طرح توسعه حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) سفري به حريم نقره اي آينه ها

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: طرح توسعه حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) سفري به حريم نقره اي آينه ها
زنگ آيفون به صدا در مي آيد، تصوير خندان پدر در قاب آيفون، براي لب هاي لرزان مادربزرگ لبخندي شيرين را به ارمغان مي آورد.
وقتي صداي پاي پدر در پله ها مي پيچد، مادربزرگ دوان دوان خود را به در رساند و در حالي كه دست هايش مي لرزد، مي پرسد: «چي شد؟ نذرم را ادا كنم يا نه؟» و پدر كه خوشحالي در چشمانش بيداد مي كند مي گويد:«ادا كن مادر، ادا كن.»
اشك در چشمان مادربزرگ حلقه مي زند و زير لب مي گويد «يا امام رضاي غريب»...
پدر كه جواب آزمايش را در دست گرفته مي گويد: خدا را شكر مادر، جواب آزمايش نشان داد كه اثري از سرطان در بدنت ديده نمي شود. هر دو اشك شوق مي ريزند.
مادربزرگ بساط سفرش را آماده مي كند، فردا، روز اداي نذر اوست آخر! با لبخند مي گويد: «بالا خره امام رضا ما را هم طلبيد».
بغچه مادربزرگ هرجا كه برود بايد همراهش باشد، چه در اينجا، چه در مشهد. نمي دانستم در آن بغچه چيست كه مادربزرگ يك لحظه هم از خودش جدا نمي كند. وقتي كه با خوشحالي وسايلش را داخل ساك مي گذارد، براي بغچه اش هم جايي باز مي كند و آن را آرام داخل ساك مي گذارد.
وقتي مي پرسم: بغچه را ديگر براي چه مي بري؟ با لبخند مي گويد: در اين بغچه چيزي هست كه برايم بسيار ارزش دارد. همين! جمله اي كه هر بار در مورد بغچه حرف مي زنيم، مي شنويم. نه بيشتر، نه كمتر.
اما اين بار سماجت من مانع از اين مي شود كه فقط همين يك جمله پاسخ سوالم شود.
دوباره مي پرسم: «چرا ارزش دارد؟ يك بغچه قديمي كه معلوم نيست چه چيزي درونش گذاشته اي. نكند گنجي در آن پنهان كرده اي كلك؟!»
مي خندد و مي گويد: «بله گنج است. هر كسي گنجي دارد. توي اين بغچه هم گنج من پنهان است.» باز هم سماجت مي كنم. مي گويد: «چقدر بد پيله اي مادر!»
دوباره مي پرسم، اين بار جوابم را مي دهد: «اين بغچه يادگار بي بي است. يك جانماز و يك تسبيح كه در اولين سفرش به مشهد برايم آورد. آن روزها مشهد رفتن كار هر كسي نبود. وقتي بي بي از پابوس امام رضا (ع) برمي گشت، هيچ وقت يادم نمي رود چه هلهله اي در شهر بود. بوي اسفند و شربت و شيريني. چه هلهله اي!!»
حال فهميدم كه بغچه مادربزرگ كه هميشه مي خواستم يواشكي داخلش را ببينم چرا اينقدر برايش عزيز است.
آن بغچه بوي حرم امام رضا (ع) را مي داد و بوي بي بي را!
روز بعد مادربزرگ هم عازم مشهد بود. كنار پنجره اتوبوس نشسته بود و براي ما كه به بدرقه اش رفته بوديم دست تكان مي داد. موهاي حنايي مادربزرگ زير نور آفتاب مي درخشيد و دستان پينه بسته اش كه براي نوازش ضريح امام رضا (ع) لحظه شماري مي كرد، مرا به ياد شبهايي مي انداخت كه مادر بزرگ تا صبح قالي مي بافت تا وقتي جواب آزمايش را گرفت آن را هديه حرم امام رضا (ع) كند تا خاك پاي زوار امام رضا (ع) تار و پود فرش را تبرك كند.
مادربزرگ رفت و مادر يك كاسه آب پشت سرش ريخت تا به سلا مت از زيارت امام رضا (ع) برگردد.
فرقي نمي كند به چه بهانه اي دعوتت كند، مهم اين است كه دعوت شوي.
وارد حرم كه شوي پرواز معصوم كفترها، فرشي از رويا زير پايت مي گستراند و نور ايوان طلا با نوازش انگشتان طلا يي خورشيد، چشمانت را نوازش مي دهد.
اما اين بار كه رفتم، حرم به گونه اي ديگر بود. نمي دانم چرا ولي حس غريبي داشتم. درست به غربت امامي كه عطر نامش فضا را پر كرده بود.
با اينكه مشتاق بوديم اول به زيارت برويم اما اول بايد از صحن ها و رواق هاي جديدالا حداث حرم بازديد مي كرديم كه ما خبرنگار بوديم و حرمت قلم آنجا نيز ما را وادار به انجام وظيفه مي كرد. در همين فكرها هستم كه مجري طرح توسعه بهسازي و نوسازي اماكن متبركه در مشهد مقدس مي گويد: از مدت ها پيش ما تصميم به توسعه حرم مطهر حضرت رضا (ع) را داشتيم اما از آنجايي كه امكان توسعه در سطح مقدور نبود ناچار شديم در ارتفاع و طبقات حرم اين طرح را پياده كنيم. لذا زير صحن انقلا ب اسلا مي و صحن سقاخانه كه قديمي ترين صحن هاي حرم مطهر حضرت رضا (ع) بودند براي توسعه حرم انتخاب شدند. لذا زير اين صحن ها خاكبرداري شدند و طرح توسعه آغاز شد.

