واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: کم خوني کم خوني وضعيتي است که درآن ، تعداد يا اندازه گلوبولهاي قرمز يا مقدارهموگلوبين موجود درخون کاهش يافته و تبادل اکسيژن و دي اکسيد کربن بين خون و سلول ها دچار اختلال مي شود . از علل ايجاد کننده کم خوني مي توان کمبودهاي تغذيه اي ، خون ريزي ، ناهنجاري هاي ژنتيکي ، بيماريهاي مزمن يا مسموميت هاي دارويي را نام برد . منظور از کم خوني هاي تغذيه اي ، کم خوني هايي است که در اثر دريافت کم مواد مغذي ايجاد مي شوند . از مهم ترين مواد غذايي جهت خون سازي ، که کمبود آن در خون بدن موجب بروز کم خوني مي شود مي توان به آهن ، ويتامينB12 و اسيد فوليک اشاره کرد که از بين آنها کم خوني ناشي از فقر آهن يکي از شايع ترين نوع کم خوني تغذيه اي است . کم خوني ناشي از فقر آهن فقرآهن يکي از شايع ترين اختلالات تغذيه اي در کشور هاي در حال توسعه و مهمترين نوع کم خوني تغذيه اي در کودکان و ، در سنين باروري است که با ايجاد گلبول هاي قرمز کوچک و کاهش ميزان هموگلوبين مشخص مي شود . اگر چه پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي کم خوني فقرآهن به صورت کمّي محاسبه نشده ولي لازم است به اين نکته توجه شود که اين بيماري سبب اتلاف منابع و مراقبت هاي بهداشتي ، کاهش بهره وري در اثرافزايش ميزان مرگ و مير ، ابتلا به بيماري در مادران و کودکان و بالاخره کاهش ظرفيت جسمي و رواني در بخش بزرگي از جامعه مي شود . ميزان نياز به آهن ميزان نياز به آهن براساس سن ، جنس و وضعيت فيزيولوژيکي افراد متفاوت است . مثلاً باردار به علت افزايش حجم خون ، رشد جنين و جفت ، و ساير بافتها به آهن بيشتري نياز دارند . به همين دليل بيش از سايرين در معرض خطر کم خوني قرار دارند . در شير خواران - در صورت سلامت مادر- ، ميزان آهن موجود در شير مادر براي 4- 6 ماه اول زندگي کافي است ولي در مورد نوزاداني که با وزن کم متولد مي شوند ذخايرآهن کم بوده و بايد بعد از 3 ماهگي آهن اضافي به صورت قطره خوراکي خورانده شود . همچنين بستن پيش از موقع بند ناف نيز به دليل اينکه نوزاد را از يک سوم کل خونش محروم مي کند خطر فقر آهن را افزايش مي دهد . دلايل فقر آهن دلايل گوناگوني براي فقر آهن وجود دارد که از آن جمله مي توان به علل زير اشاره کرد : 1 – دريافت نا کافي آهنبه دليل رژيم غذايي مورد استفادهاي که در آن آهن کمي وجود دارد ، مانند بعضي از رژيم هاي گياه خواري . 2 – جذب ناکافي آهن در اثر اسهال ، کاهش ترشح اسيد معده ، مشکلات گوارشي يا تداخلات داروئي ( داروهايي مثل کلستيدامين ، سايمتيدين ، پانکراتين ، رانيتيدين و تتراسايکلين. ) 3 – افزايش نياز به آهن براي افزايش حجم خون در دوران نوزادي ، نوجواني ، بارداري و شير دهي . 4 – خون ريزي زياد در دوران عادت ماهانه ، در اثر جراحات و ناشي از هموروئيد ، بيماري هاي بدخيم يا انگل ها . کمبود آهن در مردان بزرگسال معمولاً در اثر از دست دادن خون است . علائم کم خوني ناشي از فقر آهن بعضي از علائم کم خوني آهن عبارتند از : 1 – رنگ پريدگي زبان و مخاط داخل لب و پلک چشم 2 – خستگي زود رس 3 – بي تفاوتي 4 – سرگيجه و سردرد 5 – خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها 6 – حالت تهوع 7 – در کم خوني هاي شديد گود شدن روي ناخن درمان کم خوني ناشي از فقر آهن براي درمان کم خوني چند روش وجود دارد که بهترين و کم خطرترين آنها استفاده مي شود ؛ بهترين و کم خطرترين راه استفاده از مکمل هاي خوراکي است . درمان با نمک هاي ساده آهن ، چون سولفات فرو خوراکي ، کاملاً موثر بوده و به شکل قرص ، کپسول يا مايع است که مصرف آن ها بايد تا چند ماه ادامه يابد . چنانچه اين قرص ها با معده خالي مصرف شوند ، جذب آنها بهتر و بيشتر صورت مي گيرد ولي در اين حالت سبب تحريک معده و بروز مشکلات گوارشي خواهند شد . عوارض گوارشي ، ناشي از مصرف آهن نظير تهوع ، دل پيچه ، سوزش قلب ، اسهال يا يبوست را مي توان به حداقل رساند ؛ به شرطي که آهن را به ميزان کم مصرف کرده و به تدريج به ميزان آن افزود تا به حد مورد نياز بدن برسد. بهتر است قرص آهن آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشي از آن کاهش يابد. ويتامين Cجذب آهن را افزايش مي دهد . به همين دليل معمولاً مصرف ويتامينC به