تبعات منطقه اي پيمان راهبردي آمريكا و افغانستان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: تبعات منطقه اي پيمان راهبردي آمريكا و افغانستان
تهران،گروه ميزگردها - رييس جمهوري آمريكا در يك اقدام غير منتظره و اعلام نشده شب گذشته وارد كابل شد و همراه رييس جمهوري افغانستان سند همكاري هاي پيمان راهبردي دو كشور را به امضا رساند.

اين رويداد در حالي رخ داد كه چند روز پيش تر اعلام شد، توافقنامه بين افغانستان و آمريكا به امضاي "رنگين دادفر سپنتا" مشاور امنيت ملي رييس جمهوري افغانستان و "رايان كراكر" سفير آمريكا در افغانستان رسيده و مقرر شده سند همكاري هاي پيمان راهبردي دو كشور پيش از برگزاري اجلاس سران ناتو در شيكاگو كه اول خرداد سال جاري برگزار مي شود به امضاي روساي جمهوري دو كشور برسد.

به گفته وزير خارجه افغانستان اين موافقت ‌نامه شامل يك مقدمه هشت بخشي در مورد حفظ و تقويت ارزش‌هاي دمكراتيك، تحكيم امنيت پايدار، تحكيم و تقويت همكاري‌هاي منطقه ‌اي، توسعه در زمينه ‌هاي اقتصادي و اجتماعي، تقويت نهادها و دولت ‌داري در افغانستان ، تدابير تطبيق اين موافقت ‌نامه و احكام نهايي آن است.

بنابر اظهارات زلمي رسول، براساس اين موافقت ‌نامه آمريكا در پي شناسايي تاسيسات نظامي در افغانستان نخواهد بود و نظاميان اين كشور نيز تهديدي براي همسايه‎هاي افغانستان نخواهند بود و واشنگتن متعهد است كه از قلمرو افغانستان براي عمليات

عليه كشورهاي ديگر استفاده نكند. اما سربازان آمريكايي از حق قضاوت كنسولي يا مصونيت قضايي در افغانستان برخوردار مي شوند.

موافقت‌نامه ياد شده براي 10 سال از سال 2014 تا پايان سال 2024 ميلادي اعتبار دارد اما طرفين مي‌ توانند با موافقت يكديگر آن را فسخ يا تمديد كنند.

اين قرارداد پيمان نظامي را شامل نمي شود و در آينده در مورد همكاري هاي نظامي با آمريكا قرارداد جداگانه يا يك پروتكل الحاقي منعقد خواهد شد.

*پيرو اين رخداد سياسي، نشست تخصصي پيمان راهبردي آمريكا و افغانستان روز سه شنبه در موسسه مطالعات ايران و اوراسيا با حضور "محمد ابراهيم طاهريان" سفير سابق جمهوري اسلامي ايران در افغانستان ، "مهدي سنايي" عضو كميسيون امنيت ملي مجلس و "محمود شوري" تحليلگر مسائل روسيه در موسسه مطالعات ايران و اوراسيا برگزار شد.

"محمد فرهاد كليني" سفير اسبق ايران در ارمنستان و كارشناس مسائل استراتژيك نيز به عنوان سخنران ميهمان در اين نشست حضور داشت.

طاهريان سفير سابق ايران در كشورهاي افغانستان و پاكستان ضمن بررسي ابعاد قرارداد بين افغانستان و امريكا به بررسي اثرات اين پيمان بر موقعيت ايران در منطقه پرداخت.

اين كارشناس گفت: مرحله نخست اين قرارداد با كم ترين حساسيت ها و مخالفت ها در افعانستان پشت سرگذاشته شد دلايل اين امر را مي توان در يك خواست تاريخي افغان ها مبني بر داشتن يك رابطه از جنس مطروحه در همين قرار داد با آمريكا جستجو كرد.

طاهريان افزود: به دليل كم علاقگي كشورهاي طرف افغانستان ، معمولا قراردهاي خارجي به سختي به امضا مي رسيده است بنابر اين افغان ها امضا شدن اين قرار داد را با خوشحالي پيگيري كرده اند.

وي توضيح داد: افغانستان محصور در خشكي است، كل بودجه سالانه اين كشور تنها پنج ميليارد دلار است، تجربه بارها تهاجم و اشغال شدن را دارد و هيات حاكمه و گروه هاي مخالف نيز تكيه گاه خود را در پيوند با كشورهاي ديگر مي دانند كه مهم ترين آن عقد قرارداد با هند بود كه به امضا رسيد و زمينه امضاي قرارداد با ديگر كشورها را فراهم كرد.

