محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831179170
نقد اشکالات طه حسین
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نقد اشکالات طه حسينبررسي آراء و آثار طه حسين در ادب عربيبخش اول ، بخش دوم ، بخش سوم (پاياني)نقد اشکالات طه حسين:
آنچه که نميتوان از آن چشمپوشي کرد اين است که طه حسين گرچه با مطرح کردن اين اشکالات نميتواند شعر جاهلي را انکار کند- به دلايل زيادي که برخي از آنها بيان خواهد شد- اما به خوبي توانسته بسياري از عقايد باطل و افسانهاي را که راويان و داستانپردازان به قدما نسبت دادهاند، دگرگون سازد و بعضي از حقايق را تا اندازهاي روشن سازد به عبارت ديگر، ميتوان گفت که اين اشکالات، بيشتر طه حسين را به نقد آرا قدما در مورد تاريخ جاهليت نزديک ميسازد. تا به انکار و رد شعر جاهلي در اين باره ذکر چند نکته در مقدار آراء طه حسين لازم به نظر ميرسد.1- به خلاف عقيده طه حسين، اختلاف جوهري ميان عدناني و زبان قحطاني به سدههاي پيش از ميلاد و نخستين سدههاي ميلادي مربوط است. نه اواخر عصر جاهلي.2- اين اختلاف به اختلاف زبان منطقه شمال يا جنوب بر ميگردد، نه قحطانيان مهاجري که در طي ساليان متوالي ساکن شمال بودهاند.3- طه حسين قول عمرو بن الملاء مبني بر وجود اختلاف ميان زبان قحطانيان و عدنانيان را با اندکي تغيير و تحريف آورده است، زيرا قول عمرو بن العلاء در «طبقات الشعراء» به اين گونه آمده است: «ما لسان حمير و اقاصي اليمن بلساننا و لاعر بيتهم بعربيتنا» در حالي که طه حسين آن را اين گونه ميآورد: «ما لسان حمير بلساننا و لا لغتهم بلغتنا» که از عطف اقاصي اليمن به نظر ميرسد که مقصود از زبان حمير، زبان قحطانيان ساکن جنوب و يمن است، نه قحطانيان ساکن شمال.4- در جمله عمرو بن العلاء زمان اين اختلاف مشخص شده است که آيا اين اختلاف به پيش از اسلام مربوط است يا بعد از آن؟5- اسناد طه حسين به اين روايت با روش وي که شک در هر چيز بوده، سازگار و هم آهنگ نيست.6- زبان عربي که از روي کتيبهها و نقوش کشف شده مربوط به سدههاي نخست، دوم و سوم ميلاد است، نه سده ششم ميلادي.7- در اين نقوش به خلاف نظر طه حسين، ميان زبان حميري و زبان عربي فصيح کلمات مشابه زيادي از قبيل: اب، اخ و ... وجود دارد که وي آنها را ناديده گرفته است.8- به نظر ميرسد زبان حميري يکي از ريشههاي زبان عربي فصيح باشد، به اين صورت که بنابر پژوهشهايي که باستانشناسان درباره « سدمارب» داشتهاند، به اين نتيجه رسيدهاند که حيات قوم «سباء» پيش از حکومت حميري در حدود سال 850 ق. م شروع شده و نزديک به سال 115 ق . م پايان يافته است و حکومت حميريان نيز حوالي سال 115 ق. م شروع و تا اوايل سده ششم ميلادي ادامه داشته است. از اين رو برخي از پژوهشگران بر اين عقيدهاند که زبان حميري ريشه زبان عربي به شمار ميآيد و به همين سبب است که قحطانيان را عرب عاربه و عدنانيان را عرب مستعربه ميدانند، بدين سبب در پي اختلاطي که بر اثر مهاجرت جنوبيها به سمت شمال بين اين دو زبان به وجود آمده، اگر زبان حميري را مانند يکي از لهجههاي زبان عربي به حساب آوريم، عاقلانهتر و به منطق و صواب نزديکتر است بايسته ذکر است که زبان جنوب جزيره العرب (يمن) به علت هجوم حبشيان به آنجا، بيشتر تحت تاثير زبان حبشي قرار گرفته است؛ در حالي که زبان قبايل جنوبي (قحطاني) کوچ کننده به شمال، به طور کامل رنگ زبان عربي به خود گرفته است، تا جايي که اگر به حديث پيامبر (صليالله عليه واله وسلم) «ليس امبر امصيام في امسفر» که به لهجه و زبان حميري است نگاه شود، ميبينيم که تفاوت آن با زبان عربي فصيح مانند تفاوت لهجههاي ديگر قبايل عدناني است، نسبت به زبان عربي فصيح قرآن.اين اشکالات، بيشتر طه حسين را به نقد آرا قدما در مورد تاريخ جاهليت نزديک ميسازد. تا به انکار و رد شعر جاهلي.
