تور لحظه آخری
امروز : دوشنبه ، 14 آبان 1403    احادیث و روایات:  امام صادق (ع):هرگز زمين باقى نمى ماند مگر آن كه در آن دانشمندى وجود دارد كه حق را از باطل مى شن...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها

تبلیغات

تبلیغات متنی

صرافی ارکی چنج

صرافی rkchange

سایبان ماشین

دزدگیر منزل

تشریفات روناک

اجاره سند در شیراز

قیمت فنس

armanekasbokar

armanetejarat

صندوق تضمین

Future Innovate Tech

پی جو مشاغل برتر شیراز

لوله بازکنی تهران

آراد برندینگ

موسسه خیریه

واردات از چین

حمية السكري النوع الثاني

ناب مووی

دانلود فیلم

بانک کتاب

دریافت دیه موتورسیکلت از بیمه

قیمت پنجره دوجداره

بازسازی ساختمان

طراحی سایت تهران سایت

irspeedy

درج اگهی ویژه

تعمیرات مک بوک

دانلود فیلم هندی

قیمت فرش

درب فریم لس

زانوبند زاپیامکس

روغن بهران بردبار ۳۲۰

قیمت سرور اچ پی

خرید بلیط هواپیما

بلیط اتوبوس پایانه

تعمیرات پکیج کرج

لیست قیمت گوشی شیائومی

خرید فالوور

پوستر آنلاین

بهترین وکیل کرج

بهترین وکیل تهران

اوزمپیک چیست

خرید اکانت تریدینگ ویو

خرید از چین

خرید از چین

تجهیزات کافی شاپ

نگهداری از سالمند شبانه روزی در منزل

بی متال زیمنس

ساختمان پزشکان

ویزای چک

محصولات فوراور

خرید سرور اچ پی ماهان شبکه

دوربین سیمکارتی چرخشی

همکاری آی نو و گزینه دو

کاشت ابرو طبیعی و‌ سریع

 






آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1825917466




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
archive  refresh

جوانان ، جنسیت و اخلاق (1)


واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
جوانان،جنسیت واخلاق«قسمت اول»
جوانان ، جنسیت و اخلاق (1» نويسنده:فاطمه صفری مقدمه و طرح مسألهاصلاح و توسعه فرهنگ عمومی، روح اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی را تشکیل می‏دهد. از این‏رو در راستای اصلاح حوزه فرهنگ علمی، اصلاح اخلاق اجتماعی همواره مورد توجه و بحث بوده است. گرچه توجه به قواعد اخلاقی برای رفتارهای اجتماعی با نگاهی عمیق و همه‏جانبه در کلیه مناسبات اجتماعی همراه نبوده است. و این نگاه نه تنها در ظواهر امور باقی مانده بلکه برای پیشبرد و تحقق آن نیز بیشتر از ابزارهای کنترل و اجبار استفاده شده است.بی‏شک اصلاح اخلاق اجتماعی در گرو شناسایی دقیق آسیبها و کاستیهای فرهنگ عمومی است. اما متأسفانه به رغم مناقشات فرهنگی و اجتماعی در طول سالهای بعد از انقلاب، طرح، گفتگو و اقدام در زمینه آسیبها و کاستیهای جدی موجود در جامعه بسیار ناقص و در موارد بسیاری سهل‏انگارانه بوده است. به بیانی روشن‏تر اخلاقیات و رفتارهایی منفی چون خدعه، تزویر، ریا و تفاوت ظاهر و باطن یا دو چهره بودن، قدرت‏طلبی، بی‏نظمی اجتماعی و فقدان وجدان کاری، رعایت نکردن یا نادیده انگاشتن قانون و یا حقوق دیگران، حرص و آز، سوءاستفاده‏های مالی، تملق و چاپلوسی، مفاسد اداری، توطئه‏چینی، غش در معاملات و شکاف عمیق بین گفتار و کردار چندان مورد توجه جدی و اقدام عملی قرار نگرفتند بلکه در اصلاح اخلاقیات اجتماعی تنها به ظواهر امور پرداخته شده است. در این میان، مسأله چگونگی و حدود ارتباط سالم بین دختر و پسر یا زن و مرد و به عبارت عام‏تر، رعایت عفاف(1) به عنوان یکی از مصادیق اخلاق اجتماعی بیشتر در ظاهر و اغلب به شیوه‏ای خشن مورد توجه بوده است. به همین دلیل، در سطحی نسبتا گسترده پوشش خانمها و یا طرز لباس پوشیدن و احتمالاً آرایش موی جوانان و ارتباط و برخورد دختر و پسر، آن هم با بکارگیری ابزارهای کنترل و اجبار مورد هدف بوده است که به دلیل کارآمد ناقص این ابزارها نوعا نتایج معکوس به دست آمده است.از طرفی اواخر سال 76 شورای انقلاب فرهنگی به پیشنهاد شورای فرهنگی، اجتماعی زنان، طرح «توسعه فرهنگ عفاف» را در دستور کار خود قرار داد. با مطالعه این طرح چنین به نظر می‏رسد که در تدوین و بیان ابزارهای پیشبرد آن از متفکران، محققان و صاحبنظران در حوزه مسایل اجتماعی و مسایل روانی و تربیتی بهره برده نشده است. این طرح که از واژه عفت تعریف نسبتا وسیعی ارایه داده است، اما از آنجا که از سوی شورای فرهنگی، اجتماعی زنان تقدیم شورای انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی شده است و نیز بر اساس مفاد طرح، منظور از «توسعه فرهنگ عفاف» در آن، انضباط در اخلاق جنسی است.در خصوص ابزار پیشبرد طرح، گرچه طرح مذکور به ایجاد تسهیلات و زمینه‏سازی فرهنگی و اجتماعی در باب ازدواج اشاره نموده است اما به طور اساسی فاقد زمینه‏های اجتماعی و روان‏شناسانه لازم است. و ابزارهای پیشبرد آن نیز چندان اندیشیده به نظر نمی‏آید. و بعضا ابزارهایی هستند که در طی سالهای اخیر تجربه شده و تقریبا ناکارآمد بوده‏اند. ایرادات وارد به این طرح در ادامه این پژوهش مطرح خواهند شد. در این مطلب آنچه صورت مسأله را تشکیل می‏دهد دو پرسش ذیل است:سؤال اول این است که: آیا برای داشتن جامعه‏ای سالم و عفیف به تربیت جنسی نوجوانان و جوانان از طریق تعلیم رفتار مناسب و سالم بین دو جنس دختر و پسر و احساسات نجیبانه در آنها نیاز است، یا آن گونه که طرح «توسعه فرهنگ عفاف» در ذیل عنوان: زمینه‏های لازم و سیاستهای اجرایی برای ظهور تدریجی فرهنگ عفاف گفته است، باید به «تعیین و تحدید دقیق روابط زن و مرد در کوچه و خیابان و کارخانه و اداره و مدرسه و ... و ترویج و تبلیغ مستقیم و غیر مستقیم آن» پرداخت.در این بخش به مسأله تربیت جنسی و اخلاقی نوجوانان و جوانان و اهمیت فردی و اجتماعی آن و بررسی و نقد وضعیت این مسأله مهم تربیتی از سوی نهادهای آموزشی، رسانه‏ها، سازمانها و مراکز فرهنگی و همچنین نهاد خانواده، و نیز بحث و گفتگو در زمینه مسایل جانبی و نکات ضروری برای این آموزش و تربیت پرداخته می‏شود.دوم اینکه: آیا مردان نیز مانند زنان به عفت و پاکی و نزاکت و ادب در رابطه با جنس مخالف احتیاج دارند؟ و به عبارتی، آیا اخلاق و فضیلت تنها بر باطن زنان می‏بایست حکومت کند و عفت و پاکدامنی و سلامت اخلاقی تنها بر زنان فرض است. پاسخ این سؤال، از آن جهت اهمیت دارد که اندیشه‏ای سنتی، عفت، پاکدامنی و سلامت اخلاق را در میان زنان دنبال می‏کند. از این‏رو، اولاً: به منظور تأمین سلامت جامعه، این زنان هستند که به طور دایم مورد خطاب قرار می‏گیرند و نقش مردان در سلامت نظام اجتماعی و انضباط در اخلاق جنسی تقریبا به فراموشی سپرده می‏شود. ثانیا: بسیاری از مزاحمتها و رفتارهای غیر اخلاقی نیمه پنهان، برخی از مردان در رابطه با زنان در جامعه مورد تجاهل قرار می‏گیرد. مگر اینکه این رفتارهای غیراخلاقی با خشونت شدید و احتمالاً همراه با جنایت گردد. پاسخ به سؤال طرح شده و بررسی دلایل رفتارهای غیراخلاقی برخی از مردان و یا به عبارت عام‏تر، بررسی علل و عوامل به وجود آورنده پدیده‏های رفتاری مخل عفت عمومی و اخلاق اجتماعی و ارایه نکاتی در پیشگیری و عدم گسترش این گونه رفتارها، مطالب این بخش را تشکیل می‏دهند. و در پایان نیز نکاتی در خصوص بررسی و نقد طرح «توسعه فرهنگ عفاف» بیان می‏شود.در بحث حاضر ابتدا، نگاهی کوتاه به مفهوم اخلاق، خواهیم داشت و سپس در خصوص دو سؤال و دو محور یادشده و مسایل اساسی آنها سخن خواهیم گفت.نگاهی کوتاه به مفهوم اخلاقاخلاق از ماده «خُلق» است. «فرهنگ معین» آن را چنین تعریف کرده است: «خلق: خوی، عادت، سجیه. ج اخلاق. هیأت راسخه‏ایست در نفس که مصدر افعال جمیله است عقلاً و شرعا به سهولت چنان که خلق نیکو گویند.»(2) و در ذیل کلمه اخلاق اشاره نموده است: به «اخلاق معنوی. طبیعت باطنی، سرشت درونی.»(3) با توجه به این معنی علم اخلاق چنین تعریف شده است: «علم اخلاق یا تهذیب اخلاق یا تهذیب نفس، یکی از شعب حکمت عملی است و آن دانش بد و نیک خویها و تدبیر انسان است برای نفس خود یا یک تن خاص.»(4)متفکران در تعریف اخلاق و فضیلت نظریات مختلفی ارایه کرده‏اند. «در تعیین بنیاد علم اخلاق یعنی حسن عمل پیشینیان را می‏توان به دو دسته منقسم نمود: فیلسوفان و ارباب دیانات.»