پيوند معنويت و سياست

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: پيوند معنويت و سياست
مصطفي ياسيني

"در مكتب سياسي امام، معنويت با سياست در هم تنيده است. در مكتب سياسي امام، معنويت از سياست جدا نيست؛ سياست و عرفان، سياست و اخلاق. امام كه تجسم مكتب سياسيِ خود بود، سياست و معنويت را با هم داشت و همين را دنبال مي‏كرد؛ حتّي در مبارزات سياسي، كانون اصلي در رفتار امام، معنويت او بود. همه‏ رفتارها و همه‏ مواضع امام حول محور خدا و معنويت دور مي‏زد. امام به اراده‏ي تشريعي پروردگار اعتقاد و به اراده‏ي تكوينيِ او اعتماد داشت و مي‏دانست كسي كه در راه تحقق شريعت الهي حركت مي‏كند، قوانين و سنت‏هاي آفرينش كمك گار اوست"(1).‏

عبارات فوق بخشي از بيانات مقام معظم رهبري در خصوص شاخصه‌هاي مكتب امام است. يكي از اين شاخصه‌ها كه در بيان رهبر معظم انقلاب عنوان شده، وحدت سياست و معنويت است. امام راحل تنها در سطح تئوريك، وحدت سياست و معنويت را طرح نكردند، بلكه در عمل نيز مصداق اعلاي آن به شمار مي‌رفت. او تجسم مكتب سياسي خود بود. كم نيستند عارفان و شخصيت‌هاي معنوي كه خلوتگاه عبادت و راز و نياز را جز به ضرورت ترك نمي‌كنند و به امور اجتماعي و سياسي بي‌توجهند. اما امام بين اين دو شرايط را جمع كرد. عرفان نظري و سلوك عملي هيچ گاه او را از متن اجتماع و سياست دور نمي‌كرد. كسب معرفت الهي و حضور در دروس عرفاني آيت اللّه شاه آبادي او را از شركت در مجلس شوراي ملي زمان طاغوت، براي مشاهده مذاكرات نمايندگان و يا درك سياسي محضر آية اللّه مدرس باز نمي‌داشت. در شرايطي كه جهاد اكبر در راس برنامه‌هاي او بود، از دعوت به جهاد اصغر و قيام براي خدا غافل نبود. امام با نگارش كتاب‌هاي عميق عرفاني و فلسفي مانند "مصباح الهدايه الي الخلافه و الولايه"، تعليقات بر فصوص، تعليقات بر مصباح الانس و كتاب "سر الصلاة" و كتاب‌هاي سياسي ـ فقهي همچون كشف اسرار، الرسائل، كتاب البيع و تحرير الوسيله، وحدت فقاهت با سياست، عرفان و فلسفه را به خوبي نشان داد.آيت اللّه جوادي آملي در اشاره به اين ويژگي امام خميني(ره)، مي‌نويسد: "طوبي براي كسي كه بين غيب و شهادت از يك سو، بين عرفان و سياست از سوي ديگر و بين فلسفه و سياست از سوي سوم جمع كرد. او نه تنها قائل به ولايت فقيه بود بلكه چون حكيم بود، قائل به "ولايت حكيم" بود و چون عارف بود، قائل به "ولايت عارف" بود. او ولايتي را آورد كه در آن فقاهت، آميخته با حكمت و حكمت، عجين شده با عرفان بود".جدايي دين از سياست از نظر ايشان فكري است كه ابتدا از سوي بني‌اميه در صدر اسلام و سپس از سوي استعمارگران مطرح شده است. استعمارگران "تبليغ كردند كه اسلام دين جامعي نيست؛ دين زندگي نيست؛ براي جامعه نظامات و قوانين ندارد؛ طرز حكومت و قوانين حكومتي نياورده است"(2) چنين شعاري از نظر امام خميني ره شاخصه اسلام آمريكايي است: "... اسلام آمريكايي اين بود كه ملاها بايد بروند درسشان را بخوانند چكار دارند به سياست، با صراحت لهجه مي گفتند..."(3).‏

از آنجا كه اسلام ديني جامع و كامل براي هدايت انسانها است، براي همه ابعاد نيازهاي بشر و اداره جامعه قانون دارد و با توجه به نقش سياست و مديريت كلان جامعه در هدايت انسانها نمي‌تواند خالي از سياست باشد. كما اينكه تصور دين الهي بدون معنويت و تقدس غيرممكن است. چنين نيست كه اسلام تنها به رابطه معنوي بين فرد و خدا توجه نموده، اما به روابط فرد با اجتماع بي‌اعتنا باشد. به معنويت، اخلاق و عرفان بپردازد اما امور سياسي را مهمل بگذارد. دين اسلام براساس ماهيت خود، دين سياست است. امام(ره) چنين استدلال مي‌كند: "اسلام دين سياست است (با تمام شئوني كه سياست دارد). اين نكته براي هر كسي كه كمترين تدبري در احكام حكومتي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي اسلام بكند آشكار مي‌گردد. پس هر كه را گمان بر اين برود كه دين از سياست جداست، نه دين را شناخته است و نه سياست را"(4). در جاي ديگر مي‌فرمايند: "قرآن كريم و سنت رسول اللّه (ص)، آن قدر كه در حكومت و سياست، احكام دارند در ساير چيزها ندارند. بلكه بسياري از احكام عبادي سياسي است"(5).

البته از نظر امام تنها احكام عبادي وصف سياسي ندارند، بلكه تمام آنها از جمله احكام اخلاقي و معنوي نيز سياسي است. در اثبات اين نظريه امام چنين استدلال مي‌كند: "اسلام احكام اخلاقي‌اش هم سياسي است. همين حكمي كه در قرآن است كه مؤمنين برادر هستند اين يك حكم اخلاقي است، يك حكم اجتماعي است، يك حكم سياسي است. و اين اخوت انحصار به مومنين ايران ندارد، انحصار به مومنين يك كشور ندارد، بلكه بين تمامي مومنين دنياست. تمام ممالك اسلام بايد مثل برادر باشند و اگر توده‌هاي كشورهاي اسلامي با هم برادر باشند، بر همه قدرتهاي عالم مسلط خواهند شد"(6). در بياني ديگر، بنيانگذار انقلاب اسلامي، نماز جماعت و اجتماع حج را در عين معنويت اخلاقي و اعتقادي حائز آثار سياسي معرفي مي‌نمايد. بنابراين، دين اسلام از نظر امام، ديني جامع است. بنابراين نمي‌توان نقصي براي آن فرض كرد. نمي‌توان تصور كرد سياست و ديانت از هم جدا هستند، سياست و اخلاق و عرفان از هم جدا باشند. در وصيت نامه سياسي- الهي امام آمده است: "اسلام مكتبي است كه بر خلاف مكتبهاي غيرتوحيدي در تمام شئون فردي و اجتماعي و مادي و معنوي و فرهنگي و نظامي و اقتصادي دخالت و نظارت دارد و از هيچ نكته و لو بسيار ناچيز كه در تربيت انسان و جامعه و پيشرفت مادي و معنوي نقش دارد، فرو گذار ننموده است".

پي‌نوشتها در دفتر روزنامه موجود است.

شنبه|ا|20|ا|خرداد|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 96]