امام كيست و وظيفه ما جيست؟(علامه طبا طبائي)

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: امامت از اصول مذهب
سؤال 128: آیا امامت از اصول دین است؟
جواب: از اصول مذهب است، زیرا خود ائمه اطهار – علیهم السلام – با کسانی که این اصل را قبول نداشته و شیعه نبودند، مانند مسلمان عمل می کردند.

مرتبه ی مقام امامت و نبوت
سؤال 129: آیا امامت بالاتر است یا نبوت؟
جواب: امامت از نبوت بالاتر است؛ زیرا حضرت ابراهیم – علیه السلام – عبد، نبی، رسول اولوا العزم و خلیل بود، ولی بعد از این همه مقامات، خداوند متعال به او فرمود:
«إنی جاعلک للناس إماما» من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم.
سؤال 130: آیا پیغمبر اکرم – ص – امام هم بود؟
جواب: یقینا امام بود، زیرا هیچ وقت زمین از حجت خالی نمی ماند.

حجت کیست؟
سؤال131: معنای این حدیث چیست که می فرماید: «لولا الحجة لساخت الارض بأهلها.» اگر حجت نبود، قطعا زمین ساکنانش را فرو می برد.
جواب: معنی تحت اللفظی آن مراد است؛ زیرا غایت خلقت انسان، رسیدن او به نهایت کمال است، و این جز با وجود حجت امکان ندارد. و در غیر این صورت لغو بودن خلقت انسان پیش می آید.
سؤال132: آیا از آن جا که در روایات معرو، «لولا الحجة، لساخت الارض بأهلها»؛ ( اگر حجت نبود، مسلما زمین، ساکنانش را فرو می برد ) «لولا الحجة» آمده است نه «لو لاالامام» آیا می توان از آن استفاده نمود که لازم نیست حجت خصوص امام باشد، بلکه شامل نبی هم می شود؟
جواب: «حجت» کسی است که اعمال بندگان نزد اوست و او اعمال را پرورش داده و به خداوند متعال سوق می دهد، و او امام است خواه نبی هم باشد مانند حضرت ابراهیم – علیه السلام – و حضرت رسول اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – و یا نبی نبوده و فقط امام باشد مانند ائمه ی اطهار – علیهم السلام- خداوند متعال می فرماید: «وجعلنهم أئمة یهدون بأمرنا و اوحینا إلیهم فعل الخیرت.....»
و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [ مردم را ] هدایت می کردند، و انجام دادن کارهای نیک را به ایشان وحی کردیم.
ونیز می فرماید: «و جعلنا منهم أئمة یهدون بأمرنا لما صبروا» و چون شکیبای کردند برخی از آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [ مردم را ] هدایت می کردند. منظور از کلمه «امر» در جمله ی «یهدون بأمرنا» همان «کن» وجودی هر چیز است که در اواخر " سوری یس " آن را بیان نموده و می فرماید: «إنما أمره إذا أراد شیءا ان يقول له كن فيكون» چون خداوند اراده کند که چیزی [ را پدید آورد ]، تنها به آن می گوید که موجود شو و آن چیز بی درنگ، به وجود می آید. و مقصود از هدایت در جمله ی «یهدون بأمرنا» بیان فرمان الهی و " ارائه طریق " نیست؛ زیرا آنان نبی بودند و ارائه طریق می کردند، بلکه منظور " ایصال إلی المطلوب " است، و امام، انسان و عمل او را به سوی خداوند متعال سوق می دهد.
