محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1846331625
نگاهي به موقوفات آستان قدس رضوي
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نگاهي به موقوفات آستان قدس رضوي تاريخچهي وقف و موقوفات آستان قدس رضوي مسلمانان و شيفتگان حضرت رضا، عليهالسلام، از هنگام شهادت آن حضرت براي هزينهي نگهداري از مضجع شريف، اموال و رقباتي را وقف کردهاند که چکونگي آن بر ما مکشوف نيست، زيرا با حملات اقوام و منازعات تاريخي، اسناد اوليه از بين رفته و اطلاع چنداني از گذشتههاي دور در دست نيست. قديميترين سند موجود وقف به تاريخ 931 ه ق و به نام عتيق عليبناحمد ملک طوسي بازميگردد؛ در حالي که وجود پارهاي از قرآنهاي وقفي، سنت وقف را تا سده چهارم - سال 393 ه ق - به عقب ميبرد. پس از آن وقفنامهي علاءالدين حاجي قدمت بيشتري دارد که تاريخ آن سال 933 ه ق را نشان ميدهد. واقف آن 18/5 سهم از مزرعهي احمدآباد تربتحيدريه را براي ساختن رباطي در بلوک رخ براي استراحتگاه زوار و فرش و روشنايي حرم مطهر وقف کرده است. ديگر، بايد از وقفيات قرن دهم هجري نظير موقوفات سيد لطيف شاه حسيني (940 ه ق) و سيد جلالالدين محمد (950 ه ق) و سيد ابوالفتح علي الحسيني (957 ه ق) و بيک آغا خانم ذوالقدر (997 ه ق) نام برد که همگي به استثناي مورد اخير، رقبات مفصلي است و عوايد قابل ملاحظهاي دارد. از قرون 11 و 12 و 13 و 14 اسناد فراواني در اين باب موجود است. شمارش رقبات وقفي در طومارهاي عليشاهي (تحرير شده به سال 1160 ه ق) و عضدالملکي (تحرير شده در سال 1274 ه ق) حاکي از اين واقعيت است که پارهاي از سودجويان به انحاء مختلف رقبات وقفي را متصرف ميشدهاند، و لذا احصاي رقبات وقفي دراين دو طومار را بايد سند وقفيات آستان قدس رضوي به شمار آورد که با توجه به نشان مهر و امضاي معتمدين ذيل طومارهاي مذکور، در مراجع قانوني کشور معتبر است. اينک تمامي وقفنامهها بازخواني شده است و متين بازخواني شدهي آنها در پايگاه نرمافزاري آستان قدس موجود است. توزيع و پراکندگي جغرافيايي موقوفات پراکندگي جغرافيايي موقوفات آستان قدس رضوي در طول تاريخ به اين شرح است: الف. استان خراسان: مشهد، چناران، قوچان، شيروان، بجنورد، فاروج، فريمان، تربت جام، باخرز، نيشابور، سبزوار، تربت حيدريه، کاشمر، گناباد، سرخس و بيرجند؛ ب. استان گلستان: گرگان؛ ج. استان مازنداران: ساري، چالوس؛ د. استان گيلان: رشت، لاهيجان، لنگرود؛ ه. استان تهران: ورامين، تهران، کرج، گرمسار؛ و. استان قزوين: قزوين؛ ز. استان کرمان: کرمان، بم، راور، سيرجان، رفسنجان؛ ح. استان يزد: يزد؛ط. خوزستان: شوشتر؛ ي. استان فارس: شيراز، نيريز؛ ک. استان اصفهان: اصفهان، ل. موقوفات خارج از کشور: سوريه، افغانستان، آذربايجان شوروي، هندوستان.