دستاوردهاي سازمان همكاري اقتصادي (اكو) در يك نگاه

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: دستاوردهاي سازمان همكاري اقتصادي (اكو) در يك نگاه

تهران- خبرگزاري كار ايران
سازمان همكاري اقتصادي (اكو) طي هفده سال گذشته, به منظور توسعه و تحكيم همكاري‌ها در زمينه‌هاي مختلف, طرح‌هاي عمل و راهبردهاي متعددي را به تصويب نشست‌هاي وزارتي و سطح بالاي خود رسانده است.

گزارشي از شكل‌گيري و عملكر سازمان اقتصادي اكو در گزارش خبرگزاري ايلنا به اين شرح آمده است:
الف ) سابقه
سازمان همكاري اقتصادي (اكو) در آغاز سازمان سه جانبه‌‏اي بود كه ايران، پاكستان و تركيه بنيانگذاران آن بودند. در واقع اين سازمان احيا شده سازمان همكاري منطقه‌‏اي براي عمران (آر سي دي) بود؛ كه در سال 1343 تشكيل گرديد.
سه كشور بنيانگذار (آر سي دي) از نظر توسعه اقتصادي كم و بيش در سطح متوازني قرارداشتند و هرسه در شمار كشورهاي بلوك غرب محسوب مي‌‏شدند، سران سه كشور در تيرماه سال (1964)1343 در استانبول بر همكاري منطقه‌‏اي به عنوان عامل رشد و توسعه ملي و تامين صلح و آرامش و ثبات تاكيدكردند و ارتباطات تاريخي و فرهنگي ملت‌‏هاي خود را سبب تحكيم اين همكاري دانستند.
پيمان ازمير كه بيان كننده اهداف و انگيزه‌‏هاي اساسي بنيانگذاران سازمان همكاري عمران منطقه‌‏اي بود در اسفند ماه (1977)1355 به تصويب رهبران سه كشور رسيد. در پيمان يادشده توسعه همكاري منطقه‌‏اي با توجه به پيوندهاي فرهنگي و تاريخي سه كشور مورد تاكيد قرارگرفت. دولت‌‏هاي عضو آرسي‌‏دي گسترش بازرگاني در ميان خود توسعه شرايط مساعد درهريك از كشورهاي عضو براي رشد پايدار اقتصادي وتحكيم علايق و پيوندهاي فرهنگي و اجتماعي و كمك به رشد و توسعه تجارت منطقه‌‏اي را از اهداف اساسي خود دانستند.
از آنجا كه اين سازمان برپايه سازمان سنتو شكل گرفته بود اساساً شاكله آن عمدتاً از ماهيتي سياسي برخوردار بود تا ماهيت اقتصادي ولذا درعمل به دليل جهت گيري‌‏هاي سياسي هر يك از كشورها كه عمدتا براساس منافع خاص خود حركت مي‌‏كردند نتوانست به اهداف اعلام شده دست يابد.
پيروزي انقلاب اسلامي ايران يكي از عوامل سستي در روند فعاليت سازمان همكاري عمران منطقه‌‏اي آر سي دي بود. پس از سال1357 فعاليت اين سازمان به حالت تعليق درآمد و در سال 1358 منحل گرديد ولي پس از پنج سال براساس سياست گسترش همكاري‌‏هاي منطقه‌‏اي و توسعه همكاري ميان كشورهاي همجوار و با توجه به جنگ تحميلي ومحاصره اقتصادي جمهوري اسلامي ايران توسعه همكاري‌‏هاي منطقه‌‏اي برپايه اصول سياست‌‏خارجي جمهوري اسلامي ايران در اولويت قرار گرفت و مجدداً سازمان آرسي‌‏دي تحت عنوان سازمان همكاري اقتصادي فعاليت خود را از 9 بهمن 1363 آغاز كرد لكن تا خرداد ماه 1369 كه پروتكل اصلاحي عهدنامه ازمير در اجلاس ويژه اسلام‌‏آباد به امضاي وزراي سه كشور رسيد عملا فعاليتي نداشت.
با فروپاشي نظام كمونيستي و استقلال جمهوري‌‏هاي شوروي زمينه مناسب براي تغييرات گسترده در ابعاد منطقه‌‏اي وبين‌‏المللي فراهم گرديد هريك از جمهوري‌‏هاي تازه استقلال يافته براي استقرار حاكميت سياسي و حفظ موقعيت جديد خود فعاليت‌‏هايي را آغاز كردند و در كنار ايجاد و توسعه روابط دو جانبه ورود به گروه بندي‌‏هاي جديدي كه بعضاً براساس علائق سياسي - اقتصادي و همچنين هويت فرهنگي، موقعيت جغرافيايي و شرايط حاكم منطقه‌‏اي و بين‌‏‌‏المللي شكل مي گرفت را مد نظر قررا دادند لذا كشورهاي مذكور علاقمند به شركت در سازمان همكاري‌‏هاي اقتصادي (اكو) شدند و متعاقب آن براساس تصويب شوراي وزيران در سال 1371 (1992) پنج كشور آسيايي مركزي به همراه آذربايجان و افغانستان به اكو پيوستند و بدين ترتيب اكو به يك سازمان منطقه‌‏اي با ده عضو تبديل شد، در حال حاضر كشورهاي جمهوري اسلامي ايران - تركيه - پاكستان - افغانستان - آذربايجان - تاجيكستان - تركمنستان - قزاقستان - قرقيزستان و ازبكستان عضو اين سازمان مي باشند.
ب ) تشكيلات سازمان همكاري اقتصادي (اكو)
براساس توافق‌‏هاي به عمل آمده در پيمان ازمير، اركان زير، وظايف محول شده به سازمان همكاري اقتصادي را انجام خواهند داد.
نشست سران
در اين نشست توصيه‌‏هاي لازم و مفيد از سوي بالاترين سطوح رهبري كشورهاي عضو به سازمان همكاري اقتصادي به عمل مي‌‏آيد، اين نشست تاكيد و تصديق مجددي بر اهداف و برنامه‌‏هاي سازمان همكاري اقتصادي مي‌‏باشد. زمان و مكان برگزاري نشست سران هر دو سال يك‌‏بار و تابع پيشنهاد و آمادگي كشورهاي عضو جهت ميزباني اجلاس مي باشد.
اولين اجلاس سران در تاريخ 28 و29 بهمن ماه سال 1370 در تهران برگزار شد و تاكنون هشت اجلاس ديگر به ترتيب در شهرهاي استانبول (تركيه) اسلام آباد (پاكستان )، عشق آباد (تركمنستان ) آلماتي (قزاقستان ) تهران (ايران) استانبول (تركيه) دوشنبه (تاجيكستان ) و باكو ( آذربايجان ) تشكيل گرديده است.
شوراي وزيران
شوراي وزيران ركن اصلي و تعيين كننده سياست‌‏ها و تصميمات اكو مي باشد، اين شورا مركب از وزراي امور خارجه كشورهاي عضو و يا نمايندگان ديگري با مقام وزارت از كشورهاي عضو است.
شوراي وزيران سالانه تشكيل جلسه داده و محل اجلاس مي‌‏تواند به طورمتناوب در هر يك از كشورهاي عضو باشد و تاكنون 17 اجلاس شوراي وزيران برگزار شده است.
شوراي نمايندگان دائم
اين شورا متشكل از مديركل مربوطه وزارت امور خارجه و روساي نمايندگان سياسي دولت‌‏هاي عضو در تهران مي باشد، در واقع اين شورا بازوي اجرايي شوراي وزيران بوده و جز در مواقع تشكيل جلسه
شوراي وزيران جانشين دائمي وزيران و از طرف آنها مسوول اجراي سياستهاي و تنظيم امور مي باشد اين شورا به دفعات و هر زمان كه لازم باشد در تهران تشكيل جلسه ميدهد رياست اين شورا هر شش ماه با يكي از دولتهاي عضو است تاكنون 142 اجلاس شوراي نمايندگان دائم تشكيل گرديده است.
شوراي برنامه‌‏ريزي منطقه‌‏اي
اين شورا مركب از روساي سازمانهاي برنامه و بودجه دولتهاي عضو و يا نمايندگان آنها با همان اختيارات مي باشد اين شورا به منظور بررسي برنامه هاي اجرا شده از سوي سازمان و تحقق اهداف تعيين شده حداقل سالي يكبار تشكيل جلسه مي دهد نتيجه اين جلسه به صورت گزارشي از گذشته و ارزيابي عملكرد ها ت سليم شوراي وزيران مي گردد تا تصميم‌‏گيري مناسب به عمل آيد تاكنون 19 اجلاس شوراي برنامه ريزي منطقه اي تشكيل گرديده است.
نشست‌‏هاي مقدماتي فني وتخصصي
به منظور بررسي موضوعات گوناگون كميته‌‏هايي تشكيل شده و گزارش آنها جهت ملاحظه به شوراي برنامه‌‏ريزي منطقه‌‏اي ارايه مي‌‏گردد در اين خصوص هفت نشست مقدماتي در رشته‌‏هاي ذيل تشكيل مي شوند.
حمل ونقل و ارتباطات، كشاورزي و صنعت، تجارت و سرمايه گذاري، انرژي، محيط زيست و معدن ،‌‏مديريت توسعه پايدار و منابع انساني، تحقيقات اقتصادي و آمار و امور بين الملل.
دبيرخانه و دبيركل سازمان همكاري اقتصادي اكو
مقر دبيرخانه سازمان همكاري اقتصادي اكو در تهران است و در راس دبيرخانه يك دبيركل قرار دارد كه توسط دو معاون و شش مدير،سه دستيار مدير، تعدادي كارشناس و پرسنل پشتيباني مساعدت مي‌‏شود. تعداد فعلي كارمندان دبيرخانه نزديك به 60 نفر است كه 35 درصد آنها در رده‌‏هاي مختلف از اتباع جمهوري اسلامي ايران هستند.
دبيركل براساس معرفي يك دولت عضو توسط شوراي وزيران منصوب مي گردد و مدت تصدي او چهار سال مي باشد در حال حاضر دبيركل از كشور پاكستان است، لكن دبيركل بعدي از ميان كشورهاي عضو براساس حروف الفبا انتخاب خواهد شد.
دبيرخانه جهت مخارج و هزينه‌‏هاي خود تابع يك بودجه مركزي بوده و كاركنان آن كارمندان بين‌‏المللي تمام وقت محسوب مي شوند انتصاب مديران وكاركنان دبيرخانه براساس ميزان و سهم هر يك از كشورهاي عضو مي باشد وظايف دبيرخانه اين‌‏چنين است:
- تهيه طرح و تنظيم برنامه فعاليت‌‏ها به منظور تسليم به دولت‌‏هاي عضو
- حفظ تماس با حكومت دولت‌‏هاي عضو از طريق مجاري مقتضي به منظور پيگيري پيشرفت اجراي تصميمات شوراي وزيران و امور و موضوعات مرتبط با سازمان
- اقدام به عنوان مقام اطلاعاتي در خصوص فعاليتهاي اكو
- اقدام به عنوان مقام تمركز بخش در مورد تمامي مسايل و موضوعات مربوط به اكو
- تهيه دقيق گزارش سالانه در موردفعاليتهاي اكو
- حفظ تماس مستمر و نزديك با موسسات و سازمانهاي تخصصي اكو
- ارتباط با مجامع بين‌‏المللي و سازمانهاي منطقه اي كه اهداف مشابه با اكو دارند
- تامين تسهيلات اداري و اسنادي و تهيه پيش نويسها و گزارش‌‏ها و اعلاميه هاي شوراها و كميته ها و ساير اركن
- حفظ اسنادو مطالعات و گزارشهاي اكو
- ساير امور محوله از سوي شوراي وزيران
موسسات منطقه‌‏اي و كارگزاي‌‏هاي تخصصي اكو
جهت همكاري در زمينه هاي خاص سازمانها و موسسات منطقه اي و كارگزاريهاي تخصصي ايجاد شده اند كه تعداد و ماهيت آنها مي تواند از سوي شوراي وزيران تغيير يابد اين موسسات وكارگزاريها عبارتند از:
- دانشكده بيمه اكو
- اتاق بازرگاني و صنايع اكو
- شركت بيمه اتكايي اكو
- بانك توسعه و تجارت اكو
- كشتيراني اكو
- بنياد علمي اكو
- موسسه فرهنگي اكو
- موسسه آموزش عالي اكو
ج) اسناد پايه سازمان همكاري اقتصادي اكو
اسناد ذيل مبناي كار سازمان همكاري اقتصادي اكو مي باشد
عدنامه ازمير ، منشور سازمان
اين عهدنامه به عنوان سند بنيادين و موافقتنامه پايه اي سازمان همكاري اقتصادي (اكو) محسوب مي گردد عهدنامه ازمير در سال 1977 ميلادي توسط سه كشور ايران ، تركيه وپاكستان امضا گرديد ( اين عهدنامه تاكنون سه بار اصلاح شده است اصلاح اول 1990، اصلاح دوم 1992 و اصلاح سوم درسال 1996 با نام عهدنامه جديد در چهارمين اجلاس سران اكو
نهايتا در چهاردهم سپتامبر سال 1996 عهدنامه ازمير جديد در شهر ازمير تركيه توسط هشت كشور عضو كليه اعضا بجزافغانستان و ازبكستان به امضا رسيده واز بيست و چهارم سپتامبر سال 2002 به اجرا گذارده شده ساير اسناد پايه اكو عبارتند از:
سند چشم انداز
استراتژي همكاري اقتصادي
روش اجراي پروژها
آيين نامه اجرايي
مقررات مالي
مقررات پرسنلي
توسعه اقتصادي و اجتماعي هدف اصلي اكو مي باشد به همين منظوره علاوه بر عهدنامه ازمير كه اساس ، اصول و اهداف همكاري در اكو را تعيين مي نمايد كشورهاي عضو در سالهاي اوليه گسترش اعضاي اكو سه طرح اجرايي عمده را به تصويب رساند كه عبارتند از : طرح عمل كويته، بيانيه استانوبل و طرح كلي آلماتي، نهايتا مفاد اين طرحها در قالب دو سند استراتژي همكاري اقتصادي وچشم انداز 2015 مورد تاييد و تاكيد قرار گرفتند.
موافقتنامه‌‏هاي سازمان همكاري اقتصادي اكو
در راستاي تحقق اهداف تعيين شده مهمترين اقداماتي كه سازمان همكاري اقتصادي انجام داده است را مي‌‏توان به شرح ذيل خلاصه كرد:
موافقنامه ترانزيت تجاري
اين موافقتنامه در پانزدهم مارس سال 1995 در اسلام آباد پاكستان توسط هشت كشورعضو (كليه اعضا بجز افغانستان و ازبكستان) به امضا رسيد و سپس از سوي مقامات امضا كنند تاييد و تصويب گرديد.
براساس بند ب ماده 14 موافقنامه شصت روز پس از توديع سند تصويب شده موافقنامه توسط سه كشور عضو ، نزد دبيرخانه اكو، موافقتنامه مي بايستي اجرايي مي گرديد. لكن در نشست گروه كارشناسان ارشد در سپتامبر 2003 در شهر استانبول تركيه، با توجه به تناقض موجود بين موافقتنامه ترانزيت تجاري و موافقتنامه چارچوب ترانزيت تجاري تصميم گرفته شد كه موافقتنامه چارچوب ترانزيت تجاري كه نسبت به موافقتنامه تجاري متاخرتر بود اجرايي گردد و لذا موافقتنامه ترانزيت تجاري از دور خارج گرديد.
موافقتنامه درارتباط با رعايت شئون نمايندگان ملي سازمان همكاري اقتصادي اكو و كاركنان بين المللي سازمان
اين موافقتنامه در چهاردهم سپتامبر سال 1996 توسط كليه اعضا به امضا رسيد و سپس به تاييد و تصويب مقامات چهار كشور تركيه - تاجيكستان - قزاقستان و جمهوري اسلامي ايران نيز رسيد.
زماني اين موافقتنامه كاملا اجرايي خواهد گرديد كه به تاييد و تصويب مقامات دو سوم كشورهاي عضو رسيده باشد.
موافقتنامه تسهيلات صدور رواديد تجاري جهت كشورهاي عضو
اين موافقتنامه در پانزدهم مارس سال 1995 در شهر اسلام آباد پاكستان به امضاي نمايندگان هفت كشور عضو (كليه اعضا به جز قرقيزستان ، تاجيكستان و ازبكستان رسيد .سپس با تاييد و تصويب مقامات پنج كشور عضو افغانستان ،‌‏جمهوري اسلامي ايران ، قزاقستان، پاكستان و تركيه از سال 2002 اجرايي گرديد.
اين موافقتنامه در سال 2002 براساس ماده 8 موافقتنامه كه اجراي آن را شصت روز پس از توديع سند تصويب شده موافقتنامه توسط سه كشور عضو نزد دبيرخانه اكو در نظر گرفته اجرايي گرديد با اينحال مشكلاتي چون نبود سياستهاي صدور رواديد در برخي از كشورهاي عضو ، مانع از اجراي موثر موافقتنامه گرديده است.
متعاقبا طي نشست گروه كاري كه توسط دبيرخانه اكو در تاريخ هاي 18 و19 آگوست 2008 در دبيرخانه اكوتدارك ديده شد پيش نويس پروتكل متمم جهت تسهيل سازي برنامه رواديد جهت تجارو رانندگان ترانزيت كشورهاي عضو اكو و طرح عمل مربوطه تدوين گرديد كه اين پيش نويس در يكصد و چهل و يكمين نشست شوراي نمايندگان دائم اكو طرح و مقرر گرديد جه تصويب نهايي در هجدهمين اجلاس شوراي وزيران اكو مطرح گردد.
موافقتنامه تاسيس بانك تجارت و توسعه
اين موافقتنامه در پانزدهم مارس سال 1995 به امضاي نمايندگان سه كشور ايران - پاكستان وتركيه رسيد و سپس با تصويب و تاييد آن از سوي مقامات سه كشور امضا كننده از سوم اوت سال 2005 اجرايي گرديد.
براساس ماده 4 موافقتنامه پس از تاييد سه سهامدار بانك، موافقتنامه از سال 2008 كاملا اجرايي گشته است.
منشور موسسه فرهنگي اكو
اين منشور در پانزده مارس سال 1995 از سوي نمايندگان هشت كشور عضو كليه اعضا بجز قرقيزستان و ازبكستان به امضا رسيد سپس بلافاصله پس از تاييد و تصويب آن از سوي مقامات چهار كشور عضو افغانستان - ايران - پاكستان و تاجيكستان بهاجرا گذارده شد.
فعاليت موسسه مطابق ماده 8 منشور كه مي گويد بدنبال منشور توسط شوراي وزراي اكو- منشور موسسه براي هر كشوري كه آن را مطابق مقررات ملي خود به تصويب رساند قابليت اجرايي خواهد داشت به مرحله اجرا در آمد اصلاحات منشور در دهمين نشست شوراي وزيران اكو كه در تاريخ هشتم ژوئن سال 2000 در تهران برگزار گرديد به تصويب رسيدند.
منشور بنياد علمي اكو
اين منشور در پانزده مارس سال 1995 در شهر اسلام آباد پاكستان از سوي نمايندگان كليه كشورهاي عضو به امضا رسيد سپس با تصويب و تاييد پنج كشور آذربايجان - ايران - پاكستان - تاجيكستان و تركمنستان به طور خودكار به مرحله اجرا درآمد.
منشور به تاييد و تصويب مقامات كليه كشورهاي امضا كننده رسيده است با اينحال اصلاحاتي از سوي آذربايجان - ايران - تاجيكستان و تركيه پيشنهاد گرديده كه اين اصلاحات جبهه اعلام نظر در ژوئيه 2004 در اختيار كليه كشورهاي عضو قرار گرفته است اسناد در تاريخ هاي سوم و چهارم سپتامبر 2007 در نشست كارشناسان اسلام آباد تاييد گرديد.
موافقتنامه فيمابين جمهوري اسلامي ايران و دبيرخانه اكو در خصوص حقوق ، امتيازات و مصونيتهاي مترتب بر دبيرخانه اكو
اين موافقتنامه در چهاردهم مي سال 1996 توسط جناب آقاي دكتر ولايتي به نمايندگي از سوي جمهوري اسلامي ايران و جناب آقاي شمشاد احمد به نمايندگي از سوي اكو به امضاي ايران و اكو رسيد و سپس از سال 1997 اجرايي گرديد.
منشور موسسه آموزشي اكو
اين منشور در نهم مي سال 1998 در شهر آلماتي از سوي كليه نمايندگان كشورهاي عضو به استثناي تركمنستان و ازبكستان به امضا رسيد اين منشور از سوي مقامات پنج كشور ايران - قزاقستان - قرقيزستان - تاجيكستان و تركيه تاييد وتصويب گرديده لكن تاكنون به مرحله اجرا در نيامده است.
از نقطه نظر قانوني وبراساس ماده 8 منشور پيش بيني گرديده كه با تصويب سه كشور و تسليم منشور به دولت مجري ، علي الاصول مي بايستي منشور به مرحله اجرا در مي آمد كه اين چنين نشده مقر موسسه آموزشي اكو شهر آنكاراي تركيه مي باشدو انتظار مي رود كه موسسه به زودي فعاليت خودرا آغاز نمايد.
موافقتنامه چارچوب حمل ونقل ترانزيت
اين موافقتنامه در نهم ماه مي سال 1998 در شهر آلماتي از سوي كليه نمايندگان كشورهاي عضو بجر ازبكستان به امضا رسيد موافقتنامه در تاريخ نوزدهم مي سال 2006 پس از تاييد و تصويب هشت كشور امضا كننده تركمنستان تاكنون آن را تاييد ننموده به مرحله اجرا در آمده است.
پس از اجراي موافقتنامه اولين نشست شوراي هماهنگي حمل ونقل ترانزيت كه مسووليت اجرا و هماهنگي كليه امور مربوط به حمل ونقل ترانزيت را عهده دار است درماه سپتامبر سال 2006 در شهر باكوي آذربايجان برگراز گرديد نشست دوم TTCC نيز مجددا در ماه سپتامبر سال 2007 در همان شهر باكو و سومين نشست در دسامبر 2009 در شهر تهران برگزار گرديده است.
موافقتنامه چارچوب همكاريهاي تجاري اكو
اين موافقتنامه در ششم ماه مارس سال 2000 در شهر تهران از سوي نمايندگان 8 كشور عضو كليه اعضا بجر تركمنستان و ازبكستان به امضا رسيد متعاقب آن با توجه به تصويب و تاييد مقامات شش كشور آذربايجان - ايران - قزاقستان - قرقيزستان - پاكستان و تركيه به موجب ماده 14 موافقتنامه كه تاييد و تصويب پنج كشور عضو را جهت اجراي موافقنامه كافي دانسته اجراي شده موافقتنامه محقق گرديد.
اين موافقتنامه با شناسايي زمينه هاي گسترده همكاري هاي تجاري ميان كشورهاي عضو آنها را تحت پوشش قرار مي دهد در حال حاضر اقدامات مختلفي كه در موافقتنامه بدانها اشاره گرديده از جمله موافقتنامه بازرگاني اكو بانك توسعه و تجارت اكو و موسسه بيمه اتكائي اكو، برقراري شبكه تجاري، برگزاري كارگروهها ، سمينارها و نمايشگاههاي بازرگاني مختلف در همين چارچوب صورت پذيرفته است.
موافقتنامه تجاري اكو
اين موافقتنامه در هفدهم جولاي سال 2003 در شهر اسلام آباد پاكستان توسط نمايندگان پنج كشور افغانستان - ايران - پاكستان - تاجيكستان و تركيه به امضا رسيد و سپس در بيست و چهارم آوريل 2008 پس از تاييد وتصويب مقامات پنج كشور امضا كننده به اجرا گذارده شد.
