محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845580522
تربیت از دیدگاه امام سجاد(علیه السلام)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تربیت از دیدگاه امام سجاد(علیه السلام) نويسنده: علی همتبناری امام ساجدان علی بن الحسین(ع) در رساله جامع حقوقی خود، که سند پرافتخار و گرانسنگ معارف ناب شیعی است، به بیان حقوق مختلفی که بر عهده فرد مسلمان است، میپردازد. آن بزرگوار حقوق فرزندان و خردسالان را در کانون توجه خویش قرار داده، والدین را با مسؤولیتخطیرشان آشنا میسازد. حساسیت و ظرافت موضوع، امام ساجدان7 را بر آن داشت تا در منشور حقوقیاش دو بخش را، با عنوانهای «حق الولد» و «حق الصغیر»، به حقوق فرزندان و خردسالان اختصاص داده، راهنمای تربیتی والدین باشد و شیوههای مطمئن و ره توشههای تربیتی ماندگار را فرا روی آنان قرار دهد. این مقاله بر آن است تا، ضمن نقل متن کلام نورانی امام(ع) در دو بخش «حق الوالد» و «حق خردسال»، در حد بضاعت نگارنده به توضیح و تبیین آن بپردازد. بخش اول: حق فرزند «واما حق الولدک فتعلم انه منک ومضاف الیک فی عاجل الدنیا بخیره وشره وانک مسئول عما ولیته من حسن الادب والدلالة علی ربه والمعونة له علی طاعته فیک وفی نفسه فمثاب علی ذالک ومعاقب، فافعل فی امره عمل المتزین بحسن اثره علیه فی عاجل الدنیا المعذر الی ربه فیما بینک وبینه بحسن القیام علیه والاخذ منه ولاقوة الا بالله.» این سخن حاوی نکات مهم تربیتی است که به برخی از آنها اشاره می‌شود: 1 - فرزند، پاره تن انسان فتعلم انه منک ... امام سجاد(ع) در این بخش از سخنانش فرزند را جزئی از وجود انسان و پاره تن او میخواند. بدیهی است که انسان، بطور فطری، خود و اشیا و امور وابسته به خود را دوست دارد، در راه نگهداریاش فداکاری میکند و در مسیر رشد و تعالیاش میکوشد. این حقیقت که فرزند وابسته به انسان جزئی از وجود اوست، مسؤولیتسنگین والدین و لزوم عنایت پیوسته به تربیت و رشد فرزندان را یادآوری میکند. 2 - فرزندان مایه افتخار یا ذلت والدین ... ومضاف الیک فی عاجل الدنیا بخیره و شره کودکان پاک و معصومند و سرزمین وجودشان آماده افشاندن هر بذری است. والدین میتوانند باغبانانی دلسوز و با تدبیر باشند و دشتحاصلخیز وجود فرزندانشان را به باغستانی سرسبز و بارور تبدیل کنند یا در شمار کشاورزان ناآگاه و بیتجربه جای گرفته، در سرزمین وجود فرزندانشان خارهای آزاردهنده کشت کنند. البته ثمره تلخ و شیرین فرزندان، سرانجام به والدین میرسد. اگر فرزندان نیک باشند، مایه نیکنامی و افتخار والدین میشوند و اگر درست تربیت نشوند، مایه خواری و بدنامی آنان خواهند بود. آری، چه بسیار والدینی که سالها پیش بدرود حیات گفتند، ولی به سبب فرزندان و یادگاران صالح و شایسته، همچنان نامشان زنده و یادشان گرامی است و ندای «خدایش بیامرزد» مؤمنان هدیه روحشان است. در مقابل گروهی از والدین، به خاطر فرزندان زشت کردارشان مورد خشم و نفرت دیگران قرار گرفتهاند و نفرین مردم پیوسته بدرقه راهشان. بدین جهت امام(ع) در آغاز سخنش میفرماید: «فرزند انسان جزئی از وجود اوست و خیر و شرش با وی گره خورده است.» این هشداری به والدین است که اگر برای تربیت فرزندانشان اهمیت قایل نیستند و اگر آینده فرزندانشان را نمیخواهند، دستکم به نیک نامی خویش بیندیشند. 