جايگاه «حقوق شهروندي» در مديريت شهري امروز تهران

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: جايگاه «حقوق شهروندي» در مديريت شهري امروز تهران
انقلاب اسلامي از آغاز، انقلابي براي احقاق حقوق ملت در تمامي ابعاد آن بود. حقوق شهروندي نيز، به عنوان يكي از اركان مهم اين حقوق، از همان ابتدا، در قالب شعارها، آموزه ها، و جهت گيري هاي نهضت خود را نشان داد. با اين حال، پيشرو بودن انقلاب ما در طرح حقوق شهروندي به اين مسئله محدود نمي شد، بلكه نگاه ويژه آن به حقوق شهروندي نيز نشان دهنده رويكردي جديد و تاريخ ساز بود. در واقع، انقلاب اسلامي ايران اين مفهوم را ارتقا داد و آن را كاملا متاثر و متناسب با فرهنگ اسلامي ايراني ما به جلو برد. تا پيش از اين، هنگامي كه فراوردهايي از فرهنگ هاي بيگانه به كشورهاي اسلامي راه مي يافت، شكافي بزرگ ميان سنت آن كشورها و مباحث جديد پيش مي آمد. هنر بزرگ انقلاب اسلامي در طرح مفهوم حقوق شهروندي آن بود كه نشان داد اين مفهوم از دل آموزه هاي اسلامي ما برمي خيزد و بخشي از سنت و ميراث انديشه اي و فرهنگي ما ايرانيان مسلمان است.بي گمان، امام خميني را بايد قهرمان اصلي اين انديشه پيشروانه در اسلام و حقوق شهروندي دانست. فرمان هشت ماده اي امام خميني(ره) خطاب به قوه قضائيه و تمام ارگان هاي اجرايي نشان دهنده اهتمام حضرت امام به حقوق شهروندي از همان آغاز انقلاب اسلامي است (فرمان هشت ماده اي امام 1361/9/24).مطالعه اين سند مهم از زاويه حقوق شهروندي بسيار آموزنده و در خور تامل ويژه براي همه كارگزاران نظام است. در زير، به برخي از اين نكات اشاره مي كنيم:صيانت از حقوق مردم به عنوان وظيفه اصلي انقلاب اسلامي;بي طرفي مسئولان امر در مناصب مختلف، به ويژه مناصب قضايي;تدوين قوانين براي جلوگيري از پايمال شدن حقوق مردم; تعميم رعايت اجراي عدالت به همه نهادها و ارگان ها، مراعات اخلاق اسلامي در ارتباط با مردم، قانون گرايي صريح و تخطي نكردن از آن; احترام به مالكيت خصوصي شهروندان و رعايت حريم هاي خصوصي مردم و شهروندان; تلاش براي ايجاد احساس آرامش و امنيت در ميان مردم.همين رويكرد به حقوق شهروندي را در انديشه هاي رهبر فرزانه انقلاب نيز مي توان به خوبي مشاهده كرد. مديريت شهري تهران نيز در دوران مديريت فعلي آن، به تاسي از اين رويكرد بزرگ انقلاب اسلامي پيشتاز استيفاي حقوق شهروندان در عرصه مديريتي جامعه بوده است. موارد زير را مي توان بخشي از مصاديق اين رويكرد اصولي دانست: الف) اتخاذ رويكرد شهروندمداري و ايجاد فضاي گفتگو ميان شهروندان و مسئولان شهري: شهرداري تهران كوشيده است تا با ايجاد فضايي مستعد براي پذيرش نظرات شهروندان و قبول انتقادات سازنده آنان، روشي گفتگويي را در مديريت شهري ايران، براي نخستين بار، ايجاد كند. هرچند اين تجربه در ابتداي راه است و همچنان با افت و خيزهايي مواجه است، ولي به نظر مي رسد كه بتوان آن را در سطح الگويي مناسب براي مديريت شهري و ديگر انواع مديريت كلان در كشور مطرح كرد. ب) آموزش حقوق شهروندي و تشويق شهروندان به پي گيري حقوق خويش: متاسفانه در كشور ما شهرنشيني و شهروندي از يكديگر تفكيك نشده است و صرفا حضور فيزيكي در شهر (= شهرنشيني) به معناي حضور معنوي در آن (= شهروندي) قلمداد مي شود. اين در حالي است كه نگاهي به تجربه ديگر كشورهاي پيشرو در تامين حقوق شهروندي نشان مي دهد كه دستيابي به سطح شهروندي، پيچيدگي ها و الزامات منطقي خاصي دارد. بي گمان، فقط هنگامي مي توان به اين سطح مهم از رشد اجتماعي دست يافت كه شهروندان آموزش هاي لازم را در اين زمينه ديده باشند. طبعا، چنين آموزش هايي شهروندان را نه فقط به تكاليف خود، بلكه به حقوق خود نيز آگاه مي كند. متاسفانه در خلا آموزش هايي از اين دست، مديران شهروندي را عمل به تكاليف شهري، و شهروندان پذيرش شهروندي را گردن نهادن بي چون و چرا بر قدرت مديران شهري تعبير كرده اند كه هر دو رويكرد كاملا، نادرست است. ناگفته پيداست كه در چنين اوضاعي، پي گيري حقوق شهروندي به صورت متقابل، مديران را نيز فعال تر و پوياتر و آنان را در عمل به وظايف خود جدي تر خواهد كرد.ج) اصلاح نظام اداري: از جمله محورهاي مهم مراعات حقوق شهروندي تكريم ارباب رجوع و قرار دادن او ذيل حمايت ها و امكانات قانوني است. متاسفانه بوروكراسي ايراني از ابتدا، به گونه اي نادرست بنيان نهاده شد و آغاز به كار كرد. هم اكنون، اين بوروكراسي سنگين و ناتوان به مثابه عاملي بازدارنده در مقابل تلاش هاي پيشروي عمل مي كند; تلاش هايي كه پويا و نظام مند كردن مديريت را در نظر دارد. به نظر مي رسد كه از روبرو شدن با اين بوروكراسي نادرست گريزي نيست. شهرداري تهران طي سال هاي اخير كوشيده است تا با خانه تكاني و بازبيني همه ماموريت ها و رويكردهاي به جاي مانده در مخزن بوروكراتيك خود، راهي به سمت اصلاح اين وضعيت بيابد. از جمله سرمايه هاي مهم و جاودان مردم وقت آنان است. اصلاح بوروكراسي سالخورده و فرسوده اداري، تعهد به زمان بندي طرح ها، و در نهايت، ايجاد تسهيلات لازم براي شهر الكترونيك مي تواند گامي در راه تكريم حقوق شهروندي و تقويت آن باشد.د) وظيفه، تكليف و تعهد آگاهانه مديريت شهري: آگاهي مديران شهري از جايگاه و وظيفه خود و نيز پاسخ گويي به شهروندان در قبال اعمال خويش را مي توان بعد مكمل حقوق شهروندي دانست. مديريت شهري تهران خود را از نظر اخلاقي و قانوني متعهد مي داند كه تمام توان و نيروي خود را براي ايفاي وظايف محوله از سوي شهروندان به كار بندد و بر سر راه خدمت رساني صادقانه خود به مردم، از هيچ مانع و اشكال تراشي نهراسد و هيچ عذر و بهانه اي را نپذيرد و نيز در همه حال، خود را به پاسخ گويي و حساب دهي به افكار عمومي مكلف بداند.
دوشنبه 29 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 146]