يك پروتكل ضمائم چهارگانه جهت اين موافقتنامه در تاريخ هفتم ژوئيه 2005 در شهر استانبول تركيه به امضارسيد.
در پاراگراف اول ماده 39 موافقتنامه ضرورت اجرايي شدن موافقتنامه سي روز پس از وصول اسناد تاييد و تصويب شده موافقتنامه ذكر گرديده است با تصويب جمهوري اسلامي ايران به عنوان پنجمين كشور عضو، و واگذاري سند تصويب شده به دبيرخانه اكو، اكو تا از بيست و چهارم آپريل 2008 به مرحله اجرا گذارده شد.
نخستين نشست شوراي هماهنگي اكوتا در مورخ 21-22 مي 2008 در شهر مرسين تركيه برگزار گرديد در اين نشست كشورهاي امضا كننده موافقتنامه ، قاطعانه متعهد گرديدند نسبت به تهيه فهرست نهايي تا سي ويكم اكتبر 2008 اقدام نمايند از آنجا كه تنها دو كشور امضا كننده فهرست هاي خود را تهيه نموده اند امكان اعمال فهرست مثبت تهيه شده از سوي دبيرخانه در بخش تعرفه ها از اول ژانويه 2009 امكانپذير نبوده است.
اين موافقتامه در هفتم ماه جولاي سال 2005 در شهر استانبول تركيه به امضاي نمايندگان چهار كشور عضو افغانستان, آذربايجان, ايران و تركيه رسيده است و از آن‌جا كه تاكنون از سوي مقامات هيچ‌يك از امضاكنندگان, مورد تاييد و تصويب قرار نگرفته, به مرحله اجرا نيز در نيامده است.
براساس ماده 2 موافقتنامه, اجرايي شدن آن حداكثر دو ماه پس از تسليم مصوبه چهارمين كشور امضاكننده خواهد بود.
موافقتنامه ايجاد بانك اطلاعات قاچاق و تقلبات گمركي
اين موافقتنامه در تاريخ هفتم ژوئيه سال 2005 در شهر استانبول تركيه به امضاي نمايندگان شش كشور عضو افغانستان, آذربايجان, ايران, پاكستان, تاجيكستان و تركيه رسيده است. از آن‌جا كه هنوز از سوي مقامات هيچ‌يك از امضاكنندگان, مورد تاييد و تصويب قرار نگرفته, به مرحله اجرا نيز در نيامده است.
اجرايي شدن اين موافقتنامه سي روز پس از دريافت سند تصويب شده چهارمين كشور امضاكننده خواهد بود.
يادداشت تفاهم تاسيس شركت بيمه اتكائي اكو
اين يادداشت تفاهم در تاريخ پانزدهم مارس سال 1995 توسط سه كشور بنيانگذار ايران, پاكستان و تركيه به امضا رسيد و بلافاصله پس از امضا به مرحله اجرا گذارده شد.
اين يادداشت تفاهم به اساسنامه تاسيس شركت بيمه اتكائي اكو ملصق گرديده است. به موجب ماده 4 عهدنامه ازمير با ائتلاف سه كشور بيمه اتكائي اكو در 12 مارس 1997 تاسيس و مقر آن شهر آنكارا تركيه تعيين گرديده بود. مطابق پاراگراف اول يادداشت تفاهم اين مقر از اول ژانويه سال 1996 از آنكاراي تركيه به كراچي پاكستان انتقال يافته است. از آن زمان شركت بيمه اتكائي پاكستان مديريت, بيمه اتكائي مشترك سه كشور را عهده دار بوده. به موجب ماده 2 يادداشت تفاهم, پس از تاسيس شركت بيمه اتكائي نو, بيمه اتكائي مشترك به شركت تاسيس شده منتقل خواهد شد.
نشست داخلي سه جانبه كارشناسان ارشد, در تاريخ 14 و 15 مي سال 2007 در شهر اسلام‌آباد پاكستان مواد موافقتنامه تاسيس بيمه اتكائي اكو را نهايي كرد. ايران و تركيه آمادگي خود را جهت امضاي اسناد اعلام نمودند. در نوزدهمين نشست شوراي برنامه‌ريزي منطقه‌اي, از پاكستان درخواست گرديد تا در اسرع وقت ميزباني روساي شركت‌هاي بيمه كشورهاي عضو را جهت امضاي اين موافقتنامه عهده‌دار گردد.
يادداشت تفاهم در مورد قاچاق و تقلبات گمركي موادمخدر
اين يادداشت تفاهم در تاريخ نهم مي سال 1998 از سوي كليه كشورهاي عضو امضا و بلافاصله به مورد اجرا گذارده شد.
مطابق ماده 15 يادداشت تفاهم, اعتبار يادداشت تفاهم تا پايان هشتم مي 2008 مي‌باشد, در صورت عدم وصول هر گونه اطلاعيه‌اي از سوي اعضا قبل از تاريخ انقضا, مدت اجراي يادداشت تفاهم براي پنج سال ديگر به طور خودكار تمديد مي‌گردد. بنابراين با توجه به تمديد صورت گرفته يادداشت تفاهم تا ماه مي سال 2013 معتبر مي‌باشد.
5) همكاري‌هاي سازمان همكاري اقتصادي (اكو) با ساير نهادها و سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي
عهدنامه ازمير ايجاد و گسترش روابط با ديگر سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي را توصيه نموده است. گسترش تعداد اعضاي اكو سبب گرديد تا اين سازمان بتواند در مهر ماه 1372 موقعيت ناظر را در سازمان ملل متحد (مجمع عمومي) كسب نمايد. اين امر زمينه مناسبي را براي ايجاد روابط نزديگ و گسترده اكو با سازمان‌هاي بين‌المللي فراهم نمود. اكو موفق شده است با سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي مختلف و ارگان‌هاي مهم وابسته به سازمان ملل كه در زمينه توسعه اقتصادي- اجتماعي فعاليت دارند, موافقتنامه‌هاي همكاري متقابل امضاي نمايد. سازمان اكو, در جهت دستيابي به نتايج ترسيم شده در موافقتنامه‌ها و يادداشت‌هاي فوق و همچنين به اجرا گذاردن پروژه‌هاي متعدد از همكاري و منابع سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي بهره‌مند بود كه اين همكاري‌ها در قالب موافقتنامه‌ها, تفاهم‌نامه‌ها و يادداشت‌هاي تفاهم مختلف صورت گرفته است فهرست اين قراردادها به شرح ذيل مي‌باشد.
