واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: تاريخچه نفت و گاز (3)تئوري پيدايش نفتتئوريهاي مختلفي نسبت به پيدايش نفت و گاز طبيعي وجود دارد و بطور دقيق نميتوان گفت منشا موادي که نفت رابوجودآورده چه بوده است امادو نظريه اي که بيشترازهمه عموميت داردعبارتنداز :1) پيدايش نفت معدني يا غير عالي: پيدايش نفت به طريق معدني ترکيب هيدروژن و کربن تحت فشار و درجه حرارت موجود در اعماق زمين است.2) پيدايش نفت به طريق آلي: در اثر به وجود آمدن هيدروژن و کربن حاصل از گياهان و حيوانات در درياها بخصوص حيوانات ريز ذره بيني بنام پلانکتون و پس از يکسري فعل و انفعالات شيميايي نفت تشکيل شده است. تئوري آلي بيشتر مورد قبول دانشمندان است زيرا دلايل و شواهد نشان ميدهد که در جاييکه مخازن نفتي وجود دارد بيشتر زمينهايي هستند که زماني دريا بوده اند. نفت از جهتي خالص و از جهتي مرکب است. بدان جهت خالص است که ترکيبي از هيدروکربونهاي گوناگون است و ساختمان ملکولها به واسطه کم و زياد شدن تعداد اتمها يکي از دو عنصر مذکور با هم متفاوت است و اين بر حسب ترکيب ملکولهاي اتمهاي کربن است.
ترکيبات عمده موجود در نفت خام و گازهاي طبيعيترکيبات عمده موجود در نفت خام عبارتند از:هيدروکربنهاي سير شده زنجيري به فرمول کلي CnH2n+2، هيدروکربنهاي سير شده حلقوي به فرمول عمومي CnH2n که اصطلاحا آنرا نفتن گويند و هيدروکربنهاي سيرنشده زنجيري اتيلن و استيلن. هرچه درصد تشکيل دهندههاي نفت در دماهاي پايين بيشتر باشد، مرغوبيت آن بيشتر است.گازهاي طبيعي ، بخش گازي شکل مواد نفتي است که همراه با نفت خام در مخازن زيرزميني وجود دارد و يا از تقطير نفت خام در پايينتر از 200C بدست ميآيد. گازهاي طبيعي ، مخلوطي طبيعي از گازهاي متان ( قسمت عمده بيش از 80 درصد ) پروپان ، بوتان ، منو اکسيد کربن و هيدروژن همراه با مقداري دوده است.مصرف عمده گاز در کشورهاي غير صنعتي به عنوان يک ماده سوختي است. ولي در کشورهاي صنعتي از آن در تهيه بسياري از فرآوردههاي شيميايي و صنعتي بسيار مفيد و ضروري استفاده ميکنند.
تاريخچه گاز طبيعيدر طول بخش اعظم قرن نوزدهم گاز طبيعي منحصراً به عنوان منبع روشنايي به كار ميرفت. در آنزمان مكانيزمي موجود نبود كه گاز طبيعي را به منازل براي گرمايش يا كاربردهاي ديگر ببرد. بنابراين گاز طبيعي براي روشنايي خيابانهاي شهر بكار ميرفت.بعد از دهه 1980 برق جاي گاز را گرفت و در نتيجه كاربريهاي جديدي براي گاز طبيعي مورد نياز واقع شد.براي يك دوره كوتاه شركتهاي گاز رساني سعي كردند كه براي وسايل كوچك گاز سوز بازار مناسبي پيدا كنند. نظير ابزار فر دادن مو ؛اتو ونظاير آن كه اينها هم به سرعت از رده خارج شدند.اختراع رابرت باتسن در سال 1885 تحت نام مشعل باتسن كه هوا را با گاز طبيعي مخلوط مي نمود با ظهور كنترل ترمواستاتيكي به مشتريان اجازه داد كه از خواص حرارتي گاز طبيعي استفاده كنند.توليد كنندگان گاز به زودي توجه خود را به خواص حرارتي گاز معطوف كردند و از آن به عنوان سوختي براي گرمايش فضا؛ حرارت دادن آب و پخت و پز استفاده نمودند تا جنگ جهاني دوم بازار صنعت و نيروگاههاي براي گاز طبيعي كوچك بود ؛اما بعد از جنگ گاز طبيعي به راحتي در دسترس قرار گرفت.