بـيـمـاري فـرامـوش شـده

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: بـيـمـاري فـرامـوش شـده
از ميان بيماري‌هاي باستاني، جذام از قديمي‌ترين و پرآوازه‌ترين بيماري‌هاست. بيماري‌اي كه تقريباً در سراسر جهان، از يادها رفته است. بر اساس تعريف سازمان جهاني بهداشت زماني كه شيوع يك بيماري در كشوري به يك در هر ده هزار مورد برسد، آن بيماري حذف شده تلقي مي‌شود. به گفته كارشناسان، ايران سال‌هاست كه در آمار بيماري جذام به اين عدد رسيده است. تعداد موارد كشف شده جذام در ايران در سال 1370، 191 مورد بوده كه در سال 1386 شيوع اين بيماري به 37 نفر كاهش يافته است.

جذام روزي بيماري فقر خوانده مي‌شد؛ امروز نيز اين روند حفظ شده و با وجود تكنيك‌هاي جديد تشخيص و درمان حتمي، كشورهاي فقيرنشين و محروم از امكانات پيشرفته بهداشتي - درماني هنوز هم با جذام دست به گريبان هستند. آنچه كه در اين بيماري اهميت دارد، آغاز سريع درمان است.

جذام در طول تاريخ بيش از هر بيماري ديگري وحشت و انزواي مبتلايان و اطرافيان آنها را به دنبال داشت. امروز هم با وجود تاكيد متخصصان به درمان صددرصد اين بيماري، باز هم نشانه‌هايي از وحشت عموم جامعه نسبت به جذام ديده مي‌شود. همچنين بايد گفت كه برخلاف تصور عموم، انتقال اين بيماري نيازمند تماس مداوم و نزديك با فرد ناقل است.

انگي كه به اين بيماري زده شده از جمله موانع بر سر راه ريشه‌كني قطعي اين بيماري محسوب مي‌شود؛ چرا كه ممكن است مبتلايان به آن به نوعي خود را از نظرها دور داشته و مخفي شوند.

دكتر محمد شيزرپور، متخصص پوست و محقق مركز آموزش و پژوهش بيماري‌هاي پوست و جذام وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران، جذام را نوعي بيماري مزمن مي‌داند كه با عامل باكتري به وجود مي‌آيد و در صورت عدم درمان به موقع آسيب‌هاي جدي و دائمي را به دنبال دارد.

وي با بيان اين كه عدم درمان به موقع جذام، آسيب‌هاي جدي به پوست، اعصاب، دست و پا وچشم را سبب مي‌شود؛ مي‌گويد: پوست و اعصاب مهم‌ترين مكان‌هايي هستند كه گرفتار اين بيماري مي‌شوند؛ هر چند كه ساير اندام‌هاي بدن هم از اين بيماري مصون نيستند.

از آنجا كه عصب اعضاي درگير در اين بيماري از بين مي‌رود، بيمار آسيب ديدگي و سوختگي حاصل از بيماري را احساس نمي‌كند و ضايعه حاصله ممكن است به زخم تبديل شود.

افراد معمولي هنگام تماس با جسم داغ سريع عكس‌العمل نشان مي‌دهند و خود را از منبع گرما دور مي‌كنند، اين در حالي است كه به گفته دكتر شيزرپور، بيمار جذامي به دليل از دست دادن حس و اعصاب خود، گرما را متوجه نشده و به سوختگي‌هايي مبتلا مي‌شود كه نتيجه اين سوختگي‌ها هم زخم در اندام‌هاست. اين زخم‌ها مي‌تواند پيشرفت كرده و در صورت عدم درمان به آسيب‌هاي دايمي به اندام‌ها منجر شود. از طرف ديگر جذام ممكن است به صورت فلج ماهيچه و فلج عضلات خود را نشان دهد.

