آخوند خراسانی و انقلاب مشروطه

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: زندگانی آخوند خراسانی
یكی از رجال مشروطه خواه كه نقش موثری درروندتحولات مشروطیت ایران ایفا نمود ، ملا محمد كاظم خراسانی مشهور به آخوند خراسانی است .به گواهی تاریخ اقدامات این عالم ربانی مقارن مشروطیت در پیشبرد اهداف مشروطه خواهان بسیار موثر و اثر گذاربود.
ملا محمد كاظم خراسانی (۱۲۵۵ - ۱۳۲۹ ه.ق ) فقیه اصولی و مرجع تقلید شیعه و رهبر سیاسی عصر مشروطیت درسال ۱۲۵۵ از پدری بنام شیخ حسین هروی ، در طوس متولد شد. وی درمشهد علوم مقدماتی را فرا گرفت. سپس بسال ۱۲۷۷ قمری در سبزوار از محضر حاج ملا هادی سبزواری فلسفه آموخت. پس از آن در سن بیست و دو سالگی و در سال ۱۲۷۷ قمری به تهران رفت و به تحصیل حكمت و منطق پرداخت و پس از مدتی برای تكمیل تحصیلات عازم نجف شد و نزد شیخ انصاری و حاج سید علی شوشتری مشغول تحصیل شد.(1)
ملا محمد كاظم خراسانی پس از فراگیری علوم دینی در نجف و سامرا به تدریس مشغول شدومقارن مشروطیت ایران به صف مشروطه خواهان پیوست،و همگام با علمای نجف مبارزات مشروطه خواهی را آغاز نمود.
طبق گزارشات مندرج در منابع ؛ شاگردان زیادی درمحضر آخوند خراسانی علوم دینی فرا گرفته اند و حتی تعداد شركت كنندگان درس اصول استاد(4) بیش از ۱۰۰۰ نفر ذكر شده است.
عبدالحسین مجیدكفایی دركتاب مرگی در نور بنقل ازعبدالرحیم محمد علی صاحب كتاب المصلح المجاهد(5) اسامی ۳۱۰ تن از شاگردان آخوند خراسانی را ذكر نموده كه مهمترین آنهاعبارتند از میرزا ابوالحسن مشكینی، شیخ محمدحسین كاشف الغطاء، شیخ محمدجوادبلاغی ، اقاضیاءالدین عراقی ، اقاشیخ محمدعلی شاه ابادی، سید محسن امین عاملی، اقاسیدابوالحسن اصفهانی، حاج اقاحسین قمی ،سیدمحمدتقی خوانساری ،سیدحسن مدرس و….
عمده آثار مكتوب آخوند خراسانی عبارتند از : الاجازه ، الاجتهاد و التقلید، التكلمه للتبصره، حاشیه بر اسفار ملاصدرا، حاشیه برسائل شیخ مرتضی انصاری، حاشیه مكاسب شیخ ،القضاء و الشهاد ات وكفایه الاصول و….(2)
تعدادفرزندان آخوند شش نفر است. پنج پسر و یك دختر كه بزرگترین اولادش آقامیرزا مهدی و دیگر فرزندانش میرزا محمد، حاجی میرزاحمد، اقاشیخ حسن و شیخ حسین.
اوضاع اجتماعی-سیاسی ایران در عصر آخوند
مرحوم آخوند در عصر شاهان قاجار می زیست.پادشاهان قاجار در کمال بی خبری از اوضاع و احوال جهانی سلطنت می کردند و سرزمینهای وسیعی از ایران در جنگ با روسها از دست رفته بود و کشور متحمل قراردادهای ننگین «گلستان»و«ترکمانچای»و...شد� � بود.
در دوره سلطنت طولانی ناصر الدین شاه ،که کشورهای غربی با آهنگی قابل ملاحظه مدارج رشد و ترقی را طی می کردند ؛ایران در منجلاب بی سوادی،فقر،و ظلم و ستم حکام و شاهزادگان قاجاری فرو رفته بود.شاه و درباریان به جای اصلاحات بنیادی در وضع و شیوه حکومت و نیز پیشرفت علوم و صنایع،در مقابل اروپای استعماری کاملاًتسلیم شده بود.رجال کشوری و لشکری افراد ذلیل و خود باخته ای بودند ،که با رشوه و پرداخت حق حساب ؛برای خود القاب دهن پرکن دست و پا کرده،با این عناوین جعلی از دست رنج مردم استفاده کرده و به خوشگذرانی و زن بارگی می پرداختند..
در دوران سلطنت ناصر الدین شاه قسمتهای مختلفی ازکشور ،بواسطه دسیسه های انگلستان از ایران جدا گردید،که این امر برای مردم ایران حسرتها و عقده هائی را در پی داشت.که این امر در آینده یکی از علل مشروطه خواهی مردم ایران گردید.(3)
به گفته ملک زاده،«در زمان مظفر الدین شاه ،میرزا عین الدوله داماد شاه که از جمله شاهزادگان درجه اول بود،از زمانی که زمام امور رادر دست گرفت،با استبداد وسختگیری تمام با امور و مردم رفتار میکرد،شدت عمل او به حدی بود که هنوز پاسی از شب نمی گذشت که اهالی پایتخت قادر به قدم گذاردن در کوچه ها نبودند و احدی قدرت انتقاد از دستگاه دولت را نداشت.»(4)
وقتی علاالدوله حاکم تهران ،به بهانه گرانی قند و شکر ،حاج سید هاشم نامی را،که از سادات محترم و از بازرگانان معتبر بود در بازار به چوب بست و عین الوله نیز بر کار او صحه گذاشت ،بازاریان که این عمل را توهین به صنف خود می دانستند ،دکانهای خود را به عنوان اعتراض بستند و روز بعد (14شوال1322ه.ق)مردم برای اعتراض به اعمال دولت درمسجدشاه اجتماع کردند.
در این هنگام علما به پشتیبانیس از مردم برخاستند و به عنوان همدردی باآنان و آشکار ساختن خشم خود نسبت به اجحاف دولتیان ،به حرم حضرت عبدالعظیم مهاجرت کردند و متجاوز از دو هزارنفر جمعیت در آن حوالی گرد آمدند.
ملک زاده مینویسد:«حوزه نجف،که از علما و مراجع تقلید و طلاب علوم دینیه تشکیل می یافت،در تقدیرات مشروطیت ایران یکی از مهم ترین عوامل بودند...احکامی که از مقام روحانیت نجف صادر میشد ؛برای کلیه شیعیان واجب الاطاعه بود و سرپیچی از آن در حکم سر پیچی از حدود اسلام بود.»
همین مولف می نویسد:طرفداری آن بزرگواران از اصول مشروطیت از بزرگترین عوامل پیشرفت مشروطیت بود.(5)

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 330]