واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: آب مطهر و پاککننده هر ناپاکي در زمين است و آباداني بر زمين را شکل داد، تا آنجا که بشر بدون آب، مشتي خاک بيش نبود و هرگاه آب با بشر قهر کرد، جهان به خشکي گرويد و هرگاه پاسداشت آن فراموش شد، سيلابها بشر را تهديد کردند براساس نوشته دهخدا، آب در زباني اوستايي اپ و در زبان پهلوي او ناميده شد و در برخي از لغتنامه ها، آب را برابر با ماه عرض که همان شهريور باشد، دانستند و سرفرود آوردن بر الهه کاري مقدس شد. انسانهاي نخستين، آنجا که آب و آب ساران بود، سکنا گزيدند و خويش را تمدن بخشيدند، بر آب نماز شکر گذاردند و آن را پاسداشتند. در ايران باستان نيز پارسيان آناهيتا يا آناهيث را الهه زيبايي آبها نام نهادند و نگهبان آب، تا کسي آب را گل نکند و نارسيس نيز در يونان با آب به خودشناسي رسيد و از اين رو آب در همه سرزمين هاي به عنوان يک مولفه آبادگر مطرح است. کشاورزي و سبزينگي پيوند ديرينه با آب دارد و از قديم و نديم گفته اند هر جا که آب باشد آباداني نيز هست و اين يعني آب مايه حيات کشاورزي است. نگاهي به قدمت قنوات در ايران نشان مي دهد ايرانيان پيشگامان آبياري از طريق منابع زير زميني بوده اند و سازه هاي آبي شوشتر نيز ايده تاريخي آبياري نوين را در بين ايرانيان اثبات کرده است. آبياري از نظر علمي به معناي پخش آب روي زمين براي نفوذ در خاک مي باشد تا به واسطه آن گياه و محصول توليد شود. هر چند فقط 15 درصد از زمينهاي کشاورزي دنيا تحت آبياري قرار دارند و 85 درصد بقيه به صورت ديم و بدون آبياري مورد استفاده قرار ميگيرند اما نيمي از توليدات کشاورزي و غذاي مردم جهان از همين زمينهاي آبي حاصل ميشود. منابع آبياري در جهان شامل بارشهاي آسماني شامل برف و باران،آبهاي سطحي نظير رودخانهها، سدها، مخازن آب، دريا، برکههاي آب شيرين و آبهاي زيرزميني شامل چاه و قنات و چشمه مي باشد. آبياري سطحي ،غرقابي ،کنگرهاي ،کرتي ،نواري،شياري ،موجي،زيرزميني ، تحتفشار ، باراني ، قطرهاي ، تِيپ و کابلي از جمله روش هاي رايج آبياري در سطح جهان است. آبياري سنتي که روش سطحي و غرقابي است زيان هاي را براي زمين و محصولات کشاورزي دارد که فرسايش،شور و قليايي شدن خاک، غرقابي شدن يا باتلاقي شدن اراضي کشاورزي، تخريب زمين کشاورزي ،اتلاف سود و اتلاف بيهوده آب با قيمت بالا براي استحصال آب از جمله مهمترين اين زيان ها مي باشد. آما گرايش به سيستم هاي نوين آبياري در بين کشورهاي به عنوان يک استراتژي و راهبردي اقتصادي مبدل شده که در ايران نيز استفاده از روش هاي نوين آبياري مورد تاکيد قرار گرفته است. سستمهاي آبياري تحتفشار به روشهايي گفته ميشود که آب را توسط لوله و تحت فشاري بيش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزيع مي شود. آبياري تحتفشار به دو روش آبياري باراني و آبياري موضعي انجام ميشود و روش آبياري موضعي به دو دسته آبياري قطرهاي و خطي انجام ميگيرد که اين دو روش صرفه جويي در مصرف آب کشاورزي را به همراه دارد. سيستم آبياري قطره اي به وسيله پمپ از منبع به داخل شبکه پمپاژ شده و در اين روش آب از سيلکون و فيلتر گردايي عبور داده شده و شن و مواد خارجي آن ته نشين