تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837268563
مبانی فكری اعلامیه جهانی حقوق بشر چیست؟ - قسمت دوم
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مبانی فكری اعلامیه جهانی حقوق بشر چیست؟ - قسمت دوم نويسنده:سیدابراهیم حسینیمنبع:مجله پرسمان 1 . مقصوداز اصطلاح «حقوق بشر» چیست؟ 2 . خاستگاه حقوق بشر در اندیشه اسلامی و غربی كجاست؟ 3 . دو نمونه (Case) از نقض گسترده حقوق بشر توسط دولتهای مدعی حقوق بشر را ذكر كنید . 4 . برخی از مبانی فكری اعلامیه جهانی حقوق بشر را كه در تعارض با مبانی اندیشه اسلامی است، بازگو كنید . 5 . جایگاه الحادی اندیشه حقوق بشر غربی چگونه اثبات میشود؟ 6 . جایگاه توحیدی اندیشه حقوق بشر غربی چگونه قابل تبیین است؟ 7 . تاثیر و جایگاه اصل «آخرت گروی» و «فرجام باوری» در تنظیم حقوق بشر دینی و غیر دینی چگونه است؟ 8 . پیامدهای اخلاقی فرجامانگاری حقوق بشر غربی را تبیین كنید . 9 . مبنای تعیین قلمرو و حوزه امور خصوصی و عمومی در اندیشه غربی و اسلامی چگونه از یكدیگر متمایز میشود و تاثیر آن چگونه است؟ 10 . نسبتحقوق فردی و جمعی را در اندیشه اسلامی بیان كنید . 11 . لذتگرایی یا فضیلتگرایی، كدام یك مبنای حقوق بشر غربی است؟ 12 . نسبتحق و تكلیف در حقوق بشر غربی چگونه است؟ 13 . فلسفه «تكلیف» و «محدودیتهای رفتاری» ، در اندیشه اسلامی و رابطه آن با حقوق بشر چیست؟ 14 . با توجه به این كه ما در دنیای مدرن زندگی میكنیم و اسلام نیز از توسعه و تمدن و حركت روبه جلو استقبال میكند، آیا نباید خود را با شرایط زندگی مدرن و حقوق و روابط بین المللی حاكم بر دنیای معاصر وفق دهیم؟ اندیشه حقوق بشر، طی چند دهه گذشته، به مبنای عمده و محكمی برای حقوق و روابط بین الملل تبدیل شده است . چنان كه در بحث پیشین (شماره قبل) گذشت، حقوق بشر به معنای حقوقی است كه هر فرد به دلیل انسان بودن و فارغ از هر حیث دیگری مانند نژاد، جنسیت، رنگ، زبان، دین و ... از آن برخوردار است . (1) با توجه به اسناد تاریخی (2) و دلایل منطقی و عقلانی از جمله منشا حق كه خدای متعال - آفریدگار و هستی بخش جهان - است، حقیقتا حقوق بشر ریشه در تعالیم دینی و آموزههای انبیا دارد . با وجود این، اعلامیه جهانی حقوق بشر، مبتنی بر جهانبینی غربی و حاصل اندیشه دوران مدرنیته است كه با پیوند مکتب پوزیتیویسم (positivism)و مكتب حقوق طبیعی مدرن (Modern Natural Law) ، آبشخورهایی دارد كه با مبانی اندیشه دینی و آموزههای اسلامی همخوانی ندارد; بلكه در موارد متعددی در تعارض آشكار با آن است . نگاه انتقادی ما بیشتر متمركز بر نظریه حقوق بشر از لحاظ تئوریك است و گرنه از حیث اجرا و عمل، رسوایی و فضاحتحقوق بشر غربی نیاز به توضیح ندارد . كسانی كه لیبرال دموكراسی وحكومتبر مبنای خواست مردم (3) را آخرین نسخه و چاره درد بشریت میخواندند، مشخص شد كه چگونه و با چه منطقی خواستخودشان را بر مردم مظلوم عراق تحمیل كردند و با مردمی كه برای ایجاد حكومتی بر مبنای انتخابات فراگیر فعالیت میكنند، با تمام قدرت مقابله میكنند و نیز دولت دیگری (فرانسه) كه مدعی است كشورشان مهد آزادیها و حقوق بشر است و خودشان از پایه گذاران و مروجین اعلامیه جهانی حقوق