سوال 133: اگر غایت خلقت انسان به وجود حجت است، پس آیا باید در زمان هر انسانی حجت وجود داشته باشد؟
جواب: برای هر انسانی یک حجت باید باشد زیرا خلقت او بدون غايت نمي شود و اگر حجت نباشد، یعنی غایت ندارد، و صدور چنین فعلی از خداوند متعال محال است؛ بنابراین، بازگشت این مسأله به این است که فعل خداوند متعال غایت می خواهد.
به عبارت دیگر: عالم انسانی که خلقت انسان است دارای کمال خاصی است که باید به آن کمال هدایت شود؛ و هدایت، حجت می خواهد، و اگر حجت از بین برود، باید غایت از بین برود، و اگر غایت از بین برود فعل خدا بی غایت می شود و لغویت در خلقت لازم می آید و صدور چنین امری از خدا محال است. خداوند متعال می فرماید: «و ما خلقنا السموت و الارض و ما بینهما إلا بالحق» و آسمان ها و زمین و موجودات میان آن دو را جز به حق و هد، دار، نیافریدیم. برهان عقلی و نقلی برای اثبات امامت
سؤال 134: آیا برهان عقلی برای اثبات امامت اقامه شده است؟
جواب: امامت عامه مانند نبوت، برهانی و عقلی است؛ زیرا عالم بی امام نمی شود. و در روایت آمده است: " لولاالحجةلساخت الأرض بأهلها. " اگر حجت نبود، قطعا زمین ساکنانش را در خود فرو می برد. یعنی هم در حکومت اسلامی و هم در پیشوایی عمل؛ مانند باغی که باغبان لازم دارد تا درختانش رشد پیدا کند و به سرحد کمال برسد، به همین صورت انسان و سایر حیوانات رشد دارند، و اعمال انسان نقش هایی در نفس او می بندد، طالح باشد یا صالح، و باغبان دستگاه رشد عمل، امام - علیه السلام – است. چنان که در رابطه با طالحان می فرماید: «ثم کان عقبة الذین أسؤا السؤأی أن کذبوا بأیت الله و کانوا بها یستهزءون» آن گاه فرجام کسانی که بدی کردند، این شد که آیات خدا را تکذیب کردند، و آن ها را به ریشخند گرفتند. بر اساس روایات، در هر شهر عمودی از نور وجود دارد که از طریق آن اعمال امت به امام – علیه السلام – عرضه می شود. و همه از راه امام به بهشت یا جهنم می روند، و نامه ی اعمال در دست امام – علیه السلام – است و امام به بهشت یا جهنم می برد. در این زمان نیز حضرت غائب – عجل الله تعالی فرجه الشری، – دستگاه اداره ی اعمال را عهده دار است؛ لذا در روایت از آن حضرت پرسیده شد: مردم چگونه در حال غیبت از وجود او بهره می برند؟ در پاسخ این مسأله در توقیع مرقوم فرمود: چنان که از خورشید پس ابر بهره می برند. امام – علیه السلام – این منصب را دارا است، که خداوند از او کار می خواهد و او هم کار می کند. امامت خاصه یعنی امامت علی – علیه السلام – از راه شواهد قطعی تاریخی به دست می آید که آن حضرت صلاحیت این مقام را داشته است و پیغمبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – او را به این مقام نصب نموده اند.