به گفته وي دليل ديگري كه اين قرارداد با مخالفت جدي در افغانستان روبرو نشد اين است كه از گروه هاي مخالف از جمله خانواده جهاد اسلامي تقريبا شخص سرشناسي باقي نمانده است و اسماعيل خان به عنوان يكي از مخالفان اين قرارداد نيز ترور شخصيت و بي اثر شد.

محمد اسماعيل خان، وزير انرژي و آب افغانستان، والي پيشين هرات، و از رهبران مجاهدان در زمان جنگ با نيروهاي شوروي و طالبان است كه اداره مبارزه با فساد اين كشور چند روز پيش وي را متهم به زمين خواري و فساد اداري كرده و اعلام داشته كه اسماعيل خان زميني به ارزش ۷۰ ميليون دلار را غصب كرده است.

طاهران ادامه داد: فساد در تمام افغانستان از صدر تا ذيل مشهود است اما اعلام اتهام و حذف اسماعيل خان در اين برهه از زمان پيامي براي ديگر مخالفان عقد قرارداد با آمريكا بود.

وي تصريح كرد: اين قرارداد در بدترين شرايط افكار عمومي افغانستان يعني همزمان با واقعه قرآن سوزي، حمله سرباز يا سربازان به منازل مردم و كشتن 16 غيرنظامي و موضوع زندان بگرام و عمليات شبانه، به امضاي نمايندگان دو كشور رسيد.

* محتواي قرارداد آمريكا و افغانستان

سفير سابق ايران در افغانستان درخصوص محتواي اين قرارداد گفت: هنوز اطلاعات كاملي از اين قرارداد حتي در محافل ذيصلاح و رسمي افغانستان بروز داده نشده است چنانكه رنگين دادفر سپنتا مشاور امنيت ملي رياست جمهوري و امضا كننده افغان اين قرارداد در لويه جرگه افغانستان اطلاعات ماهوي از آن ارايه نداد و تنها به توضيحات شكلي آن بسنده كرد.

طاهريان افزود: به نظر مي رسد امضاي نهايي قرارداد بين روساي جمهوري در كشور پيش از اجلاس شيكاگو امضا قطعي باشد.

وي گفت: اعطاي حق قضاوت كنسولي يا مصونيت قضايي به اتباع آمريكايي در افغانستان از سوي افغان ها پذيرفته شد زيرا طبق قوانين كشور ايالات متحده آمريكا ، مصونيت قضايي بخشي از قراردادهاي خارجي اين كشور با ديگر كشورهاست، اما اينكه چه امتيازاتي به افغانستان داده شده هنوز مبهم است.

وي اظهار داشت: تاكنون اقدامات جدي در توسعه افغانستان انجام نشده ودر بخش تاسيسات زيربنايي نيز بعد از اين همه سال حضور آمريكا در اين كشور قدمي برداشته نشده است تنها ايران با اعطاي حدود 250 ميليون دلار كمك بلاعوض اقدام به ايجاد راه و پل و توليد برق در افغانستان كرده است و آثاري نيز از تاسيسات شوروي سابق باقي مانده اما ساختاري كه آمريكاييان به ثمر رسانده و قابل مشاهده باشد در افغانستان نمي بينيم.

اين كارشناس حدس و گمان در زمينه امتيازات اقتصادي افغانستان در اين قرار داد را چنين توضيح داد: براي رشد اقتصاد افغانستان لازم است معادن اين كشور فعال شود كه آغاز فعاليت در اين بخش قبلا به چين واگذار شده ، راه آهن به ازبكها و روسها و بخش انتقال انرزي و كنترل آبهاي سطحي و زير سطحي نيز در اختيار هند قرار گرفته است در نتيجه اكنون معلوم نيست آمريكا در كدام يك از اين سه حوزه وارد عمل خواهد شد تا براي افغانستان توسعه ايجاد كند.

وي درباره محل استقرار نظاميان يا همان پايگاههاي نظامي آمريكا در افغانستان گفت:تعداد اين پايگاهها هنوز بطور قطع معلوم نيست اما از بين حدس هاي مطرح، سه يا پنج يا هفت پايگاه قطعيت بيشتري دارد اما پايگاه بگرام كه يادگار روسهاست قطعي ترين آنهاست.

طاهريان افزود: در حوزه جنوب افغانستان ، شورآباد و قندهار ، در حوزه شرق جلال آباد، ننگرهار و پكتيا و براي حفظ حوزه پاكستان مزارشريف يا بدخشان مد نظر قرار دارند.

وي درخصوص بخش غربي و همجوار با ايران توضيح داد: در غرب افغانستان تاكنون پايگاه مطرح يا تاسيساتي ايجاد نشده است اما احتمال دارد كه آمريكاييان در هرات پايگاهي تاسيس كنند.