(5) و در گویش جامعه‏شناختی با مفهوم دیگری از اخلاق (جدا از مهفوم آن در کلام و فلسفه) روبه‏رو هستیم.سقراط و افلاطون، حسن خلق و فضیلت را علم و حکمت می‏دانستند و معتقد بودند اگر جهل و نادانی از میان برود مردم خوب و بد را بشناسند، و به خیر و شر اعمال خویش واقف شوند، طبعا به خوبیها می‏گرایند و از بدیها دوری می‏کنند. «فضایل پنجگانه: حکمت و شجاعت و عفت و عدالت و خداپرستی، اصول اولی اخلاق سقراطی بوده است.»(6)ارسطو اخلاق و فضیلت را پیروی از فرمان عقل می‏دانست. «فضیلت انسان این است که وظیفه نفس را به موافقت با عقل به بهترین وجه انجام دهد، و اگر چنین کرد سعید و خوش خواهد بود.»(7)کانْت چنین بیان می‏کند: «دو چیز روح را به اعجاب می‏آورد و هر چه اندیشه و تأمل بیش کنی اعجاب و احترام نسبت به آن دو چیز همواره تازه و افزون می‏شود، یکی آسمان پرستاره که بالای سر ما جا دارد، دیگر قانون اخلاقی که در دل ما نهاده شده است.»(8) و به این ترتیب، معیار فعل اخلاقی از نظر وی وجدان و احساسی است که در درون انسان قرار داد.در خصوص اخلاق از دیدگاه ارباب دیانت از آنجا که هدف یا یکی از اهداف ادیان اصلاح و تکامل اخلاق بشر است، بخش قابل توجهی از گفتار و یا نوشتار عالمان مذاهب و ادیان مختلف را اخلاق تشکیل می‏دهد. و از پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) نقل شده است: «بُعْثِتُ لأُتمِّمَ مَکارِمَ الاخْلاقِ»؛ من برانگیخته شدم تا مکارم اخلاق را به کامل کنم.علمای مذهبی، حسن عمل را یا از آن جهت واجب دانسته‏اند که خداوند انسان را مکلف به حسن عمل نموده است و یا با استفاده از ابزار منطق و دلایل عقلی برای بیان مطالب دینی و پیشبرد آن، اخلاق را تضمین کننده زندگی و روابط اجتماعی سالم و سعادت انسان در این جهان و موجب کمال انسان و نجات آن جهانی او معرفی کرده‏اند.به این ترتیب دستورات اخلاقی یا به واسطه تعلق داشتن به قوانین آسمانی می‏بایست مورد تبعیت قرار گیرند و یا از آن جهت که عقل به آن حکم می‏کند. گرچه بر اساس اعتقاد بسیاری از علمای دین و ارباب دیانات، از آنجا که قوانین آسمانی با عقل و فطرت انسان منطبق است، دستورات اخلاقی نیز در عین تعلق به قوانین آسمانی با مقتضیات عقلانی انطباق دارند. از علی علیه‏السلام است: «اَلْعاقِلُ مَنْ قَمَعَ هَواهُ بِعَقْله»؛ خردمند کسی است که در پرتو عقلش بر هواهای نفسانی پیروز گردد.اعتقاد به رابطه قوانین اخلاقی با مقتضیات عقلانی در بکارگیری ابزارهای منطقی و اندیشیده در پیشبرد ارزشهای اخلاقی و معنوی در سطح شخصی و اجتماعی به عنوان ارزشهای هنجار شده مؤثر است. شهید مطهری که اخلاق را مساوی با اختیار می‏داند و فعل اخلاقی را در مقابل فعل طبیعی مطرح می‏کند، معتقد است «اگر جامعه بشریت بخواهد باقی بماند اخلاق می‏خواهد و اخلاق همه‏جانبه می‏خواهد ... اخلاقی که مبنا و پایه و اساس داشته باشد و این جز با دین و معنویت امکان ندارد.»(9) با این وجود ایشان معتقد است در دوره علم باید فضایل اخلاقی را با منطق و ریشه‏دار درست کرد نه با تقلید و تلقین.(10) و تلقین و القاء تنها در مواردی مؤثر است و هنگامی که بشر شروع به تفکر و مطالعه کند تلقین والقاء مؤثر نخواهد بود.ایشان معتقد به نسبیت وسیله‏ها و ابزارها در بیان مطالب اخلاقی و دینی می‏باشند و این ابزارها و وسیله‏ها با شرایط هر عصر ارتباط مستقیم دارد.(11)از سوی دیگر، از دیدگاه برخی، دستورات اخلاقی صرفا حاصل یک قرارداد اجتماعی است.همچنین میان مفهوم اخلاق در زبان کلام و فلسفه با مفهوم اخلاق در جامعه‏شناسی تفاوت وجود دارد. «علم اخلاق اجتماعی social ethics از ریشه‏ای یونانی به معنای «آداب و رسوم» گرفته شده است. درعلم اخلاق به مطالعه اصول دستوری در رفتار انسانی و ارزشهای اخلاقی که حیات انسانها را راهبری می‏کنند، پرداخته می‏شود.»(12) همچنین در زبان جامعه‏شناسی با واژه «هنجارها» Norms برخورد می‏کنیم که «عبارت از احکامی هستند که به عنوان ضوابط مشترک عمل اجتماعی به خدمت گرفته می‏شوند.»(13)اکثر فلاسفه و دانشمندان از قدما و متأخرین، فضایل اخلاقی را از ارکان اساسی سعادت بشر به حساب آورده و آن را مایه تعالی و تکامل مادی و معنوی می‏دانند.ارسطو هدف از اخلاق را سعادت بشری دانسته است. از نظر او غایت مطلوب انسان یعنی خوشی و سعادت به فضیلت حاصل می‏شود. و فضیلت اخلاقی و سعادت عبارت است از اعتدال. چون افراط و تفریط در امور خلاف عقل است و رذیلت محسوب می‏شود.(14)وجود اختلاف نظر در مصادیق اخلاقی بیان‏کننده سعادت بشر و سلامت روابط اجتماعی به علت تفاوت دید در تشخیص امر مطلوب و نامطلوب برای انسان و اجتماع است. با این وجود به دلیل موقعیت تعیین‏کننده اخلاق، نه تنها در جنبه‏های فردی رفتار بلکه در روابط اجتماعی، همواره فیلسوفان به بیان مبنای علمی، عقلی و وجدانی اخلاق و صاحبنظران فلسفه اخلاق به صحبت در باره مفهوم اخلاق و مصادیق آن و نیز الزاماتی که نتیجه عملی خواهد داشت پرداخته‏اند. و نیز علم اخلاق اجتماعی به استخراج قواعد و هنجارهای اداره کننده روابط و مناسبات اجتماعی اقدام کرده است. این در حالی است که علمای دینی و مذهبی بحث از اخلاق و مصادیق اخلاقی را جهت پرورش و تعالی روح انسان، سالم‏سازی زندگی فردی و اجتماعی او و نیز سعادت این جهانی و آن جهانی وی همواره در دستور کار خود داشته‏اند. «اگر توصیه‏های مذهبی را در قلمرو اخلاق طبقه‏بندی کنیم مشاهده می‏شود مذهب می‏کوشد در سه حیطه به رفتار انسان سمت و جهت بخشد: یکم: ثروت، دوم: قدرت، سوم: شهوت. به عبارت دیگر، مذهب می‏کوشد با تبیین حصار گسترده‏ای از بایدها و نبایدها در سه قلمرو فوق به رفتار انسان هویت بخشد و او را از برخی رفتارها که ناهنجار تعریف می‏کند، باز می‏دارد.»(15)مبحث حاضر در حیطه و قلمرو سوم و در خصوص اخلاق و تربیت جنسی نوجوانان و اهمیت فردی و اجتماعی آن و جوانان و نیز توجه به نقش مردان در کنار نقش زنان در سلامت نظام اجتماعی و انضباط در اخلاق جنسی است.