3 - مسؤولیت والدین ... وانک مسئول عما ولیته. فرزندان ودیعههای الهی و از بزرگترین نعمتهای پروردگارند. آنان صفابخش لحظههای زندگی و مایه طراوت، شادابی و آرامش کانون خانوادهاند. والدین در برابر این ودیعهها و نعمتهای الهی باید هم سپاسگزار باشند و هم احساس مسؤولیت کنند. شکر نعمت فرزند، درست انجام دادن وظیفه بزرگ و سنگین تربیت است. آنها خواسته یا ناخواسته این سؤولیتبزرگ را بر دوش دارند و ضروری است که، ضمن باور کردن این مسؤولیت و اهمیت والایش، جهت انجام دادن درست آن، خود را به ابزار لازم مجهز کنند و با استعانت از خدای منان و عزمی راسخ آن را به انجام رسانند. 4 - محورهای مسؤولیتدر کلام نورانی امام(ع)، والدین نه تنها مسؤول تربیت فرزندانشان شمرده شدهاند، بلکه محورهای مسؤولیت آنان نیز مشخص شده است. این محورها عبارت است از: 1 - ادب نیکو; (من حسن الادب) 2 - خداشناسی; (والدلالة علی ربه) 3 - اطاعتخداوند; (والمعونة علی طاعته) والدین باید در این سه محور (اخلاق، اعتقادات و پیروی عملی از شرع مقدس) انجام وظیفه کنند. مسؤولیت آنان تنها تامین غذا، مسکن و بهداشت جسمانی نیست. آنها، پیش از آنکه مسؤول تامین سلامت جسمانی و تامین معیشت فرزندان باشند، مسؤولیت تامین سلامت اخلاقی و اعتقادی و عملی آنها را بر عهده دارند. 5 - شیوه ایفای مسؤولیت... فیک و فی نفسه. به نظر میرسد که دو کلمه «فیک و فی نفسه» در کلام حضرت به روش اجرای مسؤولیت والدین اشاره میکند. بدین بیان که «فیک» به بعد الگوی عملی والدین و «فی نفسه» به تلاش خود فرزند اشاره دارد که البته آن هم در سایه هدایت و کمک والدین به دست میآید. شیوه الگویی از مؤثرترین و کارآمدترین شیوههای تربیت است و ائمه اطهار: اغلب در تربیت فرزندانشان از این شیوه بهره میبردند; یعنی خود الگویی کامل برای فرزندان بودند و با عمل و رفتار خویش آنها را تربیت میکردند. البته، در کنار پدید آوردن الگوی عملی، باید زمینه را فراهم ساخت تا فرزند، خود نیز تلاش کند; در پی سعادت خویش برآید; در مسیر تربیت گام بردارد و پیوسته به حمایت والدین وابسته نباشد. در این مرحله، وظیفه والدین هدایت، نظارت و بستر سازی برای تعلیم و تربیتخودجوش است. 6 - پاداش و کیفر مسؤولیت... فمثاب علی ذالک ومعاقب. مسؤولیت داشتن آثاری دارد. اگر به درستی انجام شود; فرد سزاوار پاداش و تشویق است; و اگر در ایفای آن کوتاهی شود، فرد استحقاق تنبیه و کیفر مییابد. اگر والدین مسؤولیتخود را درست انجام دهند، شایسته پاداش الهی میشوند; و اگر کوتاهی کنند، کیفر در انتظارشان خواهد بود. 7 - نمایاندن آثار اعمال نیک به فرزند ... فاعمل فی امره عمل المتزین بحسن اثره علیه فی عاجل الدنیا. بزرگ جلوه دادن کار نیک فرزند و نشان دادن اثر اعمال نیک کودک به او از اقدامات مؤثر تربیتی شمرده می‌شود. بزرگ کردن کار خوب فرزند نوعی تشویق معنوی است، سبب ایجاد و