آهن و مناطق آهن خیز ایران

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: کانيهاي موجود در پوسته زمين به جهت اهميت و ارزشي که براي انسانها به همراه داشته اند همـــواره مورد توجه انسان بوده است و تلاش براي يافتن کانسارهاي جديد و يا گسترش و استفاده هر چه بيشتر از کانســـارهاي موجود همچنان ادامه دارد.
با توجه به پيشـــرفت روز افزون تکنولوژي و استفاده از اين مواد در صنايع مختلف به عنوان ماده اوليه يا مواد مورد نياز هم اکنون کانيهاي اقتصادي يکي از ارکان اصلي در اقتصاد هر مملکت محسوب ميشوند.
يکي از مهمترين موادي که در صنعت و رشد اقتصادي يک کشور نقش بسزايي دارد، آهن مي باشد. آهن جز لاينفک و مهمترين ماده در صنايع فولاد سازي است صنعت فولاد هم اکنون جز صنايع مهم و استراتژيک هر کشور است که بي شک در توسعه وپيشرفت آن کشورنقش بسزايي دارد قابل ذکر است که صنعت فولاد از چنان اهميتي برخوردار است که از آن به عنوان صنعت مــادر نيز نام برده مي شود.
فراواني آهن در طبيعت به حدي است که اين عنصر در رده بندي فراواني فلزات دومين فلز موجود در پوسته زمين به شمار مي رود . پراکندگي کانسارهاي آهن به صور مختلف ماگمايي و گرمابي و رسوبي است که از نظر ارزش اقتصادي نوع ماگمايي و رسوبي اهميت زيادي دارند .
بعلت فراواني آهن در پوسته زمين تقريبا در تمام قاره هاي کره زمين کانسارهاي آهن يافت ميشود و به همين جهت اين کانسارها کم و بيش در هر کشوري اکتشاف و بهره برداري مي شوند.
ترکيبات مختلف آهن بصورتهاي بسيار مختلفي مي باشد که از ميان اين ترکيبات بيشمار تنها کاني هاي معدودي از نظر اقتصادي حائز اهميت مي باشند بعضي از اين ترکيبات عبارتند از :
- مگنتيت : با فرمول اين کاني يک ترکيب اکسيدي است که داراي وزن مخصوص 7/5 و به رنگ سياه مي باشدکه در سيستم بلور شناسي کوبيک متبلور مي شود و داراي بيشترين ارزش اقتصادي در بين کاني هاي آهن مي باشد اين کاني داراي خصوصيت مغناطيسي بسياربالايي ميباشد و به شدت خاصيت مغناطيسي از خود نشان ميدهد.
- هماتيت : با فرمول اين کاني نيز يک ترکيب اکسيدي است که داراي وزن مخصوص 2/5 و به رنگ قهوه اي مي باشدکه در سيستم بلور شناسي تتراهدرال متبلور مي شود و بعد از مگنتيت از ارزش اقتصادي بيشتري برخوردار است متاسفانه هم اکنون بازيابي و فرآوري آهن از اين کاني در کشورما انجام نمي شود هر چند تحقيقاتي در اين زمينه در حال شکل گيري است که بهترين مثال آن طرح گندله سازي شرکت گل گهر است که جهت بازيافت و فرآوري آهن از هماتيت مي باشد.
شايد به جرات بتوان گفت که دو کاني فوق مهمترين و اقتصادي ترين کاني هاي آهن مي باشند هر چند که کاني هاي ديگري نيز از آهن وجود دارد که از لحاظ اقتصادي چندان مهم نيستند مثل ليمونيت ، گوتيت وشاموزيت و...
عيار کانسارهاي آهن ايران بين 50 تا 60 درصد مي باشد که از نظر ميزان استاندارد جهاني از وضعيت مطلوبي برخوردار است مهمترين کانيهايي که همراه کاني هاي آهن يافت مي شوند کانيهاي ايلمنيت و آپاتيت و گاهي سولفيدها و کانيهاي مختلف مس مي باشد که بسته به نوع کانسار ( ماگمايي يا رسوبي يا ...) کانيهاي پاراژنز همراه کانه آهن تغير مي کند .
در حال حاضر پنج سازند آهني در ايران شناخته شده است اين سازندها عبارتند از :
الف) مگنتيت
ب ) مگنتيت – هماتيت
ج ) هماتيت – سيدريت
د ) ليمونيت
ه ) هماتيت قهوه اي

قطعا ذخاير مگنتيتي از ارزش اقتصادي بيشتري نسبت به ساير سازندهاي گفته شده دارد ذخاير عمده مگنتيتي در ايران مرکزي قرار دارند مشابه اين سازندها در نواحي ديگر کشور نظير سمنان و سيرجان نيز وجود دارد.
بر اساس برداشتهاي مغناطيس سنجي هوابرد و بررسيهاي زمين شناسي که بر روي مناطق آهن خيز ايران در سالهاي اخير انجام شده است پراکندگي مناطق آهن خيز ايران رامي توان به شرح زير تقسيم کرد:
الف ) کمربند زنجان – سمنان – مشهد
ب ) کمربند انارک – بافق – کرمان
ج ) کمربند همدان – اصفهان – سيرجان
د ) حوضه بندرعباس

[تصویر: iran-iron-map.jpg]