از آنجا که روابط اخلاقی بر اساس فرهنگ، دین و معیارها و ضوابط تاریخی، فلسفی و اجتماعی هر جامعه قابل تعریف و تبیین است، از این‏رو بحث در خصوص اخلاق و تربیت جنسی در جامعه ایران به دلیل مسلمان بودن ایرانیان و بافت مذهبی جامعه در چارچوب ارزشهای مذهبی دین اسلام و روح عقاید دینی قابل بررسی و تبیین است. منتهی در تاریخ معاصر به دلیل رشد و پیشرفت علمی و اجتماعی غرب در مقیاس وسیع و از طرفی عقب‏ماندگی علمی و ضعف سیاسی، اجتماعی ما و به تبع آن استفاده از محصولات صنعتی و فکری آنها و نیز رشد و گسترش وسایل ارتباط جمعی که موجب نشر سریع ایده‏ها و افکار گشته و همچنین به دلیل کنترل نهادهای سیاسی ایران عمدتا توسط انگلیس و آمریکا در دوره‏ای از تاریخ معاصر، تعارضات و بحرانهای فکری و فرهنگی و نوعی به هم‏ریختگی در جامعه ایران رخ نمود که هنوز نیز موجود است. در این میان بحث در باره اخلاق و تربیت جنسی، رفتار مناسب بین دو جنس پسر و دختر، عفت و سلامت جامعه از جمله مسایلی است که در گردونه این تعارضات و بحرانها قرار داشته و یکی از مسایل اجتماعی را تشکیل می‏دهد.بخش اول: تربیت جنسی و اخلاقی نوجوانان و جوانان و اهمیت فردی و اجتماعی آن اخلاق و تربیت جنسی نه تنها در سطح فردی، با توجه به ارزشهای فرهنگی، باورها و شخصیت افراد قابل بررسی است، بلکه از آن جهت که دارای جنبه اجتماعی است در سطح میانی یعنی در چارچوب نهاد اجتماعی خانواده در جامعه و نیز در سطح نظام اجتماعی با توجه به هنجارها و ارزشهای فرهنگی جامعه در پیدایش نظم اجتماعی قابل تحلیل است.«در کتابهای پزشکی همگان، تربیت جنسی، اغلب در مفهوم آموزش جنسی است. ولی «تربیت جنسی» مفهوم وسیعتری دارد. تربیت نه تنها احساس جنسی را در بر دارد، بلکه دارای خصوصیت رشد شخصیت اجتماعی و اخلاقی و فرهنگی است.»(16)«در آغاز قرن بیستم در بسیاری از کشورهای جهان نظریه‏ای معروفیت و گسترش زیادی پیدا نمود؛ مبنی بر اینکه هر گونه روابط جنسی کاملاً امری شخصی است و اجتماع حق کنترل آن را ندارد. این نظریه به گسترش بی‏بند و باری در ارضای خواهشهای نفسانی که به وسیله تئوری کذایی «لیوان آب» بیان شده بود کمک نمود. این تئوری بسیاری از دختران و پسران را به وضع فلاکت‏بار و شومی دچار کرد ... [مقصود دختران و پسران کشورهای غربی و کشورهای دیگری که از این تئوری تبعیت می‏کردند است. [خوردن آب در حقیقت امری شخصی است، ولی در عشق دو نفر شرکت دارند. در اینجا نفع جامعه مطرح است و وظیفه‏ای در قبال جامعه بروز می‏کند.»(17)بنابراین نه تنها، این تصور که احساسات جنسی امری کاملاً شخصی است بی‏اساس و اشتباه است، بلکه بی‏اعتنایی به جنبه اجتماعی این احساسات از سویی مانعی در جهت رشد اجتماعی دختران و پسران جوان، متفکر ساختن و تلطیف احساسات عمیق انسانی آنها و از سوی دیگر موجب تزلزل بنیان خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی و نیز مخل به نظم اجتماعی است.صاحبنظری در خصوص قدرت تسلط بر احساسات چنین می‏گوید: «قدرت تسلط بر احساس خود، بر تصورات خود، بر آرزوهای خود از مهمترین قدرتهایی است که اهمیت اجتماعی دارد.»(18)سقراط نیز معتقد است: انسان جویای خوشی و سعادت است و جز این تکلیفی ندارد، اما خوشی به استیفای لذات و شهوات به دست نمی‏آید، بلکه به وسیله جلوگیری از خواهشهای نفسانی بهتر میسر می‏گردد، و سعادت افراد در ضمن سعادت جماعت است. او که فضیلت را دانش و حکمت می‏داند می‏گوید، دانش چون در رعایت مقتضیات نفسانی به کار رود عفت خوانده می‏شود. و از این‏رو عفت از اصول پنجگانه اولی اخلاق سقراط می‏باشد.(19)شهید مرتضی مطهری نیز می‏گوید: همچنان که از مقررات و اخلاق محدودکننده و انضباط در امور اقتصادی و سیاسی گریزی نیست، از مقررات و اخلاق محدودکننده و انضباط در احساسات و غرایز جنسی نیز گریزی نمی‏باشد.(20)مباحث ذکرشده، اهمیت کلیدی تربیت جنسی نوجوانان و جوانان را، که دنیای ذهنی و روحی آنها همراه با پیشرفتهای علمی و فرهنگی همواره متحول می‏شود، بیان می‏کند. در واقع، آنچه از سویی تربیت جوانانی متفکر، دارای احساسات انسانی و رشد اجتماعی و از سویی دیگر تحکیم نهاد اجتماعی خانواده و نیز جامعه‏ای سالم و عفیف و دارای نظم و انضباط را در پی دارد، عبارت است از تربیت جنسی نوجوانان و جوانان و آگاه نمودن آنها به دانش خوبیها و بدیها و پرورش احساسات نجیبانه در آنها. نه، آن چنان که طرح «توسعه فرهنگ عفاف» گفته است: «تعیین و تحدید دقیق حدود روابط زن و مرد در کوچه و خیابان و کارخانه و اداره و مدرسه و ... و ترویج و تبلیغ مستقیم و غیر مستقیم آن.»(21) که این خود امری ناشدنی است، بخصوص در زندگی اجتماعی امروز و دامنه وسیع نیازها، فعالیتها، و کلیه اموری که هر شخص به عنوان یک فرد و نیز عضوی از اعضای جامعه با آن سر و کار دارد.نقد طرح یادشده در ادامه این پژوهش خواهد آمد.تربیت جنسی مسأله‏ای بغرنج و دقیق و از مشکل‏ترین مسایل تربیتی است. و اساس آن، تعلیم رفتار مناسب و شایسته بین دو جنس دختر و پسر و ایجاد روابط صحیح میان آنها و نیز پرورش احساسات نجیبانه و قدرت تسلط بر احساسات و توانایی اداره خود در هر دو جنس است. و بدین ترتیب کمک به تشکیل تدریجی شخصیت اجتماعی سالم و رشد اجتماعی یعنی شرکت فعالانه دختران و پسران جوان در زندگی اجتماعی است.نکته مهم قابل ذکر این است که آموزش و تربیت جنسی‏ای که در غرب به نوجوانان و جوانان داده می‏شود برای این است تا از آزادیهای تقریبا نامحدود موجود در آن جوامع صحیح‏تر استفاده شود. در حالی که چنین مسأله‏ای در جوامعی مانند جامعه ما مطرح نیست. از این‏رو توجه به تفاوت موجود بین ساختار فرهنگ غرب و شرق برای تعیین اهداف آموزش و تربیت جنسی و شیوه آن در این جوامع و نیز نوع رفتار با جنس مخالف ضرورت دارد.در جامعه ما به دلیل بافت مذهبی جامعه و اهمیت خانواده، روابط آزاد بین دختر و پسر به شدت نهی می‏شود. این نهی چندان شدید است که حتی مردهایی که قبل از ازدواج این قانون را رعایت نکرده‏اند، نیز، به هنگام ازدواج شدیدا به آن پای‏بند می‏شوند، و در پی ازدواج با دختری عفیف هستند. گرچه این رفتار خودخواهانه خود به عفت عمومی لطمه وارد می‏سازد و البته مورد تجاهل نیز قرار می‏گیرد.به هر حال، نفی روابط آزاد بین دختر و پسر به دلیل بافت مذهبی جامعه و اهمیت نهاد خانواده در ایران، مسیر تربیت جنسی را به سوی روابط معقول و مشروع سوق می‏دهد و این پرسش را طرح می‏کند که وضعیت مطلوب در روابط دختر و پسر چیست؟ اما چنان که در پیش گفتیم تعارضات و بحرانهای فکری و فرهنگی‏ای که در تاریخ معاصر ایران رخ نمود همواره مانعی برای ارایه پاسخی یکسان و راهگشا بوده است. و در واقع ما با طیفی از پاسخها روبه‏رو بوده‏ایم که یک سمت آن را ایده‏های خشک، شدیدا محدود و کنترل‏کننده و ناآشنا به زمان و نیازها و سمت دیگرش را ایده‏های آزادی‏خواهانه در معنای غربی‏اش یعنی آزادیهای بی‏حساب و متزلزل کننده نهاد خانواده یعنی همان منطق بی‏بند و باری تشکیل می‏دهد. این بحران در نظر، در عمل نیز ایجاد بحران نموده است. به طوری که باعث شده است بسیاری از جوانان بر اثر این بحران مقداری جهتشان را گم کنند؛ که این به نوبه خود در ساخت شخصیت و شکوفایی استعدادهای مختلف آنها در مسیر زندگی فردی و اجتماعی‏اشان نیز دچار اشکال نموده است.اما دیدگاه میانی موجود بین ایده برخورد محدود، خشک و شدیدا کنترل شده بین دختر و پسر و ایده معتقد به آزادیهای بی‏حساب در روابط و معاشرت بین دو جنس مخالف عبارت از برخورد و رابطه معقول مبتنی بر شناخت و احترام متقابل در چارچوب رعایت شخصیت طرفین، رعایت قوانین عرفی(22) و مذهبی و سلامت جامعه در محیطهای گوناگون کار، دانشگاه، منزل و ... است. وجود این چارچوب، در خصوص چگونگی و حدود ارتباط مناسب و سالم بین دختر و پسر و رعایت اخلاق و نزاکت در روابط بین آنها در زمان ما، که زنان دوش به دوش مردان در دانشگاهها، ادارات، کارخانه‏ها، بیمارستانها و ... مشغول کار و فعالیت هستند الزامی و ضروری است. و در واقع ایده «تعیین و تحدید دقیق حدود روابط(23) زن و مرد در کوچه و خیابان و کارخانه و اداره و مدرسه و ... و ترویج و تبلیغ مستقیم و غیر مستقیم آن»(24) نه تنها ایده‏ای نشدنی است بلکه بی‏توجه به دامنه نیازها و مسایل گوناگون زندگی فردی و اجتماعی و ناآشنا به زمان است.دو مطلب ذیل فرازهایی از وصیت‏نامه و بیانات حضرت امام خمینی است:ایشان در وصیت‏نامه خویش می‏گویند: «ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه‏های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند. و آنان که توان جنگ دارند در آموزش نظامی که برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی از واجبات مهم است شرکت و از محرومیتهایی که توطئه دشمنان و ناآشنایی دوستان از احکام اسلام و قرآن بر آنها بلکه بر اسلام و مسلمانان تحمیل نمودند، شجاعانه و متعهدانه خود را رهانده و از قید خرافاتی که دشمنان برای منافع خود به دست نادانان و بعضی آخوندهای بی‏اطلاع از مصالح مسلمین به وجود آورده بودند، خارج نموده‏اند.»(25)شرط صحت و سلامت محیط از نظر ایشان شرطی اساسی است: «... البته در آن محیطی که شما [زنان [تعلیم نظامی می‏بینید باید محیط صحیح باشد، محیط اسلامی باشد، همه جهات عفاف محفوظ باشد، همه جهات اسلامی محفوظ باشد.»(26)تعلیم برخورد و رابطه مبتنی بر شناخت و احترام متقابل بین دختران و پسران در چارچوب رعایت شخصیت طرفین و رعایت قوانین عرفی و مذهبی در تربیت نوجوانان و جوانان یک مسأله روانی، اجتماعی است که اخلاق عمومی جامعه را تحت تأثیر قرار می‏دهد. و تحقق آن در گرو رشد شخصیت و قدرت فهم، درک و نیز ارزشهای فرهنگی درونی شده افراد جامعه است. بنابراین، ذکر ناشیانه مطالب خشک اعتقادی و اخلاقی و یا مطالب کلیشه‏ای و بی‏روح از تاریخ اسلام و حتی ذکر مرگ و قیامت و ... آن گونه که در طرح توسعه عفاف پیشنهاد شده است،(27) به جای توجه به زمینه‏های یادشده در شکل‏دهی رفتارهای افراد جامعه کمترین نتیجه را در بر دارد. و در شرایط فعلی جامعه ما به دلیل استفاده بیش از حد و کسل کننده رسانه‏ها از جمله صدا و سیما، اغلب نهادهای آموزشی مثل مدارس و غیره از آن، تقریبا دیگر نتیجه‏ای در بر ندارد. و بلکه برعکس، نتیجه معکوس دارد و یا منجر به مقاومت روانی جوانان و نیز دیگر افراد شده است. استفاده تقریبا گسترده و ناصحیح از ابزارهای کنترل و اجبار در قالب امر به معروف و نهی از منکر و مته به خشخاش گذاشتن و ایجاد جو فشار در مورد نوجوانان و جوانان خود دلیل مهم دیگری برای مقاومت روانی جوانان محسوب می‏شود. و خطرناکتر اینکه این طرز عملکرد به نوجوانان و جوانان که نیاز به پرورش و تربیت دارند، یا هویت منکراتی داده است و یا آنان را بی‏هویت و دو شخصیتی کرده است. این در حالی است که برای رشد شخصیت جوانان، به طوری که آنها علاوه بر نیازهای فیزیکی، نیازهای اجتماعی و نیز نیاز به خودشکوفایی و به فعلیت رساندن استعدادها و قابلیتهای خود را احساس کرده و قدرت درک و فهم خوب و بد را داشته باشند، باید به کیفیت نهادهای اجتماعی مثل نهاد خانواده، آموزش و پرورش و رسانه‏ها و نیز شیوه عملکرد مجریان سیاست فرهنگی و طرز زندگی (پنهان یا آشکار) گردانندگان و مدیران ارشد و حتی میانی جامعه به لحاظ تأثیری که بر جامعه دارند توجه کرد.بی‏شک اصلاح اخلاق اجتماعی در گرو شناسایی دقیق آسیبها و کاستیهای فرهنگ عمومی است. اما متأسفانه به رغم مناقشات فرهنگی و اجتماعی در طول سالهای بعد از انقلاب، طرح، گفتگو و اقدام در زمینه آسیبها و کاستیهای جدی موجود در جامعه، ناقص و در مواردی سهل‏انگارانه بوده است. در این میان، مسأله چگونگی و حدود ارتباط سالم میان دختر و پسر یا زن و مرد به عنوان یکی از مصادیق اخلاق اجتماعی بیشتر در ظاهر و گاه به شیوه‏ای خشن مورد توجه بوده است. آنچه می‏خوانید دومین بخش از کنکاشی است که در این زمینه و مسایل پیرامونی آن صورت گرفته و در چهار قسمت تنظیم شده است. روشن است که موضوعی به اهمیت مسأله جنسیت و اخلاق و به گستردگی آن را نمی‏توان در یک پژوهش به انجام رساند. چه اینکه برخی مسایل مطرح شده در این پژوهش نیازمند تأمل بیشتر است و حتی در نگاه برخی صاحب نظران مسایل اجتماعی پذیرفته نیست ولی طبیعی این دست مباحث طرح دیدگاههای مختلف و دستیابی به بهترین شیوه‏ها و راهکارها می‏باشد. و از این‏رو حتی اگر برخی نظرهای مطرح شده مورد پذیرش نیز نباشد اما می‏تواند در دستیابی به دیدگاه جامع و راهکار مطلوب مفید افتد.ضعف نهادهای آموزشی،رسانه‏ها و سازمانهای فرهنگی در خصوص تربیت شخصیت سالم نوجوانان و جوانان از سوی نهادهای آموزشی، رسانه‏ها، سازمانها و مراکز فرهنگی نیز مشکلات اساسی وجود دارد.نخست: این نهادها و مراکز فاقد برنامه‏ریزی جامع و استراتژی درازمدت (و حتی کوتاه‏مدت) فرهنگی مشخص و روشن در کلیه زمینه‏ها هستند و عملکرد آنها بیشتر متکی بر سلایق ناپایدار شخصی و گرفتار روزمرّگی است.