تقویت انگیزه می‌شود و او را برای انجام دادن کارهای بزرگتر و بهتر آماده میسازد. والدین نباید از کنار کار خوب فرزند، هر چند در نظر آنان کوچک و ناچیز باشد، با بیتوجهی بگذرند; بلکه بجاست آنان را به خاطر کار خوب تشویق کنند، کردارشان را زینت دهند و بزرگ بنمایانند. افزون بر این، شایسته است آثار کارهای خوب فرزندانشان را برای آنان ترسیم کنند و به زیبایی نمایش دهند; چرا که آنان، با دیدن آثار اعمالشان، اعتماد به نفس بیشتر مییابند و خود را برای انجام دادن کارهای بزرگتر توانا میبینند. 8 - نظارت بر رفتار فرزند ... بحسن القیام علیه. بیتفاوتی و غفلت از رشد و هدایت فرزند در زندگی آثاری جبران ناپذیر دارد. فرزند انسان نونهالی است که به باغبانی دلسوز و با درایت نیازمند است تا از او مراقبت کند; بویژه امروز که در اثر تهاجم فرهنگی زمینههای انحراف نوجوانان و جوانان آمادهتر است و دشمنان هدایت و تربیت، برای صید آنان دامهای رنگارنگ گسترانیدهاند. در این موقعیت، نظارت و مراقبت از فرزندان ضرورت مضاعف یافته، مسؤولیتسنگینتر می‌شود و انجام دادن وظیفه تلاش بیشتر میجوید. 9 - بهرهگیری از استعدادهای فرزند در تربیت... والاخذ منه. انسان اشرف مخلوقات است و استعداد رسیدن به رفیعترین قلههای انسانیت را دارد. خداوند استعدادهایی در وجود انسان به ودیعه گذاشت تا در پرتو پرورش صحیح شکوفا شود. علاوه بر استعدادهای فطری و مشترک، که در همه انسانها وجود دارد، هر فرد نیز از تواناییهایی ویژه برخوردار است که ضروری است در پرتو دقت و نظارت والدین و معلمان و مربیان بخوبی شناسایی و حمایتشود تا به رشد و شکوفایی برسد، در سایه آن، راه طولانی تربیتسریعتر پیموده شود و تربیت فرزند آسانتر انجام گیرد. 10 - استمداد از پروردگار در تربیت... ولا قوة الا بالله. تربیت آسان نیست، بلکه ظریف، دقیق و پیچیده است. انسان ماشین نیست تا به سادگی راه‌اندازی شود. علم بشر، با همه پیشرفتی که دارد، هنوز در شناخت رموز ابعاد وجودی انسان توفیق کامل نیافته است. بنابراین، در امر ظریف تربیت، همراه با تلاش خستگی ناپذیر و پیوسته، هماره باید از آفریدگار یاری خواست. بدین سبب، امام عارفان و سید ساجدان در پایان این نسخه تربیتی فرموده است: ولاقوة الا بالله. بخش دوم: حق خردسال «واما حق الصغیر فرحمته وتثقیفه وتعلیمه والعفو عنه والستر علیه والرفق به والمعونة له والستر علی جرائر حداثته فانه سبب للتوبة والمداراة له وترک مماحکته فانه ادنی لرشده.» 1 - مهربانی کودک روانی لطیف و ظریف دارد; روانی که جز مهربانی برنمیتابد. او ظرفیت عتاب و تندی ندارد و زود میرنجد و میگرید. آری، مهربانی ضروریترین نیاز کودک است. بدین جهت، امام سجاد(ع) آن را اولین حق کودک برمیشمرد و بر حق تربیت و تعلیم مقدم داشت. این بدان معناست که کودک، پیش از نشستن در کلاس تربیت و تعلیم، باید نسیم خوش مهربانی و عطوفت را تجربه کند; اقلیم وجودش از بوی خوش مهربانی عطرآگین گردد و حتی آموزش نیز باید در پرتو مهربانی و عطوفتبه انجام رسد. جالب آن است که در نسخه شیخ صدوق عبارت «فرحمته فی تعلیمه» به چشم