سؤال 135: بنابر این باید امام – علیه السلام – " لایشغله شأن عن شأن "؛ (هیچ کاری او را از کار دیگر به خود مشغول نمی سازد) باشد؟
جواب: البته چنین است.

معنای پرورش و رشد اعمال
سؤال 136: معنای پرورش و رشد اعمال چیست؟
جواب: مثل نهال که رشد می کند، نقش اعمال نیک و بد در نفس مسلمان و کافر رشد کرده و او را به بهشت یا جهنم می کشد. و رسیدگی به این کار با امام – علیه السلام – است و ملائکه ی کاتب اعمال، از منشیان امام – علیه السلام – هستند. و این امام – علیه السلام – است که خداوند درباره ی او می فرماید: «و قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون» و بگو: [ هرکار می خواهید ] بکنید، که به زودی خدا و پیامبر او و مؤمنان در کردار شما خواهند نگریست. که مقصود از «المؤمنون» امام علیه السلام – است. هم چنین می فرماید: «یوم ندعوا كل اناس بامامهم روزی که هر گروه از مردم را با امامشان می خوانیم. یعنی در عالم محشر ازراه امام – علیه السلام – دعوت می شوند و او افراد امت را حاضر می کند. و این امام – علیه السلام – است که در صراط به جهنم می فرماید: " هذا عدوی خذیه. " این دشمن من است پس او را بگیر. و این امام – علیه السلام – است که میزان اعمالاست، و این امام – علیه السلام – است که شفاعت می کند؛ البته پیغمبراکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – نیز مقامامامت را دارا است و مسأله ی نبوت مربوط به تبلیغ است. نتیجه این که: هر شخص به واسطه ی نقش هایی که در اثر اعمال در نفس او پدید می آید، رشد و سیر می کند، و نتایج خیر و شر اعمال، و نعمت و یا نقمت و عذاب را امام – علیه السلام – باذن الله به او عنایت می کند. و در عین حال " إنما الأمر إلی الله تعالی "؛ ( کارتنها به دست خداوند متعال است ).
سوال 137: آیا از آیه ی «ندعوا کل أناس بإمامهم» استفاده نمی شود که فرعون، امام قوم خود و حضرت موسی – علیه السلام – امام قوم خودش می باشد؟ جواب: از این آیه ی شریفه استفاده می شود که امام – علیه السلام – کسی است که «فمن أتی کتبه بیمینه»؛ ( پس هر کسی که نامه ی عمل او به دست راست او [ =امام – علیه السلام - ] داده شده است.... ) باشد ودر قوم فرعون چنین کسی وجود نداشت.

سوال 138: آیا حضرت امیر المؤمنین – علیه السلام – امام کافران نیز هست؟
جواب: این که خداوند متعال به حضرت ابراهیم – علیه السلام – فرمود: «إنی جاعلک للناس اماما»؛ ( من تو را پیشوای مردم قرار می دهم ) آیا یعنی تنها امام مؤمنان قرار می دهم؟ ! و نیز مقصود از آیه ی ذیل همین است که می فرماید: «وجعلنهم أئمة یهدون بأمرنا و أوحینا إلیهم فعل الخیرت.....» و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می کردند و با ایشان انجام دادن کارهای نیک.... را وحی کردیم

رشدو هدایت اعمال توسط امام غائب – عجل الله تعالی فرجه الشری، –
سؤال 139: بنابراین، در رشد اعمال و هدایت به امر که توسط امام – علیه السلام – انجام می گیرد، فرقی میان امام ظاهر و غائب نیست؟
جواب: آری چنین است. امام، علاوه بر وظیفه ی راهنمایی ظاهری مردم و بیان صوری معار، که به عهده دارد، هدایت به امر و ولایت و رهبری باطنی اعمال را نیز عهده دار است و حیات معنوی انسان ها به دست او تنظیم می شود و اوست که حقایق اعمال را به سوی خدا سوق می دهد، و حضور و غیبت جسمانی او تأثیری در این زمینه ندارد، بلکه امام – علیه السلام – از راه باطن با ارواح و نفوس مردم ارتباط دارد و بر اعمال و نیات آن ها اشرا، کامل دارد، هرچند چشم ظاهربین مردم او را نبیند.
سؤال 140: فرمودید که امام – علیه السلام – عمل بندگان را رشد می دهد، این فرموده به چه معنا است و چگونه امام – علیه السلام – اعمال انسان ها را پرورش می دهد؟
جواب: نفس انسان به واسطه ی اعمال خیر و شری که انسان انجام می دهد، به سوی سعادت یا شقاوت رشد و سیر می نماید، و این امام – علیه السلام – است که به اذن الله نتایج خیر و شر، نعمت و یا نقمت و حاصل از آن را به او می دهد. " و إنما الأمر إلی الله تعالی. "؛ ( کار فقط به دست خداوند متعال صورت می گیرد. )