ازدحام جمعيت با طرح توسعه كاسته مي شود

سيداحمد علوي افزود: با توجه به اينكه صحن انقلا ب يكي از قديمي ترين و پرازدحام ترين صحن هاي حرم حضرت رضا (ع) است و در اعياد، شهادت ها و عيد نوروز اين ازدحام جمعيت چندين برابر مي شود لذا بر آن شديم با احداث رواق دارالحجه كه زير صحن انقلا ب ساخته مي شود; اين ازدحام جمعيت را كاهش دهيم. چرا كه با بهره برداري رواق دارالحجه يك نوع تقسيم جمعيت در اين مكان صورت مي گيرد و به اصطلا ح جمعيت در اين مكان مي شكند و نيمي از جمعيت به صحن انقلا ب و نيمي ديگر به رواق دارالحجه مي آيند.
سرپرست دفتر نمايندگي و نظارت آستان قدس رضوي نيز در ادامه گفت: مشاوران آستان قدس رضوي از سال 1374 تاسيس شد و مسووليت تهيه طرح و نظارت بر اجراي توسعه حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) را برعهده دارد.
ابوالفضل افشاري افزود: توسعه حرم مطهر با توجه به ازدياد زائرين همواره در دستور كار آستان قدس رضوي بوده و با توجه به اينكه محدوديت هايي براي توسعه حريم حرم در سطح وجود دارد، مي توان گفت توسعه حرم در سطح براساس پيش بيني شهرسازي مشهد نيازمند يك محدوده 75 هكتاري است كه با توجه به محدوديت هاي توسعه و علا قمندي زائرين به تشرف به نزديك ترين نقطه به مزجع شريف حضرت رضا (ع)، بحث توسعه زير سطحي حرم مطهر در دستور كار ما قرار گرفت.
افشاري ادامه داد: سطوح زير در قسمت هاي خارجي حرم مطهر به پاركينگ ها اختصاص داده شده و سطوح داخلي به توسعه اماكن عبادتي و زيارتي.

