سردرد: عدم تعادل بدن است
سردرد نشانه اي است كه بدن مي گويد كه دچار عدم تعادل شده است. مسكن ها ممكن است در كوتاه مدت عمل كنند اما در دراز مدت نمي توانند موثر واقع شوند. پزشك مي تواند نوع سردرد را كه غالبا يكي از انواع ميگرن يا تنشن ( Tension ) يا استرسي مي باشد را تشخيص دهد. ان را درمان كند و به بيمار كمك كند كه از بروز موارد جديد پيشگيري نمايد. اين مقاله با رويكرد ( chiropractic ) براي درمان سردرد تهيه شده است.
| همه مشكل در سر نيست! اگرچه بيماران همه درد را در سر خود احساس مي كنند، اما همه مشكل در سر خلاصه نمي شود. بعنوان مثال ممكن است به دليل يك جابجايي در ستون فقرات گردن كه مسووليت حركت دادن سر را دارد، ايجاد شده باشد. اين مساله مي تواند به دليل نشستن و كاركردن در حالت غلط ستون فقرات منجر به ايجاد يك سردرد استرسي شده باشد. ممكن است به دنبال ناراحتي، اضطراب مصرف برخي مواد مانند كافئين ( در قهوه و نسكافه )، سيگار سردرد ميگرني ايجاد شود. |
بيماران دچار سردرد بايد راه هاي درمان سريع سردرد خود را بياموزند و همچنين بدانند كه چه بايد بكنند كه از بروز موارد جديد پرهيز شود. اما اگر براي درمان سردرد به پزشك مراجعه شود وي ابتدا بيمار را معاينه خواهد نمود و سوالاتي را براي آگاهي از شرح حال و سابقه بيماري خواهد پرسيد. ممكن است راديوگرافي از سر و گردن و آزمايشات ديگري نيز درخواست نمايد.
شرح حال بيماري: علايم زير در هر دسته به تشخيص سردرد كمك مي كنند.
آيا اين يك سردرد عصبي است؟ آيا دردي ثابت و مداوم به صورت مبهم ( درد تيز مانند فرورفتن شي تيز است) در دور سر و گردن خود احساس مي كنيد؟ آيا اين درد از پشت گردن شروع شده و به سمت تمام كاسه سر گسترش پيدا مي كند؟ آيا هنگام خواب عادت داريد بر روي شكم درحاليكه سر خود را به كنار چرخانده ايد، بخوابيد؟ يا مدت هاي طولاني در حالت ثابتي به صورت خميده مي نشينيد و كار مي كنيد؟ آيا احساس خشكي و سفتي در گردن و شانه هاي خود مي كنيد؟ آيا استرس و خستگي مانند فشار كاري زياد باعث شروع سردرد مي شود؟
| آيا اين يك سردرد ميگرني است؟ آيا دردي كه در سر داريد مانند كوبيدن با چكش بر روي سر و به همان اندازه شديد است؟ آيا غالبا دردس را در قسمت راست يا چپ سر ( در يك طرف بجاي دو طرف ) احساس مي كنيد؟ آيا سردرد همراه با علايمي از قبيل تاري ديد، حالت تهوع، بي قراري ، زود عصباني شدن، حساسيتو عدم تحمل نور، صدا و بو مي باشد؟ آيا كسي از اعضاي خانواده تاكنون براي وي تشخيص ميگرن داده شده است؟ آيا استرس، مصرف شكلات و الكل، سيگار كشيدن و يا عادت ماهانه منجر به شعله ور شدن سردرد مي شود؟
|
با پاسخ به سوالات بالا و همچنين معاينات و آزمايشات و تصويربرداري ( براي تشخيص علت هاي ناشي از مشكلات ستون فقرات؛ شكستگي؛ تومورها ) پزشك مي تواند بين دو نوع شايعتر سردرد كه در بالا گفته شد و يا انواع نادرتر مانند سردرد خوشه اي ( Cluster )، عفونت ها ، سردرد ناشي از تومور مغزي و خونريزي ناشي از ضربه به سر تشخيص لازم را بدهد.
ساختار و آناتومي سردرد
همانطور كه گفته شد، سردرد بيشتر از يك دردر در سر است. اين مساله ازبد كاركردن ساير نقاط بدن نيز ناشي مي شود. مهمتر از همه ممكن است به دليل كاركرد نادرست ستون فقرات باشد كه در اثر وضعيت هاي غلط نشستن، كار كردن و يا ضربه ناشي از سوانح، وضعيت صحيح خود را از دست مي دهد.
قرار گرفتن صحيح سر و گردن
مانند درختچه هايي كه در برابر باد به هر سو خم مي شوند، ستون فقرات نيز مي تواند در سه جهت به طور طبيعي خم شود تا انعطاف پذيري كافي را براي حركات بدن داشته باشد. اما قرار دادن بدن در وضعيت هاي صحيح و درست به سالم ماندن انحناهاي طبيعي ستون فقرات (ستون فقرات داراي سه انحناي طبيعي است) كه براي كار كردن درست آن لازمند، كمك مي كند.بعلاوه اينكه حفظ شكل طبيعي ستون فقرات به حفاظت صحيح از شاخه هاي اعصاب كه از اطراف مهره ها خارج مي شوند نيز كمك مي كند. ستون فقرات از مهره ها كه استخوان هاي قابل حركتي كه از نخاع حفاظت مي كنند، تشكيل شده است. حركت داشتن مهره ها بر روي يكديگر به دليل وجود ديسك هاي بين مهره اي است.
سردرد تنشن، استرسي يا عصبي
سردردهاي عصبي كه شايعترين نوع سردرد نيز هستند، اگرچه غالبا يك استرس، اضطراب يا خستگي شديد باعث اغاز شدن آنها مي شود اما معمولا يك مشكل در مهره هاي ستون فقرات گردني نيز به صورت مشكل زمينه اي وجود دارد. كه معمولا به صورت بدقرار گرفتن و جابجايي مهره ها بر روي يكديگر است. اين مساله باعث فشار وارد شدن به رشته هاي اعصاب بين مهره ها مي شود كه در نتيجه منجر به انقباض عضلات شده و درد ناشي از سردرد شروع مي شود:
- يك- جايگيري غلط و نادرست مهره ها بر روي يكديگر، براثر استرس و ناراحتي تشديدمي شود؛
- دو- مهره هاي جابجا شده باعث تحريك اعصاب نخاعي خارج شده از لابلاي مهره ها مي شود؛
- سه- عضلات گردن براي مراقبت و محافظت از مهره هاي جابجا شده دچار انقباض شديد مي شوند؛
- چهار- اعصاب تحريك شده، پيام هايي را به عضلات سر مي فرستند؛ و آنها را نيز منقبض مي كنند؛
- پنج- انقابض عضلات سر كه به صورت شديد و دوره اي ايجاد مي شود، منجر به بروز سردرد مي شود.
سردرد ميگرني
ميگرن نيز براثر عدم جايگيري صحيح مهره ها و يا براثر اختلال در جريان خون به سر، يا تحريك اعصاب خارج شده از نخاع ايجاد ميشود. تحريك اين اعصاب منجر به تحريك گروهي از شاخه هاي عصبي به نام اعصاب اتونوم يا خودكار بدن مي شود و نهايتا سردردميگرني رخ مي دهد. اين گروه از اعصاي فعاليت هاي غيرارادي بدن مانند تنفس، تنگ شدن و منبسط شدن عروق بدن و را انجام مي دهند. همچنين برخي غذاها نيز كه اين اعصاب را تحريك مي كنند، مي توانند منجر به بروز سردرد ميگرني شوند:
- يك- وضعيت غلط نشستن و كار كردن يا اسيب مهره ها منجر به جابجايي مهره ها مي شود. اين حالت براثر استرس تشديد نيز مي شود؛
- دو- مهره هاي جابجا شده بر روي يكي از عروق گردن فشار مي آورند. يا هم ممكن است كه يك رشته عصبي نخاع را تحت فشار قرار دهند. كه باعث ارسال پيام هايي به اعصاب خودكار مي شود؛
- سه- اگر يك رگ فشرده شده باشد، خونرساني به سر مختل مي شود و اگر عصب نخاعي فشرده شده باشد، اعصاب خودكار تحريك شده باعث تنگ شدن عروق سر و در نتيجه باز كاهش جريان خون سر مي شوند؛
- چهار- در مرحله آخر، كاهش جريان خون در سر باعث گشاد شدن شديد عروق سر براي جبران كاهش ميزان خونرساني مي شوند كه در نتيجه باعث تحريك اعصاب اطراف عروق سر و شروع سردرد مي شود.