هدایت اعمال و ولایت تکوینی امام – علیه السلام –
سؤال 141: آیا این هدایت اعمال، همان ولایت تکوینی امام – علیه السلام – است؟
جواب: بیان منصب ولایت تکوینی امام –علیه السلام – است واین که اعمال ما انسان ها تحت اداره ی او خواهد بود. چنان که خداوند متعال می فرماید: «یوم ندعوا کل أناس بإممهم فمن أوتی کتبه بیمینه» [یاد کن] روزی را که هر گروهی را با پیشوایان فرا می خوانیم، پس هر کس کارنامه اش را به دست راستش دهند... یعنی «یمین الإمام – علیه السلام-»؛ (نامه ی عملش به دست راست امام – علیه السلام – داده شده باشد).
وهم چنین در صراط، امام – علیه السلام – به جهنم می فرماید: «هذا عدوی فخذیه، و هذا من شیعتی فاترکیه.» این دشمن مناست، و این از شیعیان من است، او را رها کن. و نیز در باره ی آیه ی: «إن إلینا إیابهم» (بازگشت مردم به سوی ما است ) فرموده اند: منظور ما هستیم که مردم به سوی ما برمی گردند، و حساب آنان نیز به دست ما است؛ که:«ثم إن علینا حسابهم»
بنابراین، پیشوایی دستگاه عمل به دست امام – علیه السلام - است، وامام – علیه السلام – سالار کاروان عمل انسان ها است و آن را سوق می دهد، در زمان غیبت نیز دائما اعمال بندگان بر امام زمان – عجل الله تعالی فرجه الشری، – عرضه می شود و حضرت آن را رشد می دهد، و همچون باغبان پرورش داده و از هر گونه آفت و نقص و عیب محفوظ می دارد.
همچنین در باره ی گفتار خداوند متعال که می فرماید: «إنا فتحنا لک فتحا مبینا لیغفر لک الله ما تقدم من ذنبک و ما تأخر»
ما وترت پیروزی بخشیدیم، چه پیروزی درخشانی، تا خداوند از گناه گذشته و آینده ی تو در گذرد...
فرموده اند: مقصود از گناه، گناه امت است که دستگاه شفاعت و رأفت و رحمت رسول اکرم – صلی الله علیه وآله وسلم – نخواهد گذاشت حتی یک نفر هم بسوزد.
خلاصه ای که: به واسطه ی هر عمل، نقشی در دل ما پیدا می شود که نشو و نمای آن به دست امام - علیه السلام – است، در عمل خوب نشو و نمای صحیح و در عمل بد، نشو و نمای غیر صحیح؛ چنان که خداون متعال می فرماید: «ثم کان عاقبة الذین أسؤا السوأی» آنگاه فرجام کسانی که بدی کردند بدتر خواهد بود. یعنی «کان عاقبتهم سوء العذاب»؛ ( عاقبتشان عذاب بدخواهد بود ).
نتیجه این که امام – علیه السلام – باغ اعمال را هدایت می کند و این هدایت ایصال الی المطلوب است، نه ارائه طریق.
سؤال 142: به عنوان نمونه، امام – علیه السلام – چگونه به نماز ما دست می یابد؟
جواب: اعمال ما در هر هفته، یک یا دو روز توسط ملائکه بر امام – علیه السلام – عرضه می شود. و روشن است که صحیفه ی اعمال بندگان از قبیل روزنامه نیست که امام – علیه السلام – مانند روزنامه آن را بخواند، بلکه روشد و نمایی دارند که همه به دست امام – علیه السلام – است، و اوست که اعمال را پرورش می دهد. البته به این آسانی که ما تصور می کنیم نیست.

برهان بر پرورش و هدایت اعمال توسط امام – علیه السلام -
سؤال 143: چه برهانی براین مطلب است که امام – علیه السلام – اعمال امت را پرورش داده و به مطلوب می رساند؟
جواب: برهان بر این مطلب گفتار خداوند متعال است که می فرماید: «وجعلنهم أئمة یهدون بأمرنا» و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما [ مردم را ] هدایت می کردند. زیرا هدایت در جمله ی «یهدون» ارائه ی طریق نیست؛ چه این که آنان پیش از این " جعل "، نبی و رسول و اولواالعزم بودند و ارائه ی طریق داشتند، پس معنی ندارد که مقصود از «یهدون بأمرنا» هدایت به معنا ی ارائه ی طریق باشد، پس هدایت به معنای ایصال الی المطلوب خواهد بود.