سردر ساعت و نقاره خانه را تحكيم كرديم

وي افزود: يكي از مشكلا ت ما جهت ورود به رواق دارالحجه بود كه با وجود سردرهاي ساعت و نقاره خانه كه سردرهاي قديمي صحن انقلا ب هستند، ورود به اين صحن با مشكل مواجه مي شد و ما ناچار بوديم بدون صدمه ديدن سردرها از آنها عبور كنيم لذا ما قبل از خاكبرداري طرح تحكيم سردر ساعت را انجام داديم و شمع هايي به عمق 25 متر در اطراف پايه ها احداث كرديم و سپس خاكبرداري زير سردر را اجرا كرديم.
وي افزود: مشابه اين كار را در سردر نقاره خانه هم اجرا كرديم يعني قبل از خاكبرداري در اطراف پايه هاي آن سردر نيز شمع هاي به هم پيوسته اي قرار داديم تا سردر نقاره خانه تحكيم شود، سپس زير سردر را خاكبرداري كرديم.

طرح توسعه را با وجود سيل جمعيت
انجام داديم

افشاري مشكل اساسي توسعه حرم مطهر را حضور دائمي زائرين ذكر كرد و گفت: ما ناچاريم با حضور شبانه روزي زوار حضرت رضا (ع) طرح هاي عمراني را اجرا كنيم و مسير بسط بالا ي خيابان و پايين خيابان به عنوان مسير اصلي تشرف مردم شهر مشهد را در هيچ زماني به خاطر اجراي طرح توسعه نبستيم و با وجود سيل جمعيت اين پروژه ها را اجرا كرديم كه كار بسيار مشكلي است.

به هيچ وجه تخريب نداشتيم

افشاري تصريح كرد: مابه هيچ وجه تخريب سازه اي نداشتيم، بلكه تخريب ها، تمهيداتي است كه براي تسهيل تردد زائرين اجرا مي شود. مثلا حين ساخت رواق شيخ طوسي، بعد از بتن ريزي با يكي از مراسم مذهبي با اعياد مصادف مي شديم لذا ناچار مي شديم آن بخش ها را با ملا ت پر كنيم و بعد از اعياد مجدد تخريب كرده و آغاز به كار كنيم و اين به معني تخريب نيست.

مشكلي جهت كندن قبرها نبود

وي در مورد آسيب پذيري قبرهاي اطراف حرم گفت: هنگامي كه به حفر اين مكان پرداختيم، قبرهايي كه در اين محل وجود داشتند، دوره 30 سال را پشت سر گذاشته بودند لذا حفر اين قبرها مشكلي ندارد و چنانچه به قبر مشاهير و علما برخورد مي كرديم بدون باز كردن قبر، اطراف آن را مي بستند و قبر با خاك محلش به جاي ديگري منتقل مي شد و در واقع نبش قبر اتفاق نمي افتاد.
افشاري تاكيد كرد: طرح توسعه حرم از سال 82 آغاز شده است و هم اكنون مي توان گفت كارهاي اصلي و استخوان بندي طرح به پايان رسيده و ما نه در سطح و نه در زير توسعه جديدي نداريم و كارهاي باقيمانده كارهاي جزئي و نازك كاري داخلي حرم است.
علوي در ادامه اين بحث گفت: فضاهاي سرپوشيده حرم امام رضا (ع) تا قبل از انقلا ب اسلا مي 3هزار متر مربع بود و هم اكنون بالغ بر 50 هزار مترمربع است و فضاهاي زيارتي اماكن متبركه تا قبل از پيروزي انقلاب اسلا مي حدود 120 هزار مترمربع بوده كه هم اكنون بالغ بر يك ميليون مترمربع است.