میخورد که تصریح بدین امر است. بدین سان، در مییابیم که آموزش، بویژه در دوره ابتدایی، باید با مهربانی و محبت همراه باشد. این اصلی اساسی و اجتناب ناپذیر است. 2 - تربیت کودک ... وتثقیفه. اساسیترین و ضروریترین حق فرزند و خردسال تربیت اخلاقی و معنوی اوست. تربیتبا اهمیتترین هدف و بلکه هدف همه تعالیم و معارف اسلامی است. زندگی انسان مسلمان در پرتو تربیت اسلامی معنا پیدا میکند و ارج و ارزش انسان به تربیت معنوی و اخلاقی اوست. وگرنه، به فرموده قرآن، مانند حیوان و بلکه از آن هم پستتر خواهد بود. اهمیت والای تربیت، وظیفه والدین را صد چندان میکند. آنان که در حیات تربیتی فرزندان اولین نقش را بر جای مینهند، نخستین و اساسیترین وظیفه را نیز به عهده دارند و ضروری استبیش از هر حق دیگری بدین حق اساسی کودک توجه کرده، در انجام دادن درست آن از هیچ کوششی دریغ نکنند. 3 - تعلیم و آموزش کودک ... وتعلیمه. از دیگر حقوق مهم فرزند سوادآموزی و فراگیری دانش است. اهمیتسوادآموزی و دانش به توضیح و تاکید نیاز ندارد. پر واضح است، سعادت هرگونه که تفسیر شود، دانش آموختن اولین و اساسیترین گام رسیدن به آن است. اگر کسی سعادت را صرفا رفاه مادی و آسایش دنیوی معنا کند، دانش آموختن گام نخست در تحصیل آن است و اگر آن را در قرب الهی و بندگی خداوند جستجو کند که حق همین استباز هم دانش و معرفت از مطمئنترین راههای وصول بدان شمرده می‌شود. دانش کلید حل بسیاری از مشکلات و ابزار دستیابی به بسیاری از مصالح و منافع مادی و معنوی است. بر والدین، که در برابر سعادت فرزندانشان مسؤولند; ضروری است تا زمینه تحقق این حق مهم را برایشان فراهم سازند و آنان را از نعمتسواد و دانش بهرهمند گردانند. 4 - عفو ... والعفو عنه. زمینه خطا و اشتباه در اعمال و رفتار کودک بسیار است. آنان در ابتدای مسیر رشد هستند، نه رشد بدنی کافی یافتهاند و نه عقل و تدبیرشان به حد کمال رسیده است. بنابراین، امکان هر نوع لغزش و خطا در رفتار و گفتارشان وجود دارد. والدین و بزرگسالان باید این واقعیت را بپذیرند که کودکانشان انسانهای کوچکی بیش نیستند و انتظار بزرگان از آنان داشتن خطاست. پس بجاست که از خطاهای آنان با کرامت و بزرگواری درگذرند و پوزش آنان را براحتی بپذیرند. 5 - خطاپوشی و تغافل والستر علیه ... والستر علی جرائر حداثته فانه سبب للتوبة. چنانکه بیان شد، در کودکان و نوجوانان، به خاطر عدم رشد کامل عقلانی، زمینه لغزش بسیار است و اشتباه و تقصیر در اعمال و رفتارشان دور از انتظار نیست. واکنش والدین و بزرگترها، در برابر این لغزشها، دو نوع استیکی آنکه خطاهایشان را سریع به آنان گوشزد کنند، و احیانا به تنبیه و سرزنش آنان بپردازند و دیگر آنکه، ضمن داشتن حساسیت و توجه، به روش خطاپوشی و تغافل که روشی درست و اثربخش است، روی آورند; چرا که تغافل از اصول مهم تربیتی است; یعنی والدین خود را به غفلتبزنند و چنان وانمود کنند که خطای فرزندشان را ندیدهاند. چنانچه والدین چنین رفتاری داشته باشند، امکان پشیمانی و بازگشت از خطا بیشتر است; اما اگر کودکان و نوجوانان در مقابل هر خطا