دشوار اما دلفريب

واضح آرشیو وب فارسی:آی تی ایران: دشوار اما دلفريب
: «شيرين» نام فيلم جديد عباس كيارستمي است كه روز چهارشنبه در بخش خارج از مسابقه شصت و پنجمين دوره جشنواره فيلم ونيز به نمايش درآمد و واكنش هاي مثبتي را در مطبوعات جهان برانگيخت.كيارستمي كه در اثر قبلي خود «تعزيه» گريه تماشاگران ايراني را در برابر دوربين نشان داده بود، اين بار با فيلم «شيرين» واكنش 114 بازيگر زن را در برابر تصاوير داستان «خسرو و شيرين» ثبت كرده است. ساختن چنين فيلم هايي نشانه كنجكاوي كيارستمي نسبت به نگاه ها و واكنش هاست. «خيلي دستپاچه مي شوي وقتي در سالن تاريك سينمايي نشسته و به پرده خيره شده باشي آن وقت تماشاچيان سينماي ديگري را ببيني كه به فيلمي واكنش نشان مي دهند.» به گفته اندرو پالور منتقد روزنامه «گاردين» انگلستان، مصالح اصلي فيلم جديد كيارستمي را نماهاي درشت صورت هايي هنگام تماشاي يك فيلم ديگر تشكيل مي دهد: «همه چيز به سوي پاياني خاص متمايل شده است: همه افرادي كه واكنش هاي چهره شان از نزديك به نمايش گذاشته شده، زن هستند و فيلمي كه تماشا مي كنند، داستان ايراني عاشقانه و نيمه اسطوره اي خسرو و شيرين است كه فداكاري يك زن را نشان مي دهد. مصائب شيرين سه، چهار بار سيل اشك تمام تماشاچيان را به راه مي اندازد،از زاويه ديگر، گاز گرفتن لب ها، ور رفتن با روسري ها و مجذوب شدن ها، حكايت از قدرت قصه فيلمي دارد كه آنها تماشايش مي كنند و فقط صداي آن شنيده مي شود.»