*تاثيرات قرارداد بر ايران

سفير پيشين ايران در افغانستان و كارشناس مسائل اين حوزه درباره تاثيرات احتمالي پيمان راهبردي افغانستان و آمريكا بر ايران اظهار داشت: تا اكنون به نظر مي رسد اين قرارداد وضع موجود را تغيير زيادي ندهد و شايد حتي آمريكا محدودتر شود زيرا نيروهاي نظامي بايد درون پايگاه هاي مشخص استقرار يابند و به اين ترتيب اطلاع از وضعيت آنها براي ايران آسان تر از امروز خواهد بود بنابر اين ميزان نگراني ما در آينده از آنچه امروز هست بيشتر نخواهد بود.

طاهريان ادامه داد: كاركرد گذشته آمريكاييان در منطقه نشان مي دهد كه سياست هاي آنها در 10 سال گذشته نتيجه خوبي به دنبال نداشته و براي خود آنها و هم كشورهاي منطقه هزينه هايي دربر داشته است.

اين كارشناس افزود: در كنار موضوع مواد مخدر و مهاجرين افغان، ايران در بخش امنيت

بيش از ساير همسايگان هزينه متحمل مي شود. براي روبرو شدن با اين رخداد لازم است يك مديريت يكپارچه و تجميع شده از امكانات داشته باشيم كه مهمترين اين ابزارها تجربيات گذشته ماست. با در نظر گرفتن سياست تجربه و خطا مي توان به سياست صحيح تري در قبال وقايع افغانستان نسبت به گذشته رسيد.

سفير سابق ايران در افغانستان اظهار داشت: مهاجران افغان براي كشور ما هزينه هاي زيادي در بخش درمان يا آموزش دارند اگرچه به لحاظ آماري نسبت به جمعيت اين مهاجران، جمعيت متخلف و فاسد آن رقم بالايي نيست. در سه دهه گذشته ساماندهي اين مهاجران به روش هاي مختلف انجام شد اما نتيجه مورد نظر حاصل نشد. متاسفانه ما يك سنگ نشان يا رويه دايمي در خصوص مهاجران افغان نداريم و ايجاد اين سياست كاري ضروري است زيرا بحث مهاجران در رابطه ايران و افغانستان وزنه موثري است.

*شرايط فعلي افغانستان منبع فرصت ها و تهديدها براي ايران است

مهدي سنايي عضو كميسيون امنيت ملي مجلس و استاد روابط بين الملل دانشگاه تهران نيز در اين نشست گفت: در اوضاع فعلي همكاري امنيت بومي بين روسيه ، چين و ايران لازم است كه اكنون اين ديدگاه در ايران وجود دارد، با روي كار آمدن ولاديمير پوتين ديدگاه اوراسيايي تقويت خواهد شد اما درباره چين همه منتظر يك رويكرد فعال تر در منطقه از سوي اين كشور هستند.

وي افزود: از بعد منطقه اي شايد افغانستان در حال از دست دادن اهميت خود براي ناتو باشد اما تهديدهاي افغانستان براي ايران باقي است.

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس اظهار داشت: از گزارش هايي كه گاه به مجلس مي رسد اين تلقي وجود دارد كه افغانستان در جايگاه لازم در ديپلماسي ما قرار نگرفته است و لازم است اين كشور همسايه به شكل جدي در ابعاد سياسي ، فرهنگي و اقتصادي در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران ديده شود.

سنايي در بخش ديگري از سخنان خود گفت: روس ها اطمينان قاطع دارند كه كسي در افغانتستان به نتيجه مورد نظر خود نمي رسند و حضور آمريكا را نيز پيرو همين قائده مي دانند.

استاد روابط بين الملل دانشگاه تهران در ادامه افزود: از چهار پيش سال روابط آمريكا و روسيه با سفر مدودف به آمريكا بازسازي شد دراين ديدار دو رييس جمهوري بر سر فهرستي از منافع خود توافق كردند كه در ابتداي فهرست منافع روسيه عدم دخالت آمريكا در حوزه نفوذ CIS و عدم گسترش ناتو قرار داشت اما مهمترين اولويت آمريكا ، افغانستان بود.

CISيا كشورهاي مشترك المنافع شامل آذربايجان، اوكراين، مولداوي، بلاروس، گرجستان، ارمنستان، تاجيكستان، قرقيزستان، ازبكستان، تركمنستان، قزاقستان و روسيه مي باشد.