نوع اموال وقفي اين اموال انواع متعددي دارند که با بررسي وقفنامههاي موجود در آستان قدس، به اين قرار است: املاک مزروعي، اراضي شهري، دکاکين، منزل، اتومبيل، سپردههاي ثابت بانکي، سهام کارخانهها، بيمارستان، آسياب، قنات، موتور چاه آب، چاه آب، باغات، کتب خطي، و چاپي، و مجموعههاي هنري. موارد مصرف عوايد موقوفات عمدهي مصارف عوايد موقوفات آستان قدس رضوي در 25 فصل طبقهبندي شده که هر يک از اين فصول نيز به موادي تقسيم پذيرند. اين فصول 25 گانه عبارتند از:فصل اول: حقوق متوليان؛ فصل دوم: حقوق ناظران؛ فصل سوم: سوخت روشنايي حرم مطهر؛ فصل چهارم: پاکسازي و خوشبو کردن حرم مطهر؛ فصل پنجم: خادمان، حافظان، دربانان، فراشان، مؤذنان و کفشداران؛ فصل ششم: تعميرات حرم مطهر؛ فصل هفتم: دارالشفاء و بيمارستانهاي وابسته؛فصل هشتم: مهمانسرا و اطعام؛فصل نهم: زوار؛ فصل دهم: برگزاري مراسم جشن و سرور در اعياد مذهبي و پرداخت عيدي به خدام و ايتام سادات؛ فصل يازدهم: سوگواري و روضهخواني براي معصومين و ائمه اطهار (عليهمالسلام)؛ فصل دوازدهم: ايتام سادات؛ فصل سيزدهم: سادات، طلاب و اهل علم؛ فصل چهاردهم: فقرا و مستمندان؛ فصل پانزدهم: فرش حرم مطهر؛ فصل شانزدهم: کتابخانههاي آستان قدس؛ فصل هفدهم: نايب الزيارة؛ فصل هجدهم: خيرات و مبرات؛ فصل نوزدهم: حافظان مقابر خانوادگي واقفان؛ فصل بيستم: اولاد و ذويالارحام واقفان؛ فصل بيست و يکم: موقوفات مطلقهي آستان قدس رضوي (حق مصرف عوايد اين گونه وقفنامهها بدون ذکر نوع آن به آستان قدس رضوي واگذار شده است.)؛ فصل بيست و دوم: موقوفات مطلبهي آستان قدس رضوي (عوايد موقوفات احصا شده در طومارهاي عليشاهي و عضدالملکي که بدون ذکر مصرف در طومارها درج شدهاند براي مصالح آستان قدس رضوي هزينه ميشوند.)؛ فصل بيست و سوم: موقوفات مطلقهي آستان قدس رضوي (رقباتي است که از محل عوايد آستان قدس رضوي خريداري شده است. عوايد اين رقبات نيز در مسير مصالح آستان قدس رضوي هزينه ميشود.)؛ فصل بيست و چهارم: مصارف متفرقه (يا به تعبيري ساير مصارف که در قالب 23 فصل مذکور نميگنجد، نظير شيرخوارگاه، فرش و بوريا براي مسجد گوهرشاد، سقاخانه، شهرداري، فرمانداري، استانداري،تأمين هزينهي تحصيلي شاگرد اول دانشکدهي پزشکي تهران و...)؛ فصل بيست و پنتجم: امور فرهنگي (تأمين بخشي از مخارج دبستانها، هنرستانها و کمک به محصلان مستضعف اين واحدها با ذکر نام دبستان و هنرستان و نيز تأسيس دانشگاه، مدرسه، دبيرستان، و يتيمخانه...) اقدامات حفاظتي از موقوفات 1. ايجاد شرايط فيزيکي لازم براي حفظ نفايس (مکان ويژه، کنترل منظم گرما و سرما، آسيبشناسي آثار، آفتزدايي...). 2. برگردانيدن مالکيت وقف در اراضي و املاکي که در گذشته مورد تجاوز قرار گرفته است. 3. رعايت غبطهي وقف در هر مورد؛ 4. تلاش زياد براي آباد نگهداشتن رقبات وقفي؛ 5. چند و چوني موقوفات آستان قدس رضوي با شمارهاي مخصوص در دفتري با نام دفتر ثبت موقوفات درج ميگردد. 