بشر بوده، چگونه در مقابل حجاب و پوششی اسلامی به عنوان یك دستور دینی، قانون شدید وضع نموده كه منجر به محرومیت عده زیادی از زنان مسلمان از آموزش و تعلیم و تربیت میشود و ماده 18 اعلامیه جهانی حقوق بشر (4) را این گونه اجرا میكنند . در این شماره، به مبانی فكری اعلامیه جهانی حقوق بشر میپردازیم: 1 . نادیده گرفتن مبدا جهان هستی; ماده اول اعلامیه جهانی حقوق بشر، بدون اشاره به پروردگار متعال میگوید: همه انسانها آزاد به دنیا میآیند و ... . ; (are born free All human beings) اما در برابر این سؤال كه آیا این انسان مخلوق خداست و در قبال او تكالیفی دارد یا نه، ساكت و بی تفاوت است و بر اساس، مذاكرات صورت گرفته در جریان تدوین این ماده، با اصرار برخی از كشورهای اروپایی، از استناد این حقوق به خدا خودداری شد و با توجه به مواد دیگر از جمله ماده 18، 21 و 29 واضح میشود كه اعتقاد به خدا، كمترین تاثیری در حقوق و آزادیها و گستره یا محدودیتهای آنها ندارد; چنان كه «جان لاك» ( John Locke) تصریح كرد: «آزادی طبیعی بشر عبارت است از این كه از هرگونه قدرت مافوق زمینی (Superior power) رها باشد و تابع اراده یا اقتدار قانونی بشر دیگری نباشد; بلكه فقط از قانون طبیعت پیروی كند» . (5) براساس اندیشه دینی، سراسر جهان هستی، آفریده خدای تعالی و ملك اوست (انالله) ; از اینرو موجود است از خود چیزی ندارند; جز آن چه كه خدا موهبت فرموده است; پس باید هر گونه تصرفی با اجازه پروردگار باشد وگرنه آن تصرف غاصبانه و حرام است . از اینرو او حتی مالك جان خویش نیست و نمیتواند خودكشی كند و به خود آسیبی رساند; اما اندیشه حقوق بشر غربی; براساس اصل خویشتن مالكی (possession - self) است و او میتواند با هستی خود هر كاری كه بپسندد و لذت ببرد، انجام دهد; (6) چنان كه «مك فرسون» میگوید: «فردی كه موضوع حقوق بشر است، در اصل مالك شخص خویش و استعدادهایی است كه به خاطر آن دینی نسبتبه جامعه ندارد» . (7) «لئو اشتراوس» (Leo Straus) نظریه پرداز حقوقی امریكایی، خدانشناسی در سیاست ( Political Atheism) و «لذتطلبی در سیاست» (Political Hedonism) را كه به لیبرال مسلكی منجر میشود، نشان ویژه مدرنیته میداند . (8) 2 . فرجام انگاری; به همین دلیل یاد شده، غایت اندیشی و باور به این كه جهان آفرینش از جمله انسانها، منزلگاه و مقصودی دارند و رفتار انسان باید بر مبنای آن اهداف و غایات تنظیم گردد، در دوران مدرنیته رختبر بست و به جای آن، امیال، غرایز، هوا و هوس بشری جانشین شد . (9) چنان كه «مارگارت مك دونالد» میگوید: «انسانها مانند پیانویی كه برای تولید صداهای خاصی ساخته شده، برای هدف خاصی خلق نشدهاند; اگر هم برای مصرف خاصی خلق شدهاند، این هدف برای ما مشخص نیست» . (10) آیا این طرز فكر، پیامدی جز نیهلیسم و پوچ انگاری را به دنبال خواهد داشت؟ آیا در چنین نگرشی، جایی برای بحث اخلاق و رسالت انسانی و خودسازی و تهذیب نفس میماند؟ در نگرش دینی، انسان از خداست و به سوی او در حركت است . (11) از اینرو باید رفتارهای خود را طوری تنظیم كنند كه او را به سعادت ابدی و بهشت جاودان رحمت الهی سوق دهد . براین اساس، او نمیتواند عامل محدودیت آزادیها را فقط نظم عمومی و رفاه همگانی بداند; بلكه به منظور صیانت از مقام شامخ ا نسانی و كسب فضیلت، ارزشهای اخلاقی، یك عامل مهم و مستقل به حساب میآید . هسته متافیزكی و هستی شناختی لیبرالیسم به عنوان جهانبینی شایع غربی، فردگرایی است . تعهدات شناخته شده لیبرالی نسبتبه آزادی، تساهل، تسامح و حقوق فردی از همین مبنا ناشی میشود . (12) براین اساس، فرد باید خود ارزشهای خویش را برگزیند و خود، اخلاقیات خاص خویش را پیافكند و كسی نباید در رفتارهای فردی او دخالت كند و جز آن رفتارهایی كه موجب آسیب رساندن به دیگران و عدم رضایت آنان شود (The Harm Principle) ، همه رفتارهای انسان، در حوزه امور خصوصی قرار دارد . تمام ارزشها، متعلق به فرد است و اگر چیزی برای یك جامعه ارزشمند باشد، باید ثابت كرد كه برای یك فرد نیز ارزش است و گرنه (13) دلیلی وجود ندارد كه همه افراد آن جامعه به عنوان اخلاق اجتماعی یا مقررات مذهبی و یا حكومتی آن را رعایت كنند . به گفته «جین هرس» حقوق بشر، حقوق فردی و هدف از آن، حفظ فرد در برابر حكومت است . (14) امام در نگرش اسلامی، ضمن احترام به حقوق فردی و حفظ منافع آنان و موظف نمودن حكومتها به حفظ و گسترش آزادیهای فردی، افراد را جزئی اساسی از جامعه میداند وهدف از قانون، حفظ منافع گستردهتر جامعه است و از اینرو یكی از وجوه تمایز حقوق بشر غربی با حقوق اسلامی، تقدم حقوق فردی بر مصلحت عمومی و حقوق جمعی در نگرش غربی است; در حالی كه در اسلام مصلحت عمومی و حقوق جمعی بر مصلحت و حقوق فردی مقدم است . 3 . لذت گرایی ( (Hedonism و خوش باشی، به جای اندیشه تعالی و تكلیف انسان نشست و اساسا خیر و سعادت، یعنی هر چیزی كه لذت آفرین باشد . (15) ریشه این اندیشه، سخن «جان لاك» است كه میگفت: «انسان در وضع طبیعی، تابع هیچ تكلیفی نیست و اراده او مطلق است و با هیچ ملاك و قاعدهای محدود نمیشود . فقدان تكلیف، از جهتی همان حق طبیعی است و حق طبیعی، حق مطلق است; زیرا از سرشت اراده نتیجه میشود و نه از قانونی بالاتر» . (16) 4 . تكلیفستیزی; حقوق با تكالیف، رابطه متقابل دارند; زیرا كه متلازم هستند; (17) اما حقوق بشر غربی بر خلاف این قاعده عمل نموده، همواره انسان را محق و تكلیف را یك محدودیت، مانع و ضد ارزش قلمداد میكند . این نگرش اومانیستی كه به جای خدا، انسان را در كانون ارزشها قرار میدهد (18) تا بدان جا پا مینهد كه حتی قلمرو دین را بر اساس انتظار بشر از دین تعیین میكند و با طرح این سؤال كه آیا دین برای ماستیا ما برای دین، در پاسخ میگوید دین برای ماست و نه ما برای دین; پس از تعریف دین و تعیین قلمرو آن، باید ببینیم كه ما از دین چه میخواهیم و نه این كه دین از ما چه میخواهد و چه تكلیفی بر عهده ما مینهد . ناگفته پیداست كه با توجه به حكمتحضرت پروردگار، آفرینش انسانها غایتمند است و برای تعالی بشر كه همانا نیل به كمال و شكوفایی استعدادهای انسانی اوست، انجام تكالیف و رعایتبرخی محدودیتهای رفتاری ضروری است . سید حسین نصر گفته است: «به موجب شریعت، حقوق بشر، حاصل تعهدات بشر است; نه مقدم بر آنها . ما از تعهدات خاصی در برابر خداوند، طبیعت و سایر افراد بشر برخورداریم كه حدود و گستره آن در شریعت اسلامی معین شده است» . (19) از این