مي شود و با فشاري بيش از يک اتمسفر از منبع تا محل مصرف انتقال مي يابد. آبياري قطره اي روش موثري در آب ريزي مورد نياز گياه در محدوده توسعه ريشه به داخل خاک است و با اين عمل آبياري تاحد نياز آبي گياه برطرف مي شود. آبياري باراني نيز روشي است که آب با سرعتي مساوي با نفوذ پذيري بالا در خاک به شکل باران برسطح زمين پخش مي شود. مديرعامل شرکت مديريت منابع آب ايران مي گويد:مديريت مصرف و تقاضا در بخش آب در کشور امري ضروري و مهم است چرا که ميزان مصرف اب مجازي (غير مستقيم) در ايران چهار هزار و 400ليتر براي هر نفر است. علي رضا الماسوندي در سفر به شهرکرد در گفت وگو با ايرنا افزود:هم اکنون در بخش آب به صورت مستقيم و غير مستقيم (آبرانه) در ايران چهار هزار و 400ليتربه صورت غير مستقيم و250ليتر به صورت مستقيم براي هر نفر است. وي تصريح کرد:متوسط آبرانه در سطح جهان سه هزار و 400ليتر است و در اين زمينه بايد با مديريت مصرف و تقاضا افق روشني را در خصوص ابرانه در کشور رقم زد. الماسوندي تصريح کرد:هم اکنون براي توليد يک تن شکر از چغندر قند 120 هزار براي توليد يک کيلوگرم گوشت 15هزار ليتر ؛ براي مصرف يک کيلوگرم گوشت مرغ چهار هزار ليتر و براي توليد هر تن فولاد افزون بر 235هزار ليتر آب غير مستقيم يا آب مجازي مصرف مي شود. به گفته وي،در بخش کشاورزي مي توان محصولات پرمصرف مودر نياز کشور را وارد کرد و با آب مصرفي اين محصولات در بازار آب در چرخه اقتصاد سهيم شد و استفاده از سيستم هاي آبياري نوين نقش مهمي در جلوگيري از هدررفت آب در بخش کشاورزي مي تواند داشته باشد. به گفته وي،هم اکنون ميزان برداشت آب از طريق چاه ها غير مجاز در ايران پنج ميليارد مترمکعب است در حالي که ميزان برداشت چاه هاي مجاز و پروانه دار حدود 51ميليارد مترمکعب است و ميزان اضافه برداشت از چاه هاي مجاز و داراي پروانه بيش از هفت ميليارد مترمکعب مي باشد. وي تصريح کرد:براي جلوگيري از اضافه برداشت از چاه هاي پروانه دار و مجاز در کشور بايد کنتورهاي هوشمند و کنترل ميزان استحصال و مصرف اجرايي شود چنانچه اين امور انجام شود، بيش از 11ميليارد مترمکعب آب در کشور ذخيره خواهد شد. نماينده وزارت جهاد کشاورزي در کارگروه آب و کشاورزي نيز مي گويد: ايران در توسعه آبياري تحت فشار، پنجمين کشور جهان است و اين آمار مورد تائيد سازمان جهاني خواربار فائو مي باشد و ايران در اين زمينه يکي از کشورهاي پيشرو است. حميدرضا جانباز چندي پيش در سفر به شهرکرد در گفت وگو با ايرنا افزود:بارندگي در ايران يک سوم ميانگين جهان است و ميزان تبخير آب در کشور نيز بالاست به همين جهت استفاده از سيستم هاي آبياري نوين اجتناب ناپذير است. به گفته وي، مساحت اراضي آبي کشور 9 ميليون هکتار مي باشد که از اين ميزان سه ميليون و 500 هزار هکتار مستعد توسعه آبياري تحت فشار و 5/5 ميليون هکتار نيز قابل آبياري سطحي مي باشد و براي اين اراضي نيز برنامه ريزي شده تا از سيستم آبياري موجي که هزينه بر نيست و طرح تسطيح ليزري زمين و آبياري نواري استفاده شود. نماينده وزارت جهاد کشاورزي در کارگروه آب و کشاورزي افزود: تاکنون سيستم آبياري نوين و تحت فشار در 750هزار هکتار از اراضي زراعي ايران ايجاد شده و دولت سال گذشته سه هزار و 500 ميليارد ريال و امسال نيز چهار هزار ميليارد ريال اعتبار براي توسعه آبياري تحت فشار احتصاص داده است. به گفته وي،دولت براي اجراي آبياري تحت فشار تا 50درصد به کشاورزان و بهره برداران بخش کشاورزي يارانه پرداخت مي کند. معاون دفتر مديريت بهره وري آب وزارت جهادکشاورزي، گفت: براساس برخي اطلاعات حدود 86 ميليارد متر مکعب آب به بخش کشاورزي اختصاص مي يابد در حالي که آبي که در اختيار کشاورزان در مزرعه قرار مي گيرد 72ميليارد مترمکعب است و به اين ترتيب 14ميليارد مترمکعب آب در شبکه هاي اصلي و فرعي هدر مي رود و يا به سفره هاي زير زميني باز مي گردد. جانباز خاطرنشان کرد: در اراضي کشاورزي نيز راندمان انتقال آب 50تا 60 درصد مي باشد و حدود 30درصد آب در مزارع از دست مي رود که اين ميزان اجتناب ناپذير است. وي، در خصوص اجراي طرح اصلاح الگوي مصرف در بخش آبياري کشاورزي گفت:با اختصاص اعتبارات مورد نياز به بخش آبياري تحت فشار و تغيير نحوه پرداخت اعتبارات، دولت نهم گامهاي بلندي در اين زمينه برداشته است. جانباز اظهارداشت: احداث سدهاي زيرزميني در قنوات کشور و احداث استخر ذخيره آب و پاياب چشمه ها، چاه ها و قنوات و لوله گذاري از قنوات و چاه ها تا مزارع کشاورزي از ديگر برنامه هاي اصلاح الگوي مصرف مي باشد. به گزارش ايرنا، براساس برنامه چهارم توسعه مي بايست بيش از يک ميليون هکتار از اراضي کشاورزي کشور ، تحت پوشش آبياري سيستمهاي نوين و مدرن قرار مي گرفت. بيشترين مصرف آب در بخش زراعت مصرف مي شود که باتوجه به نوع اقليم کشور،توسعه باغات مد نظر وزارت جهاد کشاورزي است و سالانه 86 ميليارد مترمکعب آب از 93/1 ميليارد مترمکعب آب استحصالي کشور به بخش کشاورزي تخصيص مي يابد. هم اکنون 450 هزار حلقه چاه عميق و نيمه عميق در تامين آب بخش کشاورزي فعال است که با سيستم آبياري نوين مي توان از استحصال بيش از حد اين چاه هاي آبي جلوگيري کرد. در اين بين چهارمحال وبختياري در اجراي شبکه هاي آبياري تحت فشار و قطره اي بخش کشاورزي از استانهاي برتر کشور است و اين ميزان دو برابر ميانگين متوسط کشوري است. تاکنون بيش نزديک به 20 هزار هکتار از اراضي زراعي استان سيستم آبياري تحت فشار و سيستم هاي آبياري جديد در چهارمحال وبختياري اجرا شده و براي توسعه آبياري در اراضي کشاورزي استان برنامه ريزي ها شده است. اجراي سيستم آبياري جديد باعث جلوگيري از هدرروي آب در مزارع خواهد شد و بهره وري در واحد سطح را نيز افزايش خواهد داد چرا که از مجموع يک ميليارد و 300 ميليون مترمکعب آب مصرفي در اين استان70درصد صرف بخش کشاورزي مي شود و اين ميزان آب از سه هزارو500 حلقه چاه،459رشته قنات و يک هزار و 439 دهنه چشمه بدست مي آيد. به دليل برداشت بي رويه ازآب هاي زيرزميني دشت هاي بروجن ،فرادنبه ،سفيددشت ، خانميرزا و شهرکرد، حفرچاه دراين دشت ها ممنوع اعلام شده است. به گزارش ايرنا،گسترش و توسعه سيستم هاي آبياري نوين در کشور نقش مهمي در افزايش ميزان محصولات در واحد سطح و کاهش هزينه هاي ناشي از آبياري سنتي را به همراه دارد. گزارش از محمود رييسي 7359
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 595]