیز این شیوه بسیار غنىتر و شایستهتر به كار گرفته شده است. اما چنان چه با یكى از این حروف خاتمه نیابد و مثلا با یك حرف ساكن پایان پذیرد، یقینا این حرف به پیروى از آواى جمله و تقطیع واژگانى آن آمده و متناسب با لحن گفتار، به شایستهترین نحو در موضع خود نشسته است. البته، چنین حروفى اغلب در جملات كوتاه آمده و از «حروف قلقله» یا بانگدار و یا طنینانداز و یا حروف دیگرى است كه در نظام موسیقى، لحنى براى آن قایل شدهاند. تاثیر شیوه برانگیختن با صدا در زبان بر دل همه آدمیان طبیعى است. در قرآن كریم نظمآهنگ اعجازگون صوتها همگان را مخاطب قرار مىدهد، چه آنان كه زبان را مىفهمند و چه آنان كه نمىفهمند. بنابر این، كلمات قرآن كریم از حروفى تشكیل شده كه اگر یكى از آن بیفتد یا عوض شود یا حرف دیگرى به آن افزوده شود، اختلالى پدید مىآید و در روند وزن و طنین و آهنگ ضعفى آشكار مىشود و حس گوش و زبان را با اشكال روبه رو خواهد كرد و سرانجام، انسجام عبارتها و زبدگى مخرجها و مسندهاى حروف و پیوستگى آن را به یك دیگر با اشكال روبه رو خواهد كرد و به هنگام شنیدن، ناهنجارى به هم راه خواهد داشت.» گفتهاند: این جنبه از اعجاز قرآن در درجه نخست به احساسات مبهمى بر مىگردد كه در قلب خواننده یا شنونده بر مىانگیزد. به عبارتى دیگر، حروف به شكل بىنظیرى در كنار هم قرار مىگیرند كه به هنگام شنیدن، بدون وجود دستگاههاى موسیقى و بدون وجود قافیه یا وزن و بحر، چنین آهنگ با شكوهى از آن به سمع مىرسد. در جایى از قرآن، زكریا خطاب به خداوند مىگوید: قَالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْبًا وَ لَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِیًّا1 . یا هنگامى كه به كلام حضرت مسیح در گهواره گوش فرا مىدهیم: قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیًّا وَجَعَلَنِی مُبَارَكًا أَیْنَ مَا كُنتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَیًّا 2 . یا آن جمله آهنگین كه درباره فرمان بردارى پیامبران سخن مىگوید: إِذَا تُتْلَى عَلَیْهِمْ آیَاتُ الرَّحْمَن خَرُّوا سُجَّدًا وَبُكِیًّا 3 . یا آن لحن و آهنگ وحشتناك كه دیدار با خداوند را در روز قیامت توصیف مىكند، وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ وَ قَدْ خَابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْمًا 4 یا آهنگ دل نشین و شیرینى كه خداوند رحمان با آن پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله را مورد خطاب قرار مىدهد. آهنگى كه دلها را مسخر مىكند: طه مَا أَنزَلْنَا عَلَیْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى إِلَّا تَذْكِرَةً لِّمَن یَخْشَى تَنزِیلًا مِّمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَالسَّمَاوَاتِ الْعُلَى الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى وَإِن تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى 5اما هنگامى كه قرآن به سخن از جانیان و عذابى كه براى آنان در نظر گرفته شده مىپردازد، لحن آن به آهنگى مسین مبدل مىشود و در گوشها طنین مىاندازد. كلمات قرآن كریم از حروفى تشكیل شده كه اگر یكى از آن بیفتد یا عوض شود یا حرف دیگرى به آن افزوده شود، اختلالى پدید مىآید و در روند وزن و طنین و آهنگ ضعفى آشكار مىشود و حس گوش و زبان را با اشكال روبه روخواهد كرد و سرانجام، انسجام عبارتها و زبدگى مخرجها و مسندهاى حروف و پیوستگى آن را به یك دیگر با اشكال روبه رو خواهد كرد و به هنگام شنیدن، ناهنجارى به هم راه خواهد داشت». واژگان، گویى سنگهاى سختىاند كه پرتاب مىشوند: إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَیْهِمْ رِیحًا صَرْصَرًا فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُّسْتَمِرٍّ تَنزِعُ النَّاسَ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ مُّنقَعِرٍ 6 . ولى زمانى كه ملائكه تسبیحگویان از خداوند براى مؤمنین طلب مغفرت مىكنند، واژگان، مانند شمشهاى طلا