جذام مسري نيست

برخلاف تصور عموم كه اين بيماري را مسري مي‌خوانند و به شدت از مبتلايان وحشت دارند، جذام چندان مسري نبوده و انتقال آن نيازمند تماس مداوم با فرد مبتلاست. اين متخصص پوست در اين باره مي‌گويد: انتقال جذام به صورت مستقيم، از انسان به انسان و از طريق ترشحات تنفسي صورت مي‌گيرد. سرايت اين بيماري نيازمند دوره تماس طولاني است. همچنين براي مبتلا شدن به اين بيماري وجود استعداد ژنتيكي لازم است. به اين ترتيب همه افراد نمي‌توانند به آن مبتلا شوند. بيش از 95 درصد افراد جامعه در مقابل جذام مصون هستند. همچنين جذام مي‌تواند هر دو جنس زن و مرد را گرفتار كند. دوره نهفتگي اين بيماري طولاني ميان پنج تا سه سال است. به اين ترتيب باكتري جذام چند سال پس از ورود به بدن خود را نشان مي‌دهد. جذام خطر مرگ ندارد؛ اين در حالي است كه در صورت عدم درمان فرد را به معلوليت‌هايي دچار مي‌كند.

جذام، قابل درمان است

جذام در زمان‌هاي دور به علت كمبود امكانات تشخيصي - درماني عوارض غيرقابل جبراني را به جا مي‌گذاشت. اگرچه جذام بيماري تاريخي با عوارض نامطلوب بوده و از سابقه طولاني برخوردار است؛ اما در حال حاضر صد در صد قابل درمان است. دكتر شيزرپور نيز بر اين امر صحه گذاشته و مي‌گويد: در حال حاضر روش دارويي بسيار موثري براي درمان جذام وجود دارد كه

صد در صد بيماري را درمان مي‌كند. در صورت تشخيص به موقع بيماري، بيمار در مراحل اوليه كاملا بهبود مي‌يابد. درمان دارويي جذام به صورت رايگان در تمام مراكز بهداشتي درماني در اختيار بيماران قرار مي‌گيرد.

در زمان‌هاي دور مبتلايان به جذام از ديگر بيماران جدا مي‌شدند و در مكان‌هايي با عنوان "جذام خانه" و به صورت متمركز تحت درمان قرار مي‌گرفتند. مكان‌هايي كه امروز نامي از آنها شنيده نمي‌شود و حتي اذهان نسل جديد با اين واژه بيگانه است. دكتر شيزرپور در اين باره مي‌گويد: در گذشته درمان جذام به صورت متمركز صورت مي‌گرفت و مكان‌هايي به نام جذام خانه براي مبتلايان در نظر گرفته شده بود. سازمان بهداشت جهاني تصميم بر جمع كردن مراكز جذام خانه و ادغام تشخيص و درمان جذام در سيستم‌هاي بهداشتي - درماني گرفت. در ايران نيز از سال 1370 اين امر انجام شد و سازمان مبارزه با جذام به تدريج حذف شد و تشخيص و درمان جذام را در شبكه‌هاي بهداشتي ادغام كرد؛ چرا كه شبكه‌هاي بهداشتي درماني در همه نقاط كشور حتي دورترين روستاها هم در دسترسند.

اين در حالي است كه سازمان جذام اين امكان را نداشت. علاوه بر آن نوعي داغ اجتماعي در اين بيماري وجود داشت؛ به اين ترتيب كه افراد از ترس طرد شدن از جامعه به جذام خانه‌ها مراجعه نمي‌كردند.

جذام كه روزي «خوره» ناميده مي‌شد و جوامع از جمله سازمان بهداشت جهاني را در تب و تاب و چاره‌انديشي انداخته و آنها را با چالش‌هايي روبرو كرده بود، امروز با كاهش شيوع بيماري از ذهن‌ها حتي اذهان پزشكان هم دور مانده و كمتر سخني از آن شنيده مي‌شود. بر اين اساس تشخيص موارد جديد مبتلايان اين بيماري مي‌تواند به تاخير بيفتد. دكتر شيزرپور در اين باره مي‌گويد: در حال حاضر شيوع جذام در ايران بسيار كاهش يافته و تقريبا بروز آن بسيار نادر شده است. طبق تعريف سازمان بهداشت جهاني زماني كه شيوع بيماري در كشوري به يك در هر ده هزار مورد برسد، بيماري حذف شده تلقي مي‌شود. ايران سال‌هاست كه به اين عدد رسيده است.

وي به تاخير افتادن تشخيص بيماري را از جمله مشكلات امروزي جذام مي‌داند و مي‌گويد: از آنجا كه در ايران شيوع جذام بسيار كاهش يافته و حتي از مرحله حذف هم گذشته است، اكثر پزشكان اين بيماري را فراموش كرده‌اند. به اين ترتيب معدود بيماراني هم كه وجود دارند بسيار دير تشخيص داده مي‌شوند.

