واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تضاد و ناسازگاري خربزه و عسل شايد بارزترين مثال از باورهاي سالخوردگان سرد و گرم چشيده جامعه ماست كه معتقدند برخي غذاها خاصيت و ماهيت «گرم» دارند و در مقابل خاصيت و ماهيت برخي از غذاها و مواد غذايي «سرد» است؛ از اين رو، خوردن سردي ها يا گرمي ها با هم مي تواند عوارض و عواقب زيانبار و گاه بسيار آزار دهنده داشته باشد. تضاد و ناسازگاري خربزه و عسل شايد بارزترين مثال از باورهاي سالخوردگان سرد و گرم چشيده جامعه ماست كه معتقدند برخي غذاها خاصيت و ماهيت «گرم» دارند و در مقابل خاصيت و ماهيت برخي از غذاها و مواد غذايي «سرد» است؛ از اين رو، خوردن سردي ها يا گرمي ها با هم مي تواند عوارض و عواقب زيانبار و گاه بسيار آزار دهنده داشته باشد. اين دانش تجربي و ثابت شده كه به تعبيري مي توان آن را يكي از رموز شگفت انگيز طب سنتي ايرانيان دانست، از باورهاي گسترده و ريشه دار بسياري از مردمان جامعه است كه تجربه هاي ارزنده اي از شيوه هاي زندگي معقول و متعارف نياكان خود آموخته اند. اين تجربه هاي دير آشناي سرد و گرم چشيده هاي روزگار كه بي گمان يكي از ضرورت هاي زندگي بسامان بويژه در دوران ما به شمار مي آيد، در واقع برايند يافته ها و گفته هاي دانشمندان طب سنتي ايران، از جمله ابوعلي سينا و زكرياي رازي است كه با تكيه بر صدها سال تجربه علمي و عيني، راز و رمز تأثير گذاري بسياري از غذاها و مواد غذايي را بر جسم و جان آدمي يافته اند و با توجه به ويژگي و اثرات هر يك و نيز سازگاري يا تضاد هر يك با مواد غذايي يا غذاهاي ديگر، آنها را «سردي» يا «گرمي» نام نهاده اند. اين باور دقيق و اثبات شده را بي گمان بايد يكي از شگفتي هاي فرهنگ تغذيه جامعه ايراني و اسلامي دانست؛ فرهنگي كه برايند آن ازيك سو غذاهاي خوش طعم و گواراست؛ به گونه اي كه مانند آنها را در هيچ جاي جهان نمي توان يافت و از سوي ديگر پديد آوردن تعادل و سازگاري سودمند ميان سردي و گرمي است تا آثار زيانبار هر ماده غذايي بر جسم و جان، خنثي شود. چنين است كه مادران ما به طور مثال غذاهايي مانند آش رشته، حليم، شله زرد، كشك بادمجان و كله جوش را با نعنا داغ (نعناي تف داده در روغن) مي پزند يا اين كه برخي افراد با تجربه و خوش سليقه كله پاچه را با زنجبيل مي خورند و مي گويند: «كله پاچه از كافورهم سردتر است!» يا اين كه بسيار ديده ايم كه هنگام بروز سوء هاضمه و دل درد شديد و نفس بر كه پيامد خوردن هندوانه، گوجه سبز، باقالا و يا ماست و دوغ است، بي درنگ عرق نعنا و نبات تجويز مي كنند تا اين گرمي اثر هولناك و رنج آور آن سردي ها را خنثي سازد. جالب است كه بدانيم علم طب جديد در تحقيقات و يافته هاي خود در اين زمينه، تنها توانسته است بر تجربه هاي قدما مهر تأييد بزند و درستي آنچه را كه آنها گفته اند، دريابد و ثابت كند. البته تحقيقات علمي جديد در اين عرصه كه فرهنگ تغذيه و علم طب را يكجا در بر مي گيرد، اندك است؛ از اين رو، مطالبي كه در ادامه اين گزارش بازگو شده، شايد يكي از معدود ترين پژوهش هايي باشد كه محققان و پزشكان دانشكده پزشكي اصفهان در اين زمينه انجام داده اند و سال ها پيش در نشريه بهداشت جهان بازتاب يافته است. دكتر قربانعلي اسداللهي استاديار گروه روانپزشكي، دكتر محمدحسن امامي پزشك عمومي، پوراندخت صفوي دستيار داخلي، دكتر فرشته شكيبايي و پريوش جابري روانشناس باليني و اشرف السادات ميرلوحيان كارشناس تغذيه، در يك كار پژوهشي جمعي در كلينيك بخش روانپزشكي بيمارستان خورشيد، به عنوان محور تحقيقات خود رابطه افسردگي را با غذاهاي سردي و گرمي مورد بررسي قرار داده اند. به گفته آنها، در تجربه هاي كلينيكي بارها بيماران مبتلا به صرع، افسردگي، وسواس يا شب ادراري را مي بينيم كه مي گويند مصرف