از اين رو «طنطانيه» حميري را ميتوان در حد «عنعنه» قبيله تميم و «کسکسه» ربيعه و مضر دانست.9- طه حسين معتقد است که عدنانيان عرب مستعربه هستند و قحطانيان عرب عاربه و قول قدما در مورد مستعربه بودن قحطانيان و عاربه بودن عدناينان به يک شبهه و تناقض گويي منجر ميشود؛ به اين صورت که اگر عدنانيان (شمال)، زبان عربي را از قحطانيان فرا گرفتهاند- چنان که قدما بر اين عقيده هستند- چرا گفته ميشود که اين دو زبان با هم اختلافي داشتهاند و سپس بر اثر آميزش، زبان قحطاني (حميري) از بين رفته و در زبان عدناني (شمال) هضم گرديده است، در حالي که در جاي ديگر قدما ميگويند عدنانيان زبان اصلي خود را فراموش کرده و زبان عربي را از قحطانيان آموختند؟ آيا اين تناقض گويي نيست؟ که در پاسخ وي ميتوان گفت ايجاد شبهه نخست: منجر به رد قول قدما نميگردد و ديگر اينکه: حتي اگر عدنانيان عرب مستعربه دانسته شوند و قحطانيان عرب عاربه، هيچگونه اشکالي بر زبان ادبيات عصر جاهلي وارد نميشود . از اين رو اگر چنانچه تسليم شويم و قول طه حسين را مبني بر اينکه قحطانيان عرب مستعربه هستند و عدنانيان عرب عاربه بپذيريم، نه تنها زبان ادب و شعر جاهلي را نميتوان زير سوال برد که به اثبات زبان شعر جاهلي و مذهب و آرا مخالفين طه حسين نزديکتر و هماهنگتر است، زيرا قدما به عنوان مثال در مورد امروالقيس ميگويند که وي قحطاني است و اجدادش از قبايل جنوب به شمال مهاجرت کردهاند و در محيط شمال بزرگ شده است. از اين رو اگر نظريه طه حسين مبني بر مستعربه بودن امروالفيس به جاي اسماعيل بن ابراهيم و عاربه بودن عدنانيان پذيرفته شود، برخلاف نظر طه حسين هم صحت زبان شعر امروالقيس و ديگر شعراي قحطاني الاصل تاييد ميگردد و هم نظريه قدما مبني بر اينکه زبان حميري قحطانيان بر اثر مهاجرت در زبان عربي شمال حل شده و از بين رفته، به وسيله طه حسين تصديق ميشود.10- طه حسين معترف است به اينکه زبان قرآن در عصر جاهلي زبان ادبي عرب بوده است: «... ولکنه (القرآن) کاتبا عربيا هي اللغه التي کان يصطنعها الناس في عصرهاي في العصر الجاهلي»11- مکه مرکز بهسازي زبان و لهجههاي عربي : با نگاهي به تاريخ عصر جاهلي در مييابيم که مکه مرکز بهسازي لغات و مرکز تشکيل بازارهاي عرصه ادب و همچنين کالاهاي تجاري و اقتصادي بوده است که اين مراکز تاثير زيادي در تهذيب و گسترش زبان عربي فصيح داشته است. 3- جاعلين ادب جاهلي و اغراض آنان از جعل از نظر طه حسين:به طور گزيده ميتوان جاعلين ادبيات جاهلي و نيز علل و اغراضي که آنان را به جعل اين ادب و انتساب آن به عصر جاهلي وادار نموده را، به چند دسته تقسيم نمود:الف) سياست و سياستمداران، ب) دين و دينداران (طرفداران دين)، پ) قصه و داستانسرايان، ت) شعوبيه، ث) راويان شعر و روي گرداني آنان از اصول ديني و اخلاقي.طه حسين در مورد هر يک از موارد بالا به تفصيل سخن رانده است. ما براي رعايت اختصار فقط به نقد و بررسي يکي از موارد بالا ميپردازيم.طه حسين يکي از عوامل جعل شعر جاهلي را «راويان» شعر ميداند. وي به جرح و تعديل راويان ميپردازد و معتقد است که فساد و لهو و لعب و عدول راويان از اصول ديني و قواعد اخلاقي، نقش مهمي در انتحال شعر داشته است.طه حسين دو راوي مشهور يعني خلف احمر زعيم و رئيس مکتب بصره و حماد راويه زعيم مکتب کوفه را به فساد، کفر، فسق، عدول از اصول اخلاقي و شراب خواري متهم مي کند. گفتني است که طه حسين با وجود اينکه ابو عمرو بن العلاء را به فساد و عدول از اصول اخلاقي و شعوبي گري و شراب خواري متهم نميکند و وي را راوي عادل و صالح معرفي ميکند، ولي دامن وي را از انتحال و جعل شعر مبرا نميداند و به اعتراف وي در مورد جعل يک بيت شعر و انتساب آن به «آعشي» اشاره مينمايد.
به نظر ميرسد آراء طه حسين در مورد راويان جاعل تا حدودي نزديک به واقع و به تقريب چيزي است که ميتوان اجماع علما را بر آن به دست آورد. در اينجا بحث در مقدمات طه حسين نيست، بلکه صحبت روي نتيجهگيري نادرستي است که وي از مقدمات درست به دست ميآورد. به اين شکل که وجود راويان کاذب دليل بر کذب همه راويان نيست، زيرا از ميان اين عده راوي، عده کمي به کذب و انتحال متهم بودهاند و بقيه به صدق و امانت و اطمينان مشهور ميباشند. از اين رو نتيجه طه حسين مبني بر اينکه: چون چند راوي کاذب وجود دارد. بنابراين همه اشعار روايت شده را بايد انکار کرد، نميتواند کلي باشد. با نگاهي گذرا به خصوصيات راويان نخستين سدههاي هجري، در ميان راويان شعر و ديگر موضوعات از قبيل حديث و... راويان ثقهاي مانند ابو عمر وبن العلاء داراي پروندههاي درخشان ميباشند. وي که يکي از قراء هفتگانه نيز ميباشد، مردي عادل و مورد اطمينان و اعتماد بوده است. در سيره و زندگي وي دلايل واضح و قاطعي وجود دارد در مورد اينکه وي فردي صالح و متقي بوده و روايت وي مورد تاييد ميباشد.کوتاه سخن اينکه، اينگونه ميتوان نتيجهگيري کرد که در کنار راويان کاذب و جاعل، راويان ثقه و عادل و مورد اعتمادي همچون عمر و بن العلاء ، اصمعي، شيباني، مفضل الضبي وجود داشتهاند که به وسيله آنان اقوال و روايات جاعلان را ميتوان کنترل و تفکيک و نقد نمود. اينگونه ميتوان نتيجهگيري کرد که در کنار راويان کاذب و جاعل، راويان ثقه و عادل و مورد اعتمادي همچون عمر و بن العلاء ، اصمعي، شيباني، مفضل الضبي وجود داشتهاند.4- قديم و جديد در عصرهاي اموي- عباسي و جايگاه طه حسين در عصر حاضر:بحث قديم و جديد بحثي است که تا اندازهاي در موضوعات مختلف و دورههاي متفاوت وجود دارد. مباحثي از قبيل تجديد و تقليد، پيشرفت و عقبگرايي، جمود و اجتهاد، پويا شدن و يا سنتي بودن، ناطق گردن يا صامت بودن و اتهاماتي از قبيل ارتجاع و تحجر و خود باختگي و عصري بودن جناحهاي طرفدار قديم و جديد، همه و همه، بحثهايي است که بسياري از علما وادبا را به خود مشغول ميسازد. در اين مسير طه حسين معتقد است عصرهايي درخشان و پيشرفته هستند که در آنها معارک ميان قديم و جديد به اوج خود رسيده باشد. وي جناحهاي درگير علمي، ادبي و ديني را به سه دسته تقسيم ميکند.1- گروهي نداي تجديد و نوآوري را سر داده و سخت گرفتار رنگ و رخسار علوم نوآيين شدهاند.2- گروهي ديگر به قديم و گذشته ميبالند و هيچ گونه اظهار نظري را در مورد آنچه که قديم است قبول ندارند.3- شماري ديگر راه اعتدال را پيش ميگيرند و در اين راه ميکوشند که رابطه ميان قديم و جديد را حفظ کنند.طه حسين اختلاف و جدال قديم و جديد را به خاطر دو اصل ، معقول و منطقي ميداند:1- اصل بقا و نياز و تمايل به آن.2- اصل استحاله و تحول و دگرگوني . وي معتقد است که جديد و قديم به عنوان دو اصل از اصول حيات بشر در هر عصر با هم درگير هستند تا اينکه جديد پيروز ميشود، آنگاه جديد نيز، قديم ميگردد.