رواق دارالحجه و يك دنيا ستاره

پله هاي سنگي رواق را پايين مي رويم و وارد فضاي وسيعي مي شويم كه زيبائي اش وصف ناپذير است.
ستون هاي مرمري رواق، حرف هاي زيادي براي گفتن دارند و آينه ها در جنگ فيروزه اي سنگ ها در سقف رواق بيداد مي كنند. يقين دارم هيچ دست هنرمندي بدون عشق قادر به خلق اين همه زيبايي نيست. دلت نمي خواهد سرت را پايين بياوري وقتي در سقف رواق ستاره هاي نقره اي تو را به مهماني نور و رضا دعوت مي كنند.
آري اينجا حرم امام رضا (ع) است. اما هنوز اين رواق با خاك پاي زوار متبرك نشده و هنوز ستون هاي مرمري، گرمي دستان پينه بسته پيرزني را كه از راه دور براي زيارت آمده با تن سرد خود نچشيده اند اما چشم انتظاري در آنجا بيداد مي كند. چشمان منتظر آينه چنان درخشان است كه گويي با چشمك هايش مردمان مشتاق را به جشن نقره اي حرم دعوت مي كند تا با آواي نقاره ها درآميزند و عشق را براي مردم خاكي كه در اسارت دنيا درآمده اند زنده كنند.
غرق در زيبايي رواق دارالحجه شده ام كه مجري طرح توسعه و نوسازي اماكن متبركه مشهد مقدس مي گويد: اين رواق يكي از زيباترين و شكيل ترين رواق هاي ما در سطح اماكن خواهد بود و در آينده نزديك به بهره برداري خواهد رسيد و در اختيار زائرين قرار خواهد گرفت.
سيداحمد علومي مي افزايد: ارتفاع اين رواق 6 متر است و مساحت آن 4000 متر مربع و سقف هايي كه در اين مكان مشاهده مي شود نظيرش در هيچ كدام از اماكن مذهبي به چشم نمي خورد چرا كه معمولا سقف هاي ديگر اماكن تلفيقي از دو هنر گچ بري و آينه كاري است. اين در حالي است كه در سقف رواق دارالحجه 5 هنر به چشم مي خورد.
سقف در 55 روز تزئين شد كه هر سقف شامل طلا كاري، نقره كاري، رنگ آميزي، گچ بري و سنگ كاري است.
علومي افزود: در سقف رواق دارالحجه 360 كاسه به چشم مي خورد كه براي كار كردن روي هر كاسه يك استادكار و 2 كارگر حداقل 23 روز كار نياز بود اما با طرح مهندس عزيزيان سقف ها روي زمين با قالب بندي تزئين شدند در نتيجه كل 360 كاسه در 55 روز آماده و نصب شد.
علومي افزود: متناسب با نام اين رواق كه دارالحجه است، اسما» ائمه اطهار(ع) با خط زيبايي در ديوارهاي رواق نوشته اند. همچنين فرازهايي از دعاي ندبه نيز در ديوارهاي آن به چشم مي خورد.

يك امتياز ويژه

وي با تاكيد بر مزيت رواق دارالحجه نسبت به ساير رواق ها گفت: وقتي زائرين وارد اين مجموعه مي شوند و رو به قبله براي نماز مي ايستند، همزمان رو به حضرت هم هستند كه اين امتياز را هيچ كدام از رواق هاي حرم حضرت رضا (ع) ندارند.

