پست ‌ويژه‌ مذاكره با ايران

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: پست ‌ويژه‌ مذاكره با ايران
جام جم آنلاين: مذاكره بر سر يك موضوع ازجمله مذاكره بر سر رابطه 2 كشور متخاصم مساله‌اي بسيار حساس است ، به طوري كه چانه‌زني و هر نوع امتيازدهي و امتيازگيري در اين گونه عرصه‌ها براي هر ديپلماتي بسيار سخت است.

به عبارت بهتر، امتيازدهي در عرصه‌اي كه يك زلف آن به قضاوت تاريخ و زلف ديگرش به حيثيت و غرور ملي و سر ديگر آن به سرنوشت آيندگان پيوند زده شده است، بار رواني را براي تيم مذاكره‌كننده و مسوولان ارشد داشته و بسياري از دست‌اندركاران سياسي حاضر نيستند زير بار تعهدات آن بروند.

در حال حاضر، اوباما ساكن آتي كاخ سفيد كه در گفتگو‌هاي تبليغاتي خود از گفتگوي بدون پيش‌شرط با ايران سخن گفته بود ، در حال تدوين و ايجاد پستي ويژه در وزارت خارجه آمريكاست تا به اين طريق به يكي از اصلي‌ترين اولويت‌ هاي اصلي سياست خارجي خود يعني مذاكره با ايران جامه‌عمل بپوشاند؛ اما اين جايگاه ويژه چيست و چه اهدافي را پيش رو دارد، پرسشي است كه آينده پاسخ كامل‌تري به آن خواهد داد.

در ابتداي معرفي تيم جديد امنيت ملي اوباما، به نظر مي‌رسيد اين تيم از سياستمداراني تشكيل شده است كه با يكديگر و همچنين با رئيس‌جمهور منتخب در بسياري از مسائل ازجمله شيوه رويكرد در قبال ايران اختلاف خواهند داشت. بسياري از سياستمداران عقيده داشتند با انتخاب هيلاري كلينتون به عنوان وزير خارجه آينده آمريكا، رويكردهاي وي در قبال ايران از مهم‌ترين چالش‌هاي پيش روي اوباما خواهد بود.

در حال حاضر سياست خارجي جديد آمريكا در قبال ايران به گونه‌اي پي‌ريزي شده كه قرار است آمريكا فشارها بر ايران را با مشوق‌هاي ملموسي ازجمله پاداش‌هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي متعادل كند.

باراك اوباما، رئيس‌جمهور منتخب آمريكا در طول مبارزات انتخابي‌اش وعده داد با ايران بدون پيش‌شرط در تلاش براي متقاعد كردن تهران به تعليق غني سازي اورانيوم وارد مذاكره خواهد شد، اما در عين حال اعلام كرده است تحريم‌ها عليه تهران را سخت‌تر خواهد كرد.

گروهي از مشاوران رئيس‌جمهور جديد آمريكا نيز در گزارشي كه طي 18 ماه تحقيق جمع‌آوري شده است با عنوان «بازگرداندن توازن؛ راهبرد خاورميانه براي رئيس‌جمهور آينده» استدلال كردند دولت جديد بايد براي پذيرش ايران هسته‌اي آمادگي داشته باشد.

در بخش مربوط به ايران نيز به دولت جديد آمريكا توصيه شده است براي گفتگوهاي چندجانبه ميان 2 كشور بر سر تمامي موضوعات مهم آمادگي داشته باشد ، همچنين ديپلماسي بايد فورا حتي پيش از برگزاري انتخابات رياست جمهوري سال آينده ايران در سطح پايين آغاز شود و به اين ترتيب آمريكا بهتر مي‌تواند سلسله مراتب و پويايي سياسي ايران را درك كند.

اما به گفته مقامات وزارت امور خارجه آمريكا، موضوع ايجاد پست ويژه ايران در ديداري كه ميان هيلاري كلينتون، وزير امور خارجه آتي آمريكا و تيم منتخب او براي حضور در اين وزارتخانه در اوايل ماه ميلادي جاري برگزار شد مطرح و مورد بررسي قرار گرفت.

براساس اين گزارش‌ها، اساس كار اين بخش جديد همان بنيان‌هاي ديپلماتيك فعلي خواهد بود.

