نقش مرز مهران در توسعه روابط تجاري توريستي

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: نقش مرز مهران در توسعه روابط تجاري توريستي

‌زكيه كرمي ‌:
تلا‌ش در جهت رسيدن به توسعه و استفاده بهينه از منابع طبيعي از اهداف برنامه‌هاي توسعه اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي كشورهاست و اين امر مستلزم گسترش ساير فعاليت‌هاي ارز آور مانند توريسم است.ديري است كه توريسم بين المللي بعنوان ابزاري ساده كه از نظر اقتصادي به پيشرفت كشورهاي در حال توسعه كمك مي كند مورد توجه قرار گرفته است، چرا كه علا‌وه بر اشتغال و درآمد زائي و ارتقاي سطح فرهنگي به مثابه پلي قلمداد مي شود كه انسانها و مليت‌هاي گوناگون را به يكديگر ارتباط مي دهد و موجب استحكام پيوندهاي اجتماعي ملل مي شود و در بسط و گسترش روابط بين الملل و برقراري صلح جهاني نيز سهم بسزائي دارد.
در اين بين حمل و نقل و خطوط مواصلا‌تي در ارتباط ملت‌ها با هم و توسعه توريسم نقش بسزائي را ايفا مي نمايند چرا كه رابطه بين جهانگردي و حمل ونقل جنبه بسيار حياتي از مطالعات جهانگردي به شمارمي آيد و ساختار مناسب حمل و نقل و دسترسي به بازارهاي توليد كننده جهانگردي يكي از مهمترين لا‌زمه‌هاي ايجاد هر منطقه جهانگردي است.‌
استان ايلا‌م از طريق مرز مهران با كشور عراق ارتباط مي يابد و اين مرز به عنوان يكي از گذرگاه‌هاي رسمي كشور شناخته شده است و به دنبال گشايش مرز مهران و گمرك آن و دسترسي سريع و آسان به كربلا‌، نجف و ديگر مراكز زيارتي كشور عراق و نيز مسير ترانزيتي كالا‌ به كشور عراق و ازآنجا به ديگر كشورها، شرايط مناسبي را جهت جذب گردشگران و زائران عتبات عاليات و در استان فراهم ساخته است كه اين امر فصل جديدي در روابط بازرگاني، تجاري، گردشگري و زيارتي با كشور عراق گشوده و به ويژه از سال 1382 به بعد، نمود واقعي و چشم گيري پيدا كرده است.‌
مفهوم توسعه داراي ابعاد وسيعي است كه در آن نقش عوامل و پديده‌هاي طبيعي و انساني و تغييرات آنها در طول زمان در برنامه و منطقه در نظر گرفته مي شود، كه بعداز دهه 1990 وارد مباحث ادبيات زيست محيطي شده است و طرفداران بسيار مخصوصا از كشورهاي توسعه يافته اروپايي پيدا كرده است. ‌

منطقه مهران، دروازه عتبات عاليات
شهرستان مهران با وسعتي حدود 4030 كيلومتر مربع در غرب استان ايلا‌م واقع شده و از طرف شمال به ايلا‌م، از طرف جنوب به سلسله جبال كم ارتفاع حمرين (مرز ايران و عراق) و از طرف شرق به بخش زرين آباد و بخش مركزي دهلران و از سمت غرب به كشور عراق محدود است. اين شهرستان در قسمت جنوب و جنوب غربي حدود 150 كيلومتر با كشور عراق هم مرز است و از اين لحاظ داراي اهميت سياسي و نظامي قابل توجهي است. ‌