يك پنجره فولا د ديگر

علومي تصريح كرد: براي اينكه زوار، جايگاه مرقد شريف حضرت رضا (ع) را تشخيص دهند، ما موازي پنجره فولا دي كه در صحن انقلا ب اسلا مي نصب كرده ايم، يك پنجره فولا د نيز در رواق دارالحجه نصب مي كنيم كه مقابل جايگاه و سرداب اصلي است.
وي افزود: همچنين براي اينكه از اين مجموعه به داخل حرم مطهر ارتباط داشته باشيم، دو مسير ارتباطي با نام هاي دارالا جابه و دارالولا يه ايجاد شده كه مستقيما به حرم راه دارد.
سيداحمد علومي به شيخ حسن علي نخودكي كه در حرم امام رضا (ع) دفن شده نيز اشاره مي كند و مي گويد: شيخ حسن نخودكي حدود 67 سال پيش از دنيا رفته و او را در ارتفاع 6 متري يا 9 متري يا 11 متري دفن كرده اند. او وصيت كرده بود تا از طريق حفر يك چاه جنازه اش را پايين ببرند و در اعماق زمين دفن كنند.
وي مي گويد: با توجه به وسعت نظري كه شيخ حسن نخودكي داشته مطلع بوده كه پيكر مطهر امام رضا (ع) در آن ارتفاعي كه ضريح نصب شده نيست و قبر مطهر امام رضا(ع) پايين تر است. لذا شيخ حسن نخودكي احترام امام رضا (ع) را حفظ كرده و وصيت نموده است كه پيكرش را پايين تر از امام رضا (ع) دفن كنند.
وي تصريح كرد: زماني كه اين مكان را خاكبرداري كرديم به قبر شيخ حسن نخودكي برنخورديم و اين بدان معناست كه پيكر شيخ حسن نخودكي در محل خاكبرداري ما نبوده است.
علومي افزود: ما در سال 79 ضريح مطهر امام رضا (ع) را عوض كرديم و ضريح جديد حدود 12 تن وزن دارد و سنگ مزجع شريف را هم همزمان عوض كرديم. اين سنگ 4 تن وزن دارد و يك سنگ مرمريت يك تكه سبز رنگ است.
همزمان با آن، دور سرداب مطهر را كه 3 متر و نيم زير زمين است يك قاب بتوني ايجاد كرديم تا خاك مهار شود و ريزش نداشته باشد.
وي مي گويد: ضريح جديد حرم امام رضا (ع) پنجمين ضريحي است كه در حرم امام رضا (ع) نصب شده است و پيش بيني مي شود تا 400 سال آينده دوام داشته باشد.
همچنين مديرعامل سازمان توسعه و حريم حرم حضرت امام رضا (ع) گفت: طرح توسعه حرم مطهر حضرت رضا (ع) از اوايل سال 58 در دستور كار مديران آستان قدس قرار گرفت و اجراي كار از سال 62 آغاز شد و ساخت و سازها در دو مرحله مجزا انجام شد.
مرحله اول حدود 17 سال به طول انجاميد تا ساختمان هاي ارتباطي اماكن مثل زيرگذر و دور برگردان ساخته شود و طي 5 سال اخير نيز صحن ما و رواق ها و فضاهاي خدماتي شكل گرفت و بهره برداري شد.
وي افزود: ما در همين مدت كوتاه 8 صحن و 8 رواق ايجاد كرديم.

مردم حاضر به فروش
املا ك اطراف حرم نبودند

مهدي عزيزيان تاكيد كرد: بسياري از صحن ها و رواق هايي كه هم اكنون زوار در آنها تردد مي كنند، نماز مي خوانند و به عبادت مي پردازند، زمين هايشان در گذشته متعلق به مردم بوده است و با اشكال مختلف از جمله خانه، هتل، مغازه به چشم مي خوردند و ما ناچار بوديم آنها را از صاحبانشان خريداري كنيم. اين در حالي است كه بسياري از افراد حاضر به فروش ملك خود نبودند و ناچار بوديم با قيمت هاي بسيار گران صاحبان اين املا ك را راضي كنيم تا با ما توافق كنند. به عنوان مثال براي خريد هر مغازه متري 18 ميليون تومان پرداخت كرديم.
وي تاكيد كرد: حدودا 70 پيمانكار بزرگ در ساخت و ساز توسعه حرم حضرت رضا (ع) نقش داشته اند و تمام طرح ها در آستان قدس رضوي اجرا شد و هيچ نيروي خارجي به كار گرفته نشد.
مهندس عزيزيان در ادامه گفت: آستان قدس از محل موقوفات و منابع مالي نذوراتي تمامي مخارج طرح ها را از بدو شروع تاكنون پرداخت كرده است و هيچ كمكي از ناحيه دولت صورت نگرفته است.

دولت به آستان قدس بدهكار است

عزيزيان در ادامه يادآور شد: آستان قدس طلب بسيار بزرگي از دولت داشته است كه هنوز بخش بسيار عظيمي از آن پرداخت نشده است وهر سال در بودجه دولت مبلغي از بابت بدهي آستان قدس در نظر گرفته مي شود اما آستان قدس هنوز حدود 300 ميليارد تومان از دولت طلبكار است.