و تقصیری با سرزنش و تنبیه والدین رو به رو شوند، احساس مجرم بودن کرده، چنان میاندیشند که دیگر اعتبار و ارزشی نزد والدین و بزرگسالان ندارند. این امر باعث می‌شود که در مراحل بعد نیز لغزش و خطا برایشان زشت نباشد و ارتکاب آن امری عادی شمرده شود. گذشته از این، سرزنش و تذکرهای پیاپی، بذر لجاجت را در وجود فرزند میافشاند و زمینه پذیرش اندرز را در او نابود میکند. امام زینالعابدین(ع) به خاطر اهمیت اصل خطاپوشی و تغافل، این حق را مورد تاکید قرار داده و دو بار آن را بر زبان رانده است. آن بزرگوار فایده و سبب خطاپوشی را نیز بیان کرده، میفرماید: پوشاندن لغزشهای دوران کودکی و نوجوانی به بازگشت آنان و پرهیز از خطا و لغزش میانجامد. 6 - رفق و ملاطفتبا کودک ... والرفق له. روحیه لطیف کودک با اندک تندی و خشم، آزرده می‌شود. بنابراین، بزرگسالان، بویژه والدین، باید از گلهای زندگی خویش با لطافت و نرمی مراقبت کنند; با صبر و حوصله در برابر آزارهای کودکانه آنان عطوفت و ملاطفت نشان دهند و جز در موارد استثنایی نگاه تند و چهره خشمگین بدانان نشان ندهند. 7 - کودکان فقرای درگاه بزرگسالان ... والمعونة له. کودکان کانون نیازمندی و فقرند. نیازهایشان فراوان و کمبودهایشان نمایان است. آنان در لحظه لحظه کودکیشان به حمایت و مراقبت والدین و بزرگترها نیازمندند. نیازهای جسمانی، نیازهای عاطفی، نیازهای روانی و ... از آنان مسکینانی راستین ساخته است. آنها جز در پرتو کمک و حمایتبزرگترها و والدین قادر به رشد و تکامل و حتی ادامه حیات نیستند. بنابراین، بر بزرگسالان است که مستمندان درگاه خویش را یاری دهند و در رفع نیازمندیهای آنان بکوشند. 8 - مدارا با کودک ... والمداراة له. ضرورت مدارا و تحمل رفتارهای ناسنجیده کودکان امری روشن است; چرا که آنان در طریق رشد و تکاملند، هنوز درکشان کامل نگشته، خوب و بد کارها را براحتی تشخیص نمیدهند، با آداب اجتماعی آشنا نیستند، ارزشها و ضد ارزشها برایشان بیمعناست، خواستهها و انتظاراتشان لباس منطق بر تن نپوشیده است و همچنان در خیالات و پندارهای کودکانه خویش غوطهورند. کنجکاوی و انرژی زیادشان اغلب آنان را به انسانهای شلوغ و پردردسر مبدل ساخته و اعمال و رفتار ناسنجیده و آزار دهنده را ویژگی طبیعیشان ساخته است. والدین و بزرگسالان باید این موقعیت کودکان را بدرستی درک کرده، با بردباری بسیار خود را برای تحمل کردار نادرست آنان آماده سازند تا از امتحان بزرگ و سخت دوران کودکی فرزندان سربلند برون آیند. 9 - ترک لجاجتبا کودک ... وترک مماحکته فانه ادنی لرشده. کودکان، به خاطر نداشتن آگاهی لازم و درک کافی، کمبودها و نقصهای بسیار دارند. آنها چه بسا به لجاجتبا والدین و بزرگسالان برخاسته، باعث آزار آنها میشوند. در چنین موقعیتی بزرگترها باید با کودکان مدارا کنند و از لجاجت و مخاصمه با آنان جدا بپرهیزند. طبق سخن امام سجاد(ع) این روش برای رشد و هدایت کودکان مناسبتر است. منبع: ماهنامه کوثر
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 765]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها