در موزه‌ي ملك، دو صفحه از قرآن به خط محقق منسوب به بايسنقر ميرزا رونمايي شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: در موزه‌ي ملك، دو صفحه از قرآن به خط محقق منسوب به بايسنقر ميرزا رونمايي شد
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: ميراث فرهنگي

دو صفحه از قرآن مجيد به خط محقق منسوب به بايسنقر ميرزا (837 ـ 802 هجري قمري) امروز (20 آبان‌ماه) در مجموعه‌ي كتابخانه و موزه‌ي ملك رونمايي شد.

به گزارش خبرنگار بخش ميراث فرهنگي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، سعيد خودداري ـ پژوهشگر و رييس موزه‌ي ملك ـ با اشاره به اين قرآن خطي گفت: اين قرآن پس از 60 سال در موزه‌ي ملك رونمايي مي‌شود؛ اكنون چهار برگ آن در موزه نگهداري مي‌شود كه در زمان حيات واقف قرآن خريده و ثبت شده است. شش سطر، يعني سه برگ از آيات انتهايي سوره‌ي الرحمن و يك برگ ديگر، دو آيه از سوره‌ي رم است و هر برگ كامل از اين قرآن از هفت سطر تشكيل شده است.

او با اشاره به ساير قطعات اين قرآن در ايران، بيان كرد: موزه‌ي ملي ايران، كتابخانه‌ي كاخ گلستان، كتابخانه‌ي مركزي آستان قدس، كتابخانه‌ي ملي، موزه‌ي هنرهاي زيبا، مجموعه‌ي هنر و تاريخ هوستون، كتابخانه‌ي نصرالله تقوي و مقبره‌ي معتضدالدوله از ديگر مكان‌هايي‌اند كه قطعاتي از اين قرآن در آن‌ها نگهداري مي‌شوند كه برخي، صفحات كامل و برخي، قطعاتي از اين قرآن را دارند.

خودداري با اشاره به نسخه‌اي كه رونمايي شد، اظهار داشت: اين نسخه در زمان حيات واقف و كتابداري مرحوم سهيلي خوانساري در نمايشگاهي به نام مجموعه‌ي گنجينه‌ي قرآن در موزه‌ي ملي براي نخستين‌بار در سال 1325 به‌نمايش درآمد و پس از آن، در مخزن موزه باقي ماند.

رييس موزه‌ي ملك ادامه داد: قرآن به خط اين محقق ممتاز شامل پنج دانگ كتيبه (9 تا 10 ميلي‌متر)، بدون تاريخ تحرير (اواخر قرن هشتم و اوايل قرن نهم هجري قمري) با كاغذ سمرقندي، جداول زرين و لاجورد، علايم آيات، دواير متداخل زرين و لاجوردي است.

او بيان كرد: قرآن با مركب مشكي به نحوي كتابت شده است كه رواني و حركت جوهر و قلم‌گذاري كاتب در آن ديده مي‌شود. علايم آيات با شنگرف (جوهر قرمز) و اعراب‌ها با همان مركب متن نوشته شده و در برخي جاها، مركب مشكي اكسيد شده است. البته قطعات مختلف اين قرآن به لحاظ قدرت كتابت و قلم متفاوت‌اند؛ مثلا سوره‌ي علق در كاخ گلستان، قوت خط قطعات موزه‌ي ملك را ندارد كه امكان دارد، به‌خاطر كهنه بودن قلم باشد.

وي هم‌چنين با توضيح ديگر ويژگي‌هاي اين قرآن خطي، اظهار كرد: بيشتر برگه‌ها دوپوسته شده و حتا سطر سطر بريده شده‌اند و كاتب در نوشتن الف قامت (در انتهاي حروف) از بالا به پايين الف را كشيده است.

مدير موزه‌ي ملك در بخش ديگري از سخنان خود درباره‌ي تحقق انتساب اين نسخه‌ي خطي به بايسنقر ميرزا، گفت: در هيچ‌يك از اوراق مختلف قرآن، نشان يا رقمي كه گوياي كتابت آن به‌دست بايسنقر باشد، ديده نمي‌شود؛ ولي منابع متأخر و بسياري از هنرشناسان سده‌ي حاضر اين انتساب را مطرح و شايسته دانسته‌اند.

بايسنقر ميرزا فرزند شاهرخ پسر تيمور، اميرزاده‌ي نامور و هنرپرور گوركاني بود. در تنها مرجعي كه از بايسنقر به‌عنوان خوش‌نويس ياد شده، كتيبه‌ي ايوان شمالي مسجد گوهرشاد است كه قطعه‌اي از مرقع 967 كتابخانه‌ي توپقاپو سراي به خط نستعليق است.

قاضي احمد در گلستان هنر از كتابه‌هاي عمارت سبزوار به خط بايسنقر روايت كرده است. هم‌چنين در صحن مسجد جامع سمرقند رحل قرآن بسيار بزرگي وجود دارد كه برخي آن را منتسب به بايسنقر مي‌دانند. در ايران نيز به‌واسطه‌ي سه شاهكار هنري، بايسنقر شناخته‌شده‌تر از ديگر شاهزاده‌هاي تيموري است. يكي شاهنامه‌ي معروف به بايسنقري كه به خط جعفر تبريزي رييس كتابخانه‌ي بايسنقر بوده، ‌ديگري كتيبه‌هاي ايوان مقصوره‌ي مسجد گوهرشاد مشهد است كه مزين به آيات قرآن به خط اوست و ديگري قرآن مشهور بايسنقري است.

قاضي احمد يك برگ از اين قرآن را نزد مالك ديلمي كاتب دربار طهماسبي ديده است. پس از آن قرآن به فاصله‌ي يك قرن به اوراق پراكنده‌اي تبديل شده است. با احتساب آثار به‌جا مانده، معلوم است كه اين قرآن حجم زيادي داشته است و اندازه‌ي آن از روي اوراق موجود، همه يكسان و حدود 101 در 177 سانتي‌متر هستند.

مراسم رونمايي دو صفحه از قرآن به خط محقق منسوب به بايسنقر ميرزا به‌مناسبت سال‌روز ولادت امام رضا (ع) و براساس يكي از شروط حاج حسين‌آقا ملك در هنگام وقف اين مجموعه برگزار شد. واقف اين مجموعه در سال 1330 در يكي از بندهاي شروط خود عنوان كرده است كه مديران موزه و كتابخانه‌ي ملك بايد در اعياد ولادت پيامبر (ص)، حضرت علي (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسين (ع) در اين محل جشن بگيرند و چون اين كتابخانه شعبه‌اي از استان قدس رضوي است، بايد در روز تولد امام رضا (ع) نيز در آن جشن برپا شود.

كتابخانه‌ي ملك در تهران جزو پنج موزه‌ي تأسيس‌شده در نخستين دوره‌ي تاريخ ايران است و نخستين موزه‌ي خصوصي كشور محسوب مي‌شود كه به همت حاج حسين‌آقا ملك وقف آستانه‌ي حضرت امام رضا (ع) شده است.

انتهاي پيام
دوشنبه 20 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 89]