همراه آهن پيشنهاد مي گردد . البته علاوه بر درمان دارويي بايد به ميزان آهن قابل جذب در غذا نيز توجه کرد. جذب آهن غذا ، اغلب تحت تأثير شکل آهن موجود در آن مي باشد. آهن موجود در پروتئين هاي حيواني مانند گوشت گاو، ماهي و پرندگان ( آهن هِم) بيشتر جذب مي شود در حاليکه جذب آهن پروتئين هاي گياهي مانند سبزي ها و ميوه ها ( آهن غير هم) کم تر مي باشد. بايد توجه داشت که ويتامينCجذب آهن سبزي ها و ميوه ها( آهن غيرهم) را بيشتر مي کند. مصرف چاي نیز مي تواند جذب آهن را تا 50 درصد کاهش دهد. منابع غذايي آهن دار منابع غذاي آهن دارعبارتند از جگر، قلوه ، گوشت قرمز، ماهي، زرده تخم مرغ ، سبزي هاي داراي برگ سبز تيره مانند جعفري ، اسفناج و حبوبات ؛ مثل عدس و لوبيا، هم چنين ميوه هاي خشک ( برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه هاي روغني. عوامل افزايش دهنده جذب آهن و منابع غذايي آنها 1. اسيد سيتريک و اسيد اسکوربيک ( ويتامينC) که درآلو، خربزه، ريواس، انبه، گلابي، طالبي، گل کلم، سبزي ها ، آب پرتقال، ليمو شيرين ، ليمو ترش، سيب و آناناس وجود دارند، مي توانند عوامل افزايش دهنده جذب آهن در بدن باشند-. 2. اسيد ماليک و اسيد تارتاريک که در هويج ، سيب زميني، چغندر، کدو تنبل ، گوجه فرنگي، کلم پيچ و شلغم موجود است ، سبب افزايش جذب آهن مي شود. 3. محصولات تخميري مثل سس سويا نيز در اين دسته از عوامل گنجانده مي شوند. توصيه هاي زير را به کار بنديد : 1. استفاده از غذاهايي که غني از آهن مي باشند. 2. استفاده از منابع غذايي حاوي ويتامين در هر وعده غذايي ، جهت جذب بهتر آهن ( مثل پرتقال، گريپ فروت، کوجه فرنگي، کلم، توت فرنگي، فلفل سبزو ليمو ترش) 3. گنجاندن گوشت گوسفند، ماهي يا مرغ در برنامه غذايي . 4. پرهيز از مصرف چاي و قهوه 5. برطرف کردن مشکلات گوارشي و يبوست 6. تصحيح عادات غذائي غلط ( مثل مصرف مواد غير خوراکي مانند خاک ، يخ ) 7. مشاوره با پزشک و متخصص تغذيه جهت پيش گيري به موقع و يا بهبود کم خوني 8. استفاده از نان هايي که از خمير ورآمده تهيه شده اند 9. استفاده از خشکبار مثل توت خشک ، برگه آلو، انجير خشک و کشمش که منابع خوني از آهن هستند. 10. استفاده ازغلات و حبوبات جوانه زده . 11. شست وشو و ضد عفوني کردن سبزي هايي که استفاده مي کنيد. 12. شستن کامل دست ها با آب و صابون ، قبل از تهيه مصرف غذا و پس ازهر باراجابت مزاج . 13. مصرف روزانه يک قرص آهن از پايان ماه چهارم بارداري تا سه ماه پس از زايمان در باردار. 14. مصرف قطره آهن هم زمان با شروع تغذيه تکميلي تا پايان 2 سالگي در کودکان . " آشپزي ويژه " سالاد شاهي آبي ( براي افراد کم خون) مواد لازم 4 فنجان شاهي آبي يا اسفناج تازه خام 2 فنجان گوجه فرنگي گيلاسي يا تزييني 5 تا 6 عدد سيب زميني استانبولي نصف فنجان مغز تخمه آفتاب گردان 3 قاشق غذا خوري پنير خامه اي 1-2 قاشق غذا خوري سرکه سيب 1 قاشق غذا خوري شکر و يا عسل 2 قاشق غذا خوري کنجد بو داده 1 فنجان لوبياي قرمز پخته اين سالاد مملوازويتامين هايB ,C,K و هم چنين سرشارازاملاح معدني وآهن است.بنابراين افراد کم خون ياAnemic مي توانند از اين سالاد خوش مزه بهره هاي بسياري ببرند . اگر شاهي آبي در دسترس نبود مي توانيد از اسفناج تازه خام استفاده کنيد. طرز تهيه سيب زميني استانبولي را در آب جوش بپزيد و سعي کنيد در موقع پوست کردن آن را يک اندازه و يک شکل در آوريد. وقتي سيب زميني را آب پز کرديد بگذاريد تا خنک شود. شاهي آبي يا اسفناج را پاک نموده و بشوييد . وقتي خشک شد آنها را مانند کاهو خرد کنيد و کنار بگذاريد. سپس در ظرفي جداگانه ، شاهي آبي يا اسفناج را با گوجه فرنگي ، سيب زميني، لوبياي قرمزپخته ، مغز تخمه و کنجد بود داده با هم مخلوط کنيد. براي سس سالاد از يک شيشه خالي دردار استفاده کنيد . پنيرخامه اي ، سرکه ، شکر ( يا عسل ) را در آن بريزيد ، درِ شيشه را محکم ببنديد و خوب تکان دهيد . سپس کمي نمک و فلفل به آن بيفزاييد و دوباره خوب تکان دهيد . مي توانيد کمي ماست نيز به آن اضافه کنيد . سس را روي سالاد بريزيد ، به مدت 10 دقيقه در يخچال بگذاريد و سپس ميل کنيد. براي خاصيت بيش تر اين سالاد ، جوانه ماش ، جوانه شبدر و حتي عدسي پخته به آن بيفزاييد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 705]