الف) موافقتنامه‌ها
1) موافقتامه ارتباط بين سازمان همكاري اقتصادي (اكو) و سازمان توسعه صنعتي سازمان ملل متحد (يونيدو). اين موافقتنامه در 25 ژانويه سال 1994 در تهران به امضا رسيد.
تفاهم‌نامه بين اكو و فائو در خصوص حمايت‌هاي مالي جهت اجراي پروژه درون‌منطقه‌اي TCP, اين تفاهم‌نامه در 4 اكتبر سال 2007 به امضا رسيد.
2) تفاهم‌نامه بين اكو و موسسه توسعه و تحقيقات كشاورزي جمهوري اسلامي ايران در خصوص تاسيس شبكه بيوتكنولوژي كشاورزي اكو و اين تفاهم‌نامه در 20 ژانويه سال 2008 در تهران به امضا رسيد.
3) موافقتنامه مشاورت فني (اعطاي وام) بين اكو و بانك توسعه اسلامي اين موافقتنامه در 7 ژانويه 2009 به امضا رسيد.
ب) يادداشت‌هاي تفاهم بين اكو و موسسات سازمان ملل متحد
1) يادداشت تفاهم بين اكو و كميسيون اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل براي آسيا و اقيانوسيه (اسكاپ). اين يادداشت تفاهم در هفتم جولاي 1993 در استانبول به امضا رسيد.
2) يادداشت تفاهم بين اكو و صندوق كودكان سازمان ملل متحد (يونيسف). اين يادداشت تفاهم در بيست و پنجم ژانويه 1994 در تهران به امضا رسيد.
3) يادداشت تفاهم بين اكو و صندوق جمعيت‌هاي سازمان ملل متحد (UNFPA) اين يادداشت تفاهم در چهارم اكتبر 1994 در نيويورك به امضا رسيد.
4) يادداشت تفاهم بين اكو و برنامه كنترل بين‌المللي موادمخدر سازمان ملل متحد (UNDCP). اين يادداشت تفاهم در پانزدهم مارس 1995 در استانبول به امضا رسيد.
5) يادداشت تفاهم بين اكو و برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP). اين يادداشت تفاهم در پانزدهم مارس 1995 در استانبول به امضا رسيد.
6) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان آموزشي, علوم و فرهنگي سازمان ملل متحد (يونسكو). اين يادداشت تفاهم در شانزدهم نوامبر 1995 به امضا رسيد.
7) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان كشاورزي و غذاي سازمان ملل متحد (فائو). اين يادداشت تفاهم در هشتم دسامبر 1997 در تهران به امضا رسيد.
8) يادداشت تفاهم بين اكو و كنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (آنكتاد). اين يادداشت تفاهم در بيست و سوم نوامبر 1999 به امضا رسيد.
9) يادداششت تفاهم بين اكو و مركز تجارت بين‌المللي وابسته به آنكتاد و سازمان تجارت جهاني. اين يادداشت تفاهم در سيزدهم مارس 2001 به امضا رسيد.
10) يادداشت تفاهم بين اكو و كميسيون اقتصادي ملل متحد براي اروپا (UNECE). اين يادداشت تفاهم در بيست و چهارم 2003 به امضا رسيد.
11) يادداشت تفاهم بين اكو و برنامه محيط‌زيست ملل متحد (UNEP). اين يادداشت تفاهم در هجدهم آگوست 2004 به امضا رسيد.
ج) يادداشت‌هاي تفاهم بين اكو و سازمان‌هاي بين‌المللي
1) يادداشت تفاهم بين اكو و مركز بين‌المللي براي تحقيقات كشاورزي در مناطق خشك (ICARDA). اين يادداشت تفاهم در هشتم ژوئن 1999 در شهر حلب سوريه به امضا رسيد.
2) يادداشت تفاهم بين اكو و اتحاديه بين‌المللي راه‌هاي آهن (UIC). اين يادداشت تفاهم در سي و يكم ژانويه 2001 در تهران به امضا رسيد.
3) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان همكاري‌ راه‌هاي آهن (OSJD). اين يادداشت تفاهم در هفدهم سپتامبر 2001 در شهر ورشوي لهستان به امضا رسيد.
4) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان گمرك جهاني (WCO). اين يادداشت تفاهم در هفدهم مارس 2003 در بروكسل به امضا رسيد.
5) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان زمين‌شناسي جهاني (WMO). اين يادداشت تفاهم در بيستم دسامبر 2004 به امضا رسيد.
6) يادداشت تفاهم بين اكو و دبيرخانه استراتژي بين‌المللي براي كاهش بلاياي سازمان ملل متحد (UN/ISDR). اين يادداشت تفاهم در نهم مي 2007 در تهران به امضارسيد.
7) يادداشت تفاهم بين اكو و اتحاديه جهاني پست (UPU). اين يادداشت تفاهم در بيستم نوامبر 2008 در شهر تهران به امضا رسيد.
8) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان بين‌المللي براي مهاجرت (IOM). اين يادداشت تفاهم در بيست و هفتم ژانويه 2009 در شهر ژنو به امضا رسيد.
د) يادداشت‌هاي تفاهم بين اكو و سازمان‌هاي منطقه‌اي
1) يادداشت تفاهم بين اكو و بانك توسعه اسلامي (IDB). اين يادداشت تفاهم در هفتم جولاي 1993 در استانبول به امضا رسيد.
2) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان كنفرانس اسلامي (OIC). اين يادداشت تفاهم در سي‌ام سپتامبر 1994 در نيويورك به امضا رسيد.
3) يادداشت تفاهم بين اكو و طرح كلمبو (CP). اين يادداشت تفاهم در سيزدهم مي 2003 به امضا رسيد.
4) يادداشت تفاهم بين اكو و دبيرخانه انجمن آسياي جنوب شرقي (آسه‌آن). اين يادداشت در هجدهم ژانويه 2006 به امضا رسيد.
5) يادداشت تفاهم بين اكو و سازمان همكاري شانگهاي (SOC). اين يادداشت تفاهم در يازدهم دسامبر 2007 در عشق‌آباد به امضا رسيد.
6) يادداشت تفاهم بين اكو و اتحاديه حمل‌ونقل بين‌المللي جاده‌اي (IRU). اين يادداشت تفاهم در پانزدهم مي 2008 در استانبول به امضا رسيد.
7)يادداشت تفاهم بين اكو و كنفرانس عمل متقابل و معيارهاي محرمانه ساختمان در آسيا (CICA). اين يادداشت تفاهم در بيست و پنجم آگوست 2008 در آلماتي به امضا رسيد.
8) يادداشت تفاهم بين اكو و كميسيون اروپا (EC) درخصوص اجراي پروژه‌هايي كه از سوي كميسيون اروپا در خصوص مبارزه بر عليه جريان قاچاق موادمخدر از و به افغانستان تامين اعتبار گرديده است. اين يادداشت تفاهم در سوم فوريه 2009 در تهران به امضا رسيد.
در يك جمع‌بندي مي‌توان گفت: هدف عمده اكو از برقراري روابط همكاري با سازمان‌هاي بين‌المللي, گرفتن كمك‌هاي فني و مالي مي‌باشد كه در برخي از اين طرح‌ها سازمان اكو توانسته است ده‌ها ميليون دلار كمك مالي و فني جذب نمايد. همكاري اكو با آژانس‌هاي تخصصي سازمان ملل به نحو رضايت‌بخشي در حال توسعه مي‌باشد و از اين ميان اين آژانس‌ها (UNDP) و ESCAP و UNIDO و UNCTAD و UNGPA از فعال‌ترين سازمان‌هاي تامين‌كننده كمك‌هاي مالي به اكو هستند. به اين فهرست مي‌توان بانك توسعه اسلامي (IDB) و كميسيون اروپا (EC) را نيز اضافه نمود. تعدادي از پروژه‌هاي مشترك انجام شده يا در دست اجراي اكو و سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي به شرح ذيل مي‌باشد.
- برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) مبلغ يك ميليون دلار در چارچوب پروژه ظرفيت سازي دبيرخانه اكو در اختيار قرار داده است. بخشي از اين مبلغ براي تجهيز كتابخانه دبيرخانه به كتب, نشريات و كامپيوتر و شبكه اينترنت هزينه شده است. علاوه بر اين در چارچوب اين برنامه 14 مشاور در زمينه‌هاي مختلف شامل حمل‌ونقل, ترانزيت, تجارت, كشاورزي و ساير موضوعات مرتبط با اكو مطالعاتي را تهيه و ارائه نموده‌اند.
- همچنين در پروژه مشتركي بين سازمان همكاري اقتصادي (اكو) و برنامه عمران سازمان ملل (UNDP), كه در سال 2002 به اجرا درآمده, به منظور اجراي برنامه توسعه تجارت اكو, راه‌حل‌هاي ممكنه جهت حذف موانع تعرفه‌اي و غيرتعرفه‌اي مورد بررسي قرار مي‌گيرد تا راه‌هاي عملي جهت كاهش موانع تجاري در منطقه اكو ارائه گردد. اين پروژه نه تنها تجزيه و تحليل‌هاي فني در اختيار دبيرخانه در خصوص تجارت و سرمايه‌گذاري موثر قرار مي‌دهد, بلكه پايه‌هايي جهت همكاري‌ها و آموزش‌هاي آتي منطقه‌اي فراهم مي‌سازد.
- سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (UNIDO) به منظور تهيه تحليل جامع سياست‌هاي صنعتي كشورهاي عضو اكو به سازمان كمك مي‌نمايد و در اين راستا دوره آموزشي مديريت فناوري و مذاكرات انتقال فناوري در سال 2001 در تهران برگزار نمود. اخيرا نيز يونديو پروژه‌اي را به منظور شناسايي موانع فني تجاري در منطقه اكو با اعتباري بيش از سيصد هزار دلار تصويب نموده است.
- برنامه كنترل موادمخدر سازمان ملل (UNDCP) در زمينه تاسيس واحد كنترل مواد مخدر با اكو همكاري دارد. برنامه كنترل بين‌المللي موادمخدر سازمان ملل جهت اجراي اين پروژه كه در دو مرحله به اجرا گذارده مي‌شود مبلغ 780000 دلار تخصيص داده است.
مرحله اول پروژه با هزينه‌اي بالغ بر 105750 دلار از سال 19999 و در دسامبر 2002 پايان يافت.
مرحله دوم نيز با هزينه‌اي بالغ بر 624850 دلار از سال 2001 آغاز و در سال 2004 خاتمه يافته است.
- در دسامبر 1997 نخستين يادداشت تفاهم همكاري بين اكو و FAO (سازمان خواربار و كشاورزي ملل متحد) امضا گرديد و پس از آن روابط دو سازمان به منظور شناسايي زمينه‌هاي همكاري طي پروژه‌هاي مختلف ادامه داشته است. از جمله اين پروژه‌ها, پروژه اصلاح بذر, فراهم نمودن شرايط امنيت غذايي در منطقه اكو به ارزش 372000 دلار و پروژه تامين شبكه بيوتكنولوژي كشاورزي مي‌باشد.
- بانك توسعه اسلامي در چارچوب اعطاي كمك مالي به اكو مبلغ 400 هزار دلار جهت مطالع امكان‌سنجي پروژه اتصال شبكه‌هاي برق كشورهاي اكو به يكديگر اختصاص داده است.