*محمد فرهاد كليني كارشناس مسائل استراتژيك كه به عنوان ميهمان در اين نشست حضور داشت در سخناني گفت: نياز متقابلي بين افغانستان و آمريكا براي قرارداد امنيتي مشاهده مي شود.

وي افزود: آمريكا به دنبال ارتش لاغر و چابك است و بحث كنترل 4 شامل چهار كشور چين، ايران ، هند و روسيه را جدي تر دنبال مي كند. آمريكا چين و ايران را به عنوان تهديد ذكر كرده است. پس نمي توانيم بگوييم ماندگاري آمريكا دقيقا برچه اساسي است به نظر مي رسد اگر قضاوت خود را تنها به گذشته معطوف نكنيم و در يك چارچوب تحليلي پيوسته، حضور آمريكا در افغانستان را مطالعه كنيم مي بينيم كه آينده، سوالات جديدي را مطرح مي كند.

سفير اسبق ايران در ارمنستان ادامه داد: مرحله سوم انتقال امنيتي در افغانستان در حال شكل گيري است در اين بين بايد به سه بعد از موضوع توجه داشت نخست آمريكا و طالبان دوم حقوقي كردن حضور آمريكا در افغانستان و كشاندن نيروهاي نظامي آمريكايي از بيابان و خيابان به درون پايگاه ها و سوم استراتژي آمريكا در اين كشور كه بخشي از كل سياست آمريكا در منطقه است.

كليني گفت: روسيه بر خروج آمريكا از افغانستان پيش از سال 2014 اصراري ندارد به رغم اينكه طالبان و برخي كشورهاي منطقه خواستار اين خروج هستند و برخي كشورها مثل ايتاليا و فرانسه در حال خارج كردن سربازان خود از افغانستان هستند.

وي افزود: از ديد سياست هاي داخلي آمريكا نيز شاهديم كه اوباما طبق قولي كه داده بود بايد كارنامه عملكرد خود در افغانستان را ارايه كند.اين پيرو كشتن بن لادن به عنوان سر مار تروريسم بود.

محمود شوري، كارشناس مسائل روسيه يكي ديگر از سخنرانان اين نشست بود كه زاويه نگاه روسيه به افغانستان را بررسي كرد.

وي اظهار داشت: رابطه روسيه با افغانستان را مي توان از بعد داخلي و يا از بعد رابطه روسيه با ناتو بررسي كرد كه در اينجا نظريه نخست يعني بعد داخلي روسيه را تشريح مي كنم.

شوري گفت: نگاه روس ها به افغانستان نگاه فرامنطقه اي نيست بلكه از بعد داخلي و با محور امنيت به اين كشور نگاه مي كنند.

به گفته اين كارشناس به رغم موقعيت ژئوپلتيك افغانستان براي روسيه اين كشور در افغانستان بازيگر فعال نيست علت آن سابقه تاريخي است كه از آن با عنوان "سندرم افغانستان" ياد مي كنند.

شوري افزود: علاوه بر اينكه روس ها ابزار كافي براي از جمله فرهنگ برقراري ارتباط با افغان ها را ندارند، بيزاري مردم افغان از آنها نيز در اين امر موثر است.

وي از سازمان هاي منطقه اي به عنوان ابزارهاي دخالت روسيه در افغانستان ياد كرد كه روسيه از بكارگيري آنها خود داري كرده است.

وي افزود:‌ تهديدهاي افغانستان براي روسيه مهم است هم از باب مواد مخدر و هم افراط گرايي مذهبي.

كارشناس مسائل روسيه گفت: در روسيه سه ديدگاه نسبت به افغانستان وجود دارد نخست ديدگاه ملي گرايانه كه معتقد است بايد افغانستان را رها كرد ديدگاه دوم به نام واقع گرايانه كه حوزه مورد علاقه را فقط شمال افغانستان مي داند و سوم ديدگاه كمك به توسعه افغانستان است.

به گفته وي موافقان دخالت در افغانستان معقتدند كه همكاري با ناتو امنيت روسيه را تقويت مي كند اما مخالفان در اين كشور باور دارند كه حضور نظامي ناتو امنيت روسيه را تضعيف مي كند پس تلاش دارند كه اين نخستين تجربه ناتو در ماندن در يك كشور موفق نشود زيرا در غير اينصورت الگويي براي ماندگاري نيروهاي ناتو در كشورهاي ديگر خواهد شد.

شوري تصريح كرد: روسيه به اجلاس سران ناتو در شيكاگو دعوت شده است و اين نشان مي دهد كه اختلاف جدي بين آمريكا و روسيه در بحث افغانستان وجود ندارد.

گزارميز**1823**1776**9187**1542

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80108879

چهارشنبه|ا|13|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]