تا قبل از جنگ جهاني سيستم خط لوله بين ايالات استفاده اي نداشت زيرا گاز اگر همراه بود سوزانده مي شد و اگر مستقل بود در محل مي ماند. يكي از اولين خط لوله هاي گاز طولاني در سال 1891 ساخته شد ؛طول آن 120 مايل (193 km)بود و گاز را از ايالت اينديانا به شيكاگو ميبرد. اين خط از تقويت فشار استفاده نميكرد؛زيرا خود گاز تحت فشار بود و با فشار حدود 525psi به طرف مقصد حركت ميكرد.توسعه شبكه هاي بزرگ انتقال گاز تا سال 1920 به علت كيفيت پايين خطوط لوله و عدم اتصال مطلوب قطعات خطوط لوله به تعويق افتاد.جنگ و ركود عظيم حاصل از آن احداث خطوط انتقال عمده را براي يك دهه به تعويق انداخت.به هر حال در طول سالهاي جنگ پبشرفت متالوژي؛ تكنيكهاي جوشكاري و خم كردن لوله ها بر موانع حمل و نقل گاز غلبه كرد و اين غلبه تا سالهاي 1960 ادامه داشت و باعث احداث هزاران مايل خط لوله در سراسر جهان گرديد.همينكه سيستم انتقال و توزيع قابل اعتمادي ايجاد شد صنايع شروع به استفاده از گاز در واحدهاي ساخت و فرايند خود نمودند.سرويسهاي الكتريسيته نيز دريافتند كه گاز سوخت خوبي براي بويلرهايشان ميباشد. گاز طبيعي نيز براي گرم كردن منازل استفاده گرديد.كاربريهايي چون آبگرمكن؛اجاق و خشك كن لباس هم براي گاز طبيعي فراهم شد. در امريكا صنعت گاز براي اولين بار توسط دولت فدرال و در سال 1938 داراي مقررات گرديد.
گاز در ايراناستفاده از گاز طبيعي عليرغم حجم زياد و اهميت حياتي ان بعنوان يك عامل تعيين كننده و موثر در اقتصاد ما تاريخچه كوتاهي دارد.از سال 1287 كه اولين چاه نفت در منطقه مسجد سليمان مورد بهره برداري قرار گرفت تا 25 آذر ماه 1350 كه پالايشگاه بيد بلند رسما افتتاح گرديد مدت 63 سال گازي كه همراه نفت بدست ميامد مي سوخت واز اين رهگذر سالانه مقادير زيادي از ثروت مملكت ما نابود ميشد و تنها مقدار ناچيز 3% آن به مصرف مي رسيد. مقدار گاز هدر رفته ظرف مدت ياد شده معادل ارزش حرارتي كل محصولات پالايشگاه آبادان در مدت 7 سال ميباشد. با توجه به ظرفيت پالايش نفت در آبادان(650-600 هزار بشكه در روز) بعد ضرر و زيان آن احساس ميشود.بر طبق محاسبات انجام شده ذخاير گاز ايران بالغ بر 2500 تا 600 تريليون فوت مكعب براورد شده و در سطح جهان بعد از روسيه در جاي دوم قرار دارد.گاز در صنعتمقدار گازي كه براي استحصال انرژي و يا مولد تركيبات شيميايي و پتروشيمي مصرف ميشود بسيار زياد است. گازهاي مولد انرژي مخلوطي از هيدروكربنهاي سبك هستند كه ممكن است ناخالصيهايي هم داشته باشند كه قبل از مصرف بايد جدا شوند. گاز طبيعي ممكن است بعنوان همراه نفت و يا مستقلا از منابع گاز زير زميني مانند كنگان و سرخس بدست آيد.عمده ترين ناخالصيهاي موجود هيدروژن سولفور؛انيدريك كربنيك ورطوبت است. مقدار ناخالصيها بستگي به منابع توليد دارد و امكان دارد كه مقدار هيدروژن سولفور آن تا 50%مجموع نيز برسد. تدوين و گردآوري: حامد اميني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 664]