غذاهايي كه در طب قديم آنها را «غذاي سردي» مي ناميدند، بر شدت بيماري شان مي افزايد و برعكس «غذاهاي گرمي» حال آنها را بهبود مي بخشد. در منابع طب سنتي و حتي طب جديد هم اشاره هاي متعدد به تأثير غذاها در شدت يافتن يا فروكش كردن بيماري ها ديده مي شود كه البته با تحقيق و پژوهش مي توان بسياري از اين نظريه ها و تجربه ها را اثبات يا رد كرد. تعريف سردي و گرمي پژوهشگران با تأكيد بر اين كه پيش از پرداختن به موضوع، بايد دو اصطلاح سردي و گرمي تعريف شود، يادآور مي شوند كه قدماي طب با ديدن نشانه هايي كه پس از خوردن غذاهاي گوناگون در افراد پديد مي آيد، سردي و گرمي را اين گونه شرح داده اند. «سردي» غذاهايي است كه پس از مصرف، سبب بروز يا تشديد نشانه هايي چون ضعف عمومي بدن، كندي حركت ها، سستي مفاصل، سنگيني پلكها، سستي زبان، غش رفتن بدن، خميازه، خواب آلودگي، كم حوصلگي، افزايش اضطراب، خلق گرفتگي و دلتنگي، افكار وسواسي، سرگيجه، سردرد، آبريزش از دهان، تهوع، سوزش و نفخ معده (بدون سابقه قبلي)، لينت مزاج، افزايش حجم و تكرار ادرار مي شود. «گرمي» غذاهايي را گويند كه پس از مصرف، سبب بروز و پديد آمدن حالت ها و نشانه هايي مانند اين ها شوند: سريعتر شدن حركات (بيش از حد معمول)، سرعت در سخن گفتن و پيوستگي گفتار، سرعت در باز و بسته كردن پلكها، رسايي صدا و بلندي صوت، بي تابي و آشفتگي، خشم، چالاكي، سنگدلي، بيخوابي، زرنگي و زودفهمي، تندي و نيرومندي نبض، نمايان شدن رگها، سرخي پوست، تشنگي زياد و تلخي دهان شوند. ? تأثير سردي و گرمي بر خلق و خو براي پي بردن به چگونگي تأثير غذاهاي سردي و گرمي بر خلق و خوي بيماران مبتلا به افسردگي، متخصصان دست اندركار اين تحقيق دو فرضيه را مورد بررسي قرار داده اند، نخست آن كه مصرف سردي ها بيش از گرمي ها سبب تشديد افسردگي مي شود و از سوي ديگر، مصرف گرمي ها بيش از سردي ها افسردگي راكاهش مي دهد. در اين پژوهش ??? تن از بيماراني كه به كلينيك يا بخش روانپزشكي بيمارستان خورشيد، وابسته به دانشكده پزشكي اصفهان در مدت ?? ماه مراجعه كرده اند، در باره تأثير غذاهاي گرمي و سردي برشدت يا ضعف افسردگي شان، پرسش هايي به اين شرح شده است: (?) غذاها به طور كلي چه تأثيري بر بيماري يا شرايط جسمي و خلقي شما دارند؟ (?) آيا غذاهايي كه به عنوان سردي يا گرمي معروف هستند بر بيماري شما تأثير خاص دارند؟ غير از بيماراني كه اين مسأله را تجربه نكرده اند، پاسخ هاي كلي ديگران به پرسش هاي مورد بحث، به اين شرح بوده است: ?- تأثيري ندارند ?- سردي، بيماري ام را تشديد مي كند. ?- سردي سبب كاهش بيماري ام مي شود. ?- گرمي، بيماري ام را كاهش مي دهد. ?- گرمي سبب تشديد بيماري ام مي شود. - از بيماراني كه مصرف غذاها سبب تشديد يا تخفيف بيماريشان مي شود، دو سؤال ديگر شده است: (?) در پي مصرف غذاهاي سردي يا گرمي چه علائمي در شما ايجاد يا تشديد مي شود؟ (?) منظورتان از غذاهاي سردي و گرمي چه نوع غذاهايي است؟ اطلاعات به دست آمده از اين آزمون آماري حاكي است: (?) سردي ها بيش از گرمي ها سبب تشديد افسردگي مي شوند و (?) گرمي ها بيش از سردي ها افسردگي را تخفيف مي دهند. با توجه به اين نكات، پژوهشگران تأييد كرده اند كه فرضيه هايي كه انگيزه اين تحقيق بوده، با يافته هاي آنها به اثبات رسيده است. به گفته آنها، شايع ترين علامت ضعف و سستي بدن و پس از آن تشديد افسردگي خلق است. بنابراين به نظر مي رسد كه در پي مصرف سردي ها به طور عمده تغييرات جسمي پديد مي آيد تا تغيير حالت؛ هرچند بايد توجه داشت كه تغييرات جسمي بيش از تغيير حالت براي فرد قابل درك و بيان است. اين علائم اغلب با نشانه هاي افسردگي و علائم ابتلا به سردي، يعني تأثير سردي بر بدن، مطابقت دارند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 932]