واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: دفاع مقدس و ادبيات مادفاع مقدس ادبيات ما را جهاني کرد بخش اول ، بخش دوم (پاياني)
از نگاه «پال اسپراکمن» اين دو رمان يک ويژگي مشترک دارند و آن چيزي نيست غير از نگاه انساني به جنگ. مترجم آمريکايي ادبيات دفاع مقدس گفت: «خب به طور مسلم اين موضوع خيلي مهم است و من هم به آن توجه داشته ام. هر دو رمان، داستان نوجواني است که مي خواهد در شرايط جنگي يک کاري بکند. اين موضوعي است که براي مخاطب، به ويژه مخاطب انگليسي زبان بسيار حائز اهميت است. در اين دو رمان مخاطب، جنگ را از نگاه يک نوجواني که هنوز از دبيرستان هم فارغ التحصيل نشده مي بيند و اين مسئله براي خواننده داستاني را روايت مي کند که جديد و تازه مي نمايد و تا به حال نديده است.» استاد دانشگاه راتجرز آمريکا استقبال از ادبيات دفاع مقدس را اين گونه ارزيابي کرد:« در آمريکا با مردم کتاب خواني مواجه نيستيم. مردم آمريکا بيشتر تلويزيون نگاه مي کنند و به بازيهاي الکترونيکي علاقه دارند و به نوعي خارج از تخصصشان مطالعه مي کنند. آنها به طور کلي رمان يا رمان هاي جنگي مثل «سفر به گراي 270درجه» را نمي خوانند. چون وحشتناک و وحشتزا و مشمئزکننده است و حقيقت دارد. آنها عاشق خشونت غيرحقيقي هستند. به اين دليل که مردم آمريکا هيچ وقت تجربه جنگ شما را نداشته اند نمي توانند به اين مفاهيم و موضوعات علاقه مند باشند. اما همانطور که مي دانيد اين دو کتاب در سايت معروف آمازون قرار گرفته و در فروشگاه اينترنتي اين سايت به فروش رفته است. بايد توجه هم داشته باشيد که اين دو کتاب بيشتر براي جامعه دانشگاهي ترجمه شده و از آن ها به عنوان کتاب درسي استفاده مي شود. اگرچه از استقبال و پذيرايي عامه مردم از کتاب ها اطلاعي ندارم ولي فکر مي کنم مطالعه اين کتاب ها در عصر حاضر بسيار مفيد است.» انتقال فرهنگ دفاع مقدس از طريق رمانهاي ادبي کاري است که درحال انجام است و شايد اگر اين بازخوردها و نظرات کارشناسان تا حدودي از سوي مؤلفان مورد توجه قرار گيرد با جهاني شدن فاصله زيادي نداشته باشيم.البته نظرات متفاوت ديگري نيز از دانشجويان و خوانندگان اين آثار وجود دارد که از نگاه هاي مختلف، رماني را که خوانده اند و نگاه رمان به جنگ را بررسي کرده اند.اما به هر جهت همين نظرات جزيي هم نشان مي دهد که انتقال فرهنگ دفاع مقدس از طريق رمانهاي ادبي کاري است که درحال انجام است و شايد اگر اين بازخوردها و نظرات کارشناسان تا حدودي از سوي مؤلفان مورد توجه قرار گيرد با جهاني شدن فاصله زيادي نداشته باشيم. شايد به دليل همين اظهارنظرات است که رييس مرکز آفرينش هاي ادبي حوزه هنري معتقد است ترجمه برخي از کتاب هاي اين حوزه، نخستين گام در برگردان آثار داستاني مربوط به جنگ تحميلي اند که به خصوص در مجامع دانشگاهي آمريکا مورد استقبال قرار گرفته اند. محسن مؤمني گفت: براي مثال؛ رمان «سفر به گراي 270درجه» نوشته احمد دهقان ، به عنوان منبع درسي در کلاس «ادبيات خلاق» دانشگاه رات گرز آمريکا، تدريس شده است. همچنين ترجمه و انتشار کتاب «فال خون» اثر داود غفارزادگان توسط انتشارات دانشگاه تگزاس، نشانگر اهميت موضوع جنگ تحميلي براي آن هاست. انتقال فرهنگ از مسير رمانبا اين همه اما مباحثي که همواره در ترجمه آثار به خصوص در حوزه دفاع مقدس مورد توجه بوده است و شايد يکي از عواملي که گاهي مانع پيشبرد کار و مخالفت ها مي شود، مسئله فرهنگي و تفاوت هاي آن بين ملت ها به خصوص ايران و کشورهايي همچون آمريکا و اروپاست. البته محسن سليماني، مشاور دفتر ترجمه مرکز آفرينش هاي ادبي حوزه هنري در تبيين انتخاب کتاب براي ترجمه به زبان هاي مختلف مي گويد: به