اين تصميم اوباما براي گفتگو با ايران اينك سبب شده هيلاري كلينتون با ايجاد اصلاحاتي اساسي در ساختارهاي وزارت امور خارجه آمريكا، اقتدار بيشتري به اين وزارتخانه ببخشد و فرستادگان ويژه‌اي به ايران و خاورميانه اعزام كند.

در ميان اين فرستادگان، يك هماهنگ‌كننده ارشد در ميان اين 5 نماينده منطقه‌اي براي هماهنگ كردن مسائل حاضر است و اين 5 نماينده طبق يك رابطه سلسله مراتبي، مسائل مرتبط با مناطق مختلف خاورميانه را مستقيم با رئيس‌جمهور و هيلاري كلينتون در ميان خواهند گذاشت.

بايد در نظر داشت به خاطر اهميت ايران و عراق در سياست خارجي دولت جديد، اين دولت موضوعات مرتبط با اين 2 كشور را از كانال‌هاي مختلف، اما هماهنگ پيگيري خواهد كرد.

بيشتر صاحب‌نظران، دنيس راس را مشاور احتمالي وزير خارجه جديد و همچنين مقام ارشد هماهنگ‌كننده تيم نمايندگان خاورميانه‌اي اوباما مي‌دانند.

در حال حاضر سياست خارجي جديد آمريكا در قبال ايران، در راستاي متعادلكردن فشارها با مشوق‌هاي سياسي اقتصادي و امنيتي گام برمي‌دارد

از 5 نماينده، يك نماينده براي نظارت بر روند مذاكرات سازش، مذاكرات غيرمستقيم اسرائيل و سوريه و همچنين وضعيت لبنان تعيين شده و 4 نماينده ديگرنيز براي نظارت بر خروج نيروهاي آمريكايي از عراق، گفتگو با ايران و جامعه جهاني براي ارائه بسته‌هاي تشويقي به تهران براي دست كشيدن از برنامه هسته‌اي خود ، پيگيري سياست‌ها در قبال افغانستان و پاكستان براي تثبيت وضعيت امنيتي و همچنين پيشبرد روند خلع سلاح هسته‌اي كره شمالي در نظر گرفته شده‌اند.

خبرها حكايت مي‌كند افرادي كه احتمالا در اين تيم حضور دارند عبارتند از كالين پاول وزير خارجه دولت جورج بوش در دوره اول رياست جمهوري، دانيل كورتزر سفير آمريكا در سرزمين‌هاي اشغالي از سال 2001 تا 2005 و مارتين اينديك از نزديكان هيلاري كلينتون و سفير سابق آمريكا در تل‌آويو از اعضاي احتمالي تيم نمايندگان اوباما براي خاورميانه هستند.

علاوه بر اين مباحث، ريچارد هولبروك به عنوان نامزد احتمالي براي هند، پاكستان، افغانستان، به عنوان فرستاده ويژه در نظر گرفته شده و براي بحث اعراب اسرائيل نيز دانيل كورتزر ديپلمات بازنشسته و سفير سابق در اسرائيل و مصر نامزد است.

بحثي نيز درباره انتخاب كريستوفر هيل، معاون فعلي وزير امور خارجه به عنوان نماينده ويژه درباره كره شمالي مطرح شده است. همچنين رابرت گالوسي، مسوول مذاكره با كره شمالي در سال 1994، جيمز دابينز فرستاده سابق بوش و مسوول همكاري با ايران براي تشكيل اولين دولت افغانستان پس از سقوط طالبان و رايان كروكر سفير آمريكا در عراق نيز ازجمله افراد مطرح براي اين پست هستند.

فرستاده و بخش ويژه

در حال حاضر موقعيتي جديد با اصطلاح مسوول توسعه ايران در بدنه وزارت خارجه آمريكا تعريف شده است و گروهي از ديپلمات‌هاي باسابقه آمريكايي نيز براي تصدي اين پست نامزد شده‌اند.

ترتيا پارسي، رئيس شوراي ملي ايراني آمريكايي، موسسه‌اي كه از مذاكره ايران و آمريكا حمايت مي‌كند نيز در اين باره تاكيد كرده است پست فرستاده ويژه براي ايران در دولت آتي آمريكا برنامه‌ريزي شده است.

پاتريك كلاوسن، معاون پژوهشي موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن نيز در اين باره مي‌گويد: نشانه‌هاي بسياري در دست است كه در وزارت خارجه با جديت اين مسير را پيگيري مي‌كنند.

وي مي‌افزايد: در مواجهه با چالش‌هاي پيچيده ديپلماتيك با ايران 2 الگوي برخورد وجود دارد: يكي واگذاري كار هماهنگي به معاون وزير در منطقه، اين رويكردي است كه در مورد كره شمالي انتخاب شد اما در موضوع ايران، كشورهاي مختلفي در جهان درگير هستند و از اين رو داشتن يك فرد هماهنگ‌كننده يا يك فرستاده ويژه كاملا منطقي به نظر مي‌رسد.

سوزان مالوني، متخصص امور ايران در موسسه بروكينگز و عضو سابق گروه طرح و برنامه در وزارت امور خارجه آمريكا نيز در اين باره گفته است ايجاد چنين بخشي از آن جنبه مهم است كه در حال حاضر سياست مواجهه با ايران به يك امر گسترده بين بخشي تبديل شده است كه نمونه آن را در وزارت خزانه‌داري مي‌توان ديد كه كار برخورد با بانك‌هاي ايران و تحريم‌هاي مالي را انجام مي‌دهد.

وي اضافه كرده است: ايجاد چنين بخشي در وزارت امور خارجه، صرف‌نظر از موضعي كه در قبال ايران اتخاذ خواهد كرد، نشانه جدي بودن موضوع ايران است.

روزنامه واشنگتن پست نيز در گزارشي به گمانه زني در مورد فرستاده‌هاي ويژه دولت باراك اوباما، رئيس جمهور منتخب آمريكا پرداخت و از دنيس راس، به عنوان فرستاده ويژه احتمالي به ايران ياد كرد. نويسنده مقاله به نقل از يك مقام وزارت امور خارجه آمريكا تصريح مي‌كند پست هماهنگ‌كننده به طور سنتي به يكي از مديران مياني اين وزارتخانه داده مي‌شود اما در اين مورد خاص احتمالا اين مقام به يك فرد ارشد وزارت خارجه محول خواهد شد تا علاوه بر پرونده هسته‌اي، به فعاليت‌هاي ايران در عراق و افغانستان نيز بپردازد.

اين روزنامه با اشاره به اين‌كه راس، مشاور اوباما و ديپلمات مجرب آمريكايي احتمالا فرستاده ويژه دولت آينده به ايران خواهد بود، اين اقدام را منوط به اين امر دانست كه راس به سمت معاون امور سياسي يا هر پست ديگري در وزارت خارجه آمريكا يا كاخ سفيد منصوب نشود.

راس كيست؟

دنيس راس، 59 ساله، در شوراي امنيت ملي دولت ريگان در ميان كارمندان پل ولفوويتز قرار داشت و بعدها رئيس برنامه‌ريزي بخش ايالتي زير نظر جيمز بيكر، وزير امور خارجه در دولت بوش پدر شد. راس، فرستاده ويژه دولت بيل كلينتون، رئيس‌جمهور اسبق آمريكا به خاورميانه بود كه اكنون نيز مشاور ارشد اوباما در امور خاورميانه است.

وي همچنين از بنيانگذاران موسسه سياست خاور نزديك واشنگتن محسوب مي‌شود. ناظران معتقدند حتي اگر راس سمتي را در وزارت امور خارجه آمريكا به‌عهده نگيرد، سياست خاورميانه‌اي اوباما كاملا تحت تاثير تفكرات وي خواهد بود.

وي بر اين باور است كه رويكرد گذشته آمريكا در قبال ايران موثر نبوده است. به گفته وي آنچه آمريكا طي چند سال گذشته در قبال ايران انجام داده ‌است اساسا دنبال كردن سياست تشويق‌هاي ضعيف و تنبيه‌هاي ضعيف بوده كه شكست خورده است.

