واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
اعضای خانواده و مسئله انگیزش انگیزش به معنای علت، سبب و تحریک نقشی مهم در سلامت روانی اعضای خانواده دارد. در این مطلب سعی شده علاوه بر معرفی انگیزش و مراحل آن، الگوهایی نیز برای ایجاد انگیزه معرفی شود. بدیهی است علت رفتار افراد، نیاز، علاقه، نگرش، ارزش و داعیههای آنهاست، پس با اصلاح و ارشاد به موقع میتوان جلوی بسیاری از کژیها و انحرافات را بست و بخصوص نوجوانان و جوانان را به مسیر درست هدایت داشت. برای واژه «انگیزش» تعاریف متعددی آمده، در فرهنگ عمید، انگیزش معادل «باعث»، «علت» و «سبب» آمده است و یا آن را فرآیندی دانستهاند که از طریق آن یک عامل آگاه برای اقدام به عملی ارادی و با تصمیم قبلی دلایلی مییابد. برخی دیگر، انگیزش را پیشنیازی دانستهاند جهت شروع ثمربخش فعالیتها و در نهایت، تحقق اهداف مشخص. در هر حال، چنانچه معتقد به فرمول توانایی + انگیزش = رفتار باشیم، بنابراین انگیزش یکی از اجزای اصلی رفتار خواهد بود هر چند که ممکن است این انگیزش محسوس نبوده و به چشم دیده نشود.در باره انگیزش دیدگاههای مختلفی وجود دارد. برخی روانشناسان انگیزش را ناشی از تمایلات درونی میدانند در حالی که برخی دیگر همانند پاولف و اسکیز، عوامل محیطی را در این امر دخیل دانسته و جهت دستیابی به تغییرات مطلوب، کنترل محیط را پیشنهاد مینمایند و روانشناسانی همچون کارل راجرز، ضمن مردود دانستن تمایلات درونی یا عوامل محیطی، نیروی محرک رفتار انسان را، استعداد ذاتی او برای رشد میدانند و عامل تحقق اهداف انسان را انگیزش آزادانه و فطری فرد معرفی میکنند.چنانچه دلایل رفتار انسانی یا به عبارتی عوامل تشکیلدهنده انگیزش را مواردی همچون نیاز، علاقه، ارزش، نگرش و داعیه بدانیم لازم است در ارتباط با این واژگان بیشتر بدانیم.نیاز:نیاز، خاستگاه فعالیت و رفتار انسانهاست. نیازها از دیدگاههای مختلف طبقهبندی شدهاند. هنری موری، نیازها را به چهار گروه تقسیم کرده است: اول، نیازهایی که در عادات کاری افراد مؤثرند. مثل نظم و ترتیب، ساختن، سازمان دادن ...؛ دوم، نیازهایی که در میزان عملکرد آنان تأثیر دارند. مثل احساس برتریطلبی، نیاز به پیشرفت و ...؛ سوم، نیازهایی که فرد را از بقیه مردم جدا میکند. همانند سلطهجویی، پرخاشگری و ... و بالاخره، نیازهایی که فرد را به دیگران وابسته میکند. مثل یاریطلبی، نیاز به همرنگی و تقلید و نیاز به دوستی با دیگران.مزلو، نیازهای انسان را به دو دسته کلی تقسیم میکند: دسته اول نیازهای کمبود نامیده میشوند که نیرومند و قابل تکرار هستند و در صورت مقاومت در مقابل آنها، شدیدتر میشوند؛ مثل نیازهای فیزیولوژیکی و ...؛ دسته دوم نیازهای هستی یا وجود نامیده میشوند که درونیاند؛ مثل خودشکوفایی و نیازهای مربوط به دانستن و ادراک کردن.علاقه:علاقهمند بودن زن، شوهر و بچهها به چیزی، دقت آنها را افزایش داده و به تلاش بیشتر وا میدارد.ارزش:شیء یا شخصی که اعضای یک خانواده را در تحقق اهدافش یاری نماید، صاحب ارزش مادی یا معنوی میباشد. این ارزشها میتوانند، محرکی برای رفتار تک تک افراد خانواده باشد.نگرش:نگرش عبارت است از حالت آمادگی ذهنی و روانی که بر اساس تجربه سازماندهی میشود و تأثیری پویا و جهتدار بر واکنش افراد در مقابل تمامی اشیا و موقعیتهایی که با آن روبهرو میشوند، بر جای میگذارد. نگرش ممکن است در جهت اهداف تربیتی پدر و مادر باشد و یا اینکه از مقاصد آنان فاصله داشته باشد. والدین باید بتوانند از طریق جلب اعتماد فرزندان و معرفی دقیق و صحیح موضوعها و مشکلات زندگی، نگرشهای مثبتی را در آنان ایجاد کرده، تداوم بخشند و در راه تکامل آن نگرشهای مثبت تلاش نمایند. البته ایجاد، تداوم و تکامل نگرشهای مثبت در روابط میان یک زن و شوهر نیز کاملاً لازم و ضروری است و هر کدام از زوجین باید نسبت به آن اهتمام خاص داشته باشند.