روان مىشوند: رَبَّنَا وَسِعْتَ كُلَّ شَیْءٍ رَّحْمَةً وَعِلْمًا فَاغْفِرْ لِلَّذِینَ تَابُوا وَاتَّبَعُوا سَبِیلَكَ 7 اما هنگامى كه از روز قیامت سخن به میان مىآید، از كلمات نا آرام و عصبى و عبارات مقطع، هول و هشدار مىبارد: وَأَنذِرْهُمْ یَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ كَاظِمِینَ مَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفِیعٍ یُطَاعُ 8 . سپس نوبت به گلایه مىرسد و چه گلایهاى كه سودى ندارد: یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِیمِ الَّذِی خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ فِی أَیِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ 9 . و زمانى هم مژدگانى داده مىشود... ملائكه به مریم مژده مىدهند كه حضرت مسیح متولد خواهد شد: یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ 10 و یا فریادى با كلمهاى عجیب مانند دشنه: فَإِذَا جَاءتِ الصَّاخَّةُ یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ 11 دیگر این كه این تنوع در سبك و لحن حروف و عبارات در معمارى قرآن، بافت بىنظیرى است كه نه پیش و نه پس از آن بوده و یا خواهد بود. تمام این امور در كمال سادگى به وقوع پیوستهاند، و اثرى از ساختگى و یا تكلف در آن مشهود نیست. واژهها بسیار روان جریان مىیابند، وارد قلب مىشوند و پیش از دست به كار شدن عقل و تحلیل و تفكر و تامل آن احساس مبهمى را كه آدمى را به خشوع وامىدارد، بر مىانگیزد. به عبارتى، با رسیدن سخن قرآن به گوش و تماس با قلب، احساساتى را بر مىانگیزد كه ما تفسیرى براى آن نداریم. این صفت به علاوه تمام صفات دیگر، روى هم رفته از قرآن پدیدهاى مىسازد كه تفسیر پذیر نیست و مانند هم ندارد. 12 نظم آهنگ درونى قرآن
«موسیقى بیرونى» دست آورد صنایعى مانند قافیه، سجع و تجزیه یا تقسیم سخن منظوم به مصراعهاى مساوى و اوزان و بحور قرار دادى است كه همگى قالبهاى مجرد لفظى و پیوسته به شمار مىآیند. اما «نظماهنگ درونى» دست آورد جلالت تعبیر و ابهت بیان پدید آمده از مغز كلام و كنه آن است. فاصله نوع نخست با نوع دوم نیز بسیار است، زیرا در نوع دوم، زیبایى لفظ و شكوهمندى معنا، پیوندى ناگسستنى دارند و مؤانست میان این دو نوایى احساس انگیز پدید مىآورد و نسیمى روح نواز را به وزیدن وا مىدارد و درون آدمى را به خلجان مىنشاند. استاد «مصطفى محمود» در بیان راز شگفت معمارى قرآن كه در سبك خود بىنظیر و در اسلوبش یگانه است، چنین مىگوید:«این راز یكى از عمیقترین رازهاى ساختار كلامى قرآن است.قرآن نه شعر است و نه نثر و نه كلامى مسجع، بلكه قسمى معمارى سخن است كه موسیقى درونى را آشكار مىسازد. باید دانست كه میان موسیقى درونى و موسیقى بیرونى فاصله بسیار است. براى مثال بیتى از شعرهاى «عمر بن ابى ربیعه» را كه شعرهایش به داشتن موسیقى و آهنگ مشهور است، از نظر مىگذارنیم: قال لى صاحبى لیعلم مابی اتحب القتول اخت الربابشنونده وقتى این بیت را مىشنود، از موسیقى آن به وجد مىآید، اما موسیقى این شعر از نوع بیرونى است و شاعر با آوردن كلامى موزون در دو مصراع متساوى و با نشاندن یك پایان بندى هم سان - یاء ممدود - در هر كدام از دو مصراع، به آهنگین شدن سخن خود كمك كرده است. موسیقى در این بیت از خارج به گوش مىرسد و نه از داخل و به عبارتى، پایان بندى (قافیه) و وزن و بحر، موسیقى را مىسازند. اما هنگامى كه این آیه را تلاوت مىكنیم: وَالضُّحَى وَاللَّیْلِ إِذَا سَجَى 13 با شطرى رو به رو هستیم كه از قافیه، وزن و مصراع بندى قراردادى تهى است و با این همه سرشار از موسیقى است و از هر حرف آن نوایى دل پذیر مىتراود. این نوا از كجا و چگونه پدید آمده است؟ این همان نظماهنگ یا موسیقى درونى است. نظماهنگ درونى، رازى از رازهاى معمارى قرآن است و هیچ ساختار ادبى یاراى برابرى با آن را ندارد.استاد«مصطفى محمود»در بیان راز شگفت معمارى قرآن كه در سبك خود بىنظیر و در اسلوبش یگانه است، چنین مىگوید:«این راز یكى از عمیقترین رازهاى ساختار كلامى قرآن است.