هدایت خدا و هدایت پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله وسلم -
سؤال 144: آیا از گفتار خداوند متعال که هدایت را از پیغمبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – نفی نمی کنم، استفاده نمی شود که ایصال الی المطلوب کار پیغمبر اکرم – صلی الله علیه وآله وسلم – نیست، بلکه فعل خداوند متعال است، آن جا که می فرماید: «إنک لا تهدی من أحببت ولکن الله یهدی من یشاء» این تو نیستی که هر که را دوست داشته باشی هدایت کنی بلکه این خداست که هر کس را بخواهد هدایت می کند.
جواب: خداوند متعال در این آیه به پیغمبر اکرم – صلی الله علیه و آله وسلم – می فرماید که تو در هدایت، مستقل نیستی، بلکه هدایتت به دست خداوند است، پس در واقع آیه ی شریفه استقلال در هدایت را نفی می کند نه اصل هدایت را؛ زیرا خداوند متعال در آیه ی دیگر اصل هدایت را برای پیغمبر اکرم - صلی الله علیه وآله وسلم – ثابت نموده و می فرماید:
«و إنک لتهدی إلی صراط مستقیم»
و به راستی که تو [ مردم را ] به خوبی به راه راست هدایت می کنی.

هدایت اعمال در زمان پیغمبر اکرم – صل الله علیه و آله وسلم –
سؤال 145: آیا در زمان پیغمبر اکرم – صلی الله علیه و آله وسلم – سوق و هدایت اعمال به دست ایشان بود؟
جواب: بله، چون گذشته از این که ایشان نبی و رسول بود، امام هم بود و امام وقت هدایت اعمال را به عهده دارد، چنان که حضرت ابراهیم – علیه السلام – نبی و رسول بود و بعد به مقام امامت نایل گردید. خداوند متعال می فرماید:
«قال إنی جاعلک لناس إماما» خداوند به او فرمود: من تو را پیشوای مردم قرار دادم.
حضرت رسول – صلی الله علیه وآله وسلم – شهید الشهداء است، هم اینک نیز همین طور است. خداوند متعال می فرماید:
«و کذ لک جعلنکم أمة وسطا لتکونو شهداء علی الناس ویکون الرسول علیکم شهیدا»
و بدین گونه شما را امتی میانه قرار دادیم، تا بر مردم گواه باشید، وپیامبر بر شما گواه باشد.
در روایت آمده است که این آیه به ما ائمه – علیم السلام – خطاب است و حضرت رسول – صلی الله علیه وآله وسلم – به صحت شهادت ما شهادت می دهد.
سؤال 146: پس هیچ وقت نباید زمین از امام خالی باشد؟
جواب: بله " لولا الحجة لساخت الأرض بأهلها "؛ ( اگرحجت نبود، قطعا زمین ساکنانش را فرود می برد ) لذا امکان دارد در زمانی پیغمبر نباشد، اما نمی شود امام نباشد.
سؤال 147: پس چرا امام – علیه السلام – مجهول است؟
جواب: وظیفه نبی، تبلیغ حکم و رساندن احکام الهی به مردم است، لذا باید خود را به مردم معرفی کند و باید شناخته شود؛ ولی امام وظیفه ندارد که خود را معرفی کند. این مردم هستند که باید به سوی او بروند، لذا ممکن است مجهول بماند.

توحید بدون اعترا، به امام – علیه السلام – درست نیست
سؤال 148: در بعضی از کتاب هایتان مرقوم فرموده اید: " توحید بدون اعترا، به امام و ولی – علیه السلام – درست نیست. " دلیل آن چیست؟
جواب: چون توحید، اعترا، به ذات موصو، به صفات حمیده مانند عالم و قادر است؛ و از جمله ی صفات حمیده که جزو توحید است، این است که خداوند دارای اولیا است.