بنابراين اگر عوارضي از اين بيماري ايجاد شود به دليل همين تشخيص ديرهنگام است.

جذام روزي به بيماري فقر شهرت داشت. اين در حالي است كه امروز هم با وجود شعارهاي رنگارنگ سازمان‌هاي بين‌المللي و ادعاي صرف هزينه‌هاي كلان در كنترل بيماري‌ها باز هم جذام در ملت‌هاي فقير به دليل عدم برخورداري از ابزارهاي تشخيصي و درماني مطلوب، شايع است. دكتر شيزرپور در اين باره مي‌گويد: در حال حاضر جذام در مناطق فقيري مانند هند، نپال و برزيل همچنان با شيوع بالا همراه است. علت آن است كه در مناطق فقير امكانات تشخيصي و درماني مناسبي در اين بيماري وجود ندارد. اين در حالي است كه در مناطق مرفه‌نشين بيماران سريع تشخيص داده شده و درمان مي‌شوند.

وي مي‌افزايد: درمان سه دارويي شامل سه عدد آنتي بيوتيك و به مدت يك سال براي درمان جذام به كار گرفته مي‌شود كه از سال 1979 توسط سازمان بهداشت جهاني به صورت رايگان در اختيار همه كشورها قرار گرفت. از سال 1979 كه آغاز درمان چند دارويي جذام در سراسر دنيا بود تا سال 1990 شيوع بيماري در دنيا به ميزان 90درصد كاهش يافت. بنايراين ديگر نيازي به تهيه واكسن در مقابله با جذام نبود. به اين ترتيب برنامه‌هاي سازمان بهداشت جهاني براي تهيه واكسن بيماري جذام كنار گذاشته شد؛ چرا كه بهترين راه كنترل جذام، تشخيص و درمان به موقع است. به اين ترتيب چرخه انتقال بيماري قطع و شيوع آن در جوامع كاهش مي‌يابد.

دكتر شيزرپور با اشاره به مشكلات كنوني بيماران مبتلا به جذام مي‌افزايد: در حال حاضر تعداد معدودي از بيماران از ادامه درمان به دليل ترس از عوارض دارويي و طولاني بودن دوره درمان امتناع مي‌كنند، اين در حالي است كه داروها تقريبا بدون عارضه بوده و ايمن هستند. تداوم وجود داغ اجتماعي ناشي از جذام در اذهان عمومي جامعه، تردد مهاجرين خارجي به ويژه افاغنه و همچنين فراموش شدن بيماري در ذهن پزشكان به علت كاهش شيوع بيماري از ديگر مشكلات كنوني در شناسايي و درمان بيماران است.

دكتر شيزرپور در رابطه با علائم بروز جذام، مي‌گويد: معمولا جذام با گروهي از علائم پوستي و حسي خود را نشان مي‌دهد. ضايعات پوستي ناشي از جذام بسيار متنوعند كه مي‌تواند شامل لكه‌هاي سفيد، قرمز و خشكي پوست باشد، اما اين ضايعه‌هاي پوستي برخلاف ديگر ضايعات پوستي شايع، حس يا علامت ديگري مانند خارش ندارند. هر چند در سال‌هاي دور بيماري‌هاي ديگري مانند سل و طاعون نيز شايع بودند؛ اما اين بيماري‌هاي عفوني، فرد مبتلا را از بين مي‌بردند و ظاهر بيمار تحت تاثير قرار نمي‌گرفت. اين در حالي است كه جذام خطر مرگ نداشته اما فرد را معلول و شكل ظاهري وي را از بين مي‌برد. به همين علت تصور ناخوشايندي از بيماري در اذهان عموم ملت‌ها شكل گرفت. متاسفانه هنوز هم داغ اجتماعي ناشي از جذام در جوامع وجود دارد. امروزه با وجود درمان صد در صد جذام و چه بسا درماني بسيار راحت‌تر از ساير بيماري‌ها، لازم است تصورات ذهني قديمي جذام از خاطره‌ها پاك شود.

سايت ايسنا

پنجشنبه|ا|10|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 254]