دليل وجود پيچيدگي هاي زباني و فرهنگي در ايران، تفهيم موضوع کتاب هاي ايراني مهمترين معضل مابود. برهمين اساس نيز ترجمه آثار به مترجماني سپرده مي شود که با دو محيط اجتماعي ايران و کشور مخاطب ارتباط ودر جريان تغييرات ادبيات فارسي و ادبيات آن کشور قرار داشته باشد. چون ممکن است، يک داستان به دليل عدم وجود زمينه فرهنگي برابر، براي يک ايراني داراي معني و به طور مثال براي يک آمريکايي نامفهوم باشد. همين جريان نامفهوم بودن در رمان دفاع مقدس، مسئله شهادت را مطرح کرد. برخي از مترجمان در هنگام ترجمه آثار دفاع مقدس به زبان انگليسي و توزيع آن در آمريکا معتقد بودند فرهنگ شهادت و ايثار که در آثار ادبي دفاع مقدس ما مطرح شده است به هيچ وجه از ديد يک آمريکايي قابل پذيرش نيست و همين امر مسئله ترجمه اين آثار را زيرسؤال مي برد. اينجا بود که حبيب احمدزاده سال گذشته در گفت وگويي با روزنامه کيهان درباره اين انتقاد گفت:« چه خوب است که در سال نوآوري و شکوفايي برخي موضوع هاي کليدي را مورد بازتعريف قرار دهيم. به نظرم در اين مورد دو موضوع شهادت و جهاد را بايد دوباره تعريف کرد. شهيد يعني شاهد. يعني کسي که اسوه و الگو مي شود و اين فقط محدود به خون دادن نيست و شامل تمام مقوله ها مي شود. البته ريختن خون رزمنده نماد بارز شهادت است. متأسفانه برخي فکر مي کنند شهادت تک ماده تنبلي هاي ماست. يعني يک رخوت و رکود و آخرش هم... درصورتي که اين نيست. يک چيزي که خيلي آزاردهنده است و دروغ هم هست اينکه برخي مي گويند رزمنده ها مي رفتند روي مين.
البته ريختن خون رزمنده نماد بارز شهادت است. متأسفانه برخي فکر مي کنند شهادت تک ماده تنبلي هاي ماست. يعني يک رخوت و رکود و آخرش هم... درصورتي که اين نيست. يک چيزي که خيلي آزاردهنده است و دروغ هم هست اينکه برخي مي گويند رزمنده ها مي رفتند روي مين. من از تير اول تا تير آخر در جنگ بودم، چه کسي گفته اين طور بوده است. يک موردهايي بوده، خيلي خيلي استثنايي، اصلاً قاعده اين نبود. اين توهين به رزمندگان و فرماندهان است. ما ناآگاهانه اين را مطرح کرده و فکر مي کنيم خدمت است اما دشمن همين ها را برمي دارد و تبليغ مي کند و مي گويد ببينيد اينها به خودشان هم رحم نمي کنند چطور مي خواهند به بقيه رحم کنند؟ اگر اين طور بود که ديگر به فرماندهي احتياجي نبود. شهادت هم با خودکشي فرقي نداشت. ما بنابر تعريف نامتناهي، کلماتي همچون جهاد و شهادت را آن قدر نازل جلوه مي دهيم که تنها به درد يک مقطع کوتاه از زندگي بخورند. در اين تعريف عميق است که شهادت هدف ارزشمند زندگي مي شود و قابل درک براي مردم در هر کشوري با هر فرهنگي.» پال اسپراکمن هم درباره اينکه ترجمه رمان چقدر به انتقال فرهنگ کمک مي کند گفت: «در دو رمان «سفر به گراي 270درجه» و «شطرنج با ماشين قيامت» مسائلي مطرح مي شود که خارج از ايران جايي براي مطرح شدن ندارند. مثلاً موضوع ايثار و فداکاري در رمان هاي جنگي خارجي مثل روس و انگليس وفرانسه ديده نمي شود اما در ادبيات دفاع مقدس ايران اين مطلب خيلي پررنگ است. از اين جهت براي دانشجويان و مخاطبان ادبيات در آمريکا يک توضيحاتي لازم است تا متوجه شوند ايثار و فداکاري يعني چه، توضيح لازم است تا متوجه شوند رابطه جنگ و دين چيست؟ چرا که براي آن ها بستگي اين دو فقط در قرون وسطي قابل بررسي است نه در زمان حال. در ترجمه اين دو رمان هم اين مسائل را در مقدمه توضيح داده ام. به همين دليل است که از لحاظ انتقال مفاهيم و کيفيت ترجمه براي اين دو ترجمه در ميان ساير آثارم رتبه قابل قبولي را درنظر مي گيرم.» طه راستين تنظيم براي تبيان : زهره سميعي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 458]