محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799097752
راویان شیرین زبان تاریخ
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: راويان شيرين زبان تاريختأثير آثار الكساندر دوما و جرجي زيدان بر رمان تاريخي فارسي
از زمان پيدايش رمان تاكنون بيش از 3 قرن نميگذرد، اما طي همين دوران نه چندان طولاني، رمان به يكي از تاثيرگذارترين عناصر زندگي بشر تبديل شده است. رمان با ساخت ساده و قابل فهم خود سخت‌ترين و انتزاعي‌ترين مسائل انساني را براي همه اقشار جامعه بازگو مي‌كند؛ مسائلي كه گاه از چشم تيزبين علومي چون فلسفه و جامعهشناسي نيز پوشيده مانده است. به عقيده صاحبنظران، رمان زاده بحران و تنش است و از تقابل جامعه سنتي و مدرن شكل مي‌گيرد. اين بحران در اروپا، رنسانس و در ايران دوران مشروطيت است و اين يعني زماني كه هويت فردي معنا پيدا مي‌كند و فرهنگ بورژوايي حكومت فئودالي را كنار مي‌زند. تاريخ در رمان: رمان اقسام گوناگوني دارد يكي از گونه‌هاي اصلي و اوليه‌اي كه در تقسيم‌بندي‌هاي موضوعي جاي مي‌گيرد رمان تاريخي است. اهميت رمان تاريخي در ايران از آن‌رو است كه اصولاً رمان فارسي با رمان تاريخي آغاز ميشود.به عنوان مقدمه بد نيست در اينجا تعريف«والتر اسكات» پدر رمان تاريخي را از اين‌گونه ادبي ذكر كنيم تا تصوير روشن‌تري از آن در ذهن ترسيم شود: «رمان تاريخي، دورهاي از تاريخ را مايه كار خود قرار ميدهد كه در آن دو فرهنگ ـكه يكي در حال مردن و ديگري در حال زادن است ـ در حال ستيز و جدال با هم هستند.» رمان تاريخي با استفاده از اين دوره، «اشخاص داستاني» را خلق مي‌كند و اين اشخاص را وامي‌دارد تا در ميان «شخصيت‌هاي واقعي تاريخي» شروع به زندگي و فعاليت كنند و در حوادث واقعي تاريخي شركت جويند و اين اشخاص داستاني از حوادث تاريخي كه بر مردم آن دوران تاثير گذاشته، به شدت تاثير مي‌پذيرند و درباره آن سخن مي‌گويند و در نتيجه دوران گذشته از طريق روابط و مناسبات مستقيم و نزديك اين اشخاص به نمايش گذاشته ميشود در واقع نويسنده رمان تاريخي، تخيل و واقعيت را درهم مي‌آميزد تا ضمن آنكه مخاطب با حوادث تاريخي آشنا ميشود، اسباب سرگرمي او نيز فراهم گردد.زايشي از دل بحران:گفتيم كه اساساً رمان، زاده بحران است، رمان تاريخي كه يكي از اقسام رمان به‌شمار ميرود نيز از اين قاعده مستثني نيست و اوضاع جامعه در شكل‌گيري آن نقش بسزايي دارد. رمان تاريخي، در اروپاي قرن 19 ميلادي، همزمان با افول امپراتوري«ناپلئون بناپارت»و تحت‌تاثير افكار رمانتيك‌ها به وجود آمد. به عقيده بسياري از پژوهشگران از جمله«گئورك لوكاچ»ـ در مقاله‌اي با عنوان «زمينه‌هاي اجتماعي ـ تاريخي تكوين رمان تاريخي» ـ جنبش‌هاي سياسي و شرايط اجتماعي مهم‌ترين عامل پيدايش رمان و به‌ويژه رمان تاريخي مي‌باشد آنگاه كه انقلاب‌هاي بورژوايي شدت مي‌گيرد و احساسات ناسيوناليستي و ملي‌گرايانه به اوج خود مي‌رسد، رمان تاريخي متولد ميشود و مردم را از پيشينه تاريخي و عظمت و اقتدار گذشته آگاه مي‌كند تا با تغيير وضعيت كنوني، آينده‌اي متعالي را براي خود رقم بزند. از آنجا كه اين افكار در انگلستان زودتر از ساير كشورهاي اروپايي به وجود آمد، به ناچار رمان تاريخي در اين كشور زاده شد.«والتر اسكان»اسكاتلندي (1832ـ 1771 م) نخستين كسي بود كه با معرفي رمان تاريخي به ادبيات جهان توانست اصولي را براي آن وضع كند و به عنوان يك هنرمند جريان‌ساز آثاري بيافريند كه مورد تقليد بسياري از نويسندگان واقع گردد.