- همچنين در سال 1999 بانك توسعه اسلامي (IDB), كمك مالي به ميزان 272000 دلار جهت عمليات حمل‌ونقل چند منظوره در منطقه اكو در اختيار سازمان همكاري اقتصادي (اكو) قرار داده است.
و) حضور اكو در محافل بين‌المللي
اكو به عنوان عضو ناظر در WTO شناخته شده و در جلسات آن شركت مي‌نمايد و تاكنون دو سمينار مشترك درباره مذاكرات تجاري و منطقه‌گرايي برگزرا شده است.
- روابط اكو و ASEAN از سال 1995 شروع شده و همه ساله اجلاس مشترك وزراي خارجه دو سازمان در حاشيه اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل برگزار مي‌گردد. همچنين يك گروه مطالعاتي بين دو سازمان ايجاد شده تا راهكارهاي عملي همكاري بين دو سازمان در زمينه‌هايي كه قبلا مشخص شده بررسي و پيشنهاد نمايند.
- تمايل روزافزوني از سوي كشورهاي همسايه و يا خارج از منطقه براي ايجاد روابط همكاري با اكو به صورت طرف گفت‌وگو ناظر مشاهده مي‌شود (روسيه, گرجستان, ارمنستان, عراق, اكراين, مكزيك, بنگلادش, روماني). البته هنوز سند مقررات مربوطه به نحوه اين همكاري در اكو نهايي نشده است. ولي روي اين مساله كه طرف گفت‌وگوها با كشورها و سازمان‌هاي مختلف به طور كلي تسهيل شود, اتفاق‌نظر وجود دارد.
- تصميم گرفته شده كه در مراكز استقرار سازمان‌هاي اقتصادي بين‌المللي گروه سفراي اكو جهت هماهنگي مواضع و اتخاذ نظرات مشترك همكاري نمايد. شوراي وزيران در نهمين اجلاس خود در باكو شرح وظايف اين گروه را تصويب و مقرر نمود كه گروه مذكور در وهله اول علاوه بر نيويورك در ژنو, رم, جده, وين و بانكوك ايجاد گردد.
ز) طرح‌هاي عمل همكاري منطقه‌اي
سازمان همكاري اقتصادي (اكو) طي هفده سال گذشته, به منظور توسعه و تحكيم همكاري‌ها در زمينه‌هاي مختلف, طرح‌هاي عمل و راهبردهاي متعددي را به تصويب نشست‌هاي وزارتي و سطح بالاي خود رسانده است كه اهم آن‌ها عبارتند از:
- طرح توسعه بخش حمل‌ونقل در زمينه اكو اين طرح در اولين اجلاس وزراي حمل‌ونقل و ارتباطات در تاريخ 25 نوامبر 1993 در شهر آلماتي به تصويب رسيد.
- طرح عمل همكاري بين كشورهاي عضو در زمينه محيط‌زيست. اين طرح اولين اجلاس وزراي محيط‌زيست در تاريخ 15-13 نوامبر 2002 در شهر تهران به تصويب رسيد.
- طرح عمل مديريت خشكسالي اين طرح عمل در دومين اجلاس وزراي كشاورزي در تاريخ 7-6 دسامبر 2004 در شهر آنتاليا به تصويب رسيد.
- طرح عمل همكاري‌هاي صنعتي بين اعضاي اكو. اين طرح عمل در اولين اجلاس وزراي صنايع در تاريخ 28-25 ژانويه در تهران به تصويب رسيد.
- طرح عمل همكاري صنعتي بين اعضاي اكو در خصوص مالكيت صنعتيو اين طرح عمل در سومين اجلاس وزراي صنايع در تاريخ 30 نوامبر سال 2006 در شهر لاهور به تصويب رسيد.
- طرح عمل اصلاح شده در خصوص كنترل موادمخدر. اين طرح عمل در دومين اجلاس وزراي كشور اكو در تاريخ 27-26 مي سال 2008 در شهر عشق‌آباد به تصويب رسيد.
- طرح عمل ايجاد مركز انتقال تكنولوژي اكو. اين طرح عمل در سومين اجلاس وزراي صنايه اكو در تاريخ 30 نوامبر سال 2006 در شهر لاهور به تصويب رسيد.
- طرح عمل همكاري اكو در زمينه صنايع كوچك و متوسط (SMES). اين طرح عمل نيز در سومين اجلاس وزراي صنايع اكو به تصويب رسيده است.
- پيش‌نويس طرح عمل در خصوص فساد مالي و پولشوئي. اين طرح عمل به دنبال تصميم دومين اجلاس وزراي كشور در عشق‌آباد در تاريخ 14-13 مي سال 2008 در شهر آنكارا تهيه گرديد.
- طرح ابتكاري ايجاد شبكه بيوتكنولوژي. اين طرح از سوي گروه كارشناسان اكو در تاريخ 24-22 آوريل سال 2006 در تهران پيشنهاد گرديده است.
- طرح عمل ايجاد وب سايت خصوصي سازي. اين طرح به دنبال تصميمات سومين اجلاس وزراي صنايع در اولين نشست گروه كارشناسان ارشد در تاريخ 17 آوريل 2008 در شهر آنتاليا به تصويب رسيد.
- طرح عمل همكاري اكو در زمينه خصوصي‌سازي. اين طرح عمل در تاريخ 5 جولاي 2004 در تهران به تصويب رسيد.
- طرح عمل شروع و اجراي كريدور راه‌آهن چين- خاورميانه - اروپا (كريدور راه‌آهن ابريشم). اين طرخ عمل در تاريخ 7-6 جولاي 2004 در شهر استانبول به تصويب رسيده است.
- طرح كاري ايجاد شبكه نانو تكنولوژي. اين طرح در تاريخ 21-20 ماه مي سال 2008 در تهران به تصويب رسيد.
- طرح عمل توريسم. طرح عمل در نخستين اجلاس مسوولين و وزراي جهانگردي در اكتبر سال 2008 در تهران به تصويب رسيد.
پايان‌پيام

كد خبر: 477277

چهارشنبه|ا|14|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 540]