داعیه (مشوق):همانند نیازها بوده اما خاستگاه بیرونی دارند و با در دست گرفتن آنها، میتوان جهت رفتار را تعیین کرد. مثلاً بوی غذا یک مشوق است. البته برخی از انگیزههای درونزا نیز، به صورت داعیه به کار میروند. همانند کنجکاوی، نیاز به موفقیت و ترقی و تعالی (کمالطلبی). در واقع میتوان گفت داعیهها همانند پلههایی هستند که مرحله به مرحله انسانها را به هدف اصلی خویش نزدیک میسازند.والدین در ایجاد انگیزش (انگیزه) میتوانند الگو یا رویههای مختلفی را در پیش گیرند.رویه منفی:در این روش والدین با استفاده از انگیزش ترس، یعنی تهدید یا محروم کردن، فرزندان خود را به انجام امور مورد نظرشان وا میدارند. ماحصل این کار، داشتن فرزندانی است با احساس گناه، عزت نفس کم، احساس عدم امنیت، متکی به غیر و مسئولیتناپذیر.رویه آسان گیری:در این روش، به بچهها آزادی کامل و بیقید و شرط داده میشود. دختران و پسران خانواده میتوانند عقایدشان را محک بزنند و رفتار دلبخواهی از خویش بروز دهند. در این رویه انگارههای عادی در فرزندان تقویت میشود بدون اینکه انضباط شخصی (خویشتنداری) در آنان به منصه ظهور برسد. آنان حالنگر شده و به آینده توجهی نشان نمیدهند.رویه مثبت:در این روش، رفتار مطلوب فرزندان به نوعی مورد تأیید و قدردانی والدین قرار میگیرد. مثلاً مادر، از دختر خود به خاطر دقت و صرف وقت در انجام دادن تکالیف قدردانی مینماید. این باعث میشود که اولاً، آن دختر درک مثبتی از خویشتن پیدا نماید، ثانیا، در سایر امور و کارهای خویش، دقت بیشتری را مبذول دارد؛ ثالثا به خاطر احساس شریک بودن در خانواده، تعهدش نسبت به انجام تکالیف تقویت شود. در این روش والدین، نقشی ارشادی و اصلاحی را بر عهده دارند.حال که تا حدودی با مباحث نظری انگیزش آشنا شدیم، این سؤال مطرح میشود که در عمل چگونه از آنها میتوان در عرصه خانواده و زندگی خانوادگی سود جست. در اینجا منتخبی از راهها و اصول، جهت ایجاد انگیزش در اعضای یک خانواده (پدر، مادر، فرزندان) ذکر میشود:پدر یا مادر باید انگیزه داشته باشد تا بتواند در میان دیگر اعضای خانوادهاش انگیزه به وجود آورد.زن یا شوهر باید هنر و کمالات همسر خود را بشناسد و به آن ارج بگذارد، چرا که طرف مقابل نیازمند احساس ارزشمند بودن است.گاه، زن یا شوهر از همسر خود درخواست کمک میکند، این نشانه ضعف نیست بلکه همسر مهربان دلسوز باید انگیزه را سامان داده و هدایت نماید.اگر بچهها خود چیزی را انتخاب کنند، نسبت به انجام دقیق و کامل آن متعهد میشوند. پس بهتر است والدین آنان را در تنظیم اهداف دخالت داده و با این کار، بچهها را جهت تعیین اهداف شخصی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت تشویق و ترغیب نمود.عوامل انگیزشی برای همه بچهها یکسان نیست. پس باید بچهها (دختر وپسر) و انگیزههای آنان را شناسایی کرد. پدر و مادر میتوانند از طریق برقراری احترام و اعتماد متقابل در داخل و خارج از خانه، عوامل انگیزشی بچههای خود را بهتر بشناسند.استفاده همزمان از عوامل انگیزش بیرونی و درونی است که سرمنشأ تحولات عمیقی خواهد شد. باید به زحمات همسر ارج نهاد و از او تشکر کرد. گاهی یک جمله تشکرآمیز میتواند بسیار کارساز باشد.پدر و مادر باید توقع و انتظار خویش را از بچهها کاملاً روشن نمایند. البته نباید سطح انتظارات والدین فراتر از توان بچهها باشد.پدر و مادر باید سعی کنند از ترس و تهدید استفاده ننمایند و اگر آن را به عنوان آخرین راه چاره انتخاب میکنند، باید درصدد برقراری ارتباط مجدد با فرزند خود باشند.منبع: پیام زن
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 492]