اخذ میثاق بر ولایت
سؤال 149: اگر ولایت جزو توحید است، باید از ولایت نیز اخذ میثاق شده باشد، آیا چنین است؟
جواب: بله، روایاتی نیز در این باره وارد شده است.
همه ی موجودات امام – علیه السلام - را می شناسند
سؤال 150: آیا از آیه ی «و إن من شیء إلا یسبح بحمده»؛ ( و هیچ چیزی نیست مگر آن که باستایش خدا، تسبیح اورا می گوید ) و نیز آیه ی «کل قد علم صلاته و تسبیحه»؛ ( همگی، نیایش و تسبیح خود را می دانند ) استفاده می شود که حیوانات و جمادات همگی امام – علیه السلام – را می شناسند؟
جواب: همین طور است.

شناخت امام – علیه السلام -، راه شناخت خدا
سؤال 151: آیا می توان بدون شناخت امام ( ع ) به شناسایی خدا راه پیدا کرد؟
جواب: شناسایی خداوند بدون شناسایی امام صورت نمی گیرد؛ زیرا امام به منزله ی مصب، محل ریزش، آبشار و جایگاه افاضه ی فیض از بالا است. پس نخست امام ( ع ) که از همه کامل تر است فیض می گیرد، و بعد بقیه موجودات از امام فیض می گیرند.
سؤال 152: مگر خود امام ( ع ) فیض نیست؟
جواب: خود امام ( ع ) هم فیض، و فیض کامل است، منتهی فیوضات دیگر هم هست که از راه او به دیگر موجودات می رسد که از آن جمله معرفة الله است.

لزوم معرفت امام زمان –عجل الله –
سؤال 153: مقصود از معرفت امام زمان که در روایت آمده چیست که می فرماید:
"من مات ولم یعر، إمام زمانه، مات میتة جاهلیة "
هر کس بمیرد و امام زمان خویش را نشناسد، بسان مردن زمان جاهلیت جان سپرده است.
جواب: یعنی امام ( ع ) را مفترض الطاعة بداند چنان که در روایت دیگر به این معنی تفسیر شده است. وگرنه اسم و شخص امام ( ع) را که کافر و مؤمن می دانند. و شناختن امام زمان ( عجل الله ) به عنوان مفترض الطاعة تحقق نمی یابد مگر این که امام سابق و نصب او را به نص از امام سابق بشناسد. و اگر به یکی از ائمه ( ع ) معرفت نداشته باشد معرفت او کامل نخواهد بود.
سؤال 154: آیا از این روایت نمی توان استفاده کرد که مخالفین کافرند؟
جواب: مخالفین مجرم هستند ولی کافر نیستند.
سؤال 155: آیا اگر کسی در دنیا امام ( ع ) را نشناسد و در راه خیر و سعادت قدم بردارد، ممکن است در آخرت به نعمت های اخروی برسد و آن ها را مشاهده کند و از آن ها بهره مند گردد؟
جواب: خیر، چنین کسی از نعمت های اخروی محروم خواهد بود. زیرا خداوند متعال می فرماید:
«ومن کان فی هذه أعمی فهو فی الأخرة أعمی و أضل سبیلا»
و هر کس در این جا [دنیا] کور [دل] باشد، در آخرت هم کور وگمراه تر خواهد بود.
همچنین راه بهشت و سعادت برای او بسته، و رحمت و مغفرت پروردگار شامل حال او نخواهد شد؛ چرا که خداوند متعال می فرماید: «فضرب بینهم بسور له باب باطنه فیه الرحمة و ظهره من قبله العذاب» آن گاه میان آن ها دیواری زده می شود که آن را دروازه ای است که باطنش رحمت است و ظاهرش روی به عذاب دارد.

ویژگی های افعال و رفتار پیامبر وامام – علیه السلام –
سوال 156: افعال و فتار نبی یا امام چگونه باید باشد؟
جواب: باید خصوصیاتی را دارا باشد، از جمله:
1. کار هایی که موجب سقوط شخصیت او می گردد از او سر نزند.
2. تنفر ذاتی نسبت به معصیت و اخلاق ذ میمه، و عدم بروز آن ها از او در هیچ موقعیت.
3. در هر کار و گفتار بدون خطا و خطیئه بداند چه بکند و چه بگوید، وگرنه موجب می شود که اعتماد مردم از او سلب شود.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 225]