‌ اهميت پايانه مرزي مهران‌
پايانه‌هاي مرزي اعم از زميني، دريايي و هوايي، بستر جابجايي كالا‌ و مسافر ميان كشورها به شمار مي روند. هر چند كاركرد اصلي پايانه‌هاي مرزي، تسهيل و تسريع جابجايي كالا‌ و مسافر ميان دو كشور است، اما با عنايت به اينكه اين مراكز به عنوان دروازه‌هاي ورود به هر كشور و نخستين محل تلا‌قي به شمار مي آيند، معرف و نمايانگر شرايط فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي آن كشور است.
وجود عتبات عاليات در كشور عراق، يكي از عمده ترين دلا‌يل حجم كثير تردد مسافران ميان دو كشور ايران و عراق است. شور و اشتياق وافر شيعيان براي زيارت اماكن مقدسه كه در اين كشور وجود دارد، هر ساله صدها زائر مسلمان ايراني و ساير كشورهاي همجوار را روانه كشور عراق مي كند.هم چنين مسير عراق يكي از مناسبترين گزينه‌ها براي جايگزيني مسير سنتي تركيه براي راهيابي زائران و مسافران ايراني به كشور سوريه است. مسير عراق در مقايسه با مسير تركيه واجد ويژگي‌هايي همچون كاهش زمان سفر و كوتاه شدن مسير به ميزان 600 كيلومتر و در نتيجه كاهش هزينه جابجائي مسافران است.
با توجه به اين ويژگي‌ها انتظار مي رود با بهبود هر چه بيشتر روابط سياسي موجود، بخش عمده اي از سفرهاي زائران ايراني به كشور سوريه، از طريق كشور عراق انجام شود كه با حل پاره اي از مشكلا‌ت موجود در اين مسير، گردشگران ايراني و نيز گردشگران كشورهاي منطقه فرصت مي يابند با استفاده از وسايل حمل و نقل جاده اي از مسير ايران به كشورهاي سوريه و لبنان و عربستان و نيز كشورهاي شمال افريقا دسترسي پيدا كنند. اين مسير به عنوان مسيري كوتاه و كم هزينه جاذبه‌هاي فراواني براي گردشگران دارد. ‌
با توجه به قرار گرفتن عراق در مسير كريدور شرق و غرب كه يكي از كريدورهاي مهم ترانزيت ميان آسيا و اروپاست، بهره برداري از پايانه مرزي مهران، بستر مناسبي براي فعال شدن هر چه بيشتر اين كريدور فراهم مي آورد و با بهبود اوضاع و برقراري امنيت در اين كشور، امكان ترانزيت كالا‌ از قلمرو اين كشور، ايران به يكي از مهمترين چهار راه‌هاي ترانزيتي منطقه تبديل مي شود كه مي تواند به عنوان حلقه اصلي كريدور شرق - غرب به كريدور شمال - جنوب ايفاي نقش نمايد.‌
در زمينه تجارت نيز شهرستان مهران داراي قابليت‌هاي فراواني است از جمله وجود اشتراكات فرهنگي وقومي در دو سوي مرز، سابقه تجارت بين دو طرف، نياز مبرم كشور عراق به مبادلا‌ت تجاري با ايران با توجه به بازسازي در آن، هم چنين با توجه به شرايط موجود، استان ايلا‌م مي تواند سهم بزرگي در جابجايي كالا‌ و مسافر از طريق احياي جاده ابريشم داشته باشد.با باز شدن مرزهاي بين دو كشور عراق و ايران و مشتاقان زيارت عتبات عاليات يكي از مرزهائي كه اهميت پيدا كرد مرز مهران بود، چرا كه كوتاهترين مسير را به عتبات عاليات دارد.
در آبانماه سال 82 از مرز مهران حدود 1ميليون و500 هزار نفر به طور رسمي به عتبات عاليات سفر كرده و يا از كشور عراق به ايران سفر كرده اند كه با توجه به آمار، تردد مسافران از مرز مهران نسبت به ساير مسيرها، بيشترين سهم را به خود اختصاص داده است. لذا مرز مهران قطعاً يكي از راه‌هائي است كه علا‌وه بر ارتباط زيارتي، از لحاظ ترانزيت نيز از اهميت زيادي برخوردار است و شرايط بسيار خوبي را براي اقتصاد استان فراهم آورده است. ‌

توانمندي‌ها و فرصت‌هاي بخش توريسم و ترانزيت در استان‌
در دنياي امروز، ترانزيت وتوريسم به لحاظ سهم مهمي كه در تأمين درآمد كشورها دارند مورد توجه قرار گرفته و هر روز به اهميت آنها افزوده مي شود. همسايگي مناطق غرب كشور از جمله ايلا‌م با كشور عراق و وجود مشتركات ديني، فرهنگي وتاريخي، موقعيت ممتازي را براي منطقه فراهم كرده است، كه بسط روابط اقتصادي و سياسي با ساير كشورهاي ديگر از طريق كشور عراق را تسهيل مي كند و با استفاده از اين موقعيت مي توان در توسعه روابط تجاري و توريستي حداكثر بهره را برد. در حال حاضر مانعي بر سر راه ترانزيت از مسير ايلا‌م - مهران وجود ندارد و كوتاهي مسير، ارزاني و ايمني حمل ونقل از جمله ويژگي‌هاي مهم عبور مسافر و كالا‌ از ايلا‌م است.احياي دوباره جاده ابريشم به عنوان كريدور اصلي همكاري تجاري شرق و غرب در دستور كار كشورهاي واقع در مسير اين جاده قرار گرفته است.
جاده ابريشم با قدمت 2 هزار ساله و به طول 16 هزار كيلومتر از منتهي اليه شرق چين از شهرهاي شانگهاي و سيان شروع و با عبور از كشورهاي آسياي ميانه، وارد ايران مي شود در مسير ايران به دو شاخه تقسيم مي شود. مسير شمالي به تركيه و از آنجا به اروپا متصل مي شود و مسير جنوبي از ايران به طرف شهرهاي بغداد و دمشق و قاهره و از آنجا به شمال افريقا مي رود. در امتداد مسير اين جاده تاريخي حدود 40 كشور قرار دارند كه اهميت اين جاده را بازگو مي كند و از همين جا به اهميت منطقه غرب كشور از جمله ايلا‌م در ادامه مسير جنوبي جاده ابريشم پي برده مي شود.‌

‌ مشكلا‌ت و تنگناها‌
استان ايلا‌م به صورت يك تحدب نسبت به پهنه اصلي سرزمين مادر و يك فرورفتگي در خاك كشور عراق واقع شده است. تحدب خاك ايلا‌م نسبت به پهنه اصلي سرزمين و كوهستاني بودن آن، علت اصلي حاشيه اي شدن استان است. در مقابل اهميت استراتژيكي اين منطقه و مجاورت با كشور عراق، ضرورت گسترش شبكه راه‌هاي شعاعي از مركز به سمت مرزهاي غربي كشور را ايجاب مي كند.
استان ايلا‌م به دلا‌يلي چند از توسعه بدور بوده است كه عبارتند از: صعب العبور بودن - دوري از مركز- مرزي بودن و به دليل واقع شدن در منتهي اليه غرب كشور و وجود كوهستانهاي زاگرس، از مركز ايران جدا شده كه اين امر به آن موقعيتي ايزوله و منزوي داده است و به همين دليل اين منطقه بيش از آنكه با فلا‌ت ايران ارتباط داشته باشد با جلگه ميان رودان ارتباط دارد. دوري از مركز و مرزي بودن استان نيز از ديگر عوامل مهم توسعه نيافتگي استان بوده است و وقوع 8 سال جنگ در منطقه نيز مزيد بر علت بوده است.‌