دوم: شیوه کار مجریان فرهنگی (مانند صدا و سیما) و مربیان نهادهای آموزشی بیشتر بر اساس تبلیغ مستقیم، القاء مشخص، واضح و پند و اندرز دادن است.شیوه مستقیم تبلیغ، پند و اندرز دادنهای مکرر و کسل‏کننده و القاء مشخص و نیندیشیده، آن هم در شکلی که مخاطب نادان و جاهل پنداشته می‏شود، موضع‏گیری فعال منفی را به دنبال دارد.و از آنجا که ایران جامعه‏ای با بافت محکم مذهبی است و به قول شهید مرتضی مطهری «هر گونه صلاح و اصلاحی در کار مسلمین رخ دهد یا باید مستقیما به وسیله این سازمان (سازمان روحانیت) که سمت رهبری دینی مسلمین را دارد صورت بگیرد، یا لااقل این سازمان با آن هماهنگی داشته باشد.»(28) عدم آمادگی لازم سازمان روحانیت در پاسخ‏گویی به نیازهای عصر و انتظارات نسل امروز و عدم برخورد فعال مثبتِ علمی، اجتماعی و فرهنگی این سازمان در سطحی قابل قبول از دلایل عمده بحران فکری و فرهنگی یاد شده در تاریخ معاصر ایران و نیز به تبع آن فقدان برنامه‏های درازمدت فرهنگی، اجتماعی مشخص و روشن در سطح نظام و سازمانهای مسؤول امور فرهنگی، اجتماعی می‏تواند محسوب گردد. و در این وضعیت مسایل فرهنگی، اجتماعی جولانگاه تاخت و تاز انواع سلیقه‏ها شده است و این خود به بحران و بهم ریختگی فکری و فرهنگی یاد شده دامن زده و اوضاع را بیش از پیش آشفته و نابسامان می‏سازد.باید فراموش نکرد که نه منع شدید والدین و جامعه و نه صرف محدودیتهای مذهبی هیچ کدام مسایل و مشکلات تربیت جنسی نوجوانان و جوانان را به طور کلی پاسخ نگفته و حل نمی‏کنند. بدین ترتیب اگر شخصیت نوجوان به موقع در نهاد خانواده و در نهادهای آموزشی مانند دبستان و دبیرستان و... و نیز تحت یک راهبرد مشخص فرهنگی در جامعه اصلاح نشود و علاوه بر این، اگر مسایل زندگی روزمره و نیازهای نوجوان و جوان در زمینه‏های گوناگون مانند تحصیل، فوق برنامه، ورزش و موارد سرگرمی سالم فراهم نباشد تا جوان مشغول بوده و از تأثرات و تمایلات درونی و بلوغ زودرس جنسی دور باشد، همچنین اگر آینده شغلی روشن و اطمینان بخش برای جوان در سنین رشد اجتماعی همراه با بلوغ جنسی مهیا نباشد و او در ازدواج با مشکلات مختلف روبه‏رو باشد، در چنین شرایطی فساد اخلاقی و حتی ارتکاب جرایم خطرناک در جامعه رشد خواهد یافت.حال تصور کنید در جامعه ما همچنان که گفتیم بحرانها و تعارضات فرهنگی که نوجوان و جوان را با طیفی از ایده‏های خشک، شدیدا کنترل کننده و ناآشنا به نیازها و زمان و نیز ایده‏های معتقد به آزادیهای نامحدود و کنترل نشده مواجه می‏سازد. و ناآشنایی مربیان بسیاری نسبت به مسایل تربیتی و روانی و ناپختگی و دوراندیش نبودن آنها، و همچنین وجود اهرم‏ها و یا ابزارهای فشار و کنترل که مرز حساب شده‏ای ندارند و مراکز متعدد کنترل کننده که سیاست جامع فرهنگی و مقررات اجرایی تعریف شده‏ای نداشته و در بسیاری موارد نیروهای آنها بر اساس سلیقه‏های شخصی خویش عمل می‏کنند، وضع را وخیم‏تر کرده است. و در مواردی برخی از نیروهایی که داعیه اصلاح منکرات را دارند، نمی‏دانند که محیطی که کلام پاکیزه در آن مبادله نشود و رفتار منصفانه و عادلانه در آن اعمال نگردد، محیطی سالم برای تربیت و رشد نسلهای حال و آینده نخواهد بود.اینها همه در حالی است که اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) چنین می‏گوید: «نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی حقیقتا انقلاب فرهنگی است و اگر نگوییم همه اختیارات و امکانات، قدر مسلم این است که می‏توانیم بگوییم بیشترین و مهمترین و عمده‏ترین تلاشها و توانمندیها باید برای تکامل و توسعه و تحرک فرهنگی در همه شؤون فردی و اجتماعی به بهترین نحو صرف شود. اگر در قول و قرار شفاهی و کتبی، نود درصد راه‏حلها و درمانها را فرهنگی دانسته و ده درصد آن را غیر فرهنگی بدانیم اما عملاً این نسبت را معکوس کرده ده درصد امکانات و تواناییها را به فرهنگ و نود درصد آن را به امور دیگر متوجه سازیم، در چنین حالتی از سیاست فرهنگی چندان نصیبی نخواهیم برد.»(29)البته به نظر ما بهتر است بگوییم در واقع هیچ نصیبی نخواهیم برد. روشهای صرفا سرکوب کننده که به جای کنترل و هدایت غرایز در یک برنامه تربیتی با هدف روشن و با حفظ شخصیت و آزاد منشی نوجوانان و جوانان اعمال شود نه تنها باعث لجبازی و کناره‏گیری نوجوانان و جوانان در مقابل فرهنگ خودی شده و مقاومت روانی آنها را برانگیخته بلکه متأسفانه بسیاری از خانواده‏ها را نیز به مقابله فرامی‏خواند است. در حالی که می‏بایست نهاد خانواده که اولین و مهمترین محل تربیت و رشد نوجوانان و جوانان است با سیاستها و شیوه‏های فرهنگی جامعه برای رشد نوجوانان هماهنگی داشته باشد. این عدم هماهنگی، خود، معضل مهم دیگری در تربیت اخلاقی نوجوانان و جوانان محسوب می‏شود.دختر دانش‏آموزی در پارک ساعی چنین می‏گوید: این روزها هر پسری که با دختری آشنا می‏شود ابتدا در همان جلسه اول برخورد به او می‏گوید، می‏آیی به خانه. او یکی از دلایل این برخورد پسرها را فشار و کنترل بیش از حد جامعه می‏داند!در توضیح دلیل یاد شده از سوی دختر دانش‏آموز مورد مصاحبه، می‏توان گفت، در ابتدای امر به دلیل فشارهای بسیار و کنترلهای نسنجیده و بازداشت و... معاشرت بین دختر و پسر به درون خانه‏ها کشیده شد. و در این معاشرتهای پنهان و خانگی دختر و پسر خصوصا پسرها، بدون توجه به عواقب مسأله لااقل برای خودشان، به این نتیجه رسیدند که در درون خانه، بسیار راحت‏تر و بدون کمترین قید می‏توان معاشرت نمود.در این جا با مسایل مختلف روبه‏رو هستیم. یکی اینکه برخی عملکردها به گونه‏ای بوده است که به جای تربیت جوانان، آنها را به سوی مشکلات اخلاقی سوق داده و روابط پنهان بین دختر و پسر ایجاد نموده یا دامن زده است، که بسیار خطرناک است. شایان ذکر است که منظور، آزاد گذاشتن معاشرت بین دختر و پسر و گسترش روزافزون آن یا به قول معروف آزادی بی‏بند و باری و هرج و مرج جنسی و اخلاقی که عواقب جدی و خطرناک در ابعاد گوناگون برای آینده نوجوانان و جوانان و نیز جامعه در بر دارد، نیست. بلکه توجه دادن به برخی آثار منفی فشارها و کنترلهای بیش از حد و نسنجیده، و بسان متهم و گناهکار و خدای ناکرده فردی فاسد با نوجوان و جوان برخورد کردن است که نه تنها شیوه‏ای ناکارآمد، بلکه دارای عواقب تلخ بسیاری در تربیت نوجوانان و جوانان برای آینده‏ای روشن و سالم است.اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، «مخفی شدن فساد عقیده و اخلاق» و نیز گرایش به راه‏حلهای شتابزده و خشونت‏آمیز در مورد مشکلات اجتماعی و معضلاتی که نیازمند تحقیق و تدبیر است.» و همچنین «عدم توجه به نقش عوامل و مسایل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و محیطی در اصلاح جامعه و اکتفا کردن به وعظ و نصیحت در هدایت و تربیت دینی و اجتماعی و «نهی از منکر با توسل به منکرات دیگر»(30) را از منهیّات در سیاست فرهنگی ذکر کرده است.و به این ترتیب، گو اینکه در جامعه ما هر کس کاری می‏کند دیگری آن را به اصطلاح رشته می‏کند و بسیاری از امور فرهنگی و اجتماعی متولیان متعددی دارد، در حالی که هیچ متولی ندارد.بنا به گفته تمام دختر و پسرهایی که با آنها در باره مسایل جوانان، از جمله رابطه میان دو جنس گفتگو کردیم، بگیر و ببندها، ضرب و شتم و رفتارهای تندی که در جامعه به منظور ممانعت از معاشرت آزادانه دختران و پسران، روابط پنهان و یا به قولی فساد و فحشاء، مخفیانه ایجاد و یا گسترش داده است. افزون بر این در مواردی فساد اخلاقی حتی به طور علنی نیز قابل مشاهده است. برخی از جوانان 18 ـ 17 ساله از روابط پنهانی دختران نوجوان کم‏سن و سال با پسرها در محافل خصوصی صحبت می‏کردند.به طور کلی در طول صحبت و گفتگو با پسران و دختران مسأله بلوغ زودرس در سنین نوجوانی و سنین اولیه جوانی (اگر جوانی را 18 سال به بالا در نظر بگیریم) توجه ما را به خود جلب کرد.اما در این میان یکی از مهمترین مسایلی که می‏تواند توجه منتقدان فرهنگی و اجتماعی را برانگیزد، استفاده از شیوه‏های خشونت‏آمیز در مسایل مربوط به ارتباط میان دو جنس مخالف در جامعه است. پسران و دخترانی که در حال صحبت، گفتگو، قدم زدن و یا احتمالاً در مواردی دیگر دستگیر شده و به مراکز مربوطه برده می‏شوند، خصوصیات فکری، فرهنگی و رفتاری کسانی که آنها را دستگیر می‏کنند و شیوه‏های برخورد با این نوجوانان و جوانان، که نگارنده این سطور خود از ابتدا تا انتهای این امر یک بار به طور کاملاً طبیعی مشاهده کرده و مورد تأمل قرار داده‏ام و به دادگاه بردن آنها، و در مواردی شلاق و کتک زدن آنها با توجه به سیاست فرهنگی یاد شده در اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، و با توجه به نظر کارشناسانه، روانشناسان، جامعه‏شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت به طور جدّی قابل تأمل و رسیدگی است. یکی از نکات مورد تأمل این است که این شیوه‏ها و برخوردها نسل جوان را گرفتار مشکلات شخصیتی کرده و روابط پنهان خطرناک و فساد مخفیانه ایجاد نموده است. باید خاطر نشان کرد که سخن بر سر گسترش روابط و معاشرت آزادانه و خلاف شرع دختر و پسر که موجب لطمات روحی، بی‏توجهی به درس و علم و یا موجب فساد برای آنها شود نیست، بلکه سخن بر سر این است که بحران بلوغ و غریزه جنسی را فقط با بگیر و به بند، دادگاه و شلاق و کتک و تنها با نصیحت و دعا و یا ذکر مرگ و قیامت و اجباری نمودن فرایض دینی نمی‏توان به مسیر صحیح هدایت کرد.جوانی می‏گفت: جامعه این همه فشار و سختگیری را بدون هیچ تدبیر و سیاست اندیشیده‏ای در مورد نوجوانان و جوانان به کار می‏گیرد. تازه این جوان اگر تمام این گونه فشارها را پشت سر بگذارد و دست از پا خطا نکند و یا نیروی جوانیش را صرف تحصیل و آموزش دیدن بکند بعد که تحصیلش تمام شد، مشکلات اشتغال یک طرف و بعد هم امکانات مالی ضعیف اجازه ازدواج به او نمی‏دهد. آیا به نظر شما این حالت محکومیت نیست.با وجود این فشارها و بگیر و به بندها و ضرب و شتم‏ها در مورد روابط بین دو جنس مخالف باز هم مشاهده می‏کنیم که طرح توسعه عفاف که اخیرا مطرح شد بدون اینکه مصادیق مروجان و عاملان منکر را برشمرد و معلوم کند، منظورش از این مروجان و عاملان چه کسانی است، و آیا با مسایل ناشی از بحران بلوغ و غریزه جنسی نوجوانان و جوانان و یا نوع حجاب دختران و یا نوع لباس یا آرایش موی پسران و... نیز باید با قانون و دادگاه و امثال آن برخورد شود؟اینها همه در حالی است که جامعه ما در این خصوص به تدابیر، سیاستها و روشهای معقول نیاز مبرم دارد. و می‏بایست با به کارگیری کارشناسان دلسوز روان‏شناس، جامعه‏شناس و متخصصان تعلیم و تربیت به تربیت جنسی نوجوانان و جوانان و آموزش آنها در زمینه رابطه و برخورد معقول و مبتنی بر حفظ حرمت حدود الهی و احترام متقابل در چارچوب رعایت هنجارهای اجتماعی در محیطهای مختلف منزل، دانشگاه، محیط کار و کوچه و خیابان و... همت گماشت و نیز نیازهای او را در مقاطع گوناگون تأمین نمود. مرد میانسالی که گفتگوی جوانان و ما را در پارک ساعی می‏شنید، به میان سخن آمد و گفت: همین جوان که می‏گوید، معاشرت آزادانه دختر و پسر ایراد ندارد و من نیاز دارم به این گونه معاشرت! اگر تحت تربیت درست، نیازهای تحصیلی، ورزشی، فوق برنامه و موارد سرگرم کننده‏اش فراهم باشد تا مشغول باشد و در لابه‏لای این مسایل اقتصادی او نیز بعد از فارغ‏التحصیلی از دبیرستان یا دانشگاه مرتفع شود؛ مسکن، خوراک، پوشاک و زندگی روزمره او تحت یک برنامه صحیح حل شود، دیگر نمی‏گوید، مشکل من دختر است. همین جوان در دانشگاه، در کتابخانه، در محیط کار با جنس مخالف برخورد می‏کند، درس می‏خواند و کار می‏کند منتهی با یک تربیت درست. فردا هم با یک شیوه سالم و طبق عرف ممکن است با همکلاسی یا همکار خود... ازدواج کند.او می‏افزاید: من اهرم فشار برای جوانها را رد می‏کنم. اینکه بخواهیم جوان را تحت فشار و خشونت قرار دهیم. بهترین شیوه، تربیت درست و صحبت کردن و حتی اجازه دادن به جوانها است که بیایند مسایلشان را مطرح کنند. مثل اینکه الان شما آمدید و صحبت می‏کنید.او ادامه می‏دهد: وقتی جوان تربیت شده باشد خودش برای خود مرزبندی می‏کند که تا چه حدودی من مجاز هستم با جنس مخالف ارتباط برقرار کنم. و دختر هم اجازه نمی‏دهد به جنس مخالفش که خارج از این مرزبندی با او برخورد شود. اما اگر تربیت در کار نباشد و نوجوان و جوان مشکل داشته باشد، همان طور که این جوان گفت: اگر در پارک به او اجازه ندهند که با دختری آزادانه قدم بزند، می‏رود در یک محیط دربسته این کار را می‏کند.