رو، اندیشههای دینی، تكلیف محور است و این حقوق برای انجام همان تكالیف و این تكالیف راهی برای نیل بشر به كمال است و به مقتضای لطف و حمتخدای متعال، در شریعت تعیین شدهاند . تعالیم اسلامی، انسان را «بنده مكلف در برابر خداوند» توصیف میكند كه هدف اصلی آن، تسلیم شدن بشر در برابر اراده الهی است . این مسئله، شالوده مفهوم عبودیت را تشكیل میدهد كه در آن اعمال و رفتار بشر به سوی كسب رضایتخداوند از طریق عبادت هدایت میشود . (20) از دیدگاه اسلامی، ارزشهای حقوق بشر غربی برای مسلمانان نه معتبر است و نه مطلوب; هرچند ظاهر این ارزشها، كاملا جذاب و فریبنده و قانع كننده به نظر میرسد; اما اصول زیربنایی این ارزشها، اساسا با ارزشهای اسلامی كه به اقتضای لطف بی پایان و حكمت جاودانش برای بشر فرو فرستاده شد، یك عرف اجتماعی نیست و نمیتوان و نباید تلاش نمود تا حقوق بشر در اسلام را تحت نسبیت فرهنگی حقوق بشر غربی استنباط كرد و به این بهانه كه ما در دنیایی مدرن زندگی میكنیم و باید خود را با شرایط زندگی مدرن وفق دهیم، پذیرش ارزشها و اهداف بیگانه با اسلام را توجیه كنیم; بلكه اسلام تنها معیار سنجش اعتبار فرهنگی است كه مسلمانان برمی گزینند (21) و این بدان جهت است كه تمام عالم هستی از او و به سوی اوست (22) و فقط او كه مالك عالم هستی است، حق ربوبیت تشریعی و قانونگذاری برای بشر دارد (23) ; «ان الحكم الا لله» (24) . از نظر عقل سلیم نیز خالق متعال، بهترین قانون گذار و قانون او، كاملترین و جامعترین برنامه ممكن میباشد . (25) ان شاء الله در شمارههای آینده به بحث ویژگیهای حقوق بشر و بررسی مبنایی برخی از اصول آن خواهیم پرداخت . پینوشت:1. Jack Donnelly; International Human Rights; p18.. 2 . ر . ك: علامه محمدتقی جعفری، حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب، ص2314 . 3.Art21(3): The will or the people shall be the basise of Authority of government... 4.. Everyone has the rihgt to freedom of thought, 18 conscience and religion; this Art right includes freedom to change hisreligion or belief, and freedom, either alone or in community with others and in public or private, to manifest hisreligion orbelief in practice, teaching, worship and observance. 8. Mac Pherson C.B; The political Theory of Possessive Individualism: Hobbes to 10. Margaret Macdonald; "Natural Rights" in: Jeremy Waldoran; ed. Theories of R p.30. 13.. Jean L. Cohen and Anrew Aroto; Civil Society andPolitical Theory; p.609 n. 14. Jean Hersch, "Human Rights" in Western Thought; pp.141_142. 15. Ibid;p.176. 16. Thomas Hobbes; Leviathan; ed. Michael Oxkeshott; Oxford; Blackwell n.d; p.9 18. Humanism is Human instead of God. (BBC. Dictionary). 19. Seyyed Hossein Nasr; The Concept and Realityof Freedomin Islamand Islamic < Civilization; "in Alan S. Roseboum; Philosophy of Human Rights: International Prespectives; London; ALDYWCH Press,1980.p.91.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 378]
-
گوناگون
پربازدیدترینها