قرآن نه شعر است و نه نثر و نه كلامى مسجع، بلكه قسمى معمارى سخن است كه موسیقى درونى را آشكار مىسازدهم چنین وقتى مىخوانیم: الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى 14 . یا وقتى سخنان زكریا خطاب به خداوند را تلاوت مىكنیم: قَالَ رَبِّ إِنِّی وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّی وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَیْبًا وَلَمْ أَكُن بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِیًّا 15. یا سخن خداوند خطاب به موسى را مىشنویم كه: إِنَّ السَّاعَةَ آتِیَةٌ أَكَادُ أُخْفِیهَا لِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَى 16یا سخنانى را كه خداوند با آن مجرمین را وعده كیفر مىدهد تلاوت مىكنیم كه: إِنَّهُ مَن یَأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا یَمُوتُ فِیهَا وَلَا یَحْیى 17.هر كدام از این عبارتهاداراى بنیان موسیقیایى قائم به ذاتى است كه موسیقى آن را درون واژهها و ازلا به لاى آن به شكلى شگرف بیرون مىتراود. وقتى قرآن حكایت موسى را بازگو مىكند، شیوهاى سمفونیك و حیرت انگیزپیش مىگیرد: وَلَقَدْ أَوْحَیْنَا إِلَى مُوسَى أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِی فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِیقًا فِی الْبَحْرِ یَبَسًا لَّا تَخَافُ دَرَكًا وَلَا تَخْشَى فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِیَهُم مِّنَ الْیَمِّ مَا غَشِیَهُمْ وَأَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَمَا هَدَى 18 . واژگان در اوج سلاستاند. كلماتى مانند «یبسا» یا «لا تخاف دركا» - به معناى لا تخاف ادراكا - تجسمى از رقتاند، گویى كلمات در دستان خالقشان ذوب مىشوند، نظام مىگیرند و نظم و آهنگى بىمانند در آنان تجلى مىیابد. این نظماهنگ، ساختارى است كه در تمام كتب عرب مانندى نداشته و ندارد. میان این نظماهنگ و شعر جاهلى، یا شعر و نثر معاصر هیچ گونه شباهتى فراهم نیست و على رغم تمام كینه توزىهاى دشمنان كه براى كاستن از شان قرآن صورت پذیرفته، تمام تاریخ حتى یك نمونه از تلاشهاى تقلیدگونه و كیدهاى دشمنانه را محفوظ نداشته است. در میان این همه هیاهو، عبارتهاى قرآن خصوصیات منحصر به فرد خود را دارند و چون پدیدهاى تفسیر ناپذیر جلوه مىكنند. یگانه توجیه باورمندانهاى كه مىتوان از آن داشت، این است كه قرآن سرچشمهاى دارد دور از دسترس انسان. اكنون، به ایقاع 19زیباى نغمه آمیز این آیات گوش فرا دهید: رَفِیعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ یُلْقِی الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن یَشَاء مِنْ عِبَادِهِ لِیُنذِرَ یَوْمَ التَّلَاقِ 20فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَى یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَیِّتِ مِنَ الْحَیِّ 21فَالِقُ الإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّیْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا 22یَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَمَا تُخْفِی الصُّدُورُ 23لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ یُدْرِكُ الأَبْصَارَ 24خواندن قرآن با آواز خوش وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا 25 نویسنده: آیت الله محمد هادی معرفتتنظیم: گروه دین و اندیشه1- مریم 42- مریم 30 و 31 3- طه 584- طه 1115- طه 1 - 86- قمر 19 و 207- غافر 78- غافر 189- انفطار 6-810- آل عمران 4511- عبس 33- 3712- مصطفى محمود، محاولة لفهم عصرى للقرآن، ص 447-445. 13- ضحى 1 و 214- طه 515- مریم 416- طه 1617- طه 7418- طه 77 - 7919- ایقاع:هم آهنگ ساختن آوازها. 20- غافر 1521- انعام 9522- انعام 9623- غافر 24- انعام 103.ر.ك:محاولة لفهم عصرى للقرآن ص 19-12. 25- مزمل 4
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 359]
-
گوناگون
پربازدیدترینها