حافظ موسوي: پست مدرنيسم عليه مدرنيسم نيست

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: حافظ موسوي: پست مدرنيسم عليه مدرنيسم نيست
درباره پست مدرنيسم، آنچه در كشور ما از سوي محافل رسمي و آكادميك ترويج شده، تعريفي گذشته گرايانه بوده است.
حافظ موسوي، شاعر معاصر ايراني و از اعضاي كانون نويسندگان ايران با بيان اين مطلب به ايسنا،مي افزايد: پست مدرنيسم يك وضعيت است كه پس از نيمه دوم قرن بيستم در دنياي غرب پديد آمد. منظور از وضعيت يعني مختصات جديدي كه اين روزگار را از روزگار پيش از آن متفاوت مي كند؛ روزگاري كه تجربه دو جنگ جهاني هولناك را پشت سر گذاشته و با وجود پيشرفتهاي سياسي و دموكراسي، فجايع بزرگي چون كشته شدن ميليونها انسان در دو جنگ جهاني و كوره هاي معروف آدم سوزي را به همراه خود داشته است. اين وضعيت جديد به هر حال برآمده از جنبش چهارصدساله اي بود كه از رنسانس به بعد در غرب رخ داده بود.
وي با بيان تناقضهاي زندگي مدرن و نتايج ناهمگون آن همواره مورد انتقاد مدرنيستها نيز بوده است، خاطرنشان مي كند: اولين منتقد مدرنيسم، شاعران، نويسندگان و متفكران مدرن بوده اند؛ از ماركس تا نيچه. در يك نگاه كلي، پست مدرنيسم نگرش انتقادي نسبت به پروژه مدرنيسم است، اما بايد اين نكته را در نظر داشته باشيم كه پست مدرنيسم عليه مدرنيسم نيست. پست مدرنيسم در امتداد و ادامه پروژه ناتمام مدرنيسم است؛ اما با نگرش انتقادي.
به باور موسوي، اينها زمينه هاي اصلي پيدايش وضعيت پست مدرن در جهان معاصر است؛ بدين معنا كه پست مدرنيسم را نمي توان به عنوان يك مكتب اثباتي كه از خودش تعاريف قاطعي به دست مي دهد، در نظر گرفت. پست مدرنيسم بيش از آنكه نگرشي اثباتي باشد، نگرشي انتقادي است.
وي درباره پست مدرنيسم در حوزه ادبيات نيز مي گويد: در حوزه هنر و ادبيات نمي توان به دنبال مكتب خاصي به نام پست مدرنيسم گشت. وضعيتي كه از آن به عنوان «پست مدرنيسم» ياد كردم، طبيعتاً در همه وجوه از جمله ادبيات و هنر بازتاب داشته است. در اين جا نيز همچنان به جاي نگرش اثباتي، با نگرش انتقادي مواجهيم.
وي همچنين بيان مي كند: هنرمند و شاعر پست مدرن در آموزه ها، آموخته ها و قواعد خشك و قاطع دوران مدرن، پرسشها و ترديدهاي خود را مطرح مي كند و پست مدرن موارد كلاسيكي را مورد پرسش قرار مي دهد. اين پرسشگري در قواعد كلاسيك، به مراتب راديكال تر از پرسش گري رمانتيكها و مدرنيسمهاست. براي همين است كه شاعر يا هنرمند پست مدرن در هر قاعده اي كه پيش از آن ترديدناپذير به شمار مي آمد، شك و ترديد را براي خود حفظ مي كند.
موسوي خاطرنشان مي كند: فيلسوف، هنرمند و شاعر پست مدرن، اگرچه ابزار عقل را كنار نمي گذارد، با عقل ابزاري برخوردي انتقادي دارد. تفكر و هنرمند پست مدرن، ايمان قاطع و ترديدناپذير مدرنيستها و رمانيستها را با برخوردي طنزآلود به چالش مي طلبد. از آنجا كه او اساساً در فكر پاسخهاي احساسي نيست، اغلب ترجيح مي دهد با ابزار طنز، سست بودن بنياد تفكر قبلي را افشا كند.
او در ادامه بيان مي كند: پست مدرنيسم در واقع مي خواهد نشان دهد چطور همه دريافتهاي انسان از هستي در مهي رقيق شناور است و چطور مرزهاي قاطع بر اين ترديد جهان دكارتي قابل ترديد است. اينها كلياتي است كه مي توان بازتابهاي آن را در معماري، نقاشي، شعر و ادبيات نشان داد.
وي خاطرنشان كرد: شكست خوردگان جنبش مدرنيسم، چه در ايران و چه در ساير نقاط جهان، وضعيت پست مدرن را موقعيتي به شمار آورده اند كه بتوانند بار ديگر انسان را به گذشته قرون وسطايي برگردانند؛ به گذشته اي كه رنسانس آن را نفي كرد.
حافظ موسوي درباره زمينه حضور چنين تفكري در ايران نيز يادآوري مي كند: در كشور ما پس از شكست جنبش ملي و استقرار حكومت كودتا، زمينه هايي براي چنين تفكري مهيا شد و حتي گروهي از روشنفكران، مبلغ بازگشت به گذشته هاي از دست رفته شدند؛ مبلغ مخالفت و دشمني با دستاوردهاي عظيم مدرنيسم.
او ادامه مي دهد: اين داستان و اين نگاه هنوز هم وجود دارد و هنوز هم مي كوشد ما را از گام نهادن در مسير مدرنيسم، كه دست كم 100 سال از زندگي ما را از مشروطه تا به امروز تحت تأثير قرار داده است، مأيوس كند. طرفداران اين نگاه مي گويند ديديد مدرنيسم در دنيا چه فجايعي را به بار آورد؟ ديديد اگر ابزار زندگي مان را به دست عقل ناقص انسان بسپاريم، چه فجايعي به بار خواهد آمد؟ پس بياييد بار ديگر سكان عقل را تعطيل كنيم و در برابر قدرتهاي اسطوره اي، در برابر آنهايي كه نمايندگان عقل فرابشري هستند، سر تعظيم فرو آوريم و بگذاريم بار ديگر ما را به سعادت دنيوي و اخروي، از آن گونه كه در قرون وسطا شاهد آن نوع بوديم، رهنمون شوند. طبيعي است، اگرچه اين نگاه حاميان سرسختي دارد، ديدگاهي است كه در برابر تاريخ ايستاده و در نهايت فرو خواهد ريخت.
شنبه 13 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]