به زعم ما حتی در مواردی نیز که دختر و پسری به علت داشتن روابط پنهانی دچار مشکل و آسیب جدی یا نسبتا جدی می‏شود، اگر بنا بر سالم‏سازی آنها و تشکیل خانواده‏ای سالم و متعادل باشد استفاده از راههای خشونت‏آمیز یا کارساز نیست و یا در صورت نیاز باید با تشخیص کارشناسان دانا و متخصصان روان‏شناس و جامعه‏شناس و با تأمل و به مقدار لازم صورت گیرد. در واقع استفاده از قانون و یا اعمال مجازات باید تنها در مواقع شرارت که جامعه مورد تهدید قرار می‏گیرد مدنظر باشد. روشن است که حدود الهی باید جاری گردد و در صورت اثبات شرعی جرم به راحتی نمی‏توان از حدود الهی و احکام اسلامی گذشت، ولی آیا رعایت حدود الهی برای تضمین سلامت جامعه نیست آیا صرف ضربات شلاق سلامت خانواده را که بر سلامت جامعه تأثیر می‏گذارد، تأمین کرده است برای سامان دادن مشکلات جوانان از جمله مسایل غریزه جنسی در آنها و مشکلاتی که ممکن است در این زمینه برای آنها پیش آید، باید اولاً شخصیت نوجوان به موقع در عملکرد هماهنگ نهاد خانواده و دیگر نهادهای آموزشی اصلاح شود و اشتغالهای سالم تحصیلی، علمی، ورزشی و فوق برنامه برای آنها آماده باشد، و از طرف دیگر در مواردی که آنها دچار مشکلاتی می‏شوند حتما با توجه به نوع آن مشکل با بهره‏گیری لازم از کارشناسان و متخصصان امر به رفع آن اقدام نمود. بررسی و اقدام در مورد جزئیات این گونه مسایل باید با تفحص، تحقیق و بحثهای جدی روانشناسانه و جامعه‏شناسانه صورت گیرد و نه فقط با وسایل و ابزارهای زور و اجبار و یا دعا و نصیحت و پند و اندرز دادن.مسأله دیگر، اینکه آیا برخی از خانواده‏ها به مسایل اخلاقی جوانانشان پایبند نیستند؟ برای افرادی که با روح و جو خانواده ایرانی آشنا هستند جواب این سؤال مشخص است. به غیر از تعداد بسیار کمی از خانواده‏ها که خود دچار بی‏مبالاتیها و احتمالاً برخی از این تعداد بسیار کم، گرفتار فساد اخلاقی هستند و برای فرزندانشان نیز بی‏مبالاتی را منع نمی‏کنند، اکثر خانواده‏های ایرانی دست کم در خصوص خانواده و اقوام نزدیک خود پایبند به اخلاق هستند. بنابراین چرا کنترل و هدایت اخلاقی و رفتاری نوجوانان و جوانان در حال حاضر در موارد قابل ملاحظه‏ای در خانواده و جامعه یکسان عمل نمی‏کند؟ آیا این سؤال، جوابها سیاسی دارد. برای مثال، آیا عده‏ای به علت مخالف بودن با مسایل سیاسی جامعه از کنترل و هدایت اخلاقی نوجوانان و جوانان خود سرباز می‏زنند؟ و بدین ترتیب هم خود و خانواده خویش و هم جامعه را دچار معضل می‏کنند؟ یا اینکه با سیاستهای فرهنگی جامعه (البته اگر به طور مشخص در تمام موارد چنین سیاستهایی وجود داشته باشد یا به آنها عمل شود...) مخالف هستند و یا در مورد این سیاستها خود نظر دارند؟ و یا با شیوه‏های اجرایی آن مخالف‏اند؟ چرا در برقراری ارتباط نزدیک با خانواده‏ها و رفع موانع موجود، ناتوانی وجود دارد و یا اینکه چرا خانواده‏ها به چنین مشارکت تربیتی تن نمی‏دهند. در هر حال باید توجه داشت تربیت نوجوانان و جوانان دارای شخصیت روانی و اجتماعی سالم، وظیفه‏ای فراتر از خودبینی‏ها، عنادها و تنگ‏نظری‏های عقیم کننده است که بر دوش نهاد خانواده، نهادهای آموزشی و نظام اجتماعی قرار دارد، که نه تنها آینده نوجوان و جوان را بلکه آینده یک ملت را رقم می‏زند. و تلاش برای رفع موانع مذکور از قدمهای ضروری برای انتقال باورداشتهای جمعی‏ای است که شخصیت اخلاقی و اجتماعی نوجوانان و جوانان را به گونه‏ای شکل دهند که آنها از الگوهای متعارف اجتماعی فراتر نرفته و اعمال قدرت تنها به هنگام شرارتهای تهدید کننده جامعه، آن هم با تشخیص کارشناسان دانا و آشنا به امور صورت گیرد.پی‏نوشت‏ها:1 ـ عفاف و عفت در لغت به معنی خویشتن‏داری و امتناع از چیزی است و در اصطلاح به معنی خویشتن‏داری از دادن پاسخ مثبت به شهوات، امیال و خواهشها و تسلط بر احساسات خود، که دارای اهمیت اجتماعی است.2 ـ معین، محمد، سلسله فرهنگهای معین شماره «3»، مؤسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر، تهران، 1342 ـ ص1436.3 ـ همان، ص174.4 ـ همان.5 ـ فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، جلد دوم، انتشارات زوار، چاپ چهارم، تهران، زمستان 1366 ـ ص242.6 ـ همان، ج1، ص18.7 ـ همان، ص44.8 ـ همان، ج2، ص193.9 ـ مطهری، مرتضی، فلسفه اخلاق، انتشارات صدرا، چاپ اول، تهران، بهار 1366 ـ ص291.10 ـ همان.11 ـ رجوع شود به مقاله «رهبری نسل جوان» از کتاب «ده مقاله» و کتاب «فلسفه اخلاق» و برخی نوشته‏های دیگر از مرتضی مطهری.12 ـ بیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه: دکتر باقر ساروخانی، چاپ اول، انتشارات کیهان، تهران، 1366، ص355 ـ 354.13 ـ آبرکرامبی نیکلاس، هیل استفن، اس. ترنر برایان، فرهنگ جامعه‏شناسی، ترجمه: حسن پویان، چاپ اول، انتشارات چاپخش، تهران، بهار، 1367، ص259.14 ـ فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، جلد اول، ص44، (نقل به اختصار).15 ـ ادیب، محمدحسین، جامعه‏شناسی ایران، ص41. 16 ـ کوچتکف، و.د. ولاپیک، م. (روانشناسان بزرگ شوروی)، روانشناسی و تربیت جنسی کودکان و نوجوانان، ترجمه: محمد تقی‏زاده، انتشارات بنیاد، چاپ چهاردهم، 1373، تهران، ص6.17 ـ همان، ص225.18 ـ همان، ص6.19 ـ فروغی، محمدعلی، سیر حکمت در اروپا، ص18 ـ 17.20 ـ مطهری، مرتضی، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، انتشارات صدرا، قم، بی‏تا، ص74 و 72. 21 ـ طرح پیشنهادی دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی پیرامون طرح توسعه فرهنگ عفاف، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی، سال 76، ص5.22 ـ منظور از «قوانین عرفی» رعایت ارزشها و هنجارهای پذیرفته شده اجتماعی در جهت حفظ سلامت اخلاق اجتماعی نه به معنای سنتهایی که هیچ ارتباطی با موازین عقلی و دینی ندارد. مانند بسته‏بندی و محدود کردن دختران و زنان و ایجاد محرومیتهای مختلف برای آنها و غیره.23 ـ در عبارت، «تعیین و تحدید دقیق حدود روابط»، کلمه «حدود» اضافی است.24 ـ طرح پیشنهادی دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی پیرامون طرح توسعه فرهنگ عفاف، ص5.25 ـ امام خمینی، صحیفه نور، جلد21، انتشا





این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 639]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن