واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: چهار چيز غريب در جهانتفسير مخزن العرفان
تفسير مخزن العرفان در علوم قرآن ، نام تفسيري است كه افتخار نگارش آن به نام بانويي ايراني رقم خورده است؛ بانويي كم نظير كه تاريخ اسلام مانند او را كمتر سراغ دارد. وي اسوه و الگويي نيكو براي زنان مسلماني است كه در عرصه تعليم و تربيت قلم و قدم ميگذارند. خانم نصرت امين، معروف به بانوي اصفهاني، در سال 1313 ق ديده به جهان گشود و از همان آغاز كودكي راه تحصيل علم و دانش را در پيش گرفت. او علاوه بر علوم رايج در حوزهها به علم هيئت، حكمت و فلسفه نيز مشغول شد. ايشان در زمينههاي مختلف اعتقادي، اخلاقي، حديثي و تفسيري، آثاري ارزشمند را بر جاي گذاشته و شاگردان زيادي را نيز تربيت نموده است. وي نهايتاً در سال 1403 در 90 سالگي درگذشت. (1)تفسير مخزن العرفان، تفسيري است اخلاقي، تربيتي و تحليلي كه به زبان فارسي و در 15 جلد نگارش يافته است.مؤلف در آغاز تفسير، مقدمهاي را ذكر و در آن به انگيزه تأليف اين تفسير، فضيلت قرآن، مسئله تفسير به رأي و ذو مراتب بودن تفسير(مراتب داشتن تفسير) و برخي ديگر از مباحث علوم قرآني اشاره ميكند و سپس وارد تفسير ميشود. ابتدا به ترجمه دستهاي از آيات پرداخته و در تفسير آيات با بياني ساده و قابل فهم، پيام قرآن را تشريح ميكند. گاه به كلمات ملاصدرا و برخي از فلاسفه و عرفا نيز اشاراتي ميكند كه در اين مواقع شكل بحث از حالت ساده تغيير ميكند و سختتر ميگردد. از آنجا كه وي با شبهات كلامي نيز آشناست، تفسير وي جنبه استدلالي دارد. در اين راستا گاه شبههاي را مطرح ميكند و پاسخ آن را باز ميگويد . روش تفسير ايشان اينست كه ابتدا به ترجمه دستهاي از آيات پرداخته و در تفسير آيات با بياني ساده و قابل فهم، پيام قرآن را تشريح ميكند. گاه به كلمات ملاصدرا و برخي از فلاسفه و عرفا نيز اشاراتي ميكند كه در اين مواقع شكل بحث از حالت ساده تغيير ميكند و سختتر ميگردد.اين تفسير محصول تدريس ايشان در شهر اصفهان در جمع بانوان بسياري بوده است. از اين رو، فضاي مباحث متناسب با نوع مخاطبان و به شيوه اعتقادي و تربيتي است. (2) حكايت مهمان و غذا و چراغاكنون به داستاني زيبا از اين تفسير كه ذيل آيه نهم سوره حشر آمده نظر ميافكنيم . به روايت عبدالله مسعود شبي در مسجد، رسول اكرم (صلياللهعليهوآلهوسلم) بعد از نماز شام و خفتن، مردي از ميان صفوف برخاست و گفت: من مرد غريبي ميباشم و بر هيچ چيزي قدرت ندارم. مرا اطعامي دهيد. حضرت رسول اكرم (صلياللهعليهوآلهوسلم) فرمود: اي درويش! سخن از غريبي مكن كه دل مرا اندوهگين نمودي. پس از آن فرمود: در جهان چهار چيز غريب است: 1- مسجدي كه ميان طايفهاي باشد كه در آنجا نماز نخوانند .2- قرآني كه در خانهاي باشد و خوانده نشود .3- عالمي كه در ميان جماعتي باشد و مردم دنبال او نروند و اخذ مسائل از وي ننمايند.4- اسيري مسلمان كه در ميان كفار باشد.پس از آن فرمود: كيست كه موؤنه (خرجي و كمك هزينه) اين مرد را كفايت كند تا در فردوس اعلا(بهشت) وي را جاي دهند. حضرت اميرالمؤمنين علي عليهالسلام برخاست و دست مرد را گرفت و به خانه فاطمه زهرا سلاماللهعليها برد و گفت: اي دختر رسولالله! در باره اين ميهمان فكري كن . گفت: يابن عم(پسرعمو) در منزل اندك طعامي هست . حسن و حسين گرسنهاند و تو روزه ميباشي و آن طعام به قدر يك نفر زيادتر نيست. فرمود: آن را حاضر كن. حضرت فاطمه (سلاماللهعليها) طعام را حاضر نمود. حضرت امير طعام را نزد مهمان گذاشت و با خود فكر نمود، اگر من با مهمان طعام بخورم، مهمان سير نميشود، و اگر نخورم شايد او هم شرم كند و نخورد. پس دست دراز كرد و چنان وانمود نمود كه چراغ را روشن ميكند و در اصلاح آن تأنّي ورزيد تا مهمان از غذا خوردن فارغ گرديد، وقتي حضرت فاطمه (سلاماللهعليها) چراغ آورد ديدند آن طعام همانطور كه بود هست. حضرت علي (عليهالسلام) فرمود: اي درويش! چرا غذا نخوردي؟ گفت: سير شدم . پس از آن حضرت علي و فاطمه و بچهها (عليهم السلام) و فضه و همسايهها از آن طعام خوردند و سير شدند و هنوز آن طعام باقي بود. روز ديگر، كه حضرت علي عليهالسلام نزد پيامبر اكرم (صلياللهعليهوآلهوسلم) آمد، از وي سؤال نمود كه ديشب چگونه گذرانيدي؟ گفت: به خير و خوبي. و پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) حكايت مهمان و غذا و چراغ را بيان فرمود. حضرت علي (عليهالسلام) عرض ميكند: يا رسولالله! چه كسي به شما خبر داد؟ فرمود: جبرئيل نزد من آمد و مرا خبردار نمود و اين آيه «وَ يُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ» را آورد.(3) پينوشتها:1- تفسير و مفسران، محمد هادي معرفت، ج 2، ص 505 .2- شناخت نامه تفاسير، سيد محمد علي ايازي، ص 247 . 3- همان، ص 247 - 248 . منبع:سروش وحي، ش 13، علي اسعدي، با تصرف .
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 585]