راس در اين باره گفته است: ما بر شوراي امنيت سازمان ملل تمركز كرده كه در سطح كوچك‌ترين مخرج مشترك عمل مي‌كند و اين يكي از دلايلي است كه هيچ‌كدام از 4قطعنامه شوراي امنيت تصويب شده كه خواستار توقف غني‌سازي اورانيوم ايران شد، به اقتصاد اين كشور ضربه نزده است.

وي در ادامه افزود: يكي از دلايلي كه اروپايي‌ها در اتخاذ اقدامات بيشتر مردد هستند به اين دليل است كه وقتي ما با ايرانيان گفتگو نمي‌كنيم، آنها از اين مي‌ترسند فشار اقتصادي افزايش يافته سراشيبي لغزنده‌اي براي رويارويي باشد.

اكنون وقتي ما مي‌خواهيم براي گفتگو آماده شويم، بدون خيالات بلكه با آمادگي، اين مساله براي اروپايي‌ها آسان‌تر است تا فشار اقتصادي بيشتري وارد كنند. ممكن است زمان زيادي نداشته باشيم، اما در صورتي كه براي اعمال رفتار متفاوت آماده شويم گزينه‌هاي محدودي خواهيم داشت.

دنيس راس، مشاور امور خاورميانه رئيس جمهور اسبق آمريكا مي‌گويد واشنگتن براي منصرف كردن ايران از ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي به اندازه كافي نكوشيده و مشوق‌هاي كافي ارائه نكرده است.

به عقيده وي فشارهاي اعمالي بر ايران بايد با تمركز كمتر در سازمان ملل متحد و عمدتا با همكاري اروپا، ژاپن، چين و عربستان سعودي انجام شود.

وي زماني در هفته نامه نيوزويك در باره برنامه هسته‌اي ايران تاكيد كرده بود: چماق‌هاي قوي بايد با هويج‌هاي قوي در موازنه قرار گيرد. ما نيازمند به ارائه مشوق‌هاي سياسي، اقتصادي و امنيتي به ايران هستيم. چماق‌هاي قوي به ايران نشان خواهد داد اين كشور با ادامه برنامه هسته‌اي خود چه چيزي را از دست مي‌دهد و هويج‌هاي قوي به ايران نشان مي‌دهد اين كشور با ميانه‌روي چه چيز‌هايي را به دست خواهد آورد. بايد هم از هسته‌اي شدن ايران و هم از اقدام نظامي عليه اين كشور جلوگيري كرد.

دنيس راس، راهكارها و گزينه‌هاي ديپلماتيك را براي تغيير رفتار ايران توصيه مي‌كند. تشديد تحريم‌ها، انجام مذاكرات بدون پيش شرط با ايران و رويكرد تركيبي مبتني بر مشاركت بدون پيش شرط، همراه با اعمال فشار بر ايران ازجمله راه‌حل‌هاي پيشنهادي او براي مهار و تغيير رفتار جمهوري اسلامي است.

دنيس راس طي مقاله‌اي با عنوان «چگونه مذاكرات موفقي داشته باشيم» با مقايسه رويكردهاي سياست خارجي مك كين، اوباما و كلينتون در قبال ايران مي‌گويد: دو طرف بايد با يكديگر سازگار شده و خواسته هايشان را تعديل كنند. ما مجبور هستيم چيزي فراتر از خواسته‌هاي محض را روي ميز مذاكره قرار دهيم.

همچنين دنيس راس در سال 2008 با همكاري سوزان مالوني، آشتون كارتر، سيد ولي ناصر و ريچارد هاس كتابي با عنوان ديپلماسي تغيير بازي در مورد ايران و تصميم‌گيري درباره مساله هسته‌اي كشورمان منتشر كرده است. در اين كتاب گزينه نظامي در قبال ايران آخرين و بدترين انتخاب براي آمريكا عنوان شده است.

راس و همكارانش، اتخاذ ديپلماسي اجباري و مذاكره مستقيم با ايران را تنها راه موجود براي رئيس جمهور آينده مي‌دانند و خطاب به دولتمردان آمريكا مي‌نويسند: «مردم ايران به اندازه كافي آمريكايي‌مدار نيستند و در صورتي كه منافعشان در اين گفتگو زير سوال رود بسادگي مذاكره را كنار خواهند گذاشت.»

كتايون مافي
چهارشنبه 11 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 156]