واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: پلّههاي تمام نشدني
سلسله نوشتارهاي عصمت در انديشه ديني درصدد است تا ضمن باز تعريف مفهوم عصمت، مهمترين پرسشهايي که در اين زمينه مطرح است را بيان کرده و پاسخي درخور به آنها بدهد.آيا درجه عصمت معصومين به يک اندازه است؟ و اگر تفاوت ندارد، پس چرا پيامبران اولواالعزم داريم و اگر تفاوت دارد چرا ميگويند همه آنها معصومند و تفاوتي با يکديگر ندارند؟ در اين سؤال دو پرسش گنجانده شده که جداگانه به بررسي آنها ميپردازيم: 1) تفاوت درجات معصومانبي ترديد پيامبران الهي به مراتب گوناگوني از قرب و کمال دست يافته و هر کدام به جايگاه ويژهاي بار يافتهاند. وجود پيامبراني که قرآن کريم آنان را «اولواالعزم» ميخواند، تنها يکي از دلايلي است که برتري برخي از انبيأ بر بعضي ديگر را به خوبي مينماياند. افزون بر اين، در دو آيه به صراحت از چنين تفاوتي سخن به ميان آمده است چنانکه در سوره اسراء ميخوانيم:«وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَى بَعْضٍ »و به راستي برخي از پيامبران را بر برخي ديگر برتري بخشيده ايم.(اسراء/55)ميزان ترک اولاي يک معصوم، يکي از معيارهايي است که ميتواند مقدار قرب و کمالش را مشخص سازد.برتري پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه وآله بر ديگر معصومان، به گواهي روايات فراوان، انکارناپذير است و در ميان امامان نيز، برخي از آنان درخشش ويژهاي يافتهاند، چنانکه در بسياري از احاديث، علي بن ابيطالب عليهالسلام پس از رسول خدا صلي الله عليه وآله سرآمد همه مردمان به شمار آمده است. با اين همه، بهتر است از کنجکاوي در اين باره بپرهيزيم و دانش آن را به خدا واگذاريم و اين سخن امام صادق عليهالسلام را آويزه گوش خود سازيم که در پاسخ به پرسشي از اين دست بر سرشت يگانه امامان تاکيد ورزيده، فرمودند:«اوّلنا محمّد و أوسطنا محمّد و آخرنا محمّد»(1) 2) همساني در عصمتهمه پيامبران الهي در چهار گونه عصمت همسان يکديگرند:الف) عصمت در دريافت وحي و ابلاغ آن. ب) عصمت در اعتقادات ج) عصمت از گناهان. د) عصمت از خطا و نسيان.عصمت امامان نيز تفاوت چنداني با عصمت پيامبران ندارد، جز اينکه در اينجا به جاي دريافت و ابلاغ وحي، از تبيين و توضيح معارف وحياني سخن ميرود. مقصود از گناهاني که هيچ پيامبر و امامي به گِرد آن نميگردد، سرپيچي از مقرّراتي است که در شريعتي آسماني، به صورت تکليفي همگاني در آمده است. با اين حال، بسياري از کارها که بر همگان روا است، شايسته مقرّبان درگاه الهي نيست، که «حسنات الابرار سيئات المقرّبين». در اينجا است که گاه معصومان نيز دچار لغزش ميگردند و عملي از آنان سر ميزند که هر چند حرام شرعي نيست، امّا در خور مقام والاي معصومان نبوده، در اصطلاح «ترک اولي» خوانده ميشود شمار ترک اولاي يک معصوم، يکي از معيارهايي است که ميتواند مقدار قرب و کمالش را مشخص سازد.از سوي ديگر، پرهيز از گناه و ترک اولي، يگانه معيار فضيلت نيست؛ ميزان راز و نياز و عبادت و چگونگي بردباري در برابر مشکلات از عوامل ديگري است که ميتواند معصومان را در درجات متفاوتي جاي دهد. از اين رو است که گاه امامي معصوم، عبادات خود را در برابر حالات معنوي معصومي ديگر ناچيز ميشمارد و حسرت آن را در دل ميپروراند.کوتاه سخن آنکه، نردبان معرفت الهي، داراي پلّههاي نامتناهي است و معصومان اگر چه از خطّ قرمزي که مرز سقوط به دامن گناهان شرعي را مشخص ميسازد، فروتر نميآيند، اما چنين نيست که همگي به يکسان درجات تعالي را بپيمايند، چنانکه آيات قرآن ـ با وجود آنکه در معجزه بودن همسان يکديگرند ـ در رسايي و شيوايي با يکديگر تفاوت دارند، به گونهاي که شاعر ميگويد:در بيان و در فصاحت کي بود يکسان سخن گر چه گوينده بود چون جاحظ و چون اصمعيدر کلام ايزد بي چون که وحي مُنزل است کي بود «تبت يدا» مانند «يا ارضُ ابْلَعي»پينوشت:1- بحارالانوار، جلد 26، صفحه 16منبع:پرسمان عصمت، واحد پاسخ به سوالات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، با اندکي تصرف
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 247]