6. اسناد موقوفه، زيرشمارهي مخصوص خود در بايگاني مخطوطات کتابخانهي مرکزي آستان قدس رضوي ضبط ميگردد. 7. هر موقوفه پس از تحويل و ثبت، توسط واحدهاي آستان قدس نگهداري و حفاظت ميشود و به هنگام ضرورت مورد استفاده قرار ميگيرد.فعاليتهاي اقتصادي در آستان قدس رضوي قبل و بعد از انقلاب فعاليتهاي آستان قدس رضوي در دو دههي پس از انقلاب توانسته است چرخهي اوقاف را در چنان مدار سازندهاي قرار دهد که با گردش وقف در دوران پيش از انقلاب تفاوتي بس عميق دارد و تشخيص آن به آساني قابل مشاهده است، و ما به دليل گسترده بودن اين محور تنها به بيان گوشهاي از آن بسنده ميکنيم: واحدهاي فرهنگي آستان قدس در دوران پيش از انقلاب در سه واحد: «ادارهي امور فرهنگي»، «کتابخانهي مرکزي» و «موزه» خلاصه ميشد، در حالي که پس از انقلاب شمار آنها به پانزده واحد ميرسد که از نگاه آمار، افزايشي 400 درصدي را نشان ميدهد. پيش از انقلاب، آستان قدس فاقد واحد آموزشي بود، در حالي که اينک 15 واحد آموزشي دارد که با حدود 6 هزار دانشآموز و دانشجو مشغول فعاليت است. شمار کتابخانههاي آستان قدس رضوي، پيش از انقلاب از 5 کتابخانه تجاوز نميکرد، ولي هم اينک داراي 27 کتابخانه است. از جملهي اين کتابخانهها ميتوان به اين کتابخانهها اشاره کرد: کتابخانهي مرکزي، کتابخانهي امام صادق (عليهالسلام) در مشهد، کتابخانهي شيخ هاشم قزويني در مشهد، کتابخانهي مسجد گوهر شاد، کتابخانهي وزيري يزد، کتابخانهي ملک در تهران، کتابخانهي مرتضوي در يزد، و کتابخانهي آيتالله بروجردي در بروجرد. واحدهاي کشاورزي آستان قدس در سالهاي پيش از انقلاب تنها سه مورد بوده که اينک به 15 مورد افزايش يافته است. واحدهاي صنعتي آستان قدس پيش از انقلاب 6 واحد بوده و اکنون به 25 واحد ميرسد. به جهت بهرهبرداري مدبرانه از برکات وقف، امروز در جاي جاي ايران اسلامي شرکتها، مؤسسات و سازمانهاي وابسته به آستان قدس به فعاليت پيگير مشغولند که تنها برخي از آنها را نام ميبريم: - شرکتها کشت و صنعت اسفراين؛ - شرکت کشت و صنعت کاشمر؛ - مؤسسهي موقوفات يزد و کرمان؛ - سازمان باغات آستان قدس رضوي؛ - سازمان موقوفات و کشاورزي جنوب خراسان؛ - مؤسسهي کشت و صنعت مزرعهي نمونهي آستان قدس رضوي؛ - سازمان موقوفات ملک؛ - شرکت کشت و صنعت سرخس؛ - مؤسسهي موقوفات و کشاورزي سمنان - مرکز دامغان؛ - طرح کشاورزي راور؛ - سازمان موقوفات و کشاورزي چناران؛ - مؤسسهي موقوفات يزد و کرمان؛ - سازمان موقوفات و کشاورزي جنوب خراسان؛ - کارخانهي قند آبکوه؛ - کارخانهي قند چناران؛ - کارخانهي قند تربت حيدريه؛ - کارخانهي نان قدس رضوي؛ - شرکت سرم سازي ثامن؛ - شرکت گرانيت قدس. شايان ذکر است علاوه بر هزاران نفر مستأجرين اراضي زراعي موقوفه که ضمن اشتغال مؤثر، به توليد نيازهاي جامعه