و اما حضرت عشق

كنار ضريح امام رضا (ع) كه مي رويم، دنيا به گونه اي ديگر است. روي سنگ هاي مرمري حرم بانويي چهارزانو نشسته و آرام قرآن مي خواند. دختركي با چادر گلدار سفيد سرش را روي پاي مادر گذاشته و آيات قرآن را نگاه مي كند. در دلش شايد آرزو مي كند كه اي كاش من هم مي توانستم قرآن بخوانم. كاش زودتر به مدرسه بروم. آن طرف تر پيرزني به ديوار تكيه داده و چادرش را روي صورتش كشيده تا كسي اشك هايش را نبيند. او با زبان خودش با امام رضا (ع) حرف مي زند و درددل هايش را به زبان تركي مي گويد و ناگهان آهي مي كشد و مي گويد: «يا ايمام ريضا».
جلوتر كه مي روم موجي از جمعيت را مي بينم كه براي لمس كردن ضريح لحظه شماري مي كنند.
دختر جواني با چشم هايي كه سرخيش نشان از خون دلي است كه با اشك بيرون ريخته نزديك ضريح نشسته و ضجه مي زند كه: «يا امام رضا من مادرم را از خودت مي خواهم» و پيرمردي با ريش سپيد و كلا ه نمدي آن سوي شيشه، نشسته و به ضريح زل زده است. نمي دانم چه مي گويد و نمي دانم در دل اين جمعيت چه مي گذرد اما آنجا ضريحي است كه مي گويند مامن دل هاي شكسته است. آنجا حريم مردي است كه ضمانت آهو نشان مهرباني اوست و اين طرف مردماني كه دل هاي شكسته شان را به دست گرفته اند و از راه دور و نزديك به پابوسش آمده اند.
مردي زير لب مي گويد: خسته ام يا ضامن آهو، خسته ام. درد امانم را بريده پارچه سبز رنگي را به پنجره فولا د گره مي زند و آرام مي گويد: مي روم اما دلم مي خواهد وقتي اين بار مي آيم گره هاي زندگيم با دست تو باز شده باشد.
مرد كه دور مي شود چشمانم در چشمان پسركي گره مي خورد كه آن طرف تر روي زمين خوابيده سر بي مو و چشمان بي روحش نشان از دردي لا علا ج دارد و چشمان مضطرب مادرش كه بالا ي سرش آرام قرآن مي خواند ملتمسانه گنبد طلا يي امام رضا (ع) را مي نگرد.
كفتران حرم اما عالمي دارند براي خودشان. پرواز سبك كفتران مي تواند مادر پسرك را تا اوج آسمان بالا ببرد به آن دوردست ها كه فقط تكه ابري ديده مي شود و نور اميدي!
كمي كه مي گذرد صداي لا اله الا لله بلند مي شود و عده اي تابوت به دست وارد حرم مي شوند و پيكر تازه درگذشته اي را دور حرم امام رضا (ع) طواف مي دهند.
آن طرف تر اما بوي زندگي مي آيد. دختر جواني با چادر سفيد با پسري كه شرم چهره اش خبر از دامادي اش دارد براي آغازين لحظه زندگيش حرم امام رضا (ع) را انتخاب كرده و آمده اند تا خطبه عقدشان در آن مكان مقدس خوانده شود.
آن طرف تر سقاخانه اي است كه مردم با كاسه هاي كوچك طلا يي رنگش آبي مي خورند به نيت شفا.
خانمي يك كاسه طلا يي بر مي دارد و نيت مي كند اگر حاجتش روا شد، چندين كاسه ديگر به آنجا اهدا كند و پيرزني كه پولي در دستان خالي اش پنهان كرده به اطرافيانش التماس مي كند كه «اگر دستتان مي رسد اين پول را داخل ضريح آقا بيندازيد، نذر كرده ام، اما دستم نمي رسد.»
شور و حالي دارد آنجا وقتي همه مهمانند و مهربان ترين ميزبان آغوش مهمان نوازي اش را براي همه گشوده است.
يکشنبه 10 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1477]