درمان
درمان سردرد به نوع و علل زمينه اي آن بستگي دارد. مثلا در تومورهاي مغزي ممكن است از جراحي استفاده شود يا در انواع ديگر ممكن است از مصرف برخي داروها كمك گرفته شود. اما در اين بخش عمدتا به درمانهايي تاكيد مي شود كه خود بيماران مي توانند در كنار مصرف مسكن كه شايعترين اقدام در ابتلا به سردرد است، استفاده كنند. استفاده از مسكن اگرچه موثر است، اما فقط در همان دوره سردرد موثر است و در صورت عدم تغيير شيوه زندگي مجدد سردرد بروز خواهد كرد.
همانطور كه گفته شد در بسياري از سردردهاي تنشن و ميگرني مشكلات مهره هاي گردني مساله ساز هستند. در همين راستا مراجعه به فيزيوتراپيست يا پزشك ارتوپد براي اصلاح اين مساله با كمك روش هاي رايج كمك كننده است.اما خود بيماران نيز مي توانند از روش هاي زير كمك بگيرند.
قرار دادن يك كيسه حاوي يخ بر روي پشت گردن در حالتي كه بر روي شكم خوابيده اند.اين كار تا 48 ساعت بعد از سردرد به خصوص در سردر ميگرني كمك كننده است.
قرار دادن يك پاچه يا كيسه آب گرم بر روي پشت نيز در به شل شدن عضلات گردن و تسكين سردرد عصبي كمك مي كند.
تغيير شيوه زندگي
بايد بيماران به ستون فقرات خود كمك كنند كه در وضعيت صحيح قرار گيرد. اين مساله شامل بلند نكردن بار سنگين در وضعيت غلط، نشستن به صورت لم دادن به مدت طولاني كه به ستون فقرات فشار وارد كند و استفاده از بالشت هاي مناسب در هنگام نشستن طولاني و خوابيدن است.
وززش دادن گردن بسيار كمك كننده است. كافي است كه بيماران در حالت نشسته درحاليكه دست ها را بر روي زانوها گذاشته اند، كمر خود را ثابت نگه داشته و گردن خود را به جلو و عقب خم كنند و هربار اين كار را براي ده بار تكرار كنند. و در روز چند نوبت اين تمرين را انجام دهند. اين ورزش ها به نرم شدن و قوي شدن عضلات گردن، بهبود جريان خون و انعطاف پذيري عضلات كمك مي كند و فشار را از روي اعصاب كم مي كند.
ورزش ديگر قرار دادن دست ها به مانند شكل ها بر روي سر و وارد كردن فشار با سر و دستها در جهات مخالف است. و اين عمل بايد در هر نوبت 15 تا 30 ثانيه ادامه داده شود.
آرامش و رژيم غذايي
آرامش داشتن براي كاهش درد و پيشگيري از سردردهاي جديد بسيار كمك كننده است. حتي يك دوش آب گرم نيز مي تواند به ايجاد آرامش كمك كند. براي پيشگيري از بروز سردرد ميگرني، استفاده از كافئين ( قهوه و نسكافه حتي در كيك ها و شيريني ها)شكلات،سيگار و مصرف مشروبات الكلي بايد كم شود.
البته سردردها علل زياد ديگري نيز دارند كه در اين مقاله فقط به موارد ناشي از مشكلات فيزيكي در سر و گردن بعنوان يكي از شايع ترين علل بروز سردرد پرداخته شد. طبيعي است كه براي ساير موارد بايد با پزشك متخصص اعصاب مشورت شود و داروهاي مناسب مصرف شود.