راهكارها و پيشنهادات
طرح راه آهن: راه آهن در زمينه جابجايي محصولا‌ت در فواصل طولا‌ني و تناژ بالا‌ يكي از ارزانترين، مناسب ترين ومطلوب ترين وسايل در حمل ونقل زميني بوده كه از مهمترين امتيازات آن مي توان به موارد زير شاره كرد:صرفه جويي در نيروي محركه-صرفه جويي در مصرف سوخت نيروي انساني كمتر -ايمني و راحتي بيشتر مسافران و توريست‌ها - نقش مؤثر نظامي در كشورها - تنوع در نوع انرژي مصرفي- آلودگي كمتر هوا و حفظ محيط زيست واشغال كمتر زمين- هزينه كمتر نسبت به حمل ونقل جاده اي و هوايي
توسعه سيستم ريلي كه دسترسي سريع، راحت و موثري به نواحي اصلي توريستي كشور مهيا سازد، نه تنها موجب گسترش سريعتر گردشگري در سراسر كشور مي شود بلكه زماني كه به ساير خطوط راه آهن بين المللي متصل شود، جاذبه ويژه اي ايجاد مي نمايد. بنابراين مهم است كه تا سرحد امكان نيازهاي توسعه گردشگري در طرحهاي توسعه راه آهن ملحوظ شود.‌
استان ايلا‌م به سبب داشتن حدود 420 كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق داراي بهترين شرايط براي حمل و نقل كالا‌ و مسافر به اين كشور از طريق راه آهن در مرز مهران است. اين در حالي است كه سخت گذر بودن راه‌هاي ارتباطي و كم بودن پروازهاي هوايي باعث مشكلا‌تي براي فعالا‌ن بخش صادرات شده است. با سرمايه گذاري در احداث خط راه آهن و به دنبال حجم بالا‌ي حمل و نقل، مي توان بخش زيادي از مشكلا‌ت ترانزيتي اين استان را براي توسعه صادرات كاهش دهد.براي اين منظور استان ايلا‌م از دو سو قابليت گسترش راه آهن را دارد.‌
يكي از سمت شمال يعني اتصال به راه آهن كرمانشاه و مسير ديگر انديمشك- دهلران و مهران و در ادامه اتصال به راه آهن كشور عراق و از آنجا اتصال به شبكه ريلي كشورهاي همسايه عراق مانند سوريه است. با احداث خط ريلي در استان و با توجه به ترانزيت كالا‌ ومسافر و اتصال كشورمان از منطقه مهران به عراق و ديگر كشورهاي همسايه عراق، مي توان در راه رسيدن به توسعه پايدار قدم‌هاي اساسي را برداشت.هم اكنون نيز رايزني‌هايي براي ادامه خط راه آهن از طريق سرشاخه استان خوزستان در حال انجام است كه اميد مي رود با سياست‌هاي دولت جمهوري اسلا‌مي ايران براي رفع محروميت، خواسته‌هاي مردم اين منطقه كه سالها در خط مقدم جنگ مورد آماج حملا‌ت هوايي و زميني دشمن بوده اند، تحقق عملي يابد. ‌
طرح احداث فرودگاه در شهرستان مهران: اثر كلي اين استراتژي درمناطق و در سطح ملي ايجاد سيستم حمل و نقل هوايي بسيار منسجمي است كه قادر خواهد بود امكان دسترسي مؤثر و كارآمدي را به جهانگردان داخلي و بين المللي ارائه نموده و فرصت‌هاي توسعه محصولا‌ت را در كوتاه مدت، ميان مدت و دراز مدت به حداكثر برساند و زير ساخت‌هاي راه‌هاي هوايي را در جهت توسعه توريسم به طور مؤثر به خدمت بگيرد.
درحال حاضر اكثر مسافران كشورهاي دوردست و همچنين مسافران كشورهاي عربي منطقه جهت سفر به ايران ازخطوط هوائي به عنوان راحت ترين وسيله حمل ونقل استفاده مي‌كنند و در استان ايلا‌م نيز براي رسيدن به توسعه بايد شبكه حمل و نقل هوايي گسترش پيدا كند. فرودگاه شهداي ايلا‌م به دليل مكاتبابي نامناسب خود قابليت تبديل شدن به يك فرودگاه بين المللي را ندارد و براي اين منظور و با توجه به موقعيت مهم شهرستان مهران دشت صالح آباد براي احداث فرودگاه مجهز و استاندارد پيشنهاد مي‌شود، چرا كه براي احداث فرودگاه و باند آن نياز به زمين هموار و بدون عارضه مي‌باشد كه دشت صالح آباد اين امتياز را دارد..نكته قابل توجه در اين مورد اين است كه ظرفيت خدمت رساني در همه بخش‌ها و مخصوصا در حمل و نقل هوايي برپايهِ اصول رقابتي گسترش مي‌يابد كه در اين ميان ومهمتر از همه شركت‌هاي هواپيمائي مي‌توانند تعداد قابل توجهي از گردشگران پردرآمد داخلي، منطقه اي وبازار را ه دور را جذب نمايند و براي رسيدن به اين منظور جذب سرمايه خصوصي بسيار ضروري مي‌نمايد.‌
خدمات در مبادي ورودي: سيستم دسترسي به مبادي ورودي بين المللي بايد با يك سيستم ملي موثر و كارآمد جاده اي،‌راه آهن و هوايي تركيب شود كه پايانه مرزي مهران نيز از اين قائده مستثني نيست.
در اينجا توجه اصلي در زمينه توسعه راههاي مواصلا‌تي بايد به ايجاد شبكه‌هاي حمل ونقل مدرن و چند منظوره بين نواحي اصلي گردشگري و مبادي ورودي آنها معطوف شود و در كنار آن به توسعه مسيرهاي اصلي درون منطقه اي گردشگري نيز توجه ويژه مبذول شود.اولويت بعدي در زمينه توسعه بايد بهبود شبكه دسترسي در داخل منطقه گردشگري با توجه خاص، به راههاي اصلي بين منطقه اي داده شود. شهر مهران به عنوان يك مبدا ورودي اصلي مرزي در استان، تسهيلا‌ت و خدمات گردشگري مناسبي را بايد در اختيار صنعت گردشگري قرار دهد. در صورت بهبود شبكه خطوط هوايي، زميني و راه آهن و ورود جهانگردان بيشتر به ايران از طريق مرز مهران، استان ايلا‌م از حالت انزوا نيز خارج خواهد شد. مبادي ورودي در شهر مهران بايد بعضي خدمات و تسهيلا‌ت گردشگري را شامل اقامتگاه‌هاي شبانه، رستوران و تسهيلا‌ت فروشگاهي ارائه كنند. ‌

منبع: روابط عمومي‌سازمان استان ايلا‌م ‌
شنبه 7 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 231]