طه حسين به اين نکته اشاره ميکند که اختلاف قدما و نوگرايان عرب در اواخر عصر اموي، فقط روي لفظ بود، بنابراين نتايج آن بسيار ناچيز است ولي در اوايل عصر عباسي دايره اين اختلاف کمي وسيعتر شد و معاني را نيز در سر گرفت. وي سپس ميافزايد که اختلاف ميان قدما و نوگرايان زماني شروع شد که ميان بشار و شاگردان وي اختلاف در گرفت. اين اختلاف در سده سوم ميان طرفداران بحتري و ابوتمام با طرفداران ابونواس و ابومسلم و در سده چهار ميان شاگردان متنبي با ابوتمام وجود داشته است. وي بر اين مذهب است که در ادبيات عصر اموي، پيروزي از آن کهنه گرايان و در عصر عباسي از آن نوگرايان بوده است. طه حسين با اينکه عصر عباسي را از نظر ادبي عصر درخشاني ميداند، آن را عصر درشتي و فساد شعرا و خلفا و نيز عصر انتقال از بدوي گري به تمدن و شهرنشيني و از سادگي به تعقيد و پيچيدگي معرفي ميکند و يا ابن خلدون که داراي مذهب «تقديس سلف» و تنزيه آنان است و خلفاي اموي و عباسي را مبراي از فساد ميداند، مخالفت ميورزد. وي ميگويد: «من ابن خلدون را تکريم ميکنم ولي در راي با او مخالف هستم، زيرا تقديس سلف و تنزيه آنان از اشتباهات با مذهب و راي من تناقض دارد». سپس ميافزايد که ابن خلدون به خلاف شعارش در مورد دوري از هر گونه تعصب در راي دادن، هميشه بر آن است که مجد و عظمت قدما را احياء و پيشينه آنان را نيکو کند، از اين رو اگر ميخواهد از متهم شدن رشيد به عبث و فساد دفاع کند، روايت ميکند که رشيد روزي صد رکعت نماز ميخواند و يک سال حج ميگذارد و ديگر سال در جنگ بود و از آنجا که رشيد داراي چنينشان و موقعيتي است، غير ممکن است که لهو و لعب نمايد.وي ميگويد: ما با بزرگ سازي تاريخ گذشتگانمان، جهل و انحطاط و ضعف گذشته و حال و آينده خودمان را در پشت پرده غرور و مفاخرت و تمجيد پنهان ميکنيم. در حالي که بايد عيوب قدما را متذکر شد، زيرا قدما نيز مانند معاصران انسان بودهاند نه ملائکه.طه حسين در عصر حاضر معتقد است که تجديد و نوآوري در احيا و تعمير و بازسازي بوستان ادبيات و علوم قديم است، نه در محو کردن و از بين بردن آن! از اين رو با توجه به اين گونه نگرش، ميتوان جايگاه وي را در عصر حاضر اين گونه معرفي کرد: وي از پويندگان راه اعتدال و شيفتگان مذهب تجديد و نوآوري و حاملان پيک ادبيات و علوم قديم ميباشد که نه در دايره تقليد و جمود مذهب قدما زنداني شده و نه کورکورانه عاشق تجديد گرديده، بلکه يکي از طرفداران نوگرايي است که در آثار قديم لذتها و گوارآيي بيمانندي مييابد.پايانعلي نظريتنظيم براي تبيان:زهره سميعي
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 660]
-
گوناگون
پربازدیدترینها