گرچه رمان تاريخي در انگلستان متولد شد اما بي‌شك كشور فرانسه بستر مناسب‌تري براي تكوين و پرورش آن بود. نويسندگان فرانسوي پس از مطالعه آثار «اسكات» و باتوجه به پشتوانه عظيم تاريخي خود، دست به آفرينش رمان تاريخي زدند، به‌طوري كه به‌زودي، خود را به‌عنوان پرچم‌دار اين نوع از رمان معرفي كردند. كار«اسكات»در فرانسه به‌وسيله نويسندگاني چون«الكساندر دوما»(پدر) با رمان‌هاي «سه تفنگدار» و «كنت مونت كريستو»،«ويكتور هوگو»با رمان‌هاي «بينوايان» و «نتردام پاريس»، «شاتوبريان» با رمان «شهدا» و«مريمه»با رمان «وقايع سلطنت شارل نهم» دنبال شد اما در اين بين، آثار «الكساندر دوما» (پدر) از تاثيرگذاري بيشتري برخوردار بود، چراكه پس از مدت كوتاهي به زبان‌هاي مختلف ترجمه شد و با ترجمه اين آثار بود كه قالبي به‌نام رمان تاريخي در ادبيات جهان معنا پيدا كرد و افراد زيادي را در سراسر دنيا به اين شاخه از ادبيات علاقه‌مند نمود. آثار «دوما» در ايران نيز با استقبال گرمي مواجه شد و اين استقبال، هم از طرف مترجمان صورت گرفت و هم از جانب مردم اما اينكه چرا مترجمان ايراني بيش از همه به آثار نويسندگان فرانسوي روي خوش نشان دادند، چند علت داشت؛نخست آنكه زبان فرانسه در آن روزگار، زبان مشترك علم و فرهنگ در اروپا بود، بنابراين براي آشنايي با علم و تمدن غرب، چاره‌اي جز يادگيري زبان وجود نداشت.علت ديگر آنكه وقتي دولت ايران تصميم گرفت براي آموزش جوانان خود از مدرسان اروپايي دعوت كند، كشور فرانسه را بهترين گزينه يافت، چراكه اين كشور، به‌ويژه پس از اضمحلال امپراتوري ناپلئون از انگلستان و روسيه ـ كه طمع آنها به ثروت‌هاي ملي اين سرزمين به اثبات رسيده بود ـ مطمئن‌تر به‌نظر مي‌رسيد.از سوي ديگر، روشنفكراني كه به كشورهاي همسايه تبعيد مي‌شدند، با شركت در محافل فرانسوي‌زبان با تمدن اين كشور آشنا شدند و اين افراد كساني بودند كه بعدها نخستين رمان‌هاي تاريخي را به فارسي ترجمه كردند. اعزام دانشجو به اروپا، رونق صنعت چاپ و تمايل درباريان به آثار كشورهاي ديگر نيز ورود اين محصولات فرهنگي را به ايران تسهيل مي‌كرد. دروازه هاي آشنايي با آثار دومااكنون ببينيم مترجمان ايراني چگونه با آثار«دوما»آشنا شدند و اين آثار تا چه حد بر رمان فارسي تاثير نهاد. اين رمان‌ها كه ارمغان سفرهاي«ناصرالدين‌شاه»به اروپا بود، به‌وسيله مترجمان در دسترس مردم قرار گرفت. چيزي كه اشتياق مردم را به خواندن اين رمان‌ها افزايش مي‌داد، تنها كنجكاوي آنها براي آگاهي از فرهنگ كشورهاي اروپايي نبود، بلكه نزديكي و شباهت ساختاري اين آثار با داستان‌هاي كهن فارسي مانند سمك عيار ، حسين كرد ، امير ارسلان و... علاقه مردم را به خواندن آنها برمي‌انگيخت. در‌واقع رمان تاريخي اگرچه به ظاهر يك قالب جديد محسوب مي‌شد اما براي مخاطب ايراني چندان بيگانه نبود. او در رمان‌هاي«دوما»همان عناصري را مي‌يافت كه در داستان‌هاي كهن فارسي، بارها و بارها با آن مواجه شده بود؛ رمان‌هايي سرشار از حوادث هيجان‌انگيز با قهرماناني دلير و پاكباز كه به مقابله با قدرت‌هاي خودكامه برمي‌خاستند و همواره با زيركي و مهارت خود، دشمنان را مغلوب مي‌كردند. قهرماناني كه مظهر فضيلت و اخلاق بودند. زبان ساده زيدان بجز آثار فرانس، مترجمان ايراني هنوز هم به ترجمه آثاري كه به زبان دين و مذهبشان، يعني عربي نوشته مي‌شد، علاقه نشان مي‌دادند. اين توجه به‌ويژه از زماني بيشتر شد كه نويسنده شهير عرب، جرجي زيدان (1914ـ1861م)، به نگارش يك سلسله داستان تاريخي پرداخت. او كه بيشتر آثارش در زمينه تاريخ بود، با شيوه نگارش خود، تاريخ را به ميان مردم برد. با وجود آنكه جرجي زيدان يك مسيحي عرب بود، اما با پرداختن به تاريخ جهان عرب با محور اسلام، از يك سو فرهنگ و تمدن اعراب و مسلمانان را به جهانيان معرفي كرد و از سوي ديگر، موجب علاقه‌مندي قشرهاي متوسط جامعه به مطالعه تاريخ شد.مترجمان ايراني با فاصله زماني كوتاهي از انتشار آثار زيدان، آنها را به فارسي ترجمه مي‌كردند. بجز سبك ساده و روان و زبان قابل فهم آثار جرجي زيدان كه مترجمان را مجذوب خود كرده بود،
عامل مهم ديگري وجود داشت كه مخاطبان ايراني را با اين آثار همراه مي‌كرد و آن، مباني مشترك ديني ميان اعراب و ايرانيان بود، چرا كه مضمون اصلي رمان‌هاي جرجي زيدان را مضامين ديني تشكيل مي‌داد و اين پيوند و قرابت تاريخي و مذهبي براي خوانندگان ايراني خوشايند بود. همچنين آثار زيدان، معمولا دورهاي از تاريخ را در بر مي‌گرفت كه يك دوران پرهياهو و پرآشوب تاريخي محسوب مي‌شد، مانند حوادث صدر اسلام، روي كارآمدن امويان، واقعه كربلا، قدرت يافتن عباسيان و ... گيرايي اين داستان‌ها به خودي خود و همراه شدن آنها با چاشني تخيل و وجود يك رابطه عاشقانه ميان شخصيت‌هاي اصلي داستان، بر جذابيت آنها مي‌افزود و باعث مي‌شد كه ضعف‌هاي تكنيكي كار كمتر به چشم بيايد. استاد«مجتبي مينوي»درباره ترجمه آثار دوما و زيدان مي‌نويسد: «از ترجمه‌هايي كه از السنه اروپايي شده بود، «سرگذشت حاجي باباي اصفهاني»، «خانم انگليسي يا بلواي هند»، «سه تفنگدار»، «كنت مونت كريستو»، «سر مجوس»، «لارن مارگو»، «ژيل پلاس»، «قلماك» و «تاريخ لويي چهاردهم» و نظاير آن را مي‌خوانديم و از كتبي كه از تصنيفات جرجي زيدان و غيره ترجمه شده بود، «تاريخ سلمي»، «ارمانوس خاتون مصري»، «خانم شامي»، «هفدهم رمضان» و «آدم جديد» و چند تايي ديگر را قرائت مي‌كرديم. (مجتبي مينوي، پانزده