ميپردازند، بيش از 15 هزار نفر در تشکيلات آستان قدس رضوي و شرکتها و مؤسسات وابسته به کار مشغولند. در زمينههاي درماني و خدماتي نيز آستان قدس به نسبت سالهاي پيش از انقلاب از رشدي درخشان برخوردار بوده که قطع نظر از افزايش تعداد آنها از 6 واحد به 11 واحد، کيفيت هر يک نيز به نحو چشمگيري تحول يافته است و ما در اين ميان تنها با اشارتي گذرا اسامي اين واحدها را ميآوريم: 1. دارالشفاي امام؛ 2. دارالشفاي شماره 2؛ 3. پلي کلينيک دندان پزشکي؛ 4. مرکز طب تصويري؛ 5. داروخانهي امام؛ 6. داروخانهي امام (واحد شمارهي 2)؛ 7. بيمارستان چناران؛ 8. توسعهي واحدهاي درماني يزد و کرمان و سيرجان؛ 9. بخش قلب بيمارستان امام رضا (عليهالسلام)؛10. مؤسسهي امداد آستان قدس رضوي؛ 11. توسعهي مهمانسراي حضرت. توضيح اينکه در حال حاضر ساليانه بيش از 796826 نفر از خدمات درماني آستان قدس استفاده ميکنند و بالغ بر 2345751 نفر در مهمانسراي حضرت پذيرايي ميشوند. آستان قدس رضوي توانسته يکي از بزرگترين پروژههاي کشور را در بازسازي اطراف حرم مطهر به اجرا درآورد که انجام آن بدون ترديد جز با نظارت دقيق و اشراف فراگير شخص توليت عظمي شدني نبود. اين دگرگوني تا بدان جا پيشروي داشته که وسعت و تعداد اماکن در وضع موجود با وضع آن در سالهاي پيش از انقلاب قابل مقايسه نيست. استقلال اين مجموعه از تشکيلات رسمي کشور و قائم به ذات بودن آن نيز از ديگر عواملي است که موجب شده با گامهاي استوارتري راهي چنين دشوار را بپيمايند. اين نکته نيز گفتني است که بازسازي اطراف حرم مطهر با در نظر گرفتن افزايش زائران آستانهي حضرتش (عليهالسلام) در دهههاي آتي طراحي شده که اين نيز حاکي از آيندهنگري مديريت کلان اين وقف - مجموعه است. اين بازسازي پر گستره بناهايي است به سطح بالغ بر 316500 مترمربع که مهمترين آنها عبارتند از: 1. دانشگاه علوم اسلامي رضوي؛ 2. بنياد پژوهشهاي اسلامي؛ 3. بخش اداري حوزهي علميه خراسان؛ 4. مدرسهي علميه؛ 5. خوابگاه مدرسهي علميه؛ 6. ساختمان پير پالاندوز؛ 7. سراي امين؛8. بستهاي شيخ بهايي، شيخ طوسي، شيخ طبرسي، شيخ حرعاملي، بست غربي صحن جامع رضوي و بست خيابان امام رضا (عليهالسلام)؛ 9. مسجد عيدگاه؛ 10. سرويسهاي بهداشتي در قطاع غربي و شمالي؛ 11. صحن جامع رضوي به سطح تقريبي 77000 مترمربع؛ 12. صحنهاي جنبي صحن جامع؛ 13. صحن جمهوري اسلامي؛ 14. رواق دارالولايه؛ 15. صحن قدس؛ 16. موزهي فرش؛ 17. سردرهاي خيابانهاي طبرسي و شيرازي و نواب؛ 18. کتابخانه و موزه؛ 19. فضاهاي خدماتي (سفرهخانه)؛ 20. فضاهاي اداري (مرکز مديريت حوزهي علميهي خراسان)، دارالتوليه؛ 21. نمايشگاها و فروشگاهها؛ 22. زير گذر اطراف فلکه؛ 23. دور برگردانهاي شيرازي، نواب و طبرسي. بارگاه ملکوتي ثامن الحجج (عليهالسلام)، زيرمجموعههايي هنري را نيز در خود جاي داده که نميتوان از آنها چشم پوشيد. از جملهي اين مجموعههاي هنري موزهي قرآن آستان قدس رضوي است. در طبقهي فوقاني اين موزه، قرآنهايي منسوب به خط مبارک حضرت علي (ع)، امام حسين (ع)، امام سجاد (ع) و امام رضا (ع) بر پوست آهو وجود دارد که بر قداست اين موزه افزوده و واقف همهي آنها شاهعباس اول است. در دور تا دور ديوارهاي اطراف طبقهي فوقاني هشت برگ قرآني بزرگ به ديوارها نصب ميباشد که به قرآن «بايسنقري (بايسنقر ميرزا پسر شاهرخ تيموري) مشهور است. اين قرآن، به قرآن صد مني شهرت دارد که نادرشاه افشار آن را براي کشورگشايي با خود حمل ميکرده است. جنس کاغذ اين قرآن نوعي پارچه است که آن را «خانبالغ» ميگويند. قديميترين قرآن وقفي حرم مطهر امام رضا عليهالسلام - مربوط است به سال 393 ه ق که توسط محمد بن کثير، وزير سلطان محمود و صاحب ديوان مسعود غزنوي، مستقيما وقف بارگاه رضوي شده که اين خود سندي است براي پيشينهي هزار و اندي سالهي کتابخانهي آستان قدس رضوي. پرکارترين و نفيسترين قرآن موزه مربوط است به عبدالقادر حسيني شيرازي که تاريخ آن به نيمهي دوم قرن دهم بازميگردد. چند برگ از اول اين قرآن و چند برگ از وسط آن و چند برگ از آخر آن به طرز بسيار نفيسي با طلا و سفيداب و لاجورد تذهيب شده و تمامي آيةالکرسي با طلاي برجسته که جلد آن از «سوخت» ميباشد نوشته شده است. واقف اين قرآن محمدقلي شاطرباشي است. ملاحظه ميشود که امکانات يک وقف - مجموعه همراه با مديريت دانا و توانا چه تأثير چشمگيري بر حوزههاي فرهنگ، اقتصاد و خدمات نهاده است و با چه قدرتي در کنار دولت اسلامي براي رفع تنگناهاي موجود در هر زمينه دامن همت به کمر زده و راهگشا و حلال مشکلات شده است. در پايان، ذکر اين مهم ضروري مينمايد که موقوفههاي آستان قدس بيآنکه از نيت واقف عدولي حاصل شده باشد، شکل استهلاکي نويني يافته که خود موجب بالندگي بيش از پيش موقوفهها و روز آمد شدن آنها ميگردد و همانگونه که از اين مختصر پيداست گردش کار در رقبات موقوفه، اين امکان را به آستان قدس بخشيده که نه تنها اصل سرمايه از ميان نرود بلکه رو به رشد باشد. علاوه بر آن در بسياري موقوفهها، واقف، تصرف متولي در وقف را آزاد گذارده تا به تشخيص و صلاحديد خود اموال وقفي را در جهتي سازنده قرار دهد، و موفقيتهاي به دست آمده در اين وقف - مجموعه را بايد وامدار برخورداري از همين آموزه دانست. سخن به پايان ميبريم که ورود به عرصهي برکت خيز وقف، اين صدقهي هميشه جاري و آثار اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آن از حوصلهي اين مختصر بيرون مينمايد، بويژه آنکه سخن از وقف در دومين کلان شهر مذهبي جهان است و لايه برگرفتن از همهي اجزاي آن البته فرصتي بسيار فراختر و پر پهنهتر ميطلبد. معرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2164]
-
گوناگون
پربازدیدترینها