آيا اين تمهيد جواب داده است؟ پالور به اين سوال اين گونه پاسخ مي دهد: «در نيمه اول فيلم، واكنش هاي بازيگران كيارستمي واقعاً براي تماشاچي جذاب است: اين زن ها چه كساني هستند؟ آيا واقعاً در واكنش به آنچه مي بينند، آزادانه عمل مي كنند؟... اما وقتي اين نماها يكنواخت مي شود تماشاچي را خسته مي كند. واقعيت اين است كه كيارستمي در طول اين سال ها به مرور بيش از پيش از شاخ و برگ فيلم هايش كاسته است.»او مي افزايد: «اما قدرت قصه اي كه در پس زمينه فيلم شنيده مي شود بيشتر ضعف ها را مي پوشاند و نماهايي چون چهره هاي تهديدآميزي كه روي صندلي هاي رديف عقبي نشسته اند، نشان از ظرافت هاي پنهان فيلم دارد. اگر يكي از زناني كه جلوي دوربين كيارستمي نشسته است، شباهت غريبي به ژوليت بينوش دارد به اين دليل است كه او در واقع خود ژوليت بينوش است؛ عجيب ترين جزء از فيلمي عجيب و فريبنده.»دبورا يانگ منتقد «هاليوود ريپورتر» نيز در مقاله اي با عنوان «لايه زيرين: زيبايي شناسي دشوار اما دلفريب با به تصوير كشيدن 113 تن از بهترين بازيگران زن ايراني» اين چنين به توصيف «شيرين» مي پردازد: «تماشاي فيلم شيرين در عين دشواري بسيار دلفريب است. اين فيلم چرخش جالب توجه ديگري در سينماي گزينش گر عباس كيارستمي محسوب مي شود.»
به عقيده يانگ، فيلم بلند «شيرين» را مي توان به سادگي رژه نماهاي درشت
114 بازيگر زن ايراني به شمار آورد كه به تماشاي فيلمي نشسته اند كه ما هرگز آن را نمي بينيم: «برخي از تماشاچيان با دانستن اينكه هيچ نمايي از جهت مقابل در فيلم وجود ندارد به وحشت مي افتند و برخي ديگر نيز در مقابل مجموعه اين چهره ها و قصه زيبا و دلفريبي كه در پس زمينه فيلم شنيده مي شود، هيپنوتيزم مي شوند.»
يانگ معتقد است فيلم «شيرين» كه به طرز فريبنده اي ساده به نظر مي رسد بيشتر با نمايش تجربي «تعزيه» كيارستمي قابل قياس است تا فيلم هاي بلند او چون «طعم گيلاس» و «باد ما را خواهد برد». «در تعزيه، نمايشي سنتي - مذهبي اجرا مي شود اين در حالي است كه پرده ها فيلم هايي از واكنش هاي احساسي تماشاچي ايراني را نسبت به داستان نشان مي دهد. حكايتي كه در «شيرين» شنيده مي شود از قصه عاشقانه شيرين، شاهزاده ارمنستان و خسرو، شاهزاده ايراني گرفته شده كه
800 سال قدمت دارد، هر چند كه ما روي پرده سينما فقط واكنش تماشاچي زن را در هنگام تماشاي فيلمي مي بينيم كه تنها در ذهن تماشاچي بيروني وجود دارد.»
اين منتقد با اشاره به توضيح كيارستمي درباره اينكه بازيگران زن در فيلم «شيرين» در واقع به سه نقطه روي مقوايي سفيد و خالي خيره شده اند و فقط دارند ماجراهاي عاشقانه خودشان را به ياد مي آورند، مي نويسد: «كيارستمي روايتي را كه در فيلم شيرين شنيده مي شود، بعد از پايان فيلمبرداري روي آن گذاشته است. اين حقه كاملاًموثر بوده چون تصور اينكه زنان در حال تماشاي يك فيلم هستند، بسيار نيرومند عمل كرده است. دوربين در فيلم «شيرين» به سمت بيانگري حركت كرده است؛ با حركت به سمت چشمان اشك آلود بازيگران خاموشي نظير هديه تهراني (كه بازيگرداني فيلم را نيز برعهده داشته است)، ليلا حاتمي و نيكي كريمي به علاوه ژوليت بينوش، بازيگر فرانسوي كه حتي زير روسري و بدون گريم هم مي توان او را بازشناخت. در عين حال تمام بازيگران به شكلي دموكراتيك از زماني مساوي در فيلم برخوردارند.»
به عقيده يانگ، قصه ملودارم عشق شوم خسرو و شيرين با وجود سرعت زياد زيرنويس هاي فيلم همچنان براي تماشاچي خارجي جذاب است. به گفته او، اين روايت بخش اساسي فيلم را تشكيل مي دهد و كششي محسوس را بين تصوير و صداي فيلم ايجاد كرده است.منتقد سايت بلومبرگ نيز با اشاره به بازي بينوش در اين فيلم نوشته است: «ژوليت بينوش براي بازي در اين فيلم ايراني با مشكل زبان رو به رو نشده است چون اصلاً دهانش را به سخن گفتن باز نمي كند. بينوش يكي از 114 بازيگر خاموش فيلم عباس كيارستمي است كه در آن چهره زنان يك به يك در حال تماشاي اقتباس سينمايي شعر حماسي خسرو و شيرين (مربوط به قرن دوازدهم ميلادي) نشان داده مي شود كه ما فقط صداي آن را مي شنويم.»
اين منتقد مي افزايد: «بينوش با روسري و در نور خاكستري لاغرتر به نظر مي رسد. او در نمايي در نيم ساعت اول فيلم نقش دارد كه غمگينانه به روبه رو خيره شده است. وقتي دوربين بعداً دوباره به سمت او باز مي گردد قطرات اشك بر صورتش جاري شده است.»به گفته اين منتقد، چهره ديگر بازيگران فيلم نيز كه زنان ايراني در تمام سنين را شامل مي شود، مانند بينوش به نوبت در مقابل دوربين قرار مي گيرد. آنها متناسب با داستان فيلم لبخند كمرنگي مي زنند. وقتي داستان به آنجا مي رسد كه شاه به قتل عام دشمنانش مي پردازد، ماهيچه هاي صورتشان منقبض مي شود و وقتي شاه با زن ديگري ازدواج مي كند و شيرين نااميد را تنها مي گذارد، اشك مي ريزند: «هر صحنه فيلم چهار صندلي در يك سالن سينما را در بر مي گيرد. به بازيگرها گفته شده كه روي يك صندلي بنشينند و پنج دقيقه به تكه اي مقوا كه فقط سه نقطه رويش وجود دارد، خيره شوند و مهم ترين خاطراتشان را به ياد بياورند. پس از آنكه كل 114 بازيگر اين كار را انجام دادند، كيارستمي شش ماه را صرف كنار هم قرار دادن نماها درست مثل يك پازل كرده و حركات آنها را با داستان هماهنگ كرده است.»
به عقيده منتقد بلومبرگ «شيرين» كندترين فيلم كيارستمي است كه در ستايش تماشاچيان سينما ساخته شده و آرزوي ديدن تماشاچيان در حال تماشاي يك فيلم را محقق كرده است. اين مقاله توسط رويترز نيز منتشر شده بود. از نشريات ايتاليايي كه به فيلم «شيرين» پرداخته اند نيز مي توان به Estense، Sentieri Selvaggi، كلوزآپ، ريويست، اسپتاكولي، تمپو، سينما ايتاليانو، آليس نيوز و از نشريات اسپانيايي به El Pais، La Opinion de Tenerife و ABC، نشريه هاي پرتغالي Noticias و IOL، نشريه برزيلي Cidade do Futebol، نشريه مكزيكي La Jornada، نشريات آلماني Tagesspiegel و ولت و در ميان فرانسوي ها به AFP و فيگارو اشاره كرد.
دوشنبه 11 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آی تی ایران]

[مشاهده در: www.itiran.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 256]