گفتار، ص 349) تاثير دوما بر رمان ها ي فارسي هنوز مدت زيادي از انتشار ترجمه رمان‌هاي تاريخي دوما و زيدان نگذشته بود كه نويسندگان ايراني به فكر استفاده از اين قالب ادبي افتادند. البته اوضاع سياسي ـ اجتماعي آن روزگار بيش از هر چيز در اين امر دخالت داشت؛ زيرا ايران اين دوره (قرن 20 ميلادي/ اواخر قرن 13و اوايل قرن 14 ق) دستخوش تحولات فراواني بود و زمان زيادي از رويداد مهمي به نام انقلاب مشروطه نمي‌گذشت. در آن زمان ايران اوضاع چندان مساعدي نداشت و در برزخي ميان سنت و تجدد گرفتار بود. فرهنگ و ادبيات نيز كه آينه اجتماع هستند، از اين شرايط بي‌تاثير نماندند. هنرمندان عصر مشروطه، پيوسته در حال كسب تجربه‌هاي تازه بودند و هر چيز تازه و جديدي را مي‌آزمودند تا از آن براي رسيدن به اهداف خود ـ كه غالبا سياسي بود ـ بهره گيرند. در واقع آنها به دنبال قالب تازه‌اي بودند كه به كمك آن افكار و عقايد روشنفكرانه خود را بيان كنند و رمان تاريخي تجربه موفقي بود كه توانست آنها را در اين زمينه ياري كند. به اين ترتيب در مدت كوتاهي رمان تاريخي جاي خود را در ميان مردم باز كرد و نويسندگان با اتكا به تاريخ شكوهمند و البته پرفراز و نشيب ايران دست به قلم بردند و آثاري در قالب رمان تاريخي به رشته تحرير درآوردند و سعي داشتند با نزديك كردن نوشته‌هاي خود به آثار مغرب‌زمين، با شتاب بيشتري در مسير تجدد گام بردارند. اين‌گونه بود كه نخستين رمان‌هاي تاريخي فارسي تحت تاثير رمان‌هاي الكساندر دوما و جرجي زيدان نگاشته شد. مهم‌ترين اين رمان‌ها عبارتند از: «شمس و طغرا» اثر محمدباقر خسروي ، «عشق و سلطنت» اثر شيخ موسي نثري ، «دام گستران» به قلم صنعتي‌زاده كرماني ، «دليران تنگستان» اثر حسين ركن‌زاده‌آدميت ، «آشيانه عقاب» نوشته زين‌العابدين موتمن و «پهلوان زند» اثر ش. پرتو. منابع: 1ـ بالايي، كريستف. پيدايش رمان فارسي. مترجمان: مهوش قديمي، نسرين خطاط. تهران: معين، انجمن ايران‌شناسي فرانسه، 1377.-2ـ روزبه، محمدرضا، ادبيات معاصر ايران (نثر)، تهران: روزگار ، 1381 3ـ ريپكا، يان، تاريخ ادبيات ايران. ابوالقاسم سري، تهران: سخن، 1383 4ـ سليماني، محسن. رمان چيست؟ تهران: ني، 1374 5ـ صبور، داريوش. از كاروان حله. تهران: سخن، 1384 6ـ غلام، محمد، رمان تاريخي. تهران، چشمه، 1381 7ـ كامشاد، حسن، پايه‌گذاران نثر جديد فارسي، تهران، ني، 1384 8-ميرصادقي، جمال، ادبيات داستاني، تهران، سخن، 1382 9ـ مير عابديني، حسن، صد سال داستان‌نويسي ايران. تهران، چشمه، 1383 